Tại sao nói học thuyết giá trị thặng dư là hòn đá tảng lớn nhất trong học thuyết kinh tế Mác

Tiểu luận

kinh tế chính trị

kinh tế chính trị
Đề tài: Tại sao nói học thuyết giá trị thặng d là
hòn đá tảng to lớn nhất trong học thuyết kinh tế
của C. Mác

bài làm
Các Mác - Nhà kinh tế chính trị học, Nhà triết học thiên
tài của Đức đã để lại cho nhân loại biết bao học thuyết mà
đến nay vẫn còn nguyên giá trị . Có thể nói học thuyết giá
trị thặng d là một phát hiện vĩ đại nhất của Mác ở thế kỷ
XIX. Nó là "viên đá tảng" trong toàn bộ học thuyết của
ông.
Chúng ta, ai cũng biết rằng: bất cứ một học thuyết kinh
tế nào ra đời hay hình thành cũng đều dựa trên hai tiền
đề là thực tiễn và học thuyết . Bởi lẽ t duy học thuyết bắt
nguồn từ thực tiễn rồi quay trở lại thực tiễn để kiểm
nghiệm tính đúng đắn của học thuyết . Hơn nữa một
đặc điểm kinh tế của Các Mác là tính kế thừa và tính phê
phán: kế thừa cái đã có, còn đúng và phê phán để tìm ra
những hạn chế của học thuyết đã có để lọc bỏ, bổ sung,
sáng tạo, phát triển và hoàn thiện. Học thuyết kinh tế của
Các Mác đợc trình bày trong tác phẩm vĩ đại của ông là Bộ
"T bản". Trong bài viết này chúng ta chỉ đề cập đến một


Tiểu luận

kinh tế chính trị

học thuyết vĩ đại nhất của ông , đó là học thuyết giá trị
thặng d.
Học thuyết giá trị thặng d của Các Mác ra đời trong
bối cảnh lịch sử Tây Âu của những năm 40 thế kỷ XIX:
- Về thực tiễn kinh tế : lực lợng sản xuất và quan hệ
sản xuất dựa trên thành quả của cuộc cách mạng công
nghiệp đã hoàn thành. Chính nó đã tạo ra cơ sở vật chất
để các phạm trù kinh tế với t cách là bản chất của quan hệ
sản xuất t bản chủ nghĩa bộc lộ khá rõ nét.
- Về thực tiễn chính trị xã hội : là thời kỳ có nhiều
biến đổi về chính trị và xã hội đã và đang diễn ra (Cách
mạng phản phong kến của Pháp, Công xã Pari và phong trào
công nhân Pháp, Phong trào hiến chơng, Cuộc cách mạng t
sản 1848 mang tính toàn châu Âu). Đó là những chất liệu
quý giá cho sự hình thành các học thuyết của Các Mác .
- Về tiền đề lý luận: Các Mác đã dựa vào kinh tế chính
trị t sản cổ điển Anh ( W. Petty, A.Smith, D.Ricardo), chủ
nghĩa xã hội không tởng của Pháp, Triết học cổ điển Đức
(Hêghen và Phoiơbắc).
Các Mác đã kế thừa những t tởng của nhân loại, sửa
đổi, bổ xung và phát triển học thuyết kinh tế của mình ở
trình độ cao hơn.
Lênin đã nhận xét: "Tất cả thiên tài của C.Mác chính là
ở chỗ đã giải đáp đợc những vấn đề mà t tởng tiên tiến
của nhân loại đã nêu ra. C.Mác đã kế thừa tất cả những cái


