Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần may thăng long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

NGÔ DIỆU HỒNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ
CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN

HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
KỀ TOÁN

TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY THĂNG LONG

NGÔ DIỆU HỒNG

2017 - 2019
HÀ NỘI - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

---------------

LUẬN VĂN THẠC SĨ

HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY THĂNG LONG
NGÔ DIỆU HỒNG
CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN
MÃ NGÀNH: 8340301

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN THỊ NGỌC LAN

Hà Nội, 12/2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận Văn Thạc Sĩ: “ HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN
TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY THĂNG LONG” là công trình
nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, thông tin đƣợc sử dụng trong luận văn này là trung thực và chƣa
từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào trƣớc đây.

Tác giả

Ngô Diệu Hồng

i


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Ngọc Lan, các thầy cô trong
khoa Kế toán trƣờng Đại học Mở đã nhiệt tình hƣớng dẫn, chỉ bảo để tác giả có thể
hoàn thành luận văn này.
Tác giả cũng xin cảm ơn Ban lãnh đạo Công ty cổ phần may Thăng Long đã tận
tình giúp đỡ tác giả trong quá trình thu thập tài liệu và thực hiện đề tài nghiên cứu.
Tác giả

Ngô Diệu Hồng

ii


M CL C
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ....................................................................... vii
MỞ Đ U .....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Tổng quan các đề tài nghiên cứu.............................................................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................3
4. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................4
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4
6. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................4
6.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ..............................................................................4
6.2. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu ...........................................................................5
7. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu .................................................................................5
8. Bố cục luận văn .......................................................................................................6
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG
DOANH NGHIỆP .......................................................................................................7
1.1. Khái niệm Kế toán quản trị chi phí và vai trò kế toán quản trị chi phí trong
doanh nghiệp ...............................................................................................................7
1.1.1. Khái niệm kế toán quản trị ................................................................................7
1.1.2. Khái niệm kế toán quản trị chi phí và vai trò của kế toán quản trị chi phí trong
doanh nghiêp ...............................................................................................................8
1.2. Nội dung kế toán quản trị chi phí .......................................................................12
1.2.1. Phân loại chi phí ..............................................................................................13

1.2.2. Xây dựng định mức .........................................................................................20
1.2.3. Lập dự toán chi phí..........................................................................................24
1.2.4. Thu thập thông tin về chi phí phục vụ yêu cầu quản trị ..................................27
1.2.5. Phân tích thông tin chi phí phục vụ ra quyết định ..........................................32

iii


1.3. Kế toán quản trị chi phí ở một nƣớc phát triển và bài học kinh nghiệm cho Việt
Nam ...........................................................................................................................35
1.3.1. Kế toán quản trị chi phí ở một số nƣớc phát triển ...........................................35
1.3.2. Bài học kinh nghiệm của kế toán quản trị chi phí cho các doanh nghiệp Việt
Nam ...........................................................................................................................37
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................38
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ
PH N MAY THĂNG LONG ..................................................................................39
2.1. Khái quát về công ty cổ phần May Thăng Long ................................................39
2.1.1. Giới thiệu về công ty .......................................................................................39
2.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức và sản xuất kinh doanh ..............................................40
2.1.3. Tổ chức bộ máy kế toán tại công ty ................................................................43
2.2. Thực trạng kế toán quản trị tại công ty cổ phần May Thăng Long....................46
2.2.1. Phân loại chi phí ..............................................................................................46
2.2.2. Công tác xây dựng định mức và dự toán chi phí tại công ty ..........................49
2.2.3. Thực trạng thu thập thông tin chi phí phục vụ yêu cầu quản trị .....................56
2.2.4. Thực trạng phân tích thông tin chi phí phục vụ ra quyết định ........................66
2.2.5. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm .........................66
2.2.6. Tổ chức kế toán quản trị chi phí......................................................................69
2.3. Đánh giá thực trạng kế toán quản trị tại công ty cổ phần May Thăng Long .....69
2.3.1. Đánh giá thực trạng phân loại chi phí .............................................................69
2.3.2. Đánh giá thực trạng xây dựng định mức và lập dự toán chi phí .....................70

2.3.3. Đánh giá thực trạng thu thập thông tin phục vụ yêu cầu quản trị ...................70
2.3.4. Đánh giá thực trạng phân tích thông tin chi phí phục vụ ra quyết định ..........71
2.3.5. Một số nguyên nhân ........................................................................................71
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................74
CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN
TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY CỔ PH N MAY THĂNG LONG ...........................75
3.1. Định hƣớng hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần May Thăng
Long ..........................................................................................................................75
3.1.1 Sự cần thiết hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty .............................75

iv


3.1.2. Định hƣớng hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty............................76
3.1.3. Nguyên tắc hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty.............................76
3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị tại công ty May Thăng Long
...................................................................................................................................77
3.2.1. Hoàn thiện phân loại chi phí sản xuất kinh doanh ..........................................77
3.2.2. Hoàn thiện lập dự toán chi phí tại công ty ......................................................78
3.2.3. Hoàn thiện thu thập thông tin phục vụ yêu cầu quản trị .................................79
3.2.4. Hoàn thiện phân tích thông tin về chi phí để phục vụ ra quyết định ..............80
3.2.5. Hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí tại công ty ..................................82
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp ............................................................................82
3.3.1.Điều kiện về nhà nƣớc .....................................................................................82
3.3.2 Điều kiện từ phía công ty cổ phần May Thăng Long ......................................84
3.4. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu trong tƣơng lai ...................................................85
3.4.1 Hạn chế trong nghiên cứu ................................................................................85
3.4.2. Hƣớng nghiên cứu trong tƣơng lai ..................................................................85
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................87
KẾT LUẬN ...............................................................................................................88

