NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY THỰC HÀNH NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC HUẾ

ĐẠI HỌC HUẾ
KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT

BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP CƠ SỞ

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU:
NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP
GIẢNG DẠY THỰC HÀNH NHẰM NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT CHO SINH VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC HUẾ

MÃ SỐ: 10 - 2018

Chủ nhiệm đề tài: Th.s. Đỗ Văn Tùng

TP. HUẾ. 12/2018


ĐẠI HỌC HUẾ
KHOA GIÁO DỤC THỂ CHẤT

BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP CƠ SỞ

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU:
NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
THỰC HÀNH NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN GIÁO DỤC THỂ
CHẤT CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC HUẾ

MÃ SỐ: 10 – 2018

Xác nhận của cơ

Chủ nhiệm đề tài

quan chủ trì đề tài

Đỗ Văn Tùng

TP. HUẾ. 12/2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là
của riêng tôi. Các số liệu nghiên cứu là trung thực
và chưa có ai công bố trên bất kỳ luận văn nào.
KÝ TÊN

ĐỖ VĂN TÙNG


DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM GIA
NGHIÊN CỨU VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH
I. Danh sách thành viên tham gia nghiên cứu:

TT
1
2

Họ và tên

Nguyễn Khắc
Nguyễn Anh

Trung
Tú

Đơn vị
Bm Bóng
Bm Bóng

Học vị
Thạc sĩ
Thạc sĩ

II. Đơn vị phối hợp chính:
TT
1
2

Đơn vị
Khoa Giáo dục Thể chất- Đại học Huế
Trường Đại học Sư phạm- Đại học Huế

MỤC LỤC

Ghi chú


PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................................1
1. Đặt vấn đề....................................................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu:....................................................................................................3
CHƯƠNG 1 . TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................................4
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về công tác giáo dục thể chất trong trường
học....................................................................................................................................... 4
1.2. Mục đích và đặc điểm dạy học môn giáo dục thể chất trong các trường Cao đẳng
và Đại học không chuyên thể dục thể thao.......................................................................6
1.2.1. Mục đích yêu cầu của môn học...............................................................................6
1.2.2. Đặc điểm dạy học môn GDTC ở các trường Đại học và Cao đẳng không
chuyên TDTT...................................................................................................................... 6
1.3. Vai trò của hình thức tổ chức và phương pháp dạy học trong dạy học môn giáo
dục thể chất cho sinh viên các Trường Đại học và Cao đẳng không chuyên thể dục
thể thao............................................................................................................................... 7
1.3.1. Các khái niệm cơ bản...............................................................................................7
1.3.1.1. Khái niệm về hình thức tổ chức dạy học.................................................................8
1.3.1.2. Khái niệm về phương pháp dạy học........................................................................8
1.3.2. Vai trò của hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất
cho sinh viên các trường Cao đẳng và Đại học không chuyên TDTT............................9
1.3.2.1. Nó là chiếc cầu nối liên kết giữa người thầy và người trò....................................10
1.3.2.2. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học là điều kiện tiền đề để tiến hành hoạt
động dạy học...................................................................................................................... 10
1.3.2.3. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học có thể nâng cao một cách có hiệu quả
tính tích cực học tập môn Thể dục Thể thao của học sinh sinh viên..................................10
1.4. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể
chất.................................................................................................................................... 11
1.4.1. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức dạy học môn giáo dục thể chất ở nước
ngoài................................................................................................................................... 11
1.4.1.1. Tiếp tục cải tiến hình thức tổ chức dạy học cơ bản: Giảng dạy theo cấp lớp...............11
1.4.1.2. Hình thức tổ chức dạy học phát triển theo phương hướng dạy học cá biệt hóa..........11
1.4.1.3. Xu hướng phát triển đa dạng hóa hình thức tổ chức dạy học.................................11

1.4.1.4. Hình thức tổ chức dạy học đang có xu hướng phát triển từ "dạy" sang "học.................12
1.4.2. Xu hướng phát triển của phương pháp dạy học ở nước ngoài...........................12
1.4.3. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức và phương pháp dạy học ở nước ta.. . .14
1.5. Một vài đặc điểm tâm sinh lý của sinh viên có liên quan tới việc ứng dụng các
hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất trong các Trường
Đại học, Cao đẳng không chuyên thể dục thể thao........................................................16
1.5.1. Đặc điểm sinh lý lứa tuổi sinh viên.......................................................................16
1.5.2. Đặc điểm tâm lý lứa tuổi sinh viên........................................................................16
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU..................................18
2.1. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................18
2.1.1. Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu........................................................18
2.1.2. Phương pháp phỏng vấn........................................................................................18
2.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm...........................................................................19
2.1.4. Phương pháp kiểm tra y học [48]..........................................................................19
2.1.5. Phương pháp kiểm tra sư phạm. [48]...................................................................20
2.1.6. Phương pháp toán thống kê. [20],[54]..................................................................23
2.2. Tổ chức nghiên cứu...................................................................................................24
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................24
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................24
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG, HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VÀ NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN
HÌNH THỨC TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC THỂ
CHẤT CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM- ĐẠI HỌC HUẾ...........26
3.1. Thực trạng sử dụng hình thức tổ chức dạy học và phương pháp dạy học môn
giáo dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.....................26
3.1.1. Kết quả khảo sát và hình thức tổ chức dạy học...................................................26
3.1.2. Kết quả khảo sát về thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn giáo dục thể
chất của giáo viên thể dục thể thao trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.......................27
3.2. Thực trạng trình độ phát triển thể chất và kết quả học tập môn giáo dục thể chất
của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế..................................................28

3.2.1. Lựa chọn chỉ tiêu đánh giá....................................................................................28


3.2.2. Thực trạng phát triển thể chất của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế.................................................................................................................................... 30
3.2.2.1. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển hình thái, chức năng sinh lý của sinh viên
trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế:............................................................................30
3.2.2.2 Thực trạng phát triển thể lực của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế. .31
3.2.3. Thực trạng kết quả học tập môn giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại
học Sư phạm - Đại học Huế.............................................................................................50
Để đánh giá kết quả học tập đề tài tiến hành khảo sát 2 nội dung chính là:...............50
3.3.1. Cải tiến hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất cho
sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.........................................................52
3.3.2. Xác định cơ sở lý luận và thực tiễn của việc cải tiến hình thức tổ chức và phương
pháp dạy học môn GDTC cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế..........53
3.3.2.1 Cơ sở lý luận..........................................................................................................53
3.3.2.2 Cơ sở thực tiễn.......................................................................................................54
3.3.3. Cải tiến hình thức tổ chức và phương pháp dạy học...........................................55
3.3.3.1. Cải tiến hình thức tổ chức quá trình dạy học môn giáo dục thể chất cho sinh viên
trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.............................................................................55
3.3.3.2. Đổi mới nội dung phương pháp dạy học:..............................................................56
3.3.3.3. Cách vận dụng cụ thể các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học cải tiến..........56
3.3.4 Thực nghiệm đánh giá hiệu quả các hình thức và phương pháp dạy học môn
giáo dục thể chất đã cải tiến cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.. 59
3.3.4.1. Tổ chức thực nghiệm ứng dụng các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học
môn GDTC cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế...................................59
3.3.4.2. Đánh giá hiệu quả ứng dụng các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đã cải
tiến với việc nâng cao thể chất và kết quả học tập môn GDTC cho sinh viên trường Đại
học Sư phạm - Đại học Huế...............................................................................................62
3.3.4.3. Hiệu quả của các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học cải tiến đối với kết quả

