Sáng kiến kinh nghiệm vận dụng mô hình dạy học dự án vào dạy học bài glucozơ

Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐĂKLĂL
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG BUÔN HỒ
-------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY HỌC DỰ ÁN VÀO
DẠY HỌC BÀI GLUCOZƠ ”_ HÓA HỌC 12
CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN

Đơn vị: Trường THPT Buôn Hồ
Tổ: Hóa học
Giáo viên thực hiện: Dương Thị Thu Trinh

Năm học: 2016-2017
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 1


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017

MỤC LỤC
NỘI DUNG
Danh mục chữ viết tắt.

TRANG
1

Phần I: Lý do chọn đề tài.

2

Phần II: Giải quyết vấn đề.

3

Chương 1: Cơ sở lý luận của phương pháp dạy học theo dự án.

3

1.1 Dạy học dự án (DHDA).

3

1.2 Mục tiêu, đặc điểm của dạy học dự án.

4

1.3 Các loại dự án học tập.

5

1.4 Các giai đoạn của tiến trình dạy học dự án.

5

1.5 Các bước chuẩn bị của giáo viên và học sinh cho
một dự án học tập

6

1.6 Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học dự án

10

1.7 Ưu nhược điểm của dạy học dự án

11

Chương 2: Vận dụng mô hình dạy học dự án vào dạy học bài
glucozơ_Hóa học lớp 12 chương trình chuẩn.

12

2.1 Đánh giá những thuận lợi và khó khăn khi học sinh tiếp cận bài

12

học thông qua dự án.
2.2 Thiết kế chuẩn kiến thức cơ bản.

13

2.3 Thiết kế mục tiêu của dự án.

13

2.4 Thiết kế bộ câu hỏi định hướng.

14

2.5 Thiết kế tài liệu hỗ trợ học sinh.

15

2.6 Thiết kế bài tập dự án cho học sinh.

15

2.7 Thiết kế các tiêu chí đánh giá.

16

2.8 Thiết kế cách tính điểm cho học sinh.

18

2.9 Tổ chức hoạt động dạy và học.

19

2.10 Một số hình ảnh minh họa cho dự án.
2.11 Kiểm nghiệm, đối chứng bằng thực nghiệm giảng dạy.
Phần III: Kết luận
Tài liệu tham khảo
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

22
31

32
33
Page 2


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt
DHDA

Ý nghĩa chữ viết tắt
Dạy học dự án

CHKQ

Câu hỏi khái quát

CHBH

Câu hỏi bài học

CHND

Câu hỏi nội dung

Gv

Giáo viên

Hs

Học sinh

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 3


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
PHẦN I : LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hóa học là bộ môn khoa học thực hành. Các kiến thức có
ứng dụng rộng rãi trong đời sống sinh hoạt và trong sản xuất.
Học sinh có thể nghiên cứu lý thuyết kết hợp với thực hành làm
ra sản phẩm cho mình.
Do sự tiến bộ của khoa học kỉ thuật, công nghệ thông tin,
sự ra đời của những chiếc điện thoại thông minh truy cập
internet,máy tính bảng,... học sinh có thể chủ động, tích cực
trong nghiên cứu và tìm hiểu thông tin.
Học sinh chúng ta hiện nay rất ham học hỏi, nghiên cứu.
Các em đến với các hội thi nghiên cứu khoa học dành cho học
sinh phổ thông để nghiên cứu, tập nghiên cứu và công bố sản
phẩm.
Từ thực tiễn đó thôi thúc tôi tạo điều kiện cho các em được
thực nghiệm được nghiên cứu, được tự tay làm ra sản phẩm cho
mình. Tôi đã lựa chọn một hình thức dạy học tích cực đó là dạy
học dự án. Phương pháp dạy học dự án đã khắc phục được nhược
điểm của dạy học truyền thống, trong đó người học thực hiện
một nhiệm vụ phức hợp có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực
tiễn. Tuy nhiên không phải nội dung kiến thức hóa học nào cũng

có thể áp dụng thành công mô hình dạy học dự án. Chủ đề về
glucozơ và fructozơ có liên quan đến thực tế cuộc sống ( sinh
hoạt ăn uống và sản xuất) nếu được tổ chức dạy học theo
phương pháp dự án sẽ phát huy được tính tích cực, sáng tạo của
học sinh.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi tiến hành đề tài: “ Vận dụng
mô hình dạy học dự án vào dạy học bài glucozơ ”- Hóa học lớp
12 chương trình chuẩn.
Với đề tài này tôi đã tiến hành :
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 4


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
-Nghiên cứu về cơ sở lý luận của mô hình dạy học dự án.
- Nghiên cứu cấu trúc nội dung về glucozơ và fructozơ.
-Vận dụng mô hình dạy học dự án vào thiết kế tiến trình dạy học
cho bài glucozơ và fructozơ.
- Kiểm nghiệm, đối chứng với các lớp có áp dụng và không áp dụng mô hình dạy
học dự án.

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
DỰ ÁN
1.1 Dạy học dự án (DHDA):
-Lịch sử ra đời và phát triển của phương pháp dạy học dự
án ( phương pháp Project)
Phương pháp Project- phương pháp dự án là một sản phẩm của
phong trào giáo dục tiến bộ Mỹ.

