Đánh giá vai trò của cộng đồng trong công tác quản lý và bảo tồn vườn quốc gia cúc phương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN&MÔI TRƢỜNG
-------------------------------

LƢU HOÀNG YẾN

ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ VÀ BẢO TỒN VƢỜN QUỐC GIA CÚC PHƢƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

HÀ NỘI-2008


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN&MÔI TRƢỜNG
------o------

LƢU HOÀNG YẾN

ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG CÔNG TÁC QUẢN
LÝ VÀ BẢO TỒN VƢỜN QUỐC GIA CÚC PHƢƠNG

Chuyên ngành môi trƣờng trong phát triển bền vững
(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS LÊ TRỌNG CÚC
TS NGUYỄN PHÚ HÙNG

HÀ NỘI-2008


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ............................................................................................................. iii
Lời cam đoan.......................................................................................................... iv
Danh mục các từ viết tắt .......................................................................................... v
Danh mục các bảng ................................................................................................ vi
Danh mục các hình ................................................................................................ vii
Mở đầu .................................................................................................................... 1
Tính cấp thiết, ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài ....................... 2
Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 2
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2
Tình hình nghiên cứu đề tài .............................................................................. 2
Kết cấu luận văn ............................................................................................... 2
Chương 1: Tổng quan các vấn đề nghiên cứu .......................................................... 3
1.1 Khái niệm ................................................................................................... 3
1.1.1 Khái niệm về cộng đồng ...................................................................... 3
1.1.2 Khái niệm về cộng đồng tham gia quản lý rừng ................................... 3
1.2 Trên thế giới ............................................................................................... 6
1.3 Trong nước ................................................................................................ 8
1.3.1. Cơ sở pháp lý ..................................................................................... 8
1.3.2. Quản lý lâm nghiệp cộng đồng ở Việt Nam ..................................... 10
1.3.3. Lịch sử hình thành Vườn Quốc Gia Cúc Phương ............................. 13
Chương 2: Địa điểm, thời gian và phương pháp nghiên cứu .................................. 17
2.1 Địa điểm nghiên cứu................................................................................. 17
2.1.1 Vị trí địa lý và ranh giới .................................................................... 17
2.1.2 Địa hình địa thế ............................................................................... 18
2.1.3 Khí hậu thuỷ văn.............................................................................. 19

2.1.4 Địa chất, thổ nhưỡng......................................................................... 19
2.1.5 Tài nguyên rừng............................................................................... 20
2.2 Thời gian nghiên cứu ............................................................................... 23
2.3 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 23


2.3.1 Phương pháp kế thừa tài liệu .......................................................... 23
2.3.2 Phương pháp đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia của người dân
(PRA) ............................................................................................................. 24
Chương 3: Kết quả và thảo luận ............................................................................ 25
3.1 Hiện trạng sử dụng tài nguyên ở VQG Cúc Phương ................................. 25
3.1.1 Nhóm đất nông nghiệp ..................................................................... 27
3.1.2 Nhóm đất phi nông nghiệp ................................................................ 30
3.1.3 Nhóm đất chưa sử dụng .................................................................... 31
3.2 Hoạt động quản lý bảo vệ TNR của Ban quản lý Vườn Quốc Gia Cúc
Phương ........................................................................................................... 32
3.2.1 Quản lý tài nguyên rừng của các xã vùng đệm .................................. 32
3.2.2 Chức năng và nhiệm vụ của vườn Quốc Gia Cúc Phương ................. 32
3.2.3 Các hoạt động quản lý, bảo tồn và nghiên cứu khoa học ................... 39
3.2.4 Mối quan hệ giữa chính quyền địa phương đối với VQG .................. 46
3.3 Cộng đồng dân cư sống trong vùng đệm .................................................. 47
3.3.1 Cộng đồng dân cư sống trong vùng đệm .......................................... 47
3.3.2 Những khó khăn và thách thức chủ yếu từ vùng đệm đối với VQG ... 60
3.3.3 Các hình thức tham gia quản lý của cộng đồng tại Vườn................... 61
3.3.4 Nhận thức của người dân về vấn đề bảo tồn ...................................... 70
3.4 Đề xuất các giải pháp thu hút cộng đồng cùng tham gia bảo vệ TNR và
ĐDSH ở VQG Cúc Phương ............................................................................ 76
3.4.1 Hoàn chỉnh các chính sách liên quan đến hệ thống VQG .................. 76
3.4.2 Chính sách đối với cộng đồng ........................................................... 76
3.4.3 Chính sách phát triển kinh tế xã hội vùng đệm VQG........................ 78

3.4.4 Hoạt động của VQG ........................................................................ 78
Kết luận và kiến nghị ............................................................................................. 79
Kết luận.......................................................................................................... 79
Kiến nghị ...................................................................................................... 76
Tài liệu tham khảo ................................................................................................. 81
Tài liệu trong nước ......................................................................................... 81

ii