học tập môn GDTC của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế...........................67
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................................70
A. Kết luận........................................................................................................................ 70
B. Kiến nghị...................................................................................................................... 71


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................72
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1: Thực trạng sử dụng các hình thức tổ chức dạy học môn giáo dục thể chất
của các giáo viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế. (n = 6)..............................26
Bảng 3.2: Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất của các
giáo viên giảng dạy GDTC cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế (n = 6)
.......................................................................................................................................... 27
Bảng 3.3: Kết quả phỏng vấn lựa chọn chỉ tiêu đánh giá trình độ phát triển thể chất của
sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế (n = 18)...............................................29
Bảng 3.4 Chỉ số chiều cao đứng (cm) của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế.................................................................................................................................... 30
Bảng 3.5. Chỉ số cân nặng (kg) của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế................30
Bảng 3.6. Chỉ số BMI (kg/m2) của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế...............31
Bảng 3.7. Chỉ số công năng tim (HW) của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế.................................................................................................................................... 31
Bảng 3.8. Thành tích lực bóp tay thuận (kg) của sinh trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế.................................................................................................................................... 32
Bảng 3.9. Thành tích nằm ngửa gập bụng (lần) của sinh viên trường Đại học Sư phạm Đại học Huế...................................................................................................................... 32
Bảng 3.10 Thành tích chạy 30 m xuất phát cao (s) của sinh viên trường Đại học Sư phạm Đại học Huế...................................................................................................................... 33
Bảng 3.11. Thành tích bật xa tại chỗ (cm) của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế.................................................................................................................................... 33

Bảng 3.12. Thành tích chạy tuỳ sức 5 phút (m) của sinh viên trường Đại học Sư phạm Đại học Huế...................................................................................................................... 34
Bảng 3.13. So sánh trình độ phát triển thể chất của sinh viên trường Đại học Sư phạm Đại học Huế với người bình thường cùng nhóm tuổi........................................................35
Bảng 3.14: Thực trạng phân loại kết quả học tập môn GDTC của sinh viên trường Đại học
Sư phạm - Đại học Huế.....................................................................................................50
Bảng 3.15: Thực trạng tỷ lệ sinh viên đạt tiêu chuẩn rèn luyện thân thể qua các năm học
của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế......................................................51


Bảng 3.16: Kết quả phỏng vấn xác định nguyên tắc cải tiến hình thức tổ chức và phương
pháp dạy học môn GDTC cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế (n=18).53
Bảng 3.17: Kết quả phỏng vấn mức độ ưu tiên các hình thức và phương pháp dạy học môn giáo
dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.......................................58
Bảng 3.18. So sánh trình độ thể chất nam sinh viên của nhóm thực nghiệm và đối chứng
trước thực nghiệm (nA= nB= 16)........................................................................................60
Bảng 3.19 So sánh trình độ thể chất nữ sinh viên của nhóm thực nghiệm và đối chứng
trước thực nghiệm (nA= 16, nB= 15)..................................................................................61
Bảng 3.20 Nhịp tăng trưởng thành tích các chỉ số thể chất của nam sinh viên trường Đại
học Sư phạm - Đại học Huế giữa hai nhóm thực nghiệm và đối chứng sau 09 tháng thực
nghiệm (nA= nB=16).........................................................................................................63
Bảng 3.21 Nhịp tăng trưởng thành tích các chỉ số thể chất của nữ sinh viên trường Đại học
Sư phạm - Đại học Huế ở hai nhóm thực nghiệm và đối chứng sau 09 tháng thực nghiệm
(nA= 16, nB=15).................................................................................................................64
Bảng 3.22. So sánh trình độ thể chất của nam sinh viên giữa nhóm thực nghiệm và đối
chứng sau 09 tháng thực nghiệm (nA= nB= 16)..................................................................66
Bảng 3.23. So sánh trình độ thể chất nữ sinh viên của nhóm thực nghiệm và đối chứng sau
09 tháng thực nghiệm (nA= 16, nB= 15).............................................................................67
Bảng 3.24. So sánh tỷ lệ % phân loại kết quả học tập môn GDTC của sinh viên trường Đại
học Sư phạm - Đại học Huế giữa 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sau thực nghiệm
(nA=nB=16)........................................................................................................................ 68
Bảng 3.25. So sánh tỷ lệ % phân loại kết quả học tập thực hành kỹ thuật các môn thể thao

của sinh viên năm học thứ 2 giữa 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sau thực nghiệm ...68
Bảng 3.26. So sánh điểm học tập các môn thể thao giữa hai nhóm thực nghiệm và đối
chứng sau thực nghiệm (nam nA=nB=16; nữ nA=15, nB=16)..............................................69


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
THƯỜNG DÙNG TRONG LUẬN VĂN

STT

Viết tắt

Giải thích

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

CNXH
CSVC
GDTC
GD-ĐT
TDTT
RLTC
SV
GV
XHCN
TĐTL
TN
ĐC
NXB
ĐH
NCKH

Chủ nghĩa xã hội
Cơ sở vật chất
Giáo dục thể chất
Giáo dục – Đào tạo
Thể dục thể thao
Rèn luyện thể chất
Sinh viên
Giảng viên
Xã hội chủ nghĩa
Trình độ thể lực
Thực nghiệm
Đối chứng
Nhà xuất bản
Đại học