Ý tưởng ban đầu được giới thiệu trong năm 1908 như một
phương pháp dạy học mới trong nông nghiệp, nhưng nhà giáo
dục William H. Kilpatrick đã xây dựng các khái niệm và phổ biến
rộng rãi trên toàn thế giới trong bài viết nổi tiếng của ông: ”
Phương pháp dự án”(1918).
Gần đây nhất, Michael Knoll đã bắt nguồn từ phương pháp dự án
giáo dục kiến trúc thế kỷ mười sáu của Ý và kĩ thuật giáo dục ở
Pháp thế kỷ mười tám... Dẫn đến kết luận, việc học của sinh viên
cần vừa có sự trau dồi kĩ năng và kết hợp với thực hành kĩ năng
và đánh giá học tập thông qua sản phẩm cụ thể.
- Khái niệm dạy học dự án: Có nhiều quan niệm và định
nghĩa khác nhau về dạy học dự án. Dạy học dự án được nhiều
tác giả coi là một mô hình dạy học vì khi thực hiện một dự án, có
nhiều phương pháp dạy học cụ thể được sử dụng.
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 5


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
Vậy, DHDA là một mô hình dạy học lấy hoạt động của học sinh
làm trung tâm. Kiểu dạy học này phát triển kiến thức và kĩ năng
của học sinh thông qua quá trình học sinh giải quyết một bài tập
tình huống gắn với thực tiễn bằng những kiến thức theo nội dung
môn học – được gọi là dự án. Dự án đặt học sinh vào vai trò tích
cực như: người giải quyết vấn đề, người ra quyết định, điều tra
viên hay người viết báo cáo. Thường thì học sinh sẽ làm việc
theo nhóm và hợp tác với các chuyên gia bên ngoài và cộng
đồng để trả lời các câu hỏi và hiểu sâu hơn nội dung, ý nghĩa của
bài học. Học theo dự án đòi hỏi học sinh phải nghiên cứu và thể

hiện kết quả học tập của mình thông qua cả sản phẩm lẫn
phương thức thực hiện.
- Các đặc trưng của DHDA:
+ Người học là trung tâm của quá trình dạy học.
+ Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn
với các chuẩn.
+ Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường
xuyên.
+ Dự án có tính liên hệ với thực tế.
+ Người học thể hiện sự hiểu biết thông qua sản phẩm và quá
trình thực hiện.
+ Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học.
+ Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp
DHDA.
1.2 Mục tiêu, đặc điểm của DHDA
Mục tiêu của DHDA
- Hướng tới phát triển kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích –
tổng hợp, đánh giá và sáng tạo).
Học sinh trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ học tập cùng
một lúc với việc tìm kiếm thông tin là quá trình xử lí thông tin,
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 6


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
lập ra một tổng thể kiến thức mới khác với nội dung bài học, phê
phán, đánh giá, lựa chọn công cụ,… để thực hiện nhiệm vụ học
tập.
- Hướng tới phát triển kĩ năng sống

Hợp tác, giao tiếp, quản lí, tổ chức, điều hành, ra quyết
định, tích hợp công nghệ thông tin vào giải quyết công việc và
thực hiện các sản phẩm… là mục tiêu mà các phương pháp dạy
học tích cực hướng tới. Học sinh trong quá trình thực hiện dự án
toàn quyền quyết định phương tiện và cách thức hoạt động phải
hợp tác tích cực với các thành viên trong nhóm, phải biết tranh
luận và lắng nghe, tự kiểm tra đánh giá và tự điều chỉnh hoạt
động, tận dụng tối đa khả năng tích hợp công nghệ vào sản
phẩm của nhóm…
Đặc điểm của DHDA:
- Thiết lập mối liên hệ giữa nội dung học tập với cuộc sống
ngoài học đường, hướng tới các vấn đề của thực tiễn sinh động
đang diễn ra
- Phát triển những kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề
thực tiễn.
- Tạo cơ hội cho người học tự tìm hiểu chính mình, tự khẳng
định mình
- Phát triển những kĩ năng sống: giao tiếp, hợp tác, quản lý,
điều hành, ra quyết định,…
- Phát triển kĩ năng tư duy bậc cao (tổng hợp, đánh giá)
- Tạo điều kiện cho nhiều phong cách, tiềm năng học tập
khác nhau, tạo môi trường cho sự hỗ trợ, thúc đẩy lẫn nhau của
người học vì sự phát triển toàn diện.
- Làm cho nhiệm vụ học tập tới tất cả mọi người học.

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 7

Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Kết quả thực hiện dự án phải là những sản phẩm có thể
trưng bày, trình bày được, đó là kết quả của việc giải quyết các
vấn đề thực tiễn trong cuộc sống.
1.3 Các loại dự án học tập
Dạy học dự án có thể phân loại theo nhiều phương diện
khác nhau. Sau đây là một số cách phân loại dạy học dự án.
- Phân loại theo chuyên môn:
+ Dự án trong một môn học: trọng tâm nội dung nằm trong
một môn học.
+ Dự án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn
khác nhau.
+ Dự án ngoài chuyên môn: là các dự án không phụ thuộc
trực tiếp vào môn học.
- Phân loại theo sự tham gia của người học:
+ Dự án cho nhóm học sinh.
+ Dự án cho cá nhân.
- Phân loại theo sự tham gia của giáo viên:
+ Dự án dưới sự hướng dẫn của một giáo viên.
+ Dự án dưới sự hướng dẫn của nhiều giáo viên.
- Phân loại theo quỹ thời gian:
+ Dự án nhỏ: thực hiện trong một số giờ học, có thể từ 2
đến 6 giờ.
+ Dự án trung bình: dự án trong một hoặc một số ngày.
+ Dự án lớn: thực hiện với quỹ thời gian lớn tối thiểu là một
tuần và có thể kéo dài trong nhiều tuần.
- Phân loại theo nhiệm vụ:
+ Dự án tìm hiểu: khảo sát thực trạng đối tượng.
+ Dự án nghiên cứu: giải quyết các vấn đề, giải thích hiện
tượng, quá trình.