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................90
PHỤ LỤC ..................................................................................................................91
Phụ lục 2.1: Phiếu xuất kho.......................................................................................92
Phụ lục 2.2: Bảng kê xuất vật tƣ ...............................................................................93
Phụ lục 2.3: Bảng thanh toán lƣơng ..........................................................................94
Phụ lục 2.4: Báo cáo sản phẩm nhập kho .................................................................95
Phụ lục 2.5: Bảng phân bổ tiền lƣơng và BHXH theo sản phẩm nhập kho ..............96
Phụ lục 2.6: Bảng tổng hợp theo dõi chi phí thuê ngoài gia công ............................97
Phụ lục 2.7: Bảng phân bổ nguyên vật liệu – Công cụ dụng cụ ...............................98
Phụ lục 2.8: Bảng tổng hợp phân bổ khấu hao TSCĐ ............................................102
Phụ lục 2.9: Bảng tổng hợp chi phí sản xuất chung ................................................103
Phụ lục 2.10: Bảng Phân bổ CPSXC cho mã sản phẩm .........................................104

v


DANH M C CHỮ VIẾT TẮT
BH XH, BHYT, BHTN

Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

BTC

Bộ Tài chính

CCDC

Công cụ dụng cụ

CP

Chi phí

CPNCTT

Chi phí nhân công trực tiếp

CPNVLTT

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

CPSXC

Chi phí sản xuất chung

KPCĐ

Kinh phí công đoàn

KQKD

Kết quả kinh doanh

KTQT

Kế toán quản trị

NVLTT

Nguyên vật liệu trực tiếp

SXC

Sản xuất chung

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TK

Tài khoản

TSCĐ

Tài sản cố định

vi


DANH M C SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức của công ty cổ phần may Thăng Long ..............40
Sơ đồ 2.2: Sơ đồ cơ tổ chức bộ máy kế toán CTCP may Thăng Long .....................44
Bảng 2.1: Kế hoạch sản xuất năm 2019 ....................................................................50
Bảng 2.2: Định mức tiêu hao nguyên vật liệu năm 2019 ..........................................51
Bảng 2.3: Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp .................................................52
Bảng 2.4: Bảng định mức thời gian lao động chuẩn .................................................53
Bảng 2.5: Dự toán chi phí sản xuất chung Năm 2019 ..............................................54
Bảng 2.6: Dự toán chi phí sản xuất chung Năm 2019.............................................. 55

vii


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong tiến trình hội nhập kinh tế toàn cầu, nền kinh tế Việt Nam đã hội nhập
vào nền kinh tế thị trƣờng thế giới với nhiều cơ hội và thách thức. Môi trƣờng kinh
doanh trở nên khốc liệt hơn đòi hỏi các nhà quản trị phải nắm bắt thông tin kịp thời
để ứng phó với sự thay đổi của môi trƣờng sản xuất kinh doanh. Với tính cạnh tranh
khốc liệt của thị trƣờng, các doanh nghiệp cần có những chiến lƣợc, kế hoạch phát
triển hợp lý để tồn tại và phát triển. Có thể thấy sức cạnh tranh của mỗi doanh
nghiệp không chỉ ở chất lƣợng sản phẩm mà còn phụ thuộc rất nhiều vào giá cả sản
phẩm. Một trong số các giải pháp cần phải làm là tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng
cao hiệu quả quản lý…thông tin kế toán chính là cơ sở cho việc ra quyết định.
Hệ thống kế toán doanh nghiệp không còn duy nhất một bộ phận kế toán tài
chính mà bao gồm cả bộ phận kế toán tài chính và kế toán quản trị. Bên cạnh sự
phát triển của kế toán tài chính thì kế toán quản trị cũng cần đƣợc quan tâm để hỗ
trợ quá trình ra quyết định, lập kế hoạch và kiểm soát trong doanh nghiệp. Tại các
nƣớc có nền kinh tế thị trƣờng phát triển KTQT chi phí đƣợc coi là công cụ quản lý
khoa học và có hiệu quả nhằm kịp thời xử lý và cung cấp thông tin về chi phí đáp
ứng nhu cầu thông tin cho các nhà quản trị, song tại Việt Nam KTQT chi phí còn là
vấn đề rất mới mẻ, chƣa đƣợc ứng dụng một cách phổ biến.
Ngành dệt may vốn từng đƣợc kì vọng sẽ hƣởng lợi từ việc Việt Nam gia
nhập các hiệp định thƣơng mại tự do cho đến việc Mỹ áp thuế lên các sản phẩm của
Trung Quốc. Tuy nhiên, diễn biến phức tạp của thƣơng chiến đang tác động tiêu cực
đến tình hình sản xuất kinh doanh của ngành dệt may nội địa. Công ty cổ phần may
Thăng Long cũng nhƣ các doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may đang phải đƣơng
đầu với rất nhiều những khó khăn trong bối cảnh thƣơng chiến hiện nay. Để tồn tại
và phát triển, công ty buộc phải đứng vững trên thị trƣờng, sản xuất kinh doanh có
hiệu quả. Một trong những giải pháp đó là cần phải kiểm soát tốt chi phí sản xuất,

sao cho tiết kiệm chi phí nhất và hiệu quả quả nhất, thông tin về chi phí sản xuất
phải thực sự hữu ích giúp cho các nhà quản trị đƣa ra các quyết định điều hành sản