Nghiên cứu khoa học


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Giáo dục thể dục thể thao là một phần quan trọng cấu thành nền giáo dục xã hội chủ
nghĩa, nhằm đào tạo con người phát triển toàn diện đức, trí, thể, mỹ phục vụ cho công
cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước ta thành một nước có nền công, nông nghiệp hiện đại,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Nhận thức được vai trò quan trọng của giáo dục nói chung và giáo dục thể chất nói
riêng nên ngay từ khi nước nhà mới thành lập, Bác Hồ và Đảng Cộng sản Việt Nam đã rất
coi trọng công tác giáo dục thể dục thể thao. Ngày 27/3/1946, Bác đã ra lời kêu gọi toàn
dân tập thể dục. Trong thư người viết: "Mỗi người dân yếu ớt sẽ làm cho cả nước yếu ớt
một phần, mỗi người dân khỏe mạnh sẽ làm cho cả nước mạnh khỏe…"
Đảng và Nhà nước ta cho rằng: “Đầu tư cho công tác giáo dục thể chất cũng là một
mặt quan trọng của công việc đầu tư cho con người”.
Trong chiến lược đầu tư cho con người, thì đầu tư vào công tác giáo dục thể chất cho
thế hệ trẻ có vai trò hết sức quan trọng. Bởi vậy, các nước phát triển như Mỹ, Anh, Pháp,
Đức, Nhật,Trung Quốc… đã coi công tác thể dục trường học là trọng điểm và có tính
chiến lược trong công tác giáo dục đào tạo cũng như công tác phát triển nền thể dục thể
thao ở mỗi nước. Đối với Việt Nam trong những năm gần đây cũng đã xác định: “Phát
triển giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu”. Trong giáo dục đào
tạo Đảng và nhà nước ta coi công tác giáo dục thể chất cho thế hệ trẻ là một bộ phận cơ
bản trong hệ thống giáo dục quốc dân….. Giáo dục thể chất ngoài việc trang bị những tri
thức khoa học và các kỹ năng vận động cơ bản, kỹ năng hoạt động một số môn thể thao ra
thì việc rèn luyện nâng cao thể chất cho học sinh, sinh viên là yếu tố không thể thiếu được
trong mục tiêu giáo dục thể chất ở trường học các cấp.
Trong dạy học thể dục thể thao ở trường học các cấp, nhất là trong dạy thể dục thể

thao ở bậc cao đẳng, đại học thì hình thức tổ chức dạy học và phương pháp dạy học có vai
trò hết sức quan trọng, nó chi phối rất lớn tới chất lượng và hiệu quả học tập môn thể dục
thể thao của học sinh sinh viên. Chính vì vậy, nhiều nền giáo dục đào tạo phát triển như
Anh, Mỹ, Nga, Nhật, Trung Quốc… đã rất coi trọng đổi mới hình thức tổ chức và phương
pháp giảng dạy. Hàng loạt các công trình nghiên cứu đổi mới về hình thức tổ chức dạy học
và phương pháp dạy học đã được nghiên cứu như các công trình của Delos (Pháp) (1986)


2
Nhikandrốp (Nga) (1972) Apduliana (Nga) (1976), Nhiếp Lâm Hổ (TQ ) (2001)...[3],[42],
[57],[59].
Ở nước ta cũng có một số công trình nghiên cứu về đổi mới hình thức tổ chức và
phương pháp dạy học của. Lê Khánh Bằng (1980) Đặng Vũ Hoạt (1987), Nguyễn Cường
(1989), Nguyễn Như An (1989), Lâm Quang Thiệp (1998) v.v…[1],[15],[22],[31],[49].
Về lĩnh vực GDTC cũng đã có một số công trình nghiên cứu đổi mới về phương pháp dạy
học ở một số trường chuyên thể dục thể thao như Đại học TDTT Bắc Ninh. Đại học TDTT
Đà Nẵng của các tác giả Đồng Văn Triệu (2006), Đỗ Hữu Trường (2008), Phan Thanh Tin
(2009)…[51],[52].
Các công trình nghiên cứu về đổi mới hình thức tổ chức và phương pháp dạy học
môn giáo dục thể chất ở các trường không chuyên thể dục thể thao chưa thực sự được coi
trọng; tuy vậy cũng đã được một số tác giả, nghiên cứu dưới dạng các giải pháp nâng cao
chất lượng GDTC .
Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế là một trường thành lập từ năm 1957 có sứ
mạng đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ khoa học và quản lý giáo dục có trình độ đại
học, sau đại học, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, tư vấn giáo dục, phục
vụ sự nghiệp phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Song qua phản ánh của các cơ sở sử
dụng nguồn cán bộ do trường đào tạo cho thấy: Thể chất sinh viên ra trường chưa đáp ứng
tốt nhu cầu của công việc. Mặt khác từ thực tiễn giảng dạy giáo dục thể chất cho sinh viên
nhiều năm Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế chúng tôi phát hiện thấy: Sinh viên
khi còn học ở nhà trường có tỷ lệ thể lực yếu kém còn tương đối lớn (nam 17%, nữ 21%).

Sự phát triển thể chất của sinh viên do nhiều yếu tố chi phối, song không thể phủ
nhận vai trò và tác dụng quan trọng của công tác GDTC trường học. Qua quan sát thực tế
công tác dạy học của các giáo viên trong bộ môn GDTC giảng dạy cho sinh viên Trường
Đại học Sư phạm - Đại học Huế, chúng tôi nhận thấy: Hầu hết các giáo viên vẫn dùng
hình thức tổ chức dạy học theo lớp và theo nhóm cố định. Về phương pháp vẫn dùng các
phương pháp truyền thống là phương pháp giảng giải, làm mẫu động tác sau đó tập luyện
theo phương pháp luân lưu dòng chảy, phương pháp lắp lại. Do hình thức tổ chức và
phương pháp dạy học đơn điệu nên không khích lệ được tính tích cực học tập của sinh
viên. Trong khi đó điều kiện dụng cụ thiếu thốn, sân bãi chật hẹp càng làm cho cường độ
và mật độ vận động thấp hơn. Từ đó ảnh hưởng không nhỏ tới việc thực hiện mục tiêu dạy


3
học môn GDTC cho sinh Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.
Xuất phát từ sự phân tích vai trò quan trọng và thực tiễn của việc sử dụng hình thức
tổ chức và phương pháp dạy học trong giáo dục thể chất cũng như nhu cầu bức xúc cần
nâng cao chất lượng dạy học môn giáo dục thể chất cho sinh viên của Trường Đại học Sư
phạm - Đại học Huế. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
"Nghiên cứu cải tiến hình thức và phương pháp giảng dạy thực hành nhằm nâng cao chất
lượng môn Giáo dục Thể chất cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế".
2. Mục đích nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu của đề tài được xác định là: Thông qua nghiên cứu lý luận và
thực tiễn quá trình dạy học môn giáo dục thể chất, đề tài đề xuất một số cải tiến hình thức
tổ chức và phương pháp giảng dạy thực hành môn giáo dục thể chất nhằm nâng cao kết
quả học tập môn giáo dục thể chất cho sinh trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế.
3. Mục tiêu nghiên cứu:
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu của đề tài, mục tiêu nghiên cứu được xác
định là:
Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng và hiệu quả sử dụng các hình thức tổ chức và
phương pháp giảng dạy thực hành môn giáo dục thể chất ở Trường Đại học Sư phạm - Đại

học Huế.
Mục tiêu 2: Nghiên cứu cải tiến và đánh giá hiệu quả những cải tiến về hình thức tổ
chức và phương pháp dạy học thực hành môn giáo dục thể chất cho sinh viên Trường Đại
học Sư phạm - Đại học Huế.