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 8


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
+ Dự án thực hành: kiến tạo sản phẩm để trưng bày, trang
trí…
+ Dự án hỗn hợp: kết hợp các dự án trên.
1.4 Các giai đoạn của tiến trình DHDA
Có thể chia cấu trúc của dạy học dự án làm nhiều giai đoạn
khác nhau tùy theo quan điểm của tác giả. Sau đây trình bày
một cách phân chia các giai đoạn của dạy học theo dự án theo 5
giai đoạn như sau:
Giai đoạn 1: xây dựng ý tưởng dự án. Quyết định chủ đề .
Giáo viên tạo điều kiện để học sinh đề xuất ý tưởng dự án,
quyết định chủ đề, xác định mục tiêu dự án. Việc lựa chọn chủ đề
dự án phụ thuộc vào sự hứng thú, quan tâm của học sinh và kinh
nghiệm các em đã có. Chủ đề dự án có thể hấp dẫn với một
nhóm học sinh, với cả lớp hay với một học sinh nhất định.
Giai đoạn 2: xây dựng kế hoạch thực hiện dự án. Trong giai
đoạn này, học sinh với sự hướng dẫn của giáo viên xây dựng đề
cương cũng như kế hoạch cho việc thực hiện dự án. Trong việc
xây dựng kế hoạch cần xác định những công việc cần làm, thời
gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân
công công việc trong nhóm.
Giai đoạn 3: thực hiện dự án. Các thành viên thực hiện công
việc theo kế hoạch đã đề ra cho nhóm và cá nhân. Trong giai
đoạn này học sinh thực hiện các hoạt động trí tuệ và hoạt động

thực tiễn, thực hành, những hoạt động này xen kẽ và tác động
qua lại lẫn nhau.
Giai đoạn 4: giới thiệu sản phẩm dự án
Kết quả thực hiện dự án có thể được công bố dưới dạng bài
thu hoạch, báo cáo bằng văn bản, bài trình diễn powerpoint. Sản
phẩm của dự án cũng có thể là những hành động phi vật chất,
chẳng hạn việc biểu diễn một vở kịch, việc tổ chức một buổi
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 9


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
tuyên truyền nhằm tạo ra các tác động xã hội, phòng triển lãm
trưng bày tranh ảnh…
Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm
học sinh trong một lớp, có thể được giới thiệu trước toàn trường,
hay toàn xã hội.
Giai đoạn 5: đánh giá dự án
Giáo viên và học sinh đánh giá quá trình thực hiện và kết
quả cũng như kinh nghiệm đạt được. Có những phương pháp
đánh giá khác nhau như: trao đổi bằng thư, đánh giá toàn lớp, tự
đánh giá, học sinh nêu câu hỏi, đánh giá các nhóm…
1.5 Các bước chuẩn bị của giáo viên và học sinh cho một
dự án học tập
- Triển khai bài học thành dự án, xác định các chuẩn
kiến thức và thiết lập mục tiêu học tập
Xuất phát từ nội dung bài học, giáo viên phải xác định nội
dung kiến thức và kĩ năng người học cần đạt được, phải có ý đồ
tổ chức bài học thành dự án và suy nghĩ về ý tưởng dự án.

+ Giáo viên luôn cần phải nhìn thấy, phải tìm thấy những
vấn đề thực tiễn đang diễn biến trong cuộc sống xung quanh có
liên quan đến nội dung bài học.
+ Giáo viên phải nhìn thấy những vấn đề lớn mà thế giới
đang phải đối mặt, ví dụ: khủng hoảng năng lượng, ô nhiễm môi
trường, thiên tai như bão lụt, động đất, sóng thần, nóng lên của
khí hậu…
+ Biết từ bỏ những nội dung mà chương trình buộc phải dạy
theo các phương pháp truyền thống.
+ Lựa chọn các nội dung thích hợp và chỉnh sửa cho phù
hợp với mục tiêu của dự án.
- Xây dựng bộ câu hỏi định hướng bài dạy

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 10


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
Sử dụng bộ câu hỏi định hướng bài dạy nhằm khuyến khích
người học vận dụng các kĩ năng tư duy bậc cao, giúp họ hiểu rõ,
hiểu bản chất vấn đề và hình thành được hệ thống kiến thức.
Những câu hỏi này còn đảm bảo các dự án của người học có tính
hấp dẫn và thuyết phục, chú trọng đến các yêu cầu hơn là chỉ
đơn giản trình bày lại các sự kiện. Bộ câu hỏi định hướng bài dạy
bao gồm các câu hỏi khái quát, câu hỏi bài học và câu hỏi nội
dung.
 Câu hỏi khái quát (CHKQ).
Câu hỏi khái quát là những câu hỏi mở, hướng đến những ý
tưởng lớn và những khái niệm mang tính bền vững. Câu hỏi khái

