CÁCH lây TRUYỀN PHÒNG NGỪA HIV CHO CỘNG ĐỒNG

Cách lây truyền HIV và phòng
ngừa cho cộng đồng
HAIVN
Chương trình AIDS trường Y
khoa Harvard tại Việt Nam
1


Mục tiêu học tập
Kết thúc bài giảng này, học viên sẽ có
khả năng:
Mô tả các đường lây truyền chính của
HIV
Trình bày cả các yếu tố làm tăng và
làm giảm nguy cơ lây truyền HIV cho
người
Giải thích những cách phòng ngừa lây
nhiễm HIV
2


HIV lây như thế nào?


Máu/xâm nhập vào cơ thể
• Tiêm chích MT đường TM
• Truyền máu



Quan hệ tình dục không bảo vệ với

người nhiễm HIV
• Khác giới hay đồng giới



Sinh sản (mẹ truyền sang con)
• Trong lúc mang thai hay chuyển dạ
• Qua sữa mẹ
3


Ước tính nguy cơ HIV qua một lần
phơi nhiễm với nguồn HIV+
Truyền máu

90%

Mẹ sang con

25-35%

Chích MT chung kim tiêm

0,67%

Kim đâm do nghề nghiệp

0,3%

Tình dục hậu môn tiếp nhận

0,5%

Tình dục âm đạo tiếp nhận

0,1%

Tình dục hậu môn xâm nhập

0,065%

Tình dục âm đạo xâm nhập

0,05%

Tình dục miệng tiếp nhận

0,01%

Tình dục miệng xâm nhập

0,005%

(CDC, MMWR, 2005)

4


Lây truyền HIV có đặc tính gì?


HIV chỉ lan truyền
qua tiếp xúc với
các dịch có máu:
•
•
•
•

Máu
Tinh dịch
Dịch tiết âm đạo
Sữa mẹ



Để HIV nhiễm vào
được , các dịch có
HIVcần được tiếp
xúc với :
• Niêm mạc (âm đạo,
mắt, miệng)
• Da bị tổn thương
• Máu (kim đâm,
truyền TM)

HIV khó lây ngay cả khi có hành vi nguy cơ
5

Những trường hợp nào HIV
không lây truyền?


HIV KHÔNG lây truyền qua các tiếp
xúc thông thường như:
•
•
•
•
•
•

Ôm hoặc hôn
Ho hoặc hắt hơi
Dùng chung đồ dùng, chén hoặc bát
Dùng chung nhà vệ sinh
Bể bơi
Côn trùng đốt
6


Phòng ngừa lây truyền HIV
qua đường máu/các nguồn
tiêm

7


Lây truyền HIV qua đường máu:

người tiêm chích ma túy (TCMT)








Các yếu tố gì có thể làm gia tăng nguy
cơ lây truyền HIV qua việc sử dụng ma
túy?
Sử dụng bơm tiêm đã được dùng rồi
Thiếu tiếp cận với bơm tiêm sạch
Thiếu tiếp cận với điều trị lạm dụng ma
túy một cách hiệu quả
Gia tăng hành vi tình dục có nguy cơ do
giảm phán đóan
8


Nhân viên y tế giúp làm giảm lây
truyền HIV ở người TCMT như thế nào
Nhận biết việc sử dụng ma túy:
Hỏi tất cả các bệnh nhân về việc sử dụng ma túy
Khuyến cáo xét nghiệm HIV cho những người
TCMT
Giúp những người TCMT giảm thiểu nguy cơ:
Giáo dục bệnh nhân về sự lây truyền HIV
Tư vấn các hành vi tiêm chích an tòan

Giới thiệu hoặc cung cấp điều trị nghiện ma túy
• Điều trị methadone

9


Phòng ngừa Lây truyền
HIV cho những người
bạn tình

10


Lây truyền HIV qua đường
tình dục (1)




