Tư liệu tham khảo Trung Á và Tây Nam Á

Kim tự tháp Giza
Khi đến gần những công trình đồ sộ này, hình dáng góc cạnh và độ nghiêng của chúng làm
tan biến dáng vẻ về độ cao và đánh lừa đôi mắt… nhưng ngay khi bắt đầu đo những sản
phẩm mỹ thuật khổng lồ bằng thước tỷ lệ quen thuộc, chúng lại phục hồi tất cả vẻ bao la
của mình.
Kim tự tháp Giza.
Trong số Bảy kỳ quan thế giới cổ đại, chỉ có các Kim tự tháp Giza là còn tồn tại. Mặc dù
đã bị mất đi rất nhiều lớp vỏ bọc bằng đá vôi trắng, cùng các đền thờ bao quanh đã bị đổ
nát, nhưng chính kích thước của những công trình hùng vĩ này vẫn khiến du khách phải
sửng sốt. Công trình vươn lên như một trong số những thành tựu đáng ngạc nhiên nhất
trong lịch sử, nhưng thậm chí ngay cả hiện nay các phương pháp được những thợ xây cổ
đại áp dụng vẫn còn là vấn đề nhiều tranh cãi.
Thực tế có hơn 80 Kim tự tháp ở Ai Cập, được xây dựng trong khoảng thời gian hơn 100
năm, nhưng các Kim tự tháp ở Giza là lớn nhất và được bảo quản tốt nhất nhờ vào tính
chắc chắn của công trình. Kim tự tháp Giza do ba vị vua thuộc vương triều thứ tư xây
dựng: Khufu (còn gọi là Cheops), Khafre (Chephren) và Menkaure (Mycerinus). Kim tự
tháp Khufu (khoảng 2551-228 tr.CN) lớn nhất và còn được gọi là Kim tự tháp lớn. Với hơn
4.000 năm tuổi, đây là công trình được xây dựng cao nhất trên thế giới.
Ý nghĩa
Các kim tự tháp Ai Cập thuộc Cổ hay Trung vương triều đều là thượng tầng kiến trúc của
các lăng mộ hoàng gia. Sự chắc chắn và đồ sộ của công trình nhằm mục đích bảo vệ thi hài
của nhà vua, nhưng việc chọn lựa hình dáng kim tự tháp phải có sự nghiên cứu biểu tượng
đáng kể. Kim tự tháp nhằm mục đích giúp nhà vua thăng thiên, hình dáng thường được giải
thích như một đoạn đường dốc hướng lên bầu trời. Kim tự tháp cũng liên kết với các gò
đất nguyên thủy hình thành do sự xáo trộn các khối nước vào thời điểm xây dựng. Ngoài
ra, hình dáng kim tự tháp có thể là biểu tượng mặt trời, tượng trưng cho các tia nắng mặt
trời chiếu chếch ở dạng rắn nổi lên, đôi khi nhìn thấy tia nắng chiếu xuyên qua mây. Dù sự
giải thích hình dáng như thế nào, điều rõ ràng là người Ai Cập đã cố gắng xây dựng công
trình cao nhất có thể, một khối lượng lớn gồm công trình bằng đá xây dựng theo hình kim
tự tháp có lẽ là phương pháp thành công nhất để đạt đến ước vọng này.
Bản thân kim tự tháp chỉ là một bộ phận trong tổ hợp chôn cất hoàng gia. Mỗi kim tự tháp

đều tọa lạc trong một vùng đất, bao quanh là khu đền tang lễ nằm ở cạnh phía Tây, cũng có
một ngôi đền trong thung lũng gần con sông nối liền với ngôi đền phía thượng lưu bằng bờ
đất đắp cao chạy dài trang trí bằng những tác phẩm chạm nổi. Bờ đất đắp cao ở kim tự tháp
Khufu vẫn còn khi Herodotus tham quan Giza vào thế kỷ 5 tr.CN. Theo ông quan sát, hầu
hết các trang trí chạm trổ trên các vách đều gây ấn tượng cũng như chính bản thân kim tự
tháp.