quát thường mang tính liên môn và giúp học sinh thấy được sự
liên quan giữa các môn học hoặc môn học và bài học với nhau.
Đó là những câu hỏi không thể trả lời thỏa đáng bằng một mệnh
đề.
Câu hỏi khái quát có những đặc điểm:
-Là yếu tố trọng tâm của DHDA: những câu hỏi khái quát có
thể tìm thấy trong rất nhiều vấn đề còn đang tranh cãi ở nhiều
lĩnh vực nghiên cứu.
-Lặp lại một cách tự nhiên thông qua người học và lịch sử
của môn học: những câu hỏi quan trọng giống nhau được hỏi đi
hỏi lại. Các câu trả lời của chúng ta có thể ngày càng trở nên
phức tạp hơn và phản ánh nhiều sắc thái mới nhưng chúng ta
vẫn còn và sẽ còn quay lại những câu hỏi đó.
-Dẫn đến những câu hỏi quan trọng khác: những câu hỏi đó
sẽ mở rộng vấn đề, mở rộng tính phức tạp và phong phú của chủ
đề, gợi mở hướng nghiên cứu chứ không dẫn đến những kết luận
sớm hay những câu trả lời mơ hồ.
Ví dụ: hóa học hữu cơ có vai trò như thế nào đối với sự phát
triển của nhân loại?
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 11


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
Câu hỏi này có phạm vi rất rộng, không thể trả lời chỉ bằng
một mệnh đề, có thể sử dụng được trong các môn khoa học tự
nhiên, khoa học xã hội, hóa học hữu cơ có ở mọi lĩnh vực của đời
sống xã hội, …
Thủ thuật xây dựng CHKQ

- Giáo viên suy nghĩ về môn học mình dạy một cách tổng
thể. Tại sao học sinh phải học môn này? Tại sao môn học lại
quan trọng? Tại sao học sinh phải quan tâm đến môn học này?
Việc học môn này có giá trị như thế nào?
- Khái niệm quan trọng nào mà ta hướng tới? Học sinh của
ta phải ghi nhớ điều gì trong vòng 3 năm tới?
- Làm thế nào để cho nội dung bài học trở nên có ý nghĩa
hơn đối với học sinh? Nội dung môn học ảnh hưởng đến cuộc
sống thực của các em như thế nào? Tại sao các em lại phải quan
tâm đến những điều đó?
- Xem xét việc viết các câu hỏi bằng ngôn ngữ của “người
lớn” trước để bao hàm những kiến thức thiết yếu, rồi sau đó hãy
viết lại chúng bằng ngôn ngữ phù hợp với học sinh.
- Đừng bận tâm vào câu chữ, chỉ nên tập trung vào suy
nghĩ. Tránh xa các câu hỏi yêu cầu định nghĩa hoặc kiến thức về
một quá trình đơn giản.
 Câu hỏi bài học (CHBH).
CHBH là những câu hỏi có liên quan trực tiếp đến dự án, hỗ
trợ việc nghiên cứu câu hỏi khái quát.
CHBH có các đặc điểm:
- Đưa ra các chỉ dẫn liên quan đến chủ đề và môn học cụ
thể đối với các CHKQ: các CHBH định hướng các bài học cụ thể,
chúng được thiết kế để chỉ ra và khai thác những CHKQ thông
qua chủ đề.

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 12

Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Không có câu trả lời đúng duy nhất: Các CHBH thường mở
ra và gợi ý những hướng nghiên cứu, bàn luận. Chúng khai thác
các phương tiện, tính phức tạp phong phú của vấn đề. Chúng
được dùng để khởi đầu cho một sự tranh luận, hợp tác chứ chưa
phải dẫn đến một câu trả lời rõ ràng mà giáo viên mong muốn.
- Được thiết kế nhằm khuyến khích và duy trì hứng thú của
học sinh: các CHBH sẽ có hiệu quả cao hơn nếu như chúng được
thiết kế với mục đích khuyến khích người học. Những câu hỏi
như thế thường khuyến khích sự tranh luận và làm phương tiện
để duy trì sự khám phá của người học.
VD: Từ CHKQ ở trên ta sẽ có một số CHBH như:
- Trong công nghiệp, hóa học hữu cơ có vai trò như thế nào?
- Trong nghiên cứu khoa học, hóa học hữu cơ có vai trò như thế
nào?
Thủ thuật xây dựng CHBH
- Tại sao nội dung của bài học này lại quan trọng? Tại sao
học sinh lại quan tâm đến nó? Việc học bài này có giá trị như thế
nào?
- Ta muốn học sinh cần ghi nhớ điều gì trong bài học này?
Khái niệm lớn nhất mà học sinh cần phải khám phá là gì? Điều gì
là trọng tâm tri thức của bài này?
- Câu hỏi mở nào mà học sinh các khóa trước đã đặt ra và
thắc mắc sau khi trải qua bài học này?
- Mong muốn học sinh phát triển nội dung mới này như thế
nào? Làm thế nào để các em liên kết, mở rộng và tổng kết được
những gì đang học?
 Câu hỏi nội dung (CHND).
Là những câu hỏi cụ thể mang tính sự kiện với một số lượng
giới hạn các câu trả lời đúng. Thường thì CHND liên quan đến

định nghĩa, sự nhận biết và gợi nhớ thông tin mang tính tổng
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 13