4

CHƯƠNG 1 . TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về công tác giáo dục thể
chất trong trường học.
Quan điểm của Đảng và nhà nước ta về giáo dục đào tạo nói chung và về giáo dục
thể chất trong trường học các cấp nói riêng đã được xuất phát từ những cơ sở tư tưởng lý
luận của học thuyết Mác-Lênin về “Con người và sự phát triển con người toàn diện” [36],
về giáo dục thế hệ trẻ trở thành những lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chủ
nghĩa xã hội. Những cơ sở tư tưởng và lý luận đó đã được Đảng và Bác Hồ vĩ đại quán
trịêt trong suốt các thời kỳ lãnh đạo cách mạng ở nước ta. Ngay từ sau cách mạng tháng 8
năm 1945, trong lúc vận mệnh đất nước "ngàn cân treo trên sợi tóc" Bác Hồ đã ra lời kêu
gọi toàn dân tập thể dục”. Trong lời kêu gọi Người viết: "Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước
nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công. Mỗi người dân yếu
ớt, tức là làm cho cả nước yếu ớt một phần, mỗi người dân khoẻ mạnh tức là góp phần
làm cho cả nước khỏe mạnh". Vì thế người khuyên: "Luyện tập thể dục, bồi bổ sức khỏe
là bổn phận của mỗi người dân yêu nước"…[53 tr 159]
Kế đó, tại đại hội Đảng Lao động Việt Nam lần thứ III tháng 9/1960 Đảng ta đã định
hướng công tác giáo dục và rèn luyện thể chất đối với tuổi trẻ học đường [4].
Đặc biệt quan điểm của đảng ta về giáo dục con người toàn diện trong nghị quyết
Đại hội Đảng IV (1976) đã nêu rõ: "Cần nâng cao chất lượng toàn diện của nội dung giáo
dục, hiện đại hóa chương trình học tập các ngành khoa học và kỹ thuật, mở rộng kiến thức
quản lý kinh tế, tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin,. đường lối chính sách của
Đảng và đạo đức cách mạng, bồi dưỡng kỹ năng lao động và năng lực nghiên cứu khoa

học, coi trọng đúng mức giáo dục thẩm mỹ và giáo dục thể dục thể thao, quốc phòng"[9].
Nghị quyết 8 của ban chấp hành trung ương khóa VII tháng 6/1991 đã khẳng định:
"Bắt đầu đưa việc dạy thể dục và một số môn thể thao cần thiết vào chương trình học tập
của các trường phổ thông, các trường chuyên nghiệp và các trường cao đẳng đại học…
[12]
Giáo dục thể chất còn là một nội dung bắt buộc được quy định trong hiến pháp nước
cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 trong đó Hiến pháp chỉ rõ: "Việc dạy và
học thể dục thể thao trong trường học là bắt buộc đối với trường học các cấp"[28].


5
Quan điểm của Đảng ta cũng thể hiện rõ rệt hơn đối với công tác giáo dục đào tạo
trong đó có giáo dục thể chất ở nghị quyết đại hội Đảng VIII năm 1996. Nghị quyết đã chỉ
rõ: "Giáo dục đào tạo cùng với khoa học và công nghệ phải thực sự trở thành quốc sách
hàng đầu…" [13].
Quan điểm coi trọng công tác thể dục thể thao nói chung và giáo dục thể chất nói riêng
của Đảng ta còn được cụ thể hóa ở các chỉ thị thông tư của Đảng và Nhà nước như chỉ thị
106/CT.TW ngày 2/10/1958 của Ban Bí thư về công tác thể dục thể thao trong chỉ thị, Đảng
ta đã khẳng định vai trò và tác dụng quan trọng của công tác thể dục thể thao và thể thao quốc
phòng, phát triển phong trào TDTT quần chúng, nhất là ở các trường học [53 tr 7].
Chỉ thị 181 CT-TW ngày 13/10/1960 của Ban Bí thư trung ương Đảng về tăng cường
công tác thể dục thể thao trong những năm tiếp theo. Đây là một bước phát triển mới đã
khẳng định vị trí quan trọng của TDTT và GDTC. Chỉ thị đã nhấn mạnh tới: "Thể dục thể
thao là một mặt của sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa vì vậy cần coi trọng công tác
GDTC trong các trường học" [6].
Chỉ thị 36/CT-TW ngày 24/3/1994 về công tác thể dục thể thao trong giai đoạn mới
Ban Bí thư Trung ương Đảng đã nhấn mạnh: "Cải tiến chương trình giảng dạy, tiêu chuẩn
rèn luyện thân thể, đào tạo giáo viên thể dục thể thao cho trường học các cấp, tạo ra những
điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất để thực hiện chế độ giáo dục thể chất bắt buộc ở tất cả
các trường học…" [14].

Năm 1996 Thủ tướng Chính phủ chỉ thị 133/TTg ngày 7/3/1996 về việc xây dựng và
quy hoạch phát triển ngành TDTT. Trong đó về công tác giáo dục thể chất ở các trường
học chỉ thị đã ghi rõ "Bộ Giáo dục Đào tạo cần đặc biệt coi trọng việc giáo dục thể chất
trong nhà trường, cải tiến nội dung giảng dạy thể dục thể thao nội khóa, ngoại khóa; Quy
định tiêu chuẩn về rèn luyện thể chất cho học sinh các cấp học, có quy chế bắt buộc đối
với các trường…[53 tr 128]
Nhận thức được vai trò của giáo dục thể chất và được sự chỉ đạo sâu sát của Đảng và
nhà nước, Bộ giáo dục đào tạo đã nghiêm túc thực hiện chủ trương đường lối về công tác
giáo dục thể chất trong trường học các cấp bằng các văn bản pháp quy như:
Thông tư liên tịch Số 4 năm 1993 giữa ngành giáo dục đào tạo và Tổng cục Thể dục
thể thao về xây dựng kế hoạch đồng bộ, xác định mục tiêu, nội dung, biện pháp nhằm cải
tiến công tác tổ chức quản lý TDTT và GDTC trong trường học các cấp đến năm 2000 -