Tiểu luận

kinh tế chính trị

gì tốt đẹp nhất mà loài ngời đã sáng tạo ra trong thế kỷ
XIX"
Với bối cảnh ra đời trên, học thuyết giá trị thặng d của
C.Mác đợc trình bày từ phần IV đến phần V trong quyển 1
và từ phần I đến phần III trong quyển 3 của Bộ "T bản"
Học thuyết giá trị thặng d nghiên cứu trực tiếp sự tồn
tại và phát triển của quan hệ sản xuất T bản chủ nghĩa ,
tìm ra quy luật giá trị thặng d với t cách là quy luật kinh tế
tuyệt đối (hay quy luật kinh tế cơ bản) của xã hội T bản,
nghiên cứu hình thức biểu hiện của giá trị thặng d mà trớc tiên là lợi nhuận và lợi nhuận bình quân.
Nội dung cơ bản của học thuyết giá trị thặng d của
Mác thể hiện cụ thể nh sau:
+ Sự chuyển hoá tiền tệ thành T bản
Từ sự phân biệt và phân tích tiền tệ thông thờng và
tiền tệ làm chức năng t bản thông qua hai công thức H-T-H
và T-H-T, , C.Mác đã khẳng định T-H-T, là công thức chung
của T bản, trong đó T, = T + dentaT
Khi phân tích công thức chung của T bản T-H-T, ở cả
hai trờng hợp trao đổi ngang giá và không ngang giá Mác
đều thấy không sinh ra dentaT, và không làm cho tiền tệ
lớn lên, từ đó Mác đã tìm ra mâu thuẫn của công thức
chung mà nội dung của nó là : Tiền tệ lớn lên vừa ở trong lu
thông, nhng lại không sinh ra ở trong lu thông ( mà sinh ra ở
ngoài lu thông- trong sản xuất )


Tiểu luận

kinh tế chính trị

Mác đã giải quyết mâu thuẫn trên bằng cách tìm ra
một loại hàng hoá mới đó là hàng hoá sức lao động. Đây là
một loại hàng hoá có thuộc tính tạo ra giá trị mới lớn hơn giá
trị của bản thân nó, làm sinh ra dentaT, và tiền tệ lớn lên.
Từ đó mác đã phân tích hai điều kiện để sức lao động
trở thành hàng hoá và hai thuộc tính của nó ( giá trị sử dụng
và giá trị ). Đến đây Mác đã kết luận: Tiền trở thành t bản
khi sức lao động trở thành hàng hoá.
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng d tuyệt đối
ở nội dung này mác đã dùng phơng pháp phân tích đi
từ cái chung đến cái riêng ( đặc thù ) để phân tích quá
trình lao động và quá trình làm gia tăng giá trị ( quá trình
sản xuất giá trị thặng d ). Đó là cơ sở kinh tế - xã hội cho
quá trình sản xuất ra m ( giá trị thặng d ).
Từ giá trị thặng d, Mác đã đa ra khái niệm t bản và lao
động .
Mác đã phát hiện ra tính hai mặt của lao động sản
xuất hàng hoá và dựa vào đó Mác đã chia t bản thành C và
V, từ đó làm rõ mối quan hệ, vai trò của C và V đối với việc
sản xuất ra m. Ông còn phê phán những quan điểm không
đúng xung quanh vấn đề này, tìm ra công thức tính giá
trị hàng hoá trong xí nghiệp T bản là W= ( c + v + m )
Cũng trong nội dung này. Mác đã phân tích rõ các khái
niệm:
- Ngày lao động và cơ cấu của nó.
- Tỷ suất giá trị thặng d : m, =TGLĐTDx100%/ TGLĐCT

Tiểu luận

kinh tế chính trị
= mx 100%/v

- Khối lợng giá trị thặng d : M = m, x V
Những khái nioệm trên là tiền đề để tìm ra phơng pháp
sản xuất ra giá trị thặng d tuyệt đối dựa trên biện pháp
kéo dài ngày lao động hoặc gia tăng cờng độ lao động .
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối
Luật lao động ra làm hạn chế phơng pháp sản xuất ra
giá trị thặng d tuỵêt đối thì chủ nghĩa t bản đã chuyển
sang phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối.
Phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối là
một phơng pháp rút ngắn thời gian lao động cần thiết để
tăng tơng ứng thời gian lao động thặng d dựa trên cơ sở
tăng năng suất lao động trong ngành sản xuất hàng tiêu
dùng và các ngành sản xuất t liệu sản xuất liên quan tới
ngành sản xuất hàng hoá tiêu dùng.
Mác đã nghiên cứu quá trình tăng năng suất lao động
của ngời công nhân và đã chứng minh đợc rằng : Ba giai
đoạn phát triển lực lợng sản xuất - tăng năng suất lao động
cũng đồng thời là ba giai đoạn nâng cao tỷ suất m tơng
đối của nhà t bản đối với ngời công nhân ( giai đoạn hiệp
tác giản đơn T bản chủ nghĩa , công trờng thủ công T bản
chủ nghĩa , đại công nghiệp cơ khí T bản chủ nghĩa )
+ Mối quan hệ và sự khác biệt giữa sản xuất ra giá
trị thặng d tơng đối và sản xuất ra giá trị thặng d
tuỵêt đối