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
quát tương tự như câu hỏi thường thấy trong các bài kiểm tra.
CHND hỗ trợ quan trọng cho CHKQ và CHBH.
Thủ thuật xây dựng CHND
- Có những câu hỏi ngắn gọn nào mà ta mong muốn học
sinh trả lời được sau khi học xong bài học này?
- Xem lại chuẩn kiến thức.
- Bảo đảm rằng câu hỏi nội dung không quá lớn, chỉ nên có
một câu trả lời đơn giản hoặc một nhóm nhỏ các câu trả lời đúng
không thể tranh cãi, hãy xem xét việc hình thành các câu hỏi
mang tính định nghĩa hoặc quá trình.
- Thiết kế dự án
Trước một nội dung dự định thực hiện một dự án, giáo viên
cần phải nghiêm túc trả lời các câu hỏi:
+ Trong thực tế những ai cần những kiến thức này (người
học đóng vai là các nhà tư vấn để tư vấn về các vấn đề thực tế)
+ Chọn ra một đối tượng cụ thể (lựa chọn nội dung kiến
thức cần vận dụng hoặc cần xây dựng)
+ Đưa ra dự án (người học đóng vai là các nhà lập dự án)
gồm: mục tiêu của dự án, giải pháp thực hiện dự án, công việc
chính cần thực hiện (thực hiện giải pháp), địa điểm thực hiện dự
án, kết quả dự án thu được.
1.6 Vai trò của giáo viên và học sinh trong DHDA
Phương pháp dạy học dự án là một trong những phương

pháp dạy học tích cực, lấy học sinh làm trung tâm. Điều này
được thể hiện rõ nét nhất qua vai trò của học sinh và giáo viên.
Vai trò của học sinh:
- Phải tham gia tích cực, chủ động ở cả 3 giai đoạn học tập:
nhập dữ liệu, xử lí dữ liệu và xuất dữ liệu. Giai đoạn thứ 3 là giai
đoạn hoạt động quan trọng, thể hiện kết quả của 2 giai đoạn

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 14


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
trước và là giai đoạn người học được phát huy khả năng sáng
tạo, khả năng giải quyết vấn đề của mình.
- Người học đóng vai trò là những chuyên gia thuộc những
ngành nghề khác nhau trong xã hội, hoàn thành vai trò của mình
dựa trên những kiến thức và kĩ năng nhất định.
- Người học được giao những nhiệm vụ cụ thể, có thật trong
cuộc sống bằng những kiến thức theo sát chương trình học, có
phạm vi liên môn và bằng những kĩ năng sống của người lớn,
thông qua đó người học được rèn luyện kĩ năng sống như: kĩ
năng hợp tác làm việc, kĩ năng đưa ra những quyết định chín
chắn, kĩ năng lập kế hoạch và đưa ra nhiệm vụ, chủ động giải
quyết các vấn đề phức tạp,…
- Người học tự quyết định cách tiếp cận vấn đề và các hoạt
động.
- Người học phải hoàn thành dự án và trình bày qua các sản
phẩm, cụ thể như: bài trình diễn đa phương tiện, ấn phẩm, trang
web,…

Vai trò của giáo viên:
- Tạo vai trò tự chủ của người học và làm sao để gắn sự
chủ động của người học trong việc giải quyết nội dung bài học.
- Hướng dẫn, tham vấn chứ không phải cầm tay chỉ việc
- Không phải dạy kiến thức mà tạo sự hỗ trợ cần thiết. Vì
vậy, năng lực vai trò của giáo viên thể hiện ở các hỗ trợ người
học (không chỉ bằng các chỉ dẫn mà bằng các sản phẩm mẫu,
các tài liệu, các nguồn thông tin, các chuyển giao công việc, các
phiếu đánh giá,…)
1.7 Ưu nhược điểm của DHDA
Ưu điểm: các đặc điểm của DHDA đã thể hiện những ưu
điểm của phương pháp dạy học này. Có thể tóm tắt những ưu
điểm cơ bản sau đây:
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 15


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà
trường và xã hội - Kích thích động cơ, hứng thú học tập của
người học
- Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm
- Phát triển khả năng sáng tạo
- Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp
- Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn
- Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc
- Phát triển năng lực đánh giá.
Nhược điểm:
- DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý

thuyết mang tính trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ
thống kĩ năng cơ bản.
- DHDA đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy DHDA không thay thế
cho phương pháp thuyết trình và luyện tập, mà là hình thức dạy
học bổ sung cần thiết cho các phương pháp truyền thống.
- DHDA đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.
Kết luận chương 1:
Tóm lại phương pháp DHDA là một phương pháp dạy học
tích cực. Trong quá trình học tập học sinh sẽ phải tự lực tìm kiếm
thông tin, sử dụng các kiến thức thu được để thực hiện dự án.
Qua đó tạo cơ hội cho học sinh tự khẳng định mình phát triển kĩ
năng sống hướng tới kĩ năng tư duy bậc cao và đạt được các mục
tiêu giáo dục trong thời kì đổi mới với chất lượng và hiệu quả
cao. Phương pháp dạy học này là sự cố gắng tăng cường sự liên
môn, sự tích hợp kiến thức đã học vào những ứng dụng trong đời
sống hằng ngày
CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG MÔ HÌNH DẠY HỌC DỰ ÁN VÀO DẠY
HỌC BÀI “GLUCOZƠ ” _HÓA HỌC LỚP 12 CHƯƠNG TRÌNH
CHUẨN.
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 16


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
1. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn khi học sinh tiếp cận bài học thông
qua dự án:
1.1. Thuận lợi:
- Sự quen thuộc và có sự lặp lại kiến thức lý thuyết của bài học
glucozơ