Mặt bằng bố cục và chuẩn bị địa điểm xây dựng
Điều quan trọng là phải chọn địa điểm xây dựng thích hợp. Vùng cao nguyên Giza được
chọn do vị trí tầm nhìn bao quát hướng về thung lũng sông Nile và nằm ở bờ Tây - phía
Tây thường đi đôi với mặt trời lặn và cái chết. Ngoài ra, dãy đá vôi trắng tạo ra một nền
móng vững chắc chịu đựng trọng lượng đồ sộ của công trình và cũng là nguồn nguyên liệu
thừa thãi trong việc xây dựng các phần lõi rắn chắc.
Kế đến là chuẩn bị địa điểm xây dựng. Công việc bắt đầu bằng việc phác thảo sơ bộ, san
lấp mặt bằng, hình thành một chân đứng chắc chắn, chẳng hạn như san lấp theo góc vuông
và dây dọi, nhưng có thể đạt đến mức độ chính xác đáng ngạc nhiên: mặt bằng lối đi quanh
kim tự tháp Khufu chỉ dao động 2 cm (khoảng 0,78 inch). Mặc dù khu vực quanh vùng
cạnh đáy kim tự tháp được giảm xuống để tạo ra một nền móng bằng phẳng, nhưng đá tự
nhiên bên trong thông số vẫn giữ nguyên để hình thành một phần lõi rắn trong công trình
xây dựng bằng đá ở lớp phía dưới.
Khi chuẩn bị xong địa điểm, các nhà khảo sát bắt đầu bố trí một góc vuông chính xác để
làm cạnh đáy kim tự tháp. Mỗi kim tự tháp được sắp thẳng hàng sao cho các cạnh hướng
về bốn phương chính. Đầu tiên, hoặc là cạnh hướng Đông hay cạnh hướng Tây được sắp
thẳng hàng với hướng Bắc bằng cách quan sát các vì sao ở đường chân trời. Thêm một lần
nữa, những người thợ xây Ai Cập rất chính xác: các cạnh của kim tự tháp lớn chỉ lệch khỏi
hướng chính Bắc trung bình khoảng 3 phút trong một độ. Khi một cạnh được sắp thẳng
hàng, các cạnh khác được xây dựng căn cứ theo cạnh vừa sắp thẳng hàng về mặt hình học
và được đánh dấu trên lối đi.
Trong những năm gần đây, có nhiều nỗ lực có ý nghĩa trong việc nghiên cứu mặt bằng bố
cục theo đường chéo của ba kim tự tháp quan trọng Giza. Điều không chắc chắn rằng, có
bất cứ quy hoạch tổng thể cơ bản nào trong việc xây dựng, vì các kim tự tháp xây dựng ở

những thời gian khác nhau và dự án riêng biệt. Vả lại, các vùng đất bao quanh kim tự tháp
không liên kết với nhau như người ta vẫn tưởng đã có quy hoạch tổng thể. Mặt bằng bố
cục theo đường chéo góc là kết quả trực tiếp trong tiến trình xây dựng, các kim tự tháp
được gióng thẳng hàng theo hướng chính Bắc, vì thế mỗi kim tự tháp được xây dựng chếch
theo rìa cao nguyên và bị công trình có trước cản lại nhằm giữ cho ngay hàng, không cản
tầm quan sát các ngôi sao phương Bắc để gióng hàng cho chính xác.
Khai thác, vận chuyển đá
Đá tảng được dùng làm lõi trong tháp.