6
2005.
Chương trình mục tiêu: "Cải tiến nâng cao chất lượng giáo dục thể chất, sức khỏe,
phát triển và bồi dưỡng tài năng thể thao học sinh sinh viên trong nhà trường các cấp giai
đoạn 1995 - 2000 - 2005.[18].
Quy hoạch phát triển công tác giáo dục thể chất ngành Giáo dục Đào tạo giai đoạn
1996 - 2000 và định hướng đến 2005 của bộ Giáo dục và Đào tạo năm 1996.[18].
Tóm lại: Giáo dục Thể chất nhằm phát triển con người toàn diện có trình độ trí tuệ
phát triển cao, trong sáng về đạo đức phong phú về tinh thần, cường tráng về thể chất là
quan điểm chủ đạo trong Giáo dục Đào tạo. Quan điểm này đã xuyên suốt quá trình lãnh
đạo cách mạng Việt Nam của Đảng và Bác Hồ vĩ đại.
1.2. Mục đích và đặc điểm dạy học môn giáo dục thể chất trong các trường Cao đẳng
và Đại học không chuyên thể dục thể thao.
1.2.1. Mục đích yêu cầu của môn học.
Chương trình môn học Giáo dục Thể chất ở các Trường Cao đẳng và Đại học không
chuyên Thể dục Thể thao nhìn chung đều được xác định như sau: Giáo dục Thể chất là

môn học bắt buộc của sinh viên nhằm trang bị cho sinh viên các kiến thức khoa học về rèn
luyện thể chất, kiến thức về kỹ thuật một số môn thể thao cơ bản. Đồng thời tập luyện
phát triển và nâng cao trình độ thể chất của sinh viên góp phần giáo dục và hình thành
nhân cách sinh viên.
Yêu cầu sinh viên ra trường phải hoàn thành đạt yêu cầu trở lên đối với các nội dung
học tập trong chương trình bắt buộc và tự chọn. Đồng thời đạt được thành tích nhất định
trong tiêu chuẩn rèn luyện thân thể.
1.2.2. Đặc điểm dạy học môn GDTC ở các trường Đại học và Cao đẳng không chuyên TDTT.
Theo các nhà lý luận dạy học trong và ngoài nước như Nguyễn Toán (VN), Nhiếp
Lâm Hồ (TQ) thì dạy học môn Thể dục Thể thao ở các trường Đại học, Cao đẳng cũng có
những đặc điểm tương tự như dạy học các môn học khác. Cụ thể chúng có một số đặc
điểm sau:[50];[59].
1. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học gắn liền với ngành nghề đào tạo. Đặc điểm
này thể hiện ở mục đích và nội dung dạy học cần bám sát đặc điểm ngành nghề đào tạo để sử
dụng các hình thức và phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm nhóm ngành nghề.
2. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất ở các trường


7
Đại học Cao đẳng cần tiếp cận với hình thức tổ chức và phương pháp dạy học khoa học,
hiện đại. Ngày nay khoa học công nghệ phát triển hết sức nhanh chóng. Những sự phát
triển này tác động mạnh mẽ vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, trong đó có các hình thức tổ
chức và phương pháp dạy học nhằm tận dụng tối đa ưu thế của thời đại.
3. Các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học gắn liền với các thiết bị và phương
tiện dạy học, tận dụng tối đa và các ưu điểm của phương tiện, thiết bị dạy học như công nghệ
thông tin, các thiết bị hiện đại như máy tập, ghế tập, đệm mút xốp…
4. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đã và ngày càng phát huy tính tích
cực, tự giác học tập của sinh viên. Mục đích nội dung dạy học ở bậc Cao đẳng, Đại học
phản ánh một phần đặc điểm của đối tượng sinh viên, lớp người ưu tú của tầng lớp thanh
niên, đồng thời cũng là lứa tuổi đã trưởng thành về mặt sinh lý và tâm lý; Từ đó, đòi hỏi

người thầy trong quá trình dạy học phải tôn trọng ý kiến của sinh viên phải đảm bảo tự do
tư tưởng, phải khích lệ tính tự chủ sáng tạo trong học tập của sinh viên; Có các biện pháp
phù hợp để kích thích, động viên về tinh thần và vật chất làm cho sinh viên càng nỗ lực
nhiều hơn để thực hiện được mục đích, yêu cầu học tập tốt nhất.
5. Hình thức tổ chức dạy học và phương pháp dạy học ở bậc Đại học và Cao đẳng rất
đa dạng, người Thầy cần căn cứ vào nhiệm vụ yêu cầu môn học cũng như điều kiện vật
chất sân bãi và thực tế trình độ thể lực, trình độ chuyên môn của sinh viên mà sử dụng các
hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đa dạng, nhằm đạt được hiệu quả dạy học tối
ưu. Song ở đây cũng cần nhấn mạnh tới hình thức tổ chức và phương pháp dạy học theo tổ
nhóm, dạy học cá biệt đồng thời tăng cường các hoạt động ngoại khóa đã được nhiều
trường Đại học Cao đẳng sử dụng đạt hiệu quả rất tốt.
Trên đây là 5 đặc điểm chủ yếu trong dạy học môn giáo dục thể chất ở các trường
Cao đẳng và Đại học; Song ở mỗi trường Đại học Cao đẳng khác nhau có những đặc điểm
và điều kiện khác nhau. Vì vậy quá trình dạy học môn giáo dục thể chất cần phải suy xét
tính thực tiễn của các yếu tố dạy học ở trường mình để lựa chọn hình thức và phương
pháp dạy học phù hợp, từ đó mới có thể nâng cao được hiệu quả dạy học.
1.3. Vai trò của hình thức tổ chức và phương pháp dạy học trong dạy học môn giáo
dục thể chất cho sinh viên các Trường Đại học và Cao đẳng không chuyên thể dục
thể thao.
1.3.1. Các khái niệm cơ bản.