+ Ở lớp 9, môn hóa học các em đã được học về một số hợp chất
của cacbohidrat như : glucozơ, saccarozơ, tinh bột, xelulozơ.
Ngoài ra, trong chương trình môn sinh học lớp 10 cũng có nội
dung về cacbohidrat. Như vậy kiến thức về glucozơ có sự trùng lặp tạo sự
thuận lợi cho học sinh khi tiếp cận bài học theo dự án.
+ Trong thành phần của glucozo, fructozo có các nhóm chức -OH,
-CHO, tính chất đặc trưng của các nhóm chức này các em đã
được tìm hiểu trong các bài học về ancol, andehit,…
- Các hợp chất glucozơ, fructozơ rất quen thuộc và gần gũi trong đời
sống sinh hoạt và sản xuất gắn liền với các thực phẩm hằng
ngày của chúng ta, như

rau, hoa, quả chín, các loại thực

vật….Các loại thực phẩm chứa glucozơ, fructozơ rẻ tiền, dễ tìm, dễ
thu thập.
- Từ những thực phẩm chứa glucozơ, fructozơ có thể chế tạo ra các thực
phẩm hoặc các chất khác như sản xuất rượu nho, rượu chuối
(rượu trái cây), rượu gạo, tráng ruột phích …
Từ những thuận lợi trên cho thấy việc áp dụng phương pháp
dạy học dự án sẽ đem lại hiệu quả hơn các phương pháp dạy học
khác.
1.2. Khó khăn:
Theo phân phối chương trình thì thời lượng dành cho bài học này quá ít.
Tuy nhiên trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học giáo viên có thể linh
động thời gian và cân đối số tiết mỗi bài học trong một chương sao cho hợp lí.
2 . Thiết kế chuẩn kiến thức cơ bản:
2.1. Kiến thức :
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 17


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Khái niệm, phân loại cacbohidrat.
- Công thức cấu tạo dạng mạch hở, tính chất vật lí( trạng thái,
màu sắc, mùi, nhiệt độ nóng chảy, độ tan) và ứng dụng của
glucozơ.
- Tính chất hóa học của glucozơ : Tính chất của ancol đa chức,
anđehit đơn chức; phản ứng lên men rượu.
2.2. Kĩ năng:
- Viết được công thức cấu tạo dạng mạch hở của glucozơ và
fructozơ.
- Dự đoán được tính chất hóa học của glucozơ và fructozơ.
- Viết được các phương trình hóa học chứng minh tính chất hóa
học của glucozơ.
- Rèn kĩ năng quan sát, phân tích các kết quả thí nghiệm.
- Tính khối lượng glucozơ trong phản ứng.
3. Thiết kế mục tiêu của dự án
Sau khi hoàn thành dự án, học sinh sẽ đạt được các mục tiêu sau:
3.1. Kiến thức:
- Trình bày được các khái niệm, phân loại cacbohidrat.
-Viết được công thức cấu tạo dạng mạch hở, tính chất vật lí và ứng dụng của
glucozơ.
- Trình bày được tính chất hóa học của glucozơ dựa vào tính chất của các nhóm
chức đã học ( nhóm –OH, nhóm –CHO ). Các tính chất riêng như phản ứng lên
men rượu. Sự chuyển đổi cấu trúc của nhóm >C=O sang nhóm CHO trong môi
trường kiềm ở phân tử fructozơ.
- Viết phương trình hóa học minh họa cho tính chất của glucozơ.
3.2. Về kĩ năng

- Tính toán, xác định khối lượng glucozơ trong các phản ứng tráng bạc, phản ứng
lên men.
- Thu thập và xử lí thông tin.
- Tìm kiếm thông tin trên mạng.
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 18


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập.
- Làm việc theo nhóm.
- Viết và trình bày báo cáo trước đám đông.
- Học tập tích cực, chủ động sáng tạo.
- Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn.
3.3. Thái độ:
- Hứng thú trong quá trình làm dự án.
- Độc lập, tự giác, tự chịu trách nhiệm trước nhóm.
- Yêu thích quá trình thiết kế và chế tạo sản phẩm.
- Hòa nhập cộng đồng.
4. Thiết kế bộ câu hỏi định hướng
 Câu hỏi khái quát
Trong tự nhiên, hợp chất cacbohidrat có vai trò như thế nào?
 Câu hỏi bài học
Sự giống nhau và khác nhau giữa glucozơ và fructozơ?
 Câu hỏi nội dung
+Glucozơ
Câu 1: Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí của glucozơ?
Câu 2: Cấu tạo phân tử glucozơ?
- Những thí nghiệm xác định công thức phân tử glucozơ?

- Những thí nghiệm xác định cấu tạo dạng mạch hở của glucozơ?
- Cách đánh số mạch cacbon trên cấu tạo mạch hở đó ?
Câu 3: Tính chất hóa học của glucozơ?
- Tính chất của nhiều nhóm –OH ( poliancol)?
- Tính chất của nhóm –CHO ( anđehit)?
- Những tính chất khác của glucozơ?
Câu 4:
- Điều chế và ứng dụng của glucozơ?
- Tác hại của việc thừa đường và thiếu đường glucozơ đối với cơ thể
người?
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 19


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
+Fructozơ
Câu 1:
- Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí của fructozơ?
- Điểm giống nhau và khác nhau về tính chất vật lí của fructozơ và
glucozơ?
Câu 2:
- Cấu tạo của phân tử fructozơ?
- Điểm giống nhau và khác nhau trong cấu tạo phân tử của fructozơ và
glucozơ?
Câu 3:
- Tính chất hóa học của fructozơ?
- Có sự thay đổi gì đặc biệt về cấu tạo phân tử khi fructozơ khi ở trong
môi trường kiềm hoặc đun nóng?
Câu 4: Phân biệt glucozơ và fructozơ?