Đá tảng sử dụng làm lõi trong Kim tự tháp lớn được khai thác
từ mỏ đá nằm ở phía Nam kim tự tháp, cũng cùng phương pháp
áp dụng để đào đường hào quanh tượng Nhân sư. Thế nhưng,
những người thợ xây xác định chất lượng đá vôi trắng ở địa
phương quá kém đến mức không thể làm lớp vỏ bọc ngoài, vì
thế phải vận chuyển đá vôi trắng mịn vượt sống ở Tura đến
cảng nằm ở ven cao nguyên. Bình quân mỗi tảng đá sử dụng
trong kim tự tháp cân nặng 2,5 tấn, mặc dù người ta đã làm
giảm kích thước hướng về phần đỉnh của tảng đá. Ngoài ra, đá granite được vận chuyển từ
Aswan, cách địa điểm xây dựng 935 km (580 dặm) về phía Nam. Để gióng thẳng hàng với
phòng chôn cất và tạo ra các nút chặn không thể xâm nhập vào các hành lang bên trong để
làm nản chí những tên ăn trộm mộ. Đá granite cũng được sử dụng ở lớp đá thấp nhất trong
lớp vỏ bọc kim tự tháp Khafre, và ít nhất có trong 16 lớp đá dưới đáy kim tự tháp
Menkaure.
Khi đến cảng, các tảng đá được chất lên các thanh trượt bằng gỗ, kéo bằng dây thừng đến
cạnh đáy kim tự tháp. Số lượng các toán nhân công kéo một tảng đá thay đổi tùy theo trọng
lượng của tảng đá. Một trong những tuyến đường vận chuyển dẫn đến kim tự tháp thuộc
thời trung vương triều nằm ở Lisht đã được khai quật. Người ta phát hiện có nhiều thanh
gỗ phẳng đặt trên đường lăn gỗ nằm trên lớp đất bùn cứng: một con đường như thế sẽ giảm
lực ma sát đáng kể và tăng khối lượng chất hàng lên các thanh trượt.
Trái với suy nghĩ của nhiều người, các kim tự tháp không phải do nô lệ, mà do lao dộng
đến tuổi đi lính, tham dự. Ít nhất một số trong lực lượng lao động này thường trực, nhưng

phần nhiều là lao động thời vụ: có lẽ mùa hè số nhân công tập trung đông nhát vì lũ sông
Nile hàng năm cản trở việc thi công. Ngoài những người trực tiếp xây dựng kim tự tháp,
còn có một hệ thống cung ứng khổng lồ khác để tiếp lương thực cho công nhân. Theo các
hướng tính gần đây, kim tự tháp Khufu đã sử dụng một lực lượng 20.000-30.000 lao động,
và số này làm nhà ở gần công trường.
Đường dốc và xây dựng
Một trong những khía cạnh thường gây tranh cãi trong việc xây dựng kim tự tháp là cách
đưa các tảng đá lên cao trong công trình. Nhiều sơ đồ khác nhau diễn tả việc dựng, bẩy và
kéo các tảng đá đã được nghiên cứu, và hiện nay hầu hết các học giả đều nhất trí rằng
người ta đã sử dụng một số loại đường dốc, sau khi kim tự tháp hoàn tất, số đường dốc này
được tháo dỡ. Ở Giza, mặc dù không có chứng cứ nào rõ rệt cho thấy đường dốc được bảo
quản, nhưng số đá vụn và đá nhỏ rải trên mặt đường lấp đầy các khu mỏ đá ở Khufu có thể
xem là phần còn lại. Chứng cứ từ những địa điểm khác đưa ra giả thuyết người ta đã sử
dụng nhiều loại đường dốc khác nhau. Có thể gạt bỏ một số vì lý do thực tiễn: không đủ
không gian để làm một con đường dốc thẳng dẫn đến đỉnh kim tự tháp trong khi đường
dốc hình xoắn ốc có lẽ sẽ che khuất các góc bên trong kim tự tháp, dẫn đến việc sai lệch
trong khi thi công.