8
Để tiếp cận vấn đề vai trò của hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn Giáo
dục Thể chất cho sinh viên các trường Đại học Cao đẳng không chuyên Thể dục Thể thao
chúng ta cần làm rõ các khái niệm sau:
1.3.1.1. Khái niệm về hình thức tổ chức dạy học.
Cho đến nay các nhà khoa học lý luận dạy học nước ngoài như Nhikandrốp (Nga)
(1975),Jacque Delos (pháp) (1986) đã đưa ra khái niệm hình thức dạy học như sau: "Hình
thức dạy học là phương thức tác động qua lại giữa người dạy và người học qua đó nội

dung và phương pháp dạy học được thực hiện".[42],[57]
Còn các tác giả trong nước như Lê Khánh Bằng (1993) và Nguyễn Văn Đạo (1991) thì
cho rằng định nghĩa trên là đúng nhưng chưa đủ. Vì ở đây tác giả mới chỉ đề cập đến dấu
hiệu của khái niệm này là sự tác động qua lại giữa người dạy và người học.[15],[26].
Theo các tác giả Việt Nam như Đặng Vũ Hoạt (1996), Lâm Quang Thiệp (2003),
Lê Khánh Bằng (1993) thì cho rằng: Thuật ngữ "hình thức" là chỉ hình dáng, là cái vỏ bên
ngoài là tất cả những biểu hiện bên ngoài của một nội dung nào đó là chế độ, hệ thống tổ
chức, cách thức tổ chức… Bất cứ một hoạt động nào của con người đều có hình thức tổ
chức của nó. Vì vậy, thuật ngữ hình thức tổ chức được sử dụng rộng rãi trong các hoạt
động khác nhau như giáo dục, lao động v.v… [15],[31],[49].
Vận dụng vào hoạt động giáo dục các nhà khoa học trên cho rằng hình thức tổ chức
là cách sắp xếp tổ chức các biện pháp sư phạm. Vì vậy Lê Khánh Bằng và đồng nghiệp đã
đưa ra định nghĩa về hình thức tổ chức dạy học như sau:
"Hình thức tổ chức dạy học là cách thức tổ chức sắp xếp và tiến hành các buổi
học". Chúng tôi cho rằng đây là định nghĩa tương đối toàn diện, đầy đủ và dễ hiểu về hình
thức tổ chức dạy học.
1.3.1.2. Khái niệm về phương pháp dạy học.
1. Khái niệm về phương pháp:
Theo Đại Từ điển tiếng Việt của Nguyễn Như Ý (2000) thì "Phương pháp là cách
thức, con đường, phương tiện để đạt được mục đích nhất định, để giải quyết những nhiệm
vụ nhất định. Phương pháp có một số đặc điểm cơ bản là:
- Có tính mục đích
- Có tính cấu trúc
- Có tính gắn liền với nội dung.[56]


9
2. Khái niệm về phương pháp dạy học.
Tổng hợp từ các sách lý luận dạy học lý luận dạy học Thể dục Thể thao và lý luận
dạy học Đại học của các tác giả trong và ngoài nước như Nhikandrôp (Nga) Nhiếp Lâm

Hổ (TQ) Hàn Quế Phong (TQ), Ngô Doãn Đãi, Lưu Xuân Mới (VN) ta có thể thấy khái
niệm về phương pháp dạy học như sau: "Phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức
làm việc, phối hợp thống nhất của thầy và trò (trong đó thầy đóng vai trò chủ đạo, trò
đóng vai trò tích cực chủ động) nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học".[23], [40], [42],
[59], [60].
Rõ ràng từ định nghĩa trên, ta có thể thấy phương pháp dạy học là phương pháp bao
gồm cả phương pháp dạy và phương pháp học.
Phương pháp dạy là cách thức giáo viên trình bày tri thức tổ chức và kiểm tra hoạt
động nhận thức và thực tiễn của học sinh nhằm đạt được các nhiệm vụ dạy học.
Nói theo quan điểm công nghệ dạy học thì phương pháp dạy (học) là phương pháp
thiết kế và góp phần thi công quá trình dạy học của người giáo viên.
Còn phương pháp học là cách thức tiếp thu, tự tổ chức và kiểm tra hoạt động nhận
thức và thực tiễn của học sinh nhằm đạt được các nhiệm vụ học nghề học phương pháp,
học lý tưởng và đạo đức nghề nghiệp.
Cũng theo các nhà lý luận dạy học trên thì các phương pháp dạy học đều có các yếu
tố sau đây:
- Mục đích định trước
- Hệ thống những hành động liên tiếp tương ứng
- Phương pháp hành động (ngôn ngữ, thao tác vật chất hoặc thao tác động tác và cơ
thể…)
- Quá trình biến đổi của đối tượng bị tác động.
- Kết quả thực tế đạt được
Bên cạnh những điểm chung nói trên, phương pháp dạy học còn có những điểm
riêng do tính chất đặc thù của bản thân quá trình dạy học; Phương pháp dạy học gồm cả
phương pháp dạy và phương pháp học.
1.3.2. Vai trò của hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo dục thể chất
cho sinh viên các trường Cao đẳng và Đại học không chuyên TDTT.
Theo các nhà lý luận dạy học đại học và lý luận dạy học thể dục Thể thao như Nhiếp

10
Lâm Hổ (Trung Quốc) Robin AJ (Anh), Lê Khánh Bằng, Trần Bá Hoành, Trần Kiều,
Nguyễn Kỳ (Việt Nam) thì hình thức tổ chức, phương pháp dạy học nói chung và dạy học
môn Giáo dục Thể chất nói riêng có vai trò quan trọng biểu hiện ở các mặt sau đây: [15],
[30], [33], [34], [44], [58], [59].
1.3.2.1. Nó là chiếc cầu nối liên kết giữa người thầy và người trò.
Đó là hoạt động của cả hai phía thầy và trò nhằm đặt được mục tiêu dạy học nhất
định, nắm vững nội dung dạy học nhất định. Tất cả mọi hoạt động của thầy và trò đều
không thể tách rời khỏi hình thức tổ chức và phương pháp dạy học.
Khi suy xét lựa chọn hình thức tổ chức và phương pháp dạy học người thầy không
chỉ suy xét tới bản thân mà còn phải xem xét việc dẫn dắt lôi cuốn phương pháp, học tập
của người trò. Để làm sao gắn kết chặt chẽ được giữa hoạt động dạy và học và trở thành
một hoạt động chung để thực hiện tốt mục tiêu dạy học.
1.3.2.2. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học là điều kiện tiền đề để tiến hành hoạt
động dạy học.
Quá trình dạy học Thể dục Thể thao do các yếu tố nội dung dạy học, giáo viên, sinh
viên và các biện pháp dạy học phương pháp dạy học… cấu thành. Hình thức tổ chức và
phương pháp dạy học tốt sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện công năng thể hoàn chỉnh của
dạy học thể dục thể thao.[16], [17].
Trong thực tế dạy học Thể dục Thể thao, các yếu tố của quá trình dạy học tác dụng
lẫn nhau với các hình thức khác nhau, từ đó tạo ra những cấu trúc và đặc điểm dạy học
khác nhau. Điều đó sẽ quyết định tính lôgic trình tự và sự sắp xếp chuyển đổi khoa học
các trình tự đó... Tất cả các vấn đề trên đều là những vấn đề đối mặt của dạy học Thể dục
Thể thao. Bởi vậy, hình thức tổ chức và phương pháp dạy học hợp lý sẽ là điều kiện tiên
quyết để dạy học thành công.
1.3.2.3. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học có thể nâng cao một cách có hiệu quả
tính tích cực học tập môn Thể dục Thể thao của học sinh sinh viên.
Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng dạy học, có thể
khích lệ được động cơ học tập, làm dấy lên sự tích cực chuẩn bị học tập và cuốn hút sự tập
trung chú ý học tập. Từ đó kết hợp chặt chẽ được sự nhận biết tư duy với tập luyện củng