Tiểu luận

kinh tế chính trị

Cả hai phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d tơng
đối và sản xuất ra giá trị thặng d tuyệt đối đều giống
nhau về mục đích- tức đều làm tăng thời gian lao động
thặng d . Nhng chúng khác nhau ở cách đặt giả thiết, biện
pháp thực hiện và kết quả thu đợc.
+ Quy luật giá trị thặng d
Theo C.Mác, việc sản xuất ra giá trị thặng d là quy luật
kinh tế cơ bản của chủ nghĩa t bản, ông đã viết :" Việc tạo
ra giá trị thặng d, đó là quy luật tuyệt đối của phơng thức
sản xuất đó".
Thật vậy, mục đích sản xuất của chủ nghĩa t bản
không phải là sản xuất ra giá trị sử dụng mà là sản xuất ra
giá trị thặng d . Chúng sẽ theo đuổi giá trị thặng d dù phải
trả bằng bất cứ giá nào. Sản xuất ra giá trị thặng d chính
là động cơ hoạt động của xã hội t sản, nó là động lực
chính thúc đẩy sự vận động của phơng thức sản xuất t
bản chủ nghĩa. Mác viết :" Mục đích của sản xuất T bản
chủ nghĩa là làm giàu, là nhân giá trị lên, làm tăng giá trị ,
do đó bảo tồn giá trị trớc kia và tạo ra giá trị thặng d "
Để sản xuất ra giá trị thặng d tối đa, các nhà t bản
tăng cờng bóc lột công nhân làm thuê không phải bằng cỡng
bức siêu kinh tế ( bạo lực, roi vọt ) , mà bằng cỡng bức kinh tế
(kỷ luật đói rét) dựa trên cơ sở mở rộng sản xuất , phát
triển kỹ thuật để tăng năng suất lao động, tăng cờng độ

lao động.


Tiểu luận

kinh tế chính trị

Nh vậy, nội dung của quy luật kinh tế cơ bản của phơng thức sản xuất t bản chủ nghĩa là sản xuất ra giá trị
thặng d tối đa cho nhà t bản bằng cách tăng số lợng lao
động làm thuê và tăng mức bót lột.
Quy luật giá trị thặng d có vai trò cực lớn trong xã hội t
bản: nó quyết định sự phát sinh, phát triển của chủ nghĩa
t bản và sự thay thế nó bằng một xã hội khác cao hơn, là
quy luật vận động của của phơng thức sản xuất t bản chủ
nghĩa. Sự tác động của quy luật này làm cho mâu thuẫn
cơ bản và nói chung toàn bộ mâu thuẫn của chủ nghĩa t
bản ngày càng sâu sắc. Do đó, đối với giai cấp t sản hiện
đại, việc tìm cách điều chỉnh để thích nghi và tồn tại là
rất cần thiết của phơng thức sản xuất này.
Với quy luật trên, giá trị thặng d đã biểu hiện trong
đời sống cụ thể của chủ nghĩa t bản ở giai đoạn tự do cạnh
tranh thành sự biểu hiện của tỷ suất lợi nhuận bình quân
và lợi nhuận bình quân. Đồng thời quy luật giá trị thặng d
cũng biểu hiện thành quy luật lợi nhuận bình quân nếu xét
trên phạm vị toàn xã hội.
Tóm lại, học thuyết giá trị thặng d đợc coi là viên đá
tảng trong học thuyết kinh tế của C.Mác. Điều đó giải thích
vì sao các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách phủ nhận
học thuyết này. Cho dù chủ nghĩa t bản có phủ nhận, điều
chỉnh hay biến đổi thì khái niệm bóc lột lao động thặng

d của công nhân cũng không vì thế mà mất đi ý nghĩa.
Ngày nay, sự bóc lột không chỉ nhằm vào những ngời công


Tiểu luận

kinh tế chính trị

nhân làm thuê mà còn nhằm vào các nhà khoa học, các nhà
quản lý, thậm chí sự bóc lột còn vơn ra khỏi phạm vi đất nớc
thông qua các công ty xuyên quốc gia.
Tuy nhiên trong điều kiện đất nớc và quốc tế hiện
nay- điều kiện chung sống hoà bình để xây dựng kinh tế
giữa các chế độ xã hội khác nhau, khi nghiên cứu vận dụng
nó, chúng ta cần biết phải khai thác theo hớng kinh tế để
nhanh chóng làm giàu cho nớc ta.