Dường như có những giải pháp khác nhau để dựng các tảng đá trên cao được áp dụng khi
việc thi công đang tiến triển. Có khoảng 96% thể tích của một kim tự tháp nằm dưới 2/3
phần đáy, trong khi thi công các lớp đá phía dưới, người ta tạo ra nhiều đường dốc nhỏ để
đảm bảo mang được nhiều đá lên các tầng đang thi công. Đối với phần đỉnh kim tự tháp, số
lượng đá sẽ chậm hơn vì việc đưa đá lên cao càng khó hơn, và ngay tại đỉnh, phải có nhiều
cải tiếng đáng kể mới dựng và định vị được các tảng đá.
Mỗi tảng đá được tạo hình để vừa khít các tảng bên cạnh.
Mỗi tảng đá được tạo hình khi di chuyển đến vị trí sau cùng sao cho chúng vừa khít với các
tảng đá bên cạnh: các tảng đá làm vỏ bọc của kim tự tháp lớn được lắp khít khao đến mức
không thể để lọt lưới dao vào khe hở. Người ta dùng chất vữa thạch cao để trám bất cứ khe
hở nào và cũng sử dụng như dầu bôi trơn giúp cho việc định vị các tảng đá được thuận
tiện. Dường như các tảng đá đặt ở góc đều được lắp và đẽo gọt khi bắt đầu thi công mỗi
lớp đá để bảo đảm mỗi lớp đá đều gióng thẳng hàng.

Người ta đo các đường chéo góc để kiểm tra công trình có vuông góc hay không, trong khi
ngắm các góc để tránh bị xoắn góc.
Bố cục bên trong kim tự tháp
Kim tự tháp của Khufu mang nét độc đáo về tính phức tạp trong việc sắp xếp bên trong. Có
ba phòng trong: phòng thấp nhất được tạo thành từ lớp đá bên dưới kim tự tháp trong khi
hai phòng phía trên được xây dựng bên trong kim tự tháp. Phòng của nhà vua hoàn toàn
nằm thẳng hàng với đá granite đó ở Aswan, bên trong có cả quan tài đá cũng bằng cùng
loại đá này. Phía trên phòng của nhà vua là năm phòng giải trí, bên trên lợp mái với các
dầm granite rất to, thiết kế để làm chệch trọng lượng của kim tự tháp ra khỏi trần nhà của
phòng chôn cất, trong Hành lang lớn dẫn đến Phòng của nhà vua, đầu cuối cùng được đỡ
bằng rầm chìa. Những thân cột hẹp khoảng 20 cm (8 inch) vuông dẫn từ hai phòng phía
trên và sắp thẳng hàng dưới về chòm sao Orion, và các ngôi sao ở đường chân trời, giúp
cho “linh hồn của nhà vua băng hà đi đến các vì sao này. Giới kiến trúc sư cũng nghĩ ra
khung lưới sắt công phu và cơ chế nút chặn để bịt kín các hành lang vào, nhưng sau này
các tên trộm đã đào đường hầm quanh hệ thống.
Các phòng bên trong kim tự tháp Khafre và Menkaure nằm phía dưới mặt đất, được đào từ
lớp đá nền. Kim tự tháp Khafre chỉ có hai phòng đơn giản với trần nhà đóng kín, trong khi
kim tự tháp Menkaure có một dãy các phòng và lối đi tuy nhỏ nhưng phức tạp hơn, một
trong số này có trang trí.
Hoàn tất kim tự tháp
Trong khi các cạnh của những tảng đá bao được đẽo gọt tạo hình khi lắp đặt, thì mặt ngoài
của tảng đá vẫn chưa trau chuốt cho đến khi hoàn tất kim tự tháp: đá dư bảo vệ lớp bọc
trong khi thi công các tầng phía trên. Công việc trau chuốt sau cùng diễn ra theo trình tự từ
trên đỉnh xuống. Lúc nhân công di chuyển từ các cạnh của kim tự tháp xuống, thì các
đường dốc xây dựng được tháo giàn dần. Phần lớn lớp vỏ bao bằng đá granite thuộc lớp đá
phía dưới kim tự tháp Menkaure không được trau chuốt trong khi thi công đều bị hủy bỏ,
vẫn còn nhìn thấy nhiều phần lồi trên các tảng đá.