1


xuất kịp thời và tối ƣu. Thực tế công tác kiểm soát chi phí sản xuất tại công ty cổ
phần may Thăng Long hiện nay đang bộc lộ nhiều yếu kém nhƣ: chƣa kiểm soát tốt
các chi phí nguyên nhiên vật liệu gây nên lãng phí, lập dự toán chi phí chƣa linh
hoạt, xây dựng hệ thống định mức còn chung chung, giá thành sản phẩm vẫn tính
theo phƣơng pháp truyền thống. Điều này cho thấy kế toán quản trị chi phí sản xuất
đang là vấn đề cấp thiết đối với công ty, khi kế toán tài chính không đáp ứng đƣợc
các yêu cầu quản lý nội bộ doanh nghiệp.
Điều đó cho thấy Công ty cổ phần May Thăng Long cần hoàn thiện hơn nữa
hệ thống kế toán quản trị chi phí để phục vụ cho việc quản lý các hoạt động kinh
doanh của mình. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài:
“Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần May Thăng Long” cho
luận văn của mình.
2. Tổng quan các đề tài nghiên cứu
Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí đã đƣợc lựa chọn làm đề tài nghiên cứu
của nhiều tác giả khác nhau do tính cấp thiết của nó. Một số công trình đã nghiên
cứu là các luận văn nhƣ:
- Luận văn thạc sĩ kinh tế về đề tài “Hoàn thiện kế toán quản trị chi sản xuất
tại công ty cổ phần xây dựng số 4 Thăng Long” của tác giả Vũ Đình Hiển, bảo vệ
năm 2017 đề cập tới thực trạng kế toán quản trị chi phí và đƣa ra một số giải pháp
hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại công ty cổ phần xây dựng số 4 Thăng
Long về xây dựng định mức chi phí, phƣơng pháp lập dự toán chi phí phục vụ cho
việc kiểm soát chi phí và cung cấp thông tin cho các nhà quản trị.
- Luận văn thạc sĩ kinh tế về đề tài “ Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí
trong các doanh nghiệp xây lắp tại thành phố Biên Hoà, tỉnh Đồng Nai” của tác giả

Đậu Thị Mai Đức năm 2016. Đề tài hƣớng tới sự phân tích các thông tin về chi phí
trong kế toán quản trị chi phí để đƣa ra các thông tin hữu ích cho việc ra quyết định
cho các cấp quản lý tại các doanh nghiệp xây lắp tại thành phố Biên Hoà, tỉnh Đồng
Nai.
Luận văn thạc sĩ kinh tế về đề tài “Kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Tổng

2


công ty thép Việt Nam” của tác giả B i Ngọc Anh năm 2016. Đề tài đã khái quát
dến các lý luận chung về kế toán quản trị chi phí sản xuất tại các doanh nghiệp, tập
trung phân tích đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất xuất tại Tổng
công ty thép Việt Nam, đánh giá những thành tựu đạt đƣợc và hạn chế còn tồn tại
của kế toán quản trị chi phí sản xuất của Tổng công ty, từ đó đề xuất các giải pháp
nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Tổng công ty.
Các công trình nghiên cứu của các tác giả thực hiện chủ yếu đề cập đến kế
toán quản trị chi phí tại các doanh nghiệp khác nhau mà chƣa đi sâu nghiên cứu về
kế toán quản trị chi phí sản xuất tại doanh nghiệp sản xuất., đ c biệt là ngành dệt
may. Chính vì lẽ đó, đề tài nghiên cứu sẽ tập trung làm rõ kế toán quản trị chi phí
sản xuất tại công ty cổ phần may Thăng Long trên cơ sở lý luận và thực tiễn để từ
đó có cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về kế toán quản trị chi phí tại các doanh
nghiệp sản xuất.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
 Mục đích nghiên cứu: Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần
may Thăng Long.
 Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Trên cơ sở thực hiện nghiên cứu về kế toán quản trị chi phí và những vận dụng,
luận văn hƣớng đến những mục tiêu cụ thể nhƣ sau:
- Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận về kế toán quản tri chi phí trong doanh
nghiệp.

- Làm rõ thực tiễn kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May Thăng Long;
phân tích và đánh giá nêu ra những m t đƣợc và những hạn chế còn tồn tại trong kế
toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May Thăng Long, tìm đƣợc nguyên nhân
đã nêu ra những hạn chế này làm cơ sở đề ra giải pháp khắc phục.
- Đề xuất một sổ giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí căn cứ vào tình
hình thực tế của Công ty cổ phần May Thăng Long với mong muốn Công ty cổ
phần May Thăng Long ứng dụng hiệu quả nhất các giải pháp đã đề xuất vào quản
trị.

3


4. Câu hỏi nghiên cứu
- Kế toán quản trị chi phí là gì? Vai trò của kế toán quản trị chi phí nhƣ thế nào đối
với doanh nghiệp? Kế toán quản trị chi phí tiến hành nhƣ thế nào trong một doanh
nghiệp.
- Công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May Thăng Long nhƣ thời
gian qua nhƣ thế nào? Đã đạt đƣợc những thành tích nhƣ thế nào và còn những hạn
chế gì, nguyên nhân của những hạn chế này từ đâu?
- Để hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May Thăng Long, cần
thực hiện những biện pháp nhƣ thế nào? Việc vận dụng này mang lại ý nghĩa gì dối
với trong hoạt động kinh doanh của công ty?
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: Công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần may
Thăng Long giai đoạn 2016-2018.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi không gian: tại Công ty cổ phần May Thăng Long.
+ Phạm vi thời gian: Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May
Thăng Long giai đoạn 2016-2018.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu

6.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
Để thu thập dữ liệu phục vụ cho việc nghiên cứu tác giả sử dụng các phƣơng
pháp sau:


Phương pháp quan sát
Thời gian qua nghiên cứu hoạt động kế toán chi phí tại Công ty cổ phần May

Thăng Long tác giả đà trực tiếp quan sát đồng thời học hỏi quy trình làm việc, cách
hạch toán chi phí sản xuất, công tác luân chuyên, xử lý chứng từ tại phòng kế toán
tài chính- kế toán của công ty. Phƣơng pháp này bƣớc đầu giúp tác giả có cái nhìn
sơ bộ về tổ chức kế toán chi phí tại đơn vị.