cố và điều tiết được hành vi của học sinh, giải quyết được các trở ngại về trí tuệ và tâm lý
trong dạy và học. Một hình thức tổ chức và phương pháp dạy học tốt còn có lợi cho sự


11
phát triển trí lực, phương thức tư duy và phương thức tập luyện. Từ đó nâng cao rất lớn
tính tích cực học tập của người học, nâng cao hiệu suất và chất lượng học tập của học
sinh, sinh viên.
1.4. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn giáo
dục thể chất.
1.4.1. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức dạy học môn giáo dục thể chất ở
nước ngoài.
1.4.1.1. Tiếp tục cải tiến hình thức tổ chức dạy học cơ bản: Giảng dạy theo cấp lớp.
Mặc dù hạn chế lớn nhất của hình thức dạy học này là không thể chiếu cố cá biệt
một cách hiệu quả, nhưng cho đến nay vẫn chưa có hình thức tổ chức dạy học nào có thể
thay thế hoàn toàn. Nguyên nhân là dạy theo hình thức tổ chức cấp, lớp có rất nhiều nhân
tố hợp lý. Nó không những có hiệu quả dạy tương đối cao mà còn có lợi cho học sinh học
tập lẫn nhau giao lưu tình cảm và bồi dưỡng tinh thần hợp tác. Vì vậy, nhiều nước đang
chú ý cải tiến hình thức tổ chức dạy học cấp, lớp theo hướng khắc phục những nhược
điểm của hình thức tổ chức này như tăng cường giúp đỡ cá bịêt, cải tiến phương thức tổ
hợp nhóm v.v… Điều đó chứng tỏ là hình thức dạy học theo lớp cấp vẫn có sức sống
mạnh mẽ và vẫn sẽ là hình thức tổ chức dạy học cơ bản trong lĩnh vực Giáo dục Thể chất
[37], [59].
1.4.1.2. Hình thức tổ chức dạy học phát triển theo phương hướng dạy học cá biệt hóa.
Do tồn tại của sự khác biệt cá thể giữa các người học nên hiện nay trong dạy học Thể
dục Thể thao rất coi trọng dạy học cá biệt. Những người có xu hướng dạy học này cho
rằng: Dạy học cá biệt sẽ có thể quan tâm đầy đủ tới đặc điểm và tình hình cá biệt của học
sinh, sinh viên. Bởi vậy, trên nền tảng của dạy học theo hình thức cấp lớp sẽ kết hợp chặt
chẽ với việc dạy học cá biệt để có thể cho mỗi nhóm, mỗi em có trình độ khác nhau sẽ
cùng được quan tâm để phát huy hết tiềm lực của người học. Dạy học cá biệt hóa còn có

thể quan tâm được sự phát triển cá tính, tăng cường được khả năng tự học tập, tự phát
triển của người học, khích lệ được người học chủ động, tích cực tham dự vào các hoạt
động học tập. Có lợi cho việc nâng cao hiệu quả dạy và học môn Giáo dục Thể chất.
1.4.1.3. Xu hướng phát triển đa dạng hóa hình thức tổ chức dạy học.
Trong những năm gần đây, nhiều nước đã sáng tạo ra nhiều hình thức tổ chức dạy
học. Mặc dù về thiết kế có khác nhau nhưng chúng đều có chung một đặc điểm là: Cố


12
gắng làm sao cho dạy học Thể dục Thể thao thích ứng với hứng thú, năng lực và nhu cầu
của mỗi học sinh, sinh viên, làm cho họ phát triển đến trình độ cao nhất có thể. Mỗi hình
thức tổ chức dạy học đều có những nhân tố hợp lý; Vì vậy, sử dụng nhiều hình thức dạy
học khác nhau sẽ có thể bổ sung cho nhau. Song dạy học ở các khu vực khác nhau, đối
tượng khác nhau, trình độ kinh tế xã hội phát triển khác nhau… Thì lại có những hình
thức tổ chức dạy học thích hợp một cách tương ứng: Ví dụ, hình thức tổ chức dạy học theo
lớp cấp phù hợp với các khu vực có trình độ kinh tế tương đối lạc hậu song ở vùng kinh tế
phát triển thì hình thức dạy học cá biệt hóa lại thích hợp hơn v.v… Ngoài ra xem xét từ
góc độ quá trình dạy học Thể dục Thể thao, thì dạy học là một quá trình “động" đối tượng
dạy học lại tác động qua lại với nhau và không ngừng biến đổi. Vì vậy, nếu chỉ cố định
dùng một hình thức tổ chức dạy học là không phù hợp và không khoa học. Vì thế xu
hướng đa dạng hoá hình thức tổ chức dạy học là xu hướng tất yếu của quá trình dạy học.
[15], [40], [59], [60].
1.4.1.4. Hình thức tổ chức dạy học đang có xu hướng phát triển từ "dạy" sang "học.
Dạy học cổ điển sử dụng hình thức tổ chức dạy lấy thầy giáo là "nhân vật trung tâm"
còn học sinh luôn ở vị thế tiếp thu thụ động máy móc và cứng nhắc những điều chỉ dẫn
của thầy.
Dạy học hiện đại nhấn mạnh vai trò người học là "nhân vật trung tâm". Vì vậy, dạy
học cần phát huy mạnh mẽ tính tích cực, tính chủ động sáng tạo, tính năng động tìm tòi
của chủ thể người học trong hoạt động học tập. Thực tế việc xây dựng cách học tự chủ, tự
giác là thuộc về hình thức tổ chức dạy học loại hình "học tập". Ví dụ: việc dạy học theo

phân tầng đẳng cấp, dạy học theo quần thể nhóm bạn bè… đã nâng cao rất tốt chất lượng
dạy học Thể dục Thể thao. Làm thay đổi không khí học tập, kích thích tính tích cực học
tập của học sinh, sinh viên. Đó cũng là cơ sở cho sự chuyển biến từ "lý luận dạy học" sang
"lý luận học tập" ở một số nước phát triển hiện nay.[59], [60].
1.4.2. Xu hướng phát triển của phương pháp dạy học ở nước ngoài.
Theo các tư liệu tham khảo như lý luận dạy học hiện đại. "lý luận dạy học thể dục
thể thao" của các tác giả Nhicandrốp (Nga). Hàn Quế Phong Nhiếp Lâm Hổ (Trung Quốc)
thì xu thế phát triển của phương pháp dạy học trên thế giới đang diễn ra theo 3 xu hướng
sau:[42], [59], [60].
Một là đa dạng hóa các phương pháp dạy học.