Ngoài đường hầm kim tự tháp Giza, phần lớn vẫn còn nguyên vẹn cho đến thời Trung cổ,
lúc ấy việc khai thác đá đều theo hệ thống. Yêu cầu cần phải có đá vôi trắng mịn cho các
công trình ở Cairo, người ta nhận thấy việc di chuyển các tảng đá làm lớp vỏ từ kim tự

tháp còn dễ hơn việc khai thác nguyên liệu mới nhiều. May thay, một phần nhỏ các lớp đá
bao trên đỉnh kim tự tháp Khafre vẫn còn, tạo ra sự thoáng hiện trêu người so với diện mạo
nguyên thủy.
Việc thám hiểm và vẽ bản đồ cao nguyên Giza đã được tiến hành từ thế kỷ 17 và hiện nay
vẫn đang tiếp tục. Người ta tiến hành nhiều cuộc quan sát và khai quật tỉ mỉ nhằm tìm kiếm
thông tin về cách xây dựng và con người đã tham gia xây dựng các công trình phi thường
này.
(Theo 70 kỳ quan thế giới cổ đại)
[ Trở về ]
Thành cổ Athens
Ngọn đồi Arcopolis - Đỉnh núi thiêng của Athens - là một trong những địa danh quan trọng
nhất của thành phố này. Nơi đây là một trung tâm của nền văn minh cổ Hy Lạp trong thời
đại của Perikless, lưu giữ nhiều kiệt tác kiến trúc.
Ngọn đồi này có người ở từ thời kỳ Đồ đá mới. Nhiều thế kỷ sau đó, nơi đây vừa là nơi
thực hiện các nghi lễ cúng tế, vừa là nơi cư trú của người dân. Những công trình quý như
tượng và bình bằng đá, đồng và đất sét cho thấy, thành phố do nữ thần Athena bảo trợ này
được xây dựng từ thời kỳ Archaic (650-480 BC).
Tượng nữ thần Athena. (mlahanas)
Trong giai đoạn Cổ điển (450-330 BC), 3 ngôi đền Parthenon (thờ tượng thần Athena của
Fidias - Athena Parthenos), Erechtheion (thờ nữ thần Athene bảo hộ thành phố) và đền
Nike (thờ nữ thần chiến thắng Nike, người tùy tùng của Athena) được xây dựng lại từ đống
đổ nát của thời kỳ trước đó
Các công trình ở Acropolis là đại diện tiêu biểu cho từng giai đoạn huy hoàng của thành
phố Athens trong lịch sử. Nơi đây cũng từng có thời kỳ chịu ảnh hưởng của đạo Cơ đốc, sự
thống trị của triều đình Franks và đế chế Thổ Nhĩ Kỳ. Sau khi Athens được giải thoát khỏi
ách thống trị Thổ, phục hưng và bảo tồn những di tích cổ này là một trong những nhiệm vụ
hàng đầu của nhà nước Hy Lạp.
Đền Parthenon, công trình quan trọng và nổi tiếng nhất của nền văn minh Hy Lạp cổ đại
này, là nơi thờ Athena, nữ thần bảo hộ của thành phố. Đền được xây dựng từ năm 447 đến
438 BC. Các tác phẩm điêu khắc được hoàn thành vào năm 432 BC. Perikles, chính trị gia

nổi tiếng của Athens là người khởi xướng xây dựng. Tổng công trình sư là nhà điêu khắc
nổi tiếng Pheidias, và các kiến trúc sư chính là Iktinos, Kallikrates. Ngôi đền này chỉ dùng
đá hoa cương trắng lấy từ đỉnh Pentelicus gần Athens và có nhiều cột trụ. Trong nội điện
có một bức tượng nữ thần Athena bằng ngà và vàng, do Fidias chế tác.
Đền Parthenon. (Aku-aku)
Hai bên tường của ngôi đền được minh họa bằng các chi tiết thần thoại. Phía đông, bên
trên cửa lớn là cảnh Athena chào đời. Còn ở phía tây là cảnh cuộc chiến giữa Athena và
thần Poseidon tranh giành đặt tên cho Athens.