Phương pháp phỏng vấn trực tiếp
Trong quá trình nghiên cứu tại cổ phần May Thăng Long, tác giả thƣờng

xuyên đƣa ra những câu hỏi đối với các anh chị phòng kế toán của công ty, từ đó

4


biết đƣợc những ƣu điểm c ng nhƣ m t nào còn hạn chế, thiếu sót trong kế toán
quản trị của Công ty cổ phần May Thăng Long, từ đó tác giả có thể đƣa ra các giải
pháp phù hợp và có cơ sở cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị của
Công ty cổ phần May Thăng Long. Tài liệu đƣợc thu thập thông qua phiếu điều tra,
trao đổi, phỏng vấn lãnh đạo doanh nghiệp, kế toán trƣờng, trƣờng bộ phận sản
xuất:
+ Phát phiếu điều tra - bảng hỏi cho bộ phận lãnh đạo doanh nghiệp.
+ Phát phiếu điều tra - bảng hỏi cho kế toán trƣờng và các trƣởng bộ phận sản xuắt.

+ Tổng hợp kết quả điều tra.


Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Luận văn sử dụng nguồn dữ liệu thu thập từ các tài liệu thông tin nội bộ từ

công ty nhƣ phòng tài chính kế toán, phòng kế hoạch vật tƣ và kĩ thuật thiết bị; từ
các công trình nghiên cứu khoa học các đề tài thạc sĩ trƣớc đó để kế thừa và phát
huy những giá trị mà các công trình nghiên cứu đi trƣớc đã đạt đƣợc, hoàn thiện
những hạn chế, giúp cho Luận văn đúng theo mục tiêu đ t ra.
6.2. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu
Đây là phƣơng pháp đòi hỏi có sự nghiên cứu, tính toán, phân tích dựa vào
phƣơng pháp tính giá hiện nay của doanh nghiệp để đƣa ra đƣợc những đánh giá
còn tồn tại trong công tác kế toán quản trị chi phí tại đơn vị. Sau khi lấy đƣợc các
dữ liệu thứ cấp tác giả tiến hành nghiên cứu và xem xét tài liệu, từ đó biết đƣợc
công ty sử dụng các chứng từ gì, sổ sách gì, mẫu sổ, cách ghi chép, từ đó tác giả
d ng phƣơng pháp so sánh, đối chiếu giữa lý luận và thực tế tại doanh nghiệp để
phát hiện những m t còn tồn tại, đối chiếu công tác kế toán quản trị chi phí tại đơn
vị với các doanh nghiệp c ng ngành để đƣa ra điểm mạnh, yếu của đơn vị, đồng
thời các số liệu này lấy cơ sở để đề ra những giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán
quản trị chi phí tại đơn vị.
7. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
- Ý nghĩa lý luận của đề tài: Đề tài góp phần hệ thống hóa đƣợc các lý luận cơ bản
về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất dịch vụ.
- Ý nghĩa thực tiễn: Trên cơ sở nghiên cứu thực tế, phân tích, đánh giá chỉ rõ những

5


ƣu điểm cẩn phát huy và những hạn chế cần khắc phục; luận văn đã đề xuất một số

giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty cổ phần May Thăng
Long.
8. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn chia thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp.
Chƣơng 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần May Thăng
Long.
Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần May
Thăng Long.

6


CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG
DOANH NGHIỆP
1.1. Khái niệm Kế toán quản trị chi phí và vai trò kế toán quản trị chi phí trong
doanh nghiệp
1.1.1. Khái niệm kế toán quản trị
Theo Luật kế toán Việt Nam, Kế toán quản trị là “việc thu thập, xử lý, phân
tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh
tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán”
Theo định nghĩa của Viện kế toán viên quản trị Hoa Kỳ thì Kế toán quản trị
là “quá trình nhận diện, đo lƣờng, phân tích, diễn giải và truyền đạt thông tin trong
quá trình thực hiện các mục đích của tổ chức. Kế toán quản trị là một bộ phận thống
nhất trong quá trình quản lý, và nhân viên kế toán quản trị là những đối tác chiến
lƣợc quan trọng trong đội ngũ quản lý của tổ chức”.
– Nhận diện – là sự ghi nhận và đánh giá các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
nhằm có hành động kế toán thích hợp.
– Đo lƣờng – là sự định lƣợng, gồm cả ƣớc tính, các nghiệp vụ kinh tế đã xảy
ra ho c dự báo các sự kiện kinh tế có thể xảy ra.

– Phân tích – là sự xác định nguyên nhân của các kết quả trên báo cáo và mối
quan hệ của các nguyên nhân đó với các sự kiện kinh tế.
– Diễn giải – là sự liên kết các số liệu kế toán hay số liệu kế hoạch nhằm
trình bày thông tin một cách hợp lý, đồng thời đƣa ra các kết luận rút ra từ các số
liệu đó.
– Truyền đạt – Là sự báo cáo các thông tin thích hợp cho nhà quản trị và
những ngƣời khác trong tổ chức.
Vai trò của kế toán quản trị
Ngày nay, vai trò của kế toán quản trị rất khác so với thập niên trƣớc. Trƣớc
đây, nhân viên kế toán quản trị làm việc trong một đội ngũ gián tiếp hoàn toàn tách
rời với các nhà quản trị mà họ cung cấp thông tin và các báo cáo. Ngày nay, nhân
viên kế toán quản trị có vai trò nhƣ những nhà tƣ vấn nội bộ doanh nghiệp, cũng