13
Hai là các phương pháp dạy học hướng tới việc phát huy tính tích cực nhận thức của
người học.
Ba là ứng dụng rộng rãi các thành tựu khoa học công nghệ đổi mới phương pháp dạy học.
Các xu hướng này thể hiện cụ thể như sau:
Việc đổi mới phương tiện và phương pháp dạy học hiện nay được dựa trên cách tiếp
cận quan niệm: “Dạy học lấy người học làm trung tâm, thầy đóng vai trò chủ đạo, trò đóng
vai trò tích cực chủ động nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học” [15], [34], [40], [49].
Theo cách tiếp cận này các nhà sư phạm quan niệm rằng nếu trong quá trình dạy
học thực hiện được những khuyến cáo sau đây thì sẽ có thể thực hiện được việc dạy học
lấy người học làm trung tâm.
Một là dạy học phải xuất phát từ người học; nghĩa là mục tiêu nội dung dạy học phải
phù hợp với động cơ, đặc điểm tính chất điều kiện, trình độ... của người học.
Thứ hai là phải chú ý thích đáng đến cá thể hóa và phân loại hóa làm cho mọi
người học đều có thể đạt được kết quả mà họ mong muốn đối với bài học.
Thứ ba là phải tạo điều kiện cho người học tích cực chủ động trong lĩnh hội kiến
thức.
Thứ tư là phải tạo điều kiện cho người học tự vấn, tự kiểm tra và tự đánh giá được

mình. [21],[22],[41].
Theo các nhà sư phạm trong và ngoài nước thì muốn thực hiện được việc dạy học
“lấy người học làm trung tâm”, phải phối hợp nhiều phương pháp, sử dụng các phương
tiện kỹ thuật và công nghệ dạy học đa dạng mà đích cuối cùng là làm sao phát huy được
tính tích cực chủ động sáng tạo có hiệu quả nhất đối với lớp học nói chung và từng người
học nói riêng, tạo cho người học tận dụng được tiềm năng của mình và đem lại nhiều lợi
ích nhất cho người học.
Từ cách tiếp cận trên, thấy xu hướng đổi mới phương pháp dạy học ở 4 mặt sau:
- Đổi mới phương pháp thuyết giảng.
Hiện nay xu hướng chung trong thuyết giảng (tức giảng giải bằng lời nói) là tránh
độc giảng, làm sao trong bài giảng có khoảng 25% thời lượng có sự tham gia bài giảng của
người học. Để thực hiện được việc này, ngoài tăng cường vận dụng các phương pháp dạy
học như nêu vấn đề, thảo luận hoặc sử dụng các công cụ thiết bị dạy học. Theo các nhà lý
luận dạy học như Lưu Xuân Mới, Nguyễn Văn Đao... cần thực hiện các vấn đề sau:


14
- Trong bài giảng cố gắng phát huy vai trò của công cụ thiết bị dạy học như băng
đĩa, hình ảnh...
- Khái quát rõ các vấn đề chính và "chốt" lại được những ý cơ bản.
- Phải tạo được không khí giao tiếp và đối thoại trong quá trình trình bày vấn đề.
- Biết tận dụng các minh hoạ để làm phong phú bài giảng [26], [40].
- Coi trọng các buổi thực hành thực tế.
Trong giảng dạy các môn kỹ thuật, nhất là thực hành kỹ thuật các môn thể thao,
giáo viên cần làm cho người học nắm chắc được mục đích, các yếu lĩnh cơ bản của thao
tác bằng giảng giải kết hợp làm mẫu đẹp và đạt độ khó (thành tích) nhất định để khêu gợi
hứng thú cho người học. [35],[52] giám sát chặt chẽ phát hiện sai sót kịp thời và sửa chữa
có hiệu quả. Khuyến khích người học hợp tác chia sẻ kiến thức rèn luyện tinh thần đồng
đội. Đặc biệt cần đảm bảo tính sư phạm, tính hiệu quả cho mỗi buổi thực hành bằng
những nhận xét ngắn gọn chính xác hoặc các kiểm tra sư phạm ...

- Tăng cường sử dụng các thiết bị dạy học hỗ trợ và áp dụng công nghệ thông tin
trong việc dạy học.
Những năm gần đây, do khoa học công nghệ nhất là công nghệ thông tin phát triển
mạnh đã tạo ra một bước ngoặt cho việc chế tạo ra các phương tiện dụng cụ và công cụ
dạy học, từ đó đã hình thành một phương hướng quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả dạy
học và tăng cường tính tích cực, tự lực của người học trong quá trình dạy học nói chung
và tự học nói riêng. Hiện nay xu thế sử dụng nhiều hơn các phần mềm dạy học như phần
mềm Powerpoint sẽ thay đổi cách dạy học đọc giảng thao thao bất tuyệt trên lớp trước đây
của người thầy [15],[30],[31],[41],[59].
Đó là những xu thế đổi mới phương pháp dạy học (ở bậc đại học) theo hướng phát
huy tính tích cực chủ động của sinh viên và sử dụng các phương tiện và công nghệ hỗ trợ.
1.4.3. Các xu hướng phát triển hình thức tổ chức và phương pháp dạy học ở nước ta.
Căn cứ vào các tư liệu nghiên cứu trong nước của Lê Khánh Bằng, Lưu Xuân Mới…
Ngô Doãn Đãi, Lâm Quang Thiệp, đồng thời dựa vào các kết quả nghiên cứu của các tác
giả Đồng Văn Triệu (2000) Đỗ Hữu Trường (2008) Ta có thể nhận thấy xu hướng phát
triển hình thức tổ chức và phương pháp dạy học nói chung và dạy học thể dục thể thao có
một số xu hướng cơ bản sau:[15],[23],[40],[49],[52]
1. Ngày càng vận dụng sâu rộng các hình thức tổ chức dạy học và phương pháp dạy