HIV tập trung trong tinh dịch ở nam
và dịch tiết âm đạo ở nữ
HIV dễ lây truyền hơn từ người xâm
nhập sang người tiếp nhận
• VD: nam sang nữ khi quan hệ tình dục
qua âm đạo



Nguy cơ lây truyền phụ thuộc vào
đường quan hệ tình dục:

Miệng< Âm đạo < Hậu môn
Nguy cơ thấp
Nguy cơ cao11


Lây truyền HIV qua đường
tình dục (2)


Lây truyền HIV GIA TĂNG bởi:
• Nhiều bạn tình hơn (mại dâm nữ, đồng
tính nam)
• Có các bệnh LTQĐTD


Đặc biệt các bệnh loét sinh dục

• QHTD qua hậu môn
• Chấn thương khi QHTD


Cưỡng bức tình dục, hiếp dâm

12


Lây truyền HIV qua đường
tình dục (3)


Lây truyền HIV GIẢM bởi:
•
•
•
•
•

Ít bạn tình hơn
Sử dụng bao cao su
Tình dục không xâm nhập (thủ dâm)
Cắt bao qui đầu ở nam
Tải lượng HIV thấp nhờ liệp pháp ARV

*Auvert B. 2005.
13


Nhân viên y tế có thể làm giảm lây truyền HIV
qua đường tình dục như thế nào?
1.

2.

3.

4.
5.

Khai thác tiền sử tình dục của các bệnh

nhân
Cung cấp thông tin về các hành vi có
nguy cơ lây HIV và kế họach phòng ngừa
Tư vấn và trợ giúp bệnh nhân bộc lộ tình
trạng HIV với bạn tình
Chẩn đoán và điều trị các bệnh LTQTD
Điều trị ARV cho bệnh nhân nếu là cần
thiết
14


Phòng ngừa HIV :
Sử dụng bao cao su


Bao cao su nam
• Sử dụng đúng làm
giảm nguy cơ lây
nhiễm



Bao cao su nữ
• Polyurethane
• Protection appears
similar to male
condom



Chất bôi trơn
• Sử dụng cho tình
dục hậu môn hay
âm đạo để giảm
nguy cơ lây HIV
• Chỉ sử dụng chất
bôi trơn gốc NƯỚC
• Chất bôi trơn gốc
dầu có thể làm rách
bao cao su

15


Phòng ngừa lây truyền
HIV từ mẹ truyền sang
con (DPLTMC)

16


Lây truyền HIV: từ Mẹ sang Con


Lây truyền từ mẹ
sang con có thể
xuất hiện:
• Trong tử cung
• Khi sinh
• Sau sinh qua sữa

mẹ



Nguy cơ trẻ nhiễm
HIV từ mẹ HIV(+):
• Không điều trị: 2535%
• Có dự phòng lây
truyền mẹ-con
(DPLTMC): < 2-5 %

17


Dự phòng lây truyền HIV
từ mẹ sang con (DPLTMC)
Để dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang
con Bộ Y Tế Việt Nam khuyến cáo :
Tư vấn và xét nghiệm HIV cho tất cả phụ
nữ mang thai.
Sử dụng ARV cho các phụ nữ mang thai
nhiễm HIV
Dùng sữa thay thế cho trẻ sinh ra từ mẹ
nhiễm HIV nếu được (nguồn sữa bột ,nước
sạch, vệ sinh thực phẩm)
18


Những điểm chính










3 đường lây truyền HIV là: máu, quan
hệ tình dục, mẹ truyền sang con
HIV khó lây dễ phòng
Chiến lược phòng ngừa bao gồm:
Nhân viên y tế nên khai thác tiền sử về
hành vi nguy cơ và tư vấn cách phòng
ngừa lây nhiễm HIV
Người TCMT sử dụng kim mới hoặc kim
sach
Mọi người luôn chọn tình dục an toàn
19


Cảm ơn
Câu hỏi?

20