7


làm việc trong các nhóm đa chức năng, cận kề với các nhà quản trị ở tất cả các lĩnh
vực của tổ chức. Thay vì tách rời nhân viên kế toán quản trị trong phòng kế toán,
ngày nay các công ty thƣờng bố trí họ trong các bộ phận hoạt động kinh doanh để
c ng với các nhà quản lý khác ra quyết định và giải quyết các vấn đề kinh doanh.
Mục tiêu của kế toán quản trị
– Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định và lập kế hoạch, tham gia
một cách tích cực, với vai trò là một thành phần của đội ngũ quản lý, vào các quá
trình ra quyết định và lập kế hoạch..
– Hỗ trợ các nhà quản trị trong việc định hƣớng và kiểm soát các m t hoạt
động kinh doanh.
– Thúc đẩy các nhà quản trị và nhân viên nhắm vào các mục đích của tổ
chức.
– Đo lƣờng kết quả của các m t hoạt động, các đơn vị, các nhà quản trị và
nhân viên trong tổ chức.

– Đánh giá vị trí cạnh tranh của tổ chức, làm việc c ng với các nhà quản trị
để đảm bảo tính cạnh tranh lâu dài của tổ chức trong ngành.
Ngày nay, thông tin phân tích của kế toán quản trị đƣợc xem là rất quan
trọng cho quá trình quản lý doanh nghiệp đến nỗi các nhân viên kế toán quản trị trở
thành thành viên của đội ngũ quản lý trong doanh nghiệp. Họ không còn chỉ là
những ngƣời cung cấp thông tin mà đã có một vai trò tích cực trong cả việc ra các
quyết định chiến lƣợc cũng nhƣ các quyết định hàng ngày của doanh nghiệp.
1.1.2. Khái niệm kế toán quản trị chi phí và vai trò của kế toán quản trị chi
phí trong doanh nghiêp
1.1.2.1 Bản chất của kế toán quản trị chi phí
Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị nhằm
cung cấp thông tin về chi phí để mỗi tổ chức thực hiện chức năng quản trị yếu tố
nguồn lực tiêu d ng cho các hoạt động, nhằm xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh
giá hoạt động và ra các quyết định hợp lý.
Thông tin kế toán quản trị chi phí mang tính linh hoạt, thƣờng xuyên và hữu
ích, không bắt buộc phải tuân theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành. Thông

8


tin kế toán quản trị chi phí cung cấp bao gồm cả những thông tin quá khứ và những
thông tin dự báo thông qua việc lập các kế hoạch và dự toán chi phí trên cơ sở các
định mức chi phí (bao gồm cả các định mức về số lƣợng và định mức về đơn giá)
nhằm kiểm soát chi phí thực tế, đồng thời làm căn cứ cho việc lựa chọn các quyết
định về giá bán sản phẩm, quyết định ký kết các hợp đồng, quyết định tiếp tục sản
xuất hay thuê ngoài gia công.
“Kế toán quản trị chi phí không chỉ thu nhận, xử lý và cung cấp các thông tin
về các nghiệp vụ kinh tế đã thực sự hoàn thành, đã ghi chép hệ thống hoá trong các
sổ kế toán mà còn xử lý và cung cấp các thông tin phục vụ cho việc ra quyết định
quản trị” [10,tr5].

Kế toán quản trị chi phí chỉ cung cấp những thông tin về hoạt động kinh tế
tài chính trong phạm vi yêu cầu quản lý nội bộ của một doanh nghiệp. Những thông
tin đó chỉ có ý nghĩa đối với những ngƣời, những bộ phận và những nhà điều hành,
quản lý doanh nghiệp, không có ý nghĩa đối với các đối tƣợng bên ngoài.
Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận của công tác kế toán nói chung và là
một công cụ quan trọng không thể thiếu đƣợc đối với công tác quản lý nội bộ doanh
nghiệp.
Nhƣ vậy, kế toán quản trị chi phí nhấn mạnh đến tính dự báo của thông tin và
trách nhiệm của các nhà quản lý thuộc các cấp quản lý. Có thể rút ra bản chất của
KTQT chi phí nhƣ sau:
- KTQT chi phí không chỉ thu thập và cung cấp thông tin quá khứ mà còn thu
thập, xử lý và cung cấp thông tin hiện tại, hƣớng về tƣơng lai phục vụ cho việc lập
dự toán, làm căn cứ trong việc lựa chọn các quyết định bán sản phẩm tại điểm phân
chia hay tiếp tục chế biến bán thành phẩm thành sản phẩm hoàn thành rồi mới bán,
nên sản xuất hay mua ngoài các chi tiết,... ra quyết định lựa chọn các phƣơng án
kinh doanh hợp lý.
- KTQT chi phí cung cấp các thông tin về hoạt động kinh tế trong doanh
nghiệp và ngoài doanh nghiệp có liên quan. Những thông tin có ý nghĩa với bộ
phận, điều hành, quản lý doanh nghiệp.
- KTQT chi phí quan tâm đến các chi phí thực tế phát sinh theo loại chi phí,