Câu 5: Cơ thể người dùng loại đường nào là tốt hơn?
5. Thiết kế tài liệu hỗ trợ học sinh?
- Các nguồn tài liệu tham khảo như sách giáo khoa, sách báo tham khảo
khác.
- Một số sản phẩm minh họa như bài powerpoint mẫu, thí nghiệm mẫu.
Website để cung cấp thông tin cho những học sinh muốn tìm hiểu sâu
hơn.
6. Thiết kế bài tập dự án cho học sinh
Tên dự án: “ Sự giống nhau và khác nhau giữa 2 loại đường đơn glucozơ
và fructozơ”
Để thực hiện dự án này trước tiên, học sinh phải tìm hiểu về khái niệm
đường đơn ( monosaccarit), trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí,cấu trúc phân tử,
tính chất hóa học của hai loại đường này.
Để thực hiện được dự án học sinh cần xây dựng cơ sở lý thuyết thông qua
bộ câu hỏi định hướng mà giáo viên đưa ra.
Giải pháp thực hiện dự án:
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 20


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Tổ chức học tập: Chia lớp thành 4 nhóm nhỏ ( mỗi nhóm cử một nhóm trưởng
và một thư kí).
Nhóm 1: Tìm hiểu về trạng thái tự nhiên, cấu tạo phân tử và phản ứng ở nhóm –
OH của glucozơ .
Nhóm 2: Tìm hiểu về cấu tạo phân tử và phản ứng ở nhóm –CHO của glucozơ.
Nhóm 3: Những tính chất khác của glucozơ, điều chế và ứng dụng của glucozơ.
Nhóm 4: Tìm hiểu về fructozơ, sự giống và khác nhau giữa fructozơ và glucozơ,
cách phân biệt fructozơ và glucozơ.

Phân công thực hiện (căn cứ vào yêu cầu, nội dung dự án, nhóm trưởng
nghiên cứu, phân công công việc cho các thành viên. Thư kí có nhiệm vụ cập
nhật (nhật kí làm việc) và tổng hợp kết quả theo kế hoạch.
- Địa điểm thực hiện dự án: ở nhà; trong lớp học; phòng thực hành hóa.
Với dự án này, giáo viên yêu cầu học sinh phải thiết kế:
- Một bài thuyết trình powerpoint.
- Một video thí nghiệm ( đối với các nhóm có thí nghiệm).
7. Thiết kế tiêu chí đánh giá
Phiếu 1: phiếu đánh giá bài trình diễn ( điểm tối đa 100, sau khi tính điểm
chung mới quy đổi ra thang điểm 10)
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ
Về nội dung
Hoàn thành tất cả các nhiệm vụ

ĐIỂM

ĐIỂM CỦA

ĐIỂM CỦA

TỐI ĐA
60
10

GIÁO VIÊN

HỌC SINH

của nhóm.
Trình bày chính xác nội dung

20

khoa học mà nhóm nghiên cứu
Nội dung trình bày đã trả lời đúng

10

và đầy đủ bộ câu hỏi định hướng.
Có video làm thí nghiệm thực

20

hành hoặc các hình ảnh minh họa
cho hoạt động của nhóm.
Về hình thức
Trang trí cho powerpoint phù hợp

15
5

với nội dung .
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 21


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
Có hình ảnh minh họa cho nội
10

dung nghiên cứu
Báo cáo, trình bày trước tập thể
Nói to, rõ và dễ hiểu
Trình bày tự tin
Dùng từ ngữ chính xác
Giải thích hình ảnh, video thí

25
5
5
5
5

nghiệm.
Trả lời các câu hỏi
5
Điểm của phiếu 1 = (điểm của giáo viên x 0,7) + (điểm của học sinh x0,3)
Phiếu 2: Phiếu đánh giá cho quá trình thực hiện nhiệm vụ của mỗi nhóm
( thang điểm 100, sau khi tính điểm chung mới quy đổi ra thang điểm 10)
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ

ĐIỂM TỐI ĐIỂM
ĐA

NHẬN XÉT

CỦA
GIÁO
VIÊN

Hoàn thành đúng thời gian
Thường xuyên thảo luận nhóm
Nghiêm túc khi làm việc
Chủ động tìm hiểu thêm thông tin
Nhóm có lập kế hoạch làm việc và

20
20
20
20
20

phân công rõ ràng
Điểm của phiếu 2 bằng tổng điểm của các tiêu chí .
Phiếu 3: Phiếu đánh giá của các thành viên trong nhóm với nhau
Mỗi thành viên trong nhóm chấm điểm cho các thành viên còn lại trong nhóm
mình ( thang điểm 100, sau khi tính điểm chung mới quy đổi ra thang điểm 10)
TIÊU CHÍ

ĐIỂM TỐI ĐIỂM CỦA NHẬN XÉT

ĐA
HỌC SINH
Tham gia đầy đủ
20
Hoàn thành nhiệm vụ được giao
20
Đóng góp ý tưởng mới
20
Giúp đỡ các thành viên khác

20
Thái độ cộng tác với nhóm
20
Điểm của phiếu 3= tổng điểm của các thành viên trong nhóm tham gia chấm
điểm / số thành viên tham gia chấm điểm ( tức là trung bình cộng điểm của các
thành viên đã chấm điểm cho bạn)
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 22


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
Ví dụ : Thành viên A có 5 bạn tham gia chấm điểm cho mình với các điểm số là
90; 80, 80; 90; 90 . Thì điểm của thành viên A =(90+80+80+90+90)/5= 86
8. Thiết kế cách tính điểm cho mỗi học sinh:
Điểm của từng học sinh= trung bình cộng điểm của 3 phiếu 1,2,3
Sau đó quy ra thang điểm 10.
Ví dụ : Nhóm 1 có thành viên A có :
Nhóm 1 có phiếu điểm 1: 90 điểm
Nhóm 1 có phiếu điểm 2 : 92 điểm
Thành viên A của nhóm đó có phiếu điểm 3 với trung bình của phiếu 3 là: 86
điểm
Vậy điểm của thành viên A của nhóm 1 là : (90+92+86)/3=89,3 điểm.
Quy ra thang điểm 10 thì điểm của thành viên A là: 8,9 điểm.