Người Thổ Nhĩ Kỳ dùng đền Parthenon làm kho chứa thuốc súng, còn quân Venice, dưới
sự chỉ huy của đô đốc Morosini đã vây hãm thành phố này vào năm 1687. Một quả đạn đã
rơi trúng đền Parthenon, gây nổ lớn và phá hủy gần hết công trình này.
Thảm họa đối với ngôi đền thiêng tiếp tục xảy ra vào đầu thế kỷ 19, khi Đại sứ Anh tại
Constantinople, Huân tước Elgin, ra lệnh chuyển một số lượng lớn các tác phẩm điêu khắc
như trụ gạch, trán tường về Anh và bán cho Bảo tàng quốc gia nước này. Hiện nay, những
tác phẩm này vẫn được trưng bày tại bảo tàng.
Mái vòm Carytids của đền Erechtheion.
(Wikipedia)
Một công trình tiêu biểu nhất là đền Erechtheion được xây dựng vào năm 420 BC, theo
phong cách kiến trúc Ionic. Công trình này có cổng lớn ở phía Bắc và mái vòm Caryatids
nổi tiếng ở phía nam. Đền chính được chia làm hai phần, thờ hai vị thần của Attica là
Athena và Poseidon. Trong đền có một cột trụ bằng gạch, minh họa bằng hình ảnh thần
bảo hộ Poseidon chào đời.
Quần thể thành cổ Athens đang được đề cử vào danh sách 7 kỳ quan thế giới mới.
Angkor - kỳ quan của những huyền thoại
Đích đến của du khách tới Campuchia bao giờ cũng là Angkor
huyền bí. Đường từ Siem Riep đến khu đền này rất gần và tuyệt
đẹp với hàng cây cổ thụ hai bên, phần lớn là những cây to 6-7
người ôm mới xuể.
Không một ngôn ngữ và cảm xúc nào có thể diễn tả hết cảnh đẹp và sự tuyệt vời của
Angkor, trừ khi bạn đến tận nơi và tận mắt nhìn thấy tất cả. Những kiến trúc sư từ thế kỷ

thứ 9, cùng các tay thợ tài hoa nơi này đã tạo dựng nên một quần thể kiến trúc vĩ đại với
600 công trình nằm rải rác trong một vùng rừng núi rậm rạp rộng 45 km2. Hấp dẫn và quan
trọng nhất vẫn là Angkor Thom, Angkor Wat, đền Bayon và Taprom.
Đền Bayon tạo cho du khách cảm giác bay bổng và chinh phục họ
hoàn toàn bởi vẻ đẹp mẫu mực và đầy sống động. Ngôi đền được
tạo thành bởi 50 ngọn tháp bằng đá. Cốt lõi của nó là một quần thể
kiến trúc được xây dựng kiểu bậc thang với 16 bảo tháp hạng trung
với nhiều tháp nhỏ liên kết với nhau; chính giữa là một tháp vàng
hình tròn, cao 45 m. Đỉnh của mỗi ngọn tháp, cả 4 mặt đều có tượng
phật mỉm cười. Những phù điêu bằng đá ở Bayon là kể lại sự tích Phật Thích Ca và chúng
là cuốn biên niên sử về cuộc sống của người Campuchia trong thời đại Angkor.
Đền Taprom còn được gọi là Lăng mộ Hoàng hậu, nơi những cây
cổ thụ vĩ đại bao phủ nhiều công trình, tạo nên những hình thù cổ
quái và hấp dẫn. Tại đây còn có một hành lang kỳ bí, đi bên trong nó,
nếu bạn đập nhẹ tay lên ngực sẽ nghe được tiếng đập vọng về rất
mạnh qua những bức tường thành.