9


tổng mức chi phí và chi tiết theo từng m t hàng.
- Khi có sự biến động chi phí, trách nhiệm giải thích về những thay đổi bất
lợi thuộc bộ phận nào KTQT chi phí phải theo dõi và báo cáo rõ ràng phục vụ cho
quá trình kiểm soát, điều chỉnh của nhà quản lý.
1.1.2.2 Nhiệm vụ và vai trò của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp
Kế toán quản trị chi phí thực chất là một quy trình định dạng, thu thập, kiểm

tra, định lƣợng để trình bày, giải thích và cung cấp những thông tin cần thiết và hợp
lý cho nhà quản trị trong nội bộ doanh nghiệp, giúp họ đƣa ra những quyết định
kinh doanh tối ƣu cho doanh nghiệp.
Hầu hết các quyết định trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thƣờng
nhằm vào mục tiêu chính là lợi nhuận, làm thế nào để đạt lợi nhuận cao nhất với chi
phí thấp nhất. Muốn giảm chi phí sản xuất, mở rộng sản xuất kinh doanh, doanh
nghiệp cần phải giảm các yếu tố nào trong sản xuất, mức độ giảm của mỗi yếu tố,
mỗi khoản mục chi phí là bao nhiêu, bằng cách nào thì sẽ tăng đƣợc lợi nhuận trong
ngắn hạn cũng nhƣ dài hạn?
Với cách hiểu nhƣ vậy kế toán quản trị chi phí có vai trò quan trọng đối với
doanh nghiệp trong việc ra quyết định kinh doanh.
Nhƣ vậy, có thể tổng hợp về nai trò và nhiệm vụ của kế toán quản trị trong
doanh nghiệp nhƣ sau:
- Thu thập, xử lý thông tin, số liệu về chi phí theo phạm vi, nội dung kế toán
quản trị chi phí của đơn vị xác định theo từng thời kỳ. Đối tƣợng nhận thông tin kế
toán quản trị chi phí là ban lãnh đạo doanh nghiệp và những ngƣời trực tiếp tham
gia quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh
nghiệp không bắt buộc phải công khai các thông tin về kế toán quản trị chi phí cho
các đối tƣợng ở bên ngoài doanh nghiệp. Phạm vi kế toán quản trị chi phí không bị
giới hạn và đƣợc quyết định bởi nhu cầu thông tin về kế toán quản trị chi phí của
doanh nghiệp trong tất cả các khâu của quá trình tổ chức, quản lý sản xuất kinh
doanh, lập kế hoạch, kiểm tra, điều hành, ra quyết định. Kỳ kế toán quản trị chi phí
thƣờng là tháng, quý, năm nhƣ kỳ kế toán tài chính. Doanh nghiệp đƣợc quyết định
kỳ kế toán quản trị chi phí khác, theo yêu cầu của mình, có thể là ngày, tuần ho c

10


bất kỳ thời gian nào.
- Kiểm tra, giám sát các định mức tiêu chuẩn, dự toán. Kế toán quản trị chi

phí là phƣơng tiện để ban giám đốc kiểm soát một cách có hiệu quả chi phí nói
riêng và hoạt động của doanh nghiệp nói chung. Chính vì vậy, kế toán quản trị chi
phí phải biết xây dựng các định mức kinh tế- kỹ thuật, biết lập dự toán chi phí, dự
đoán kết quả và kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện các định mức, tiêu chuẩn, dự
toán đã lập ra.
- Cung cấp thông tin theo yêu cầu quản trị nội bộ của đơn vị bằng báo cáo kế
toán quản trị chi phí. Doanh nghiệp đƣợc toàn quyền quyết định việc vận dụng các
chứng từ kế toán, tổ chức hệ thống sổ kế toán, vận dụng và chi tiết hóa các tài
khoản kế toán, thiết kế các mẫu báo cáo kế toán quản trị cần thiết phục vụ cho kế
toán quản trị chi phí của bản thân doanh nghiệp. Doanh nghiệp đƣợc sử dụng mọi
thông tin, số liệu của kế toán tài chính, để phối hợp và phục vụ cho kế toán quản trị
chi phí.
- Tổ chức phân tích thông tin phục vụ cho yêu cầu lập kế hoạch và ra quyết
định của ban lãnh đạo doanh nghiệp. Ban lãnh đạo doanh nghiệp phải lập kế hoạch
và ra quyết định đối với toàn bộ các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Theo đó kế toán quản trị chi phí phải thu thập, xử lý, phân tích thông tin
trong suốt quá trình từ lúc mua hàng hóa, nguyên liệu; xác định đƣợc chi phí và tính
giá thành cho từng loại sản phẩm, từng ngành hoạt động, từng loại dịch vụ..., từ đó
tập hợp đƣợc các dữ kiện cần thiết để phục vụ cho việc ra các quyết định kinh
doanh cũng nhƣ dự kiến đƣợc phƣơng hƣớng phát triển trong tƣơng lai của doanh
nghiệp.
- Tính toán và đƣa ra mô hình về nhu cầu vốn cho một hoạt động hay một
quyết định cụ thể.
- Tìm ra những giải pháp tác động lên các chi phí để tối ƣu hóa mối quan hệ
chi phí - khối lƣợng - lợi nhuận.
Kế toán quản trị chi phí có vai trò quan trọng trong quản trị, điều hành doanh
nghiệp, ra quyết định kinh doanh thể hiện qua các đ c điểm sau
- Là nguồn chủ yếu để cung cấp thông tin cần thiết cho nhà quản lý ra quyết