9. Tổ chức hoạt động dạy học
Bảng kế hoạch dạy học dự án: Sự giống nhau và khác nhau giữa 2 loại đường đơn glucozơ và
fructozơ”

Thời gian

15 phút

Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Trước khi thực hiện dự án
- Giới thiệu dự án.
- Lắng nghe và cùng thảo

( lấy thời

- Thảo luận bộ câu hỏi định

luận câu hỏi định hướng.

gian 15

hướng.

- Chia nhóm dưới sự hướng

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 23


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
phút cuối
- Phân nhóm.
dẫn của giáo viên.
của tiết học - Giao nhiệm vụ cho từng nhóm.

- Mỗi nhóm bầu nhóm

về lipit ở

- Đưa ra phương pháp học nhóm

trưởng, thư kí.

chương

hiệu quả.

- Chuẩn bị tài liệu mà giáo

trước)

- Hướng dẫn tài liệu tham khảo

viên đã hướng dẫn cho nhóm

cho học sinh.

mình.

- Hướng dẫn cách chọn lọc thông
tin.
- Đưa ra cách đánh giá cho học
sinh trong khi thực hiện dự án.
- Dặn dò học sinh thực hiện dự án.

Trong khi thực hiện dự án
Tiết 1
- Theo dõi tiến độ làm việc của
- Tiếp thu ý kiến của giáo
( cách thời

nhóm thông qua nhật kí làm việc

viên.

gian giao

và nhóm trưởng.

- Báo cáo tiến độ làm việc

dự án

- Thường xuyên phối hợp với các

cho giáo viên.

khoảng 1

nhóm để biết kiến thức các em có

- Đưa ra vấn đề thắc mắc (nếu

tuần. Vì

được là chính xác.

có).

sau bài

- Tổ chức thảo luận, giải quyết

- Trình bày nội dung thông tin

lipit, còn 2

những thắc mắc của học sinh.

mà nhóm thu được dưới sự

tiết luyện

kiểm tra của giáo viên.

tập)

- Chuẩn bị bài thuyết trình

cho tiết sau:
Tiết 2 : Tổ chức cho các nhóm trình bày, báo cáo sản phẩm:(ở phòng máy
chiếu)
-Tổ chức cho nhóm 1 báo cáo về

- Nhóm 1: báo cáo, chia sẻ

trạng thái tự nhiên, cấu tạo phân

thông tin với các bạn trong

tử và phản ứng ở nhóm –OH của

lớp về trạng thái tự nhiên, cấu

glucozơ .

tạo phân tử glucozơ
- Chiếu video thí nghiệm về
phản ứng tạo phức của
glucozơ với Cu(OH)2 trong

Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 24


Sáng kiến kinh nghiệm môn Hóa Học năm học 2017
- Tổ chức thảo luân về vấn đề của môi trường kiềm, nhiệt độ
nhóm 1.

thường.

- Tổng kết, đánh giá nhóm 1. Rút

- Các nhóm khác nêu thắc

kinh nghiệm cho các nhóm còn

mắc, các vấn đề chưa rõ, yêu

lại.

cầu nhóm 1 trả lời.

- Tổ chức cho nhóm 2 báo cáo về

- Nhóm 2: báo cáo về phản

tính chất của nhóm –CHO của

ứng ở nhóm –CHO của

glucozơ.

glucozơ.
- Chiếu video thí nghiệm về
phản ứng tráng bạc của

- Tổ chức thảo luận về vấn đề của

glucozơ.

nhóm 2.

- Thảo luận, nêu ra những

thắc mắc đối với bài báo cáo
của nhóm 2.

- Tổng kết, đánh giá nhóm 2.

- Nhóm 2 giải thích, trả lời
những thắc mắc của các bạn.

-Tổ chức cho nhóm 3 báo cáo về

- Nhóm 3: báo cáo về phản

phản ứng lên men, điều chế và

ứng lên men, điều chế, ứng

ứng dụng của glucozơ.

dụng của glucozơ.
- Chiếu hình ảnh về quá trình
lên men rượu nho và kèm
theo sản phẩm ( bình rượu

- Tổ chức thảo luận về vấn đề của

nho đã được lên men khoảng

nhóm 3.

1 tuần-10 ngày).

- Thảo luận, nêu ra những
thắc mắc đối với bài báo cáo

- Tổng kết, đánh giá nhóm 3.

của nhóm 3.
- Nhóm 3 giải thích, trả lời
những thắc mắc của các bạn.

- Tổ chức cho nhóm 4 báo cáo về

-Nhóm 4: báo cáo những

fructozơ, điểm giống nhau và khác nghiên cứu của nhóm mình,
Dương Thị Thu Trinh – Trường THPT Buôn Hồ - Tỉnh Đăklăk

Page 25