Angkor Wat là đỉnh cao của cảm xúc. Ngôi đền quay mặt về hướng Tây, vì thế du khách
thường chỉ đến viếng thăm nó vào buổi chiều, khi mà ánh nắng rực rỡ soi rọi cả khu đền.
Khu đền có chiều nam - bắc dài 1.400 m, và đông - tây 800 m. Tuy nhiên, nó không tạo
cho người ta cảm giác xa lạ hay lọt thỏm vì không gian ở đây rất khoáng đạt. Một hào
nước sâu và rộng chạy vòng bên ngoài, những khoảng trống mênh mông có hoa sen lấp
đầy làm cho không khí ở Angkor thật dễ chịu.
Toàn cảnh quần thể Angkor.
Toàn bộ Angkor với những tháp, đền đài, phù điêu và hành lang mênh mông
đều làm từ các tảng đá xếp chồng lên nhau với dáng vẻ rất tự nhiên, ngay cả
ở trên nóc vòm. Tất cả các họa tiết trang trí bằng đá như tượng Phật, vũ nữ,
chiến binh và những hình hoa sen minh họa sử thi Ramayana và Mahabharata
đều rất sống động, mềm mại. 1.700 nàng Apsara ở Angkor là 1.700 vũ nữ
hoàn toàn khác nhau với thân hình tuyệt mỹ, những vẻ mặt, tư thế, động thái
hình thể không hề trùng lắp.

Thật thú vị nếu có hẳn một ngày ở lại một góc nào đó trong hành lang của Angkor Wat hay
đền Bayon để chìm trong suy tưởng, ngắm nhìn những chú chuồn chuồn tía bay lượn rợp
trời, hay đàn voi đủng đỉnh dạo quanh vòng thành cổ. Bạn có thể đàm đạo với các vị sư ở
đây hay chiếm một góc chiếu trước cửa Angkor Wat để thưởng thức những món ăn Khmer
nổi tiếng là ngon, nhất là thịt gà quay và thuỷ sản Biển Hồ.
Kim tự tháp Maya được thiết kế để “hót” như chim?
Một số nhà nghiên cứu cho rằng, khi đứng vỗ tay phía trước ngôi đền
Kukulcan 1.100 tuổi trong thành phố Maya cổ đại Chichen Itza, họ nghe
thấy tiếng vọng từ kim tự tháp, y như tiếng chiêm chiếp của loài chim
đuôi seo linh thiêng trên vùng đất Trung Mỹ.
Kỹ sư âm học David Lubman, ở Westminster, California (Mỹ) tin rằng, người Maya đã xây
dựng các kim tự tháp này sao cho chúng tạo ra những hiệu ứng âm thanh đặc biệt: khi vỗ
tay ở chân thang dẫn lên đền, nó sẽ tạo ra một tiếng dội bắt đầu với tiết tấu thăng cao, rồi
sau đó trầm xuống, giống như tiếng “chiếp” của loài chim đuôi seo bản địa.
Lubman phỏng đoán các bậc thang dẫn lên đền Kukulcan (nằm ở bán đảo Yucatan, đông
nam Mexico) đã được xây dựng theo những kích cỡ có chủ ý, nhằm tạo ra hiệu ứng mô
phỏng âm thanh nói trên. Những bậc phía dưới thì dốc và mặt bậc hẹp, không thuận lợi cho
việc leo lên, nhưng lại lý tưởng để cộng hưởng thành âm thanh cao vút. Trong khi đó, các
bậc phía trên hỗ trợ việc tạo ra âm trầm.
“Nếu có một cấu trúc với lối thiết kế như vậy, nó sẽ tạo ra những tiếng chiêm chiếp y như
của chim”, Lubman nói. Ông cũng ghi nhận được hiệu ứng tương tự tại kim tự tháp
Magician trong thành Uxmal cổ của người Maya, gần Chichen Itza.
Nghiên cứu được các nhà khoa học công bố tuần trước tại cuộc họp của Hiệp hội Âm học
Mỹ ở Cancun, Mexico.
Kim tự tháp
Kukulcan.