11

định ở các khâu:
+ Cung cấp thông tin cho quá trình xây dựng kế hoạch
Để thực hiện tốt đƣợc mục tiêu đề ra, kế hoạch phải đƣợc xây dựng trên
những căn cứ khoa học, phải có những thông tin đầy đủ, thích hợp. Kế toán quản trị
tổ chức thu thập, phân tích, đánh giá, cung cấp thông tin để nhà quản trị có thể lựa
chọn đƣợc phƣơng án tối ƣu cho việc lập kế hoạch của doanh nghiệp
+ Cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức thực hiện
Trong giai đoạn này, kế toán quản trị tổ chức thu thập, xử lý, cung cấp thông
tin nhanh chóng, kịp thời về tình hình hoạt động để nhà quản trị đƣa ra các quyết
định đúng đắn và tổ chức thực hiện kịp thời các quyết định đó.
+ Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm tra và đánh giá
Kế toán quản trị tổ chức lập báo cáo về kết quả thực hiện theo từng hoạt
động, từng khâu công việc, cung cấp thông tin theo chức năng điều hành của nhà
quản trị để nhà quản trị đánh giá, kiểm tra và đƣa ra các quyết định theo chức năng
của họ.
+ Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định
Ra quyết định không phải là một chức năng riêng biệt mà nó có ở tất cả các
chức năng. Để có đƣợc quyết định đúng đắn cần phải có thông tin đầy đủ, hợp lý.
Để có thông tin này; kế toán quản trị tiến hành phân loại, tổng hợp, lựa chọn những
thông tin thích hợp và loại trừ những thông tin không thích hợp và trình bày theo
một trình tự dễ hiểu nhất phục vụ cho việc ra quyết định của nhà quản trị.
- Tƣ vấn cho nhà quản lý trong quá trình xử lý, phân tích thông tin, lựa chọn
phƣơng án, ra quyết định kinh doanh ph hợp nhất
- Giúp nhà quản lý kiểm soát, giám sát, điều hành các hoạt động kinh tế tài
chính, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; giúp nhà quản lý đánh giá những vấn
đề tồn tại cần khắc phục.
1.2. Nội dung kế toán quản trị chi phí
Trong bài viết này, tác giả chỉ xin tập trung kế toán quản trị chi phí sản xuất.

Kế toán quản trị chi phí đƣợc coi là công cụ quản lý khoa học và có hiệu quả nhằm
kịp thời xử lý và cung cấp thông tin về chi phí đáp ứng nhu cầu thông tin cho các

12


nhà quản trị. Kế toán quản trị chi phí về cơ bản xuất phát từ bộ phận kế toán chi phí
trong kế toán tài chính nên cũng có đầy đủ các nội dung của kế toán chi phí nhƣ
nhận diện, thu thập, tập hợp chi phí và tính giá thành, coi đây là nội dung hạch toán
cơ sở làm nền tảng tính toán cho các mục tiêu dự kiến.
Kế toán quản trị chi phí tuân thủ các phƣơng pháp kế toán nhƣ phƣơng pháp
chứng từ, phƣơng pháp tài khoản, phƣơng pháp tính giá. Kế toán quản trị chi phí
quan tâm nhiều hơn ñến các phƣơng pháp phân bổ chi phí để tìm ra phƣơng pháp
phân bổhợp lý nhất. Kế toán quản trị chi phí bao gồm việc phân loại các chi phí sản
xuất, lập dự toán và xác định giá phí sản phẩm, tổ chức thu thập và phân tích thông
tin thích hợp cho việc ra quyết định ngắn hạn và dài hạn, đánh giá hiệu quả hoạt
động của các bộ phận trong doanh nghiệp.
1.2.1. Phân loại chi phí
Theo giáo trình kế toán tài chính trong các doanh nghiệp của trƣờng Đại học
kinh tế quốc dân: “Chi phí sản xuất kinh doanh là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ
các hao phí về lao động sống và lao động vật hóa mà doanh nghiệp đã bỏ ra có liên
quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý,
năm)” [10, tr11]
Việc phân loại chi phí đƣợc doanh nghiệp áp dụng t y theo đ c điểm sản
xuất kinh doanh, quản lý và trình độ nghiệp vụ của mình sao cho hợp lý. Do đó
phân loại chi phí sản xuất chính là việc sắp xếp chi phí sản xuất vào từng loại, từng
nhóm khác nhau theo những đ c tính nhất định.
1.2.1.1. Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí
Theo cách phân loại này, các chi phí có cùng nội dung, tính chất kinh tế đƣợc
xếp chung vào một yếu tố, không kể chi phí phát sinh ở đâu hay d ng vào mục đích

gì trong quá trình sản xuất. Bao gồm:
- Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm những chi phí nguyên vật liệu không
phân biệt trực tiếp hay gián tiếp sử dụng thi công xây dựng công trình, hạng mục
công trình. Trong đó, nguyên vật liệu chính nhƣ xi măng, sắt, thép, cát, đá… đƣợc
đƣa vào kết cấu công trình và các loại vật liệu phụ, vật liệu luân chuyển nhƣ đà

13


giáo, ván khuôn, cọc ván thép…kết hợp với nguyên vật liệu chính phục vụ cho quá
trình thi công.
- Chi phí nhân công: Bao gồm chi phí về tiền lƣơng của các công nhân sản
xuất, công nhân sử dụng máy thi công và các nhân viên quản lý ở các tổ đội sản
xuất.Chi phí khấu hao tài sản cố định: Là số tiền trích khấu hao tài sản cố định sử
dụng cho hoạt động sản xuất bao gồm khấu hao máy thi công và các tài sản cố định
khác sử dụng trong quá trình thi công và phục vụ sản xuất ở các tổ, đội sản xuất.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là số tiền phải trả về các dịch vụ mua ngoài sử
dụng cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp nhƣ tiền điện, tiền nƣớc, tiền tƣ
vấn,…
- Chí phí khác bằng tiền: Bao gồm các khoản chi ra trong quá trình sản xuất
ngoài các yếu tố trên và đƣợc thanh toán bằng tiền.
Việc phân loại chi phí theo yếu tố có ý nghĩa lớn trong quản lý, cho biết tỷ
trọng của từng loại chi phí theo nội dung kinh tế trong kỳ đã chi ra phục vụ cho việc
phân tích đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí theo yếu tố. Đây cũng là cơ
sở để lập dự toán chi phí sản xuất, tính toán nhu cầu sử dụng vốn lƣu động cho sản
xuất.
1.2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất bao gồm ba khoản mục chi phí nhƣ
sau: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất
chung .

- Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Khoản mục chi phí này bao gồm
toàn bộ chi phí nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp trong quá trình sản xuất sản phẩm
nhƣ chi phí nguyên vật liệu chính, chi phí nguyên vật liệu phụ. Nguyên liệu, vật liệu
là một trong các yếu tố của quá trình sản xuất, đƣợc sử dụng cho nhiều mục đích
khác nhau. Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp đƣợc tính trực tiếp vào giá thành
sản phẩm trong kỳ.

14


- Chi phí nhân công trực tiếp:
Chi phí nhân công trực tiếp là chi phí doanh nghiệp phải trả tính trên cơ sở toàn bộ
lao động trực tiếp. Các khoản chi phí này bao gồm tiền lƣơng, phụ cấp lƣơng phải
trả cho lao động trực tiếp sản xuất; các khoản trích theo lƣơng của lao động trực tiếp
theo chế độ quy định doanh nghiệp phải chịu (bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh
phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp).
- Chi phí sản xuất chung:
Chi phí sản xuất chung là chi phí liên quan gián tiếp đến quá trình sản xuất sản
phẩm. Ví dụ: Chi phí tiền lƣơng các nhân viên quản lý tại phân xƣởng, Chi phí vật
liệu gián tiếp, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí sửa chữa, bảo trì thiết bị, các
chi phí dịch vụ mua ngoài…
Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục chi phí có tác dụng phục vụ cho
quản lý chi phí sản xuất theo định mức, cung cấp số liệu cho công tác tính giá thành
sản phẩm, lập kế hoạch tính giá thành và định mức sản xuất cho kỳ sau.
1.2.1.3. Phân loại chi phí theo cách ứng xử của phi phí
Phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí giúp nhà quản trị hiểu đúng
đắn bản chất sự vận động của các yếu tố chi phí, góp phần kiểm soát đƣợc chi phí
và từ đó có các phƣơng hƣớng đúng đắn để nâng cao hiệu quả của chi phí. Cách
“ứng xử” của chi phí là thuật ngữ chỉ sự thay đổi của chi phí tƣơng ứng với các mức
độ hoạt động đạt đƣợc, cách phân loại này giúp cho việc phân tích mối quan hệ giữa

chi phí với khối lƣợng sản xuất và lợi nhuận, từ đó khai thác tối đa khả năng tiềm
tàng của doanh nghiệp và tăng khả năng thắng thầu trong đấu thầu các dự án. Bên
cạnh đó, các báo cáo kết quả sản xuất theo cách ứng xử của chi phí giúp các nhà
quản trị đánh giá đƣợc hiệu quả hoạt động, kiểm soát tình hình thực hiện kế hoạch
của từng bộ phận, tổ đội sản xuất. Theo cách phân loại này, chi phí của doanh
nghiệp đƣợc chia thành: biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp.
- Biến phí: Biến phí là các khoản chi phí có quan hệ tỷ lệ với sự thay đổi của

15


mức độ hoạt động, bao gồm biến phí tỉ lệ và biến phí cấp bậc.
Biến phí tỉ lệ là khoản biến phí mà tổng biến phí thay đổi thay đổi theo tỉ lệ
thuận với khối lƣợng hoạt động còn biến phí tính cho một đơn vị sản phẩm thì
không đổi nhƣ: xi măng, sắt, thép...
Biến phí cấp bậc là các khoản biến phí thay đổi khi quy mô hoạt động thay
đổi, tổng biến phí có thể tăng nhanh hơn ho c chậm hơn so với khối lƣợng hoạt
động dẫn tới biến phí tính cho một đơn vị sản phẩm cũng có thể tăng lên ho c giảm
đi.
Trong doanh nghiệp sản xuất, biến phí bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực
tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và một bộ phận của chi phí sản xuất chung cũng
đƣợc coi là biến phí nhƣ: chi phí vật liệu phụ, lao động gián tiếp, chi phí nhiên
liệu...
- Định phí: Định phí là các chi phí sản xuất không thay đổi khi khối lƣợng
hoạt động thay đổi. Khi khối lƣợng hoạt động tăng lên thì chi phí tính một khối
lƣợng hoạt động sẽ giảm đi ho c ngƣợc lại. Hiện nay khoa học kĩ thuật ngày càng
phát triển, ứng dụng càng cao trong sản xuất thì định phí ngày càng gia tăng trong
tổng chi phí sản xuất. Sử dụng và quản lý tốt khoản chi phí giúp nâng hiệu quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nhƣ vậy các nhà quản trị muốn định phí cho
một khối lƣợng hoạt động thấp nhất thì cần phải khai thác tối đa công suất của các

tài sản tạo ra định phí đó. Định phí bao gồm định phí bộ phận và định phí chung,
ngoài ra cần phân biệt giữa định phí tƣơng đối và định phí tuyệt đối.
Định phí bộ phận hay còn gọi là định phí trực tiếp, gồm những khoản chi phí
gắn với sự tồn tại và phát sinh của các bộ phận. Khoản định phí này có thể thay đổi
theo từng kỳ kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là khoản chi phí mang tính ngắn
hạn và có thể thay đổi đƣợc tùy theo quyết định của nhà quản trị. Các chi phí này
gồm: chi phí đào tạo, bồi dƣỡng công nhân, nhân viên kỹ thuật công trình, chi phí
nghiên cứu phát triển vật liệu xây dựng mới…
Định phí chung còn gọi là định phí bắt buộc, là định phí liên quan đến cơ sở

16