Giáo trình quản lý dự án CNTT đầy đủ

-1-


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................................3
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CÁC GIAI ĐOẠN CỦA DỰ ÁN CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN.................................................................................................................... 15
1.1. Dẫn nhập................................................................................................................15
1.1.1. Khái niệm chung về dự án...............................................................................15
1.1.2. Dự án Công nghệ thông tin..............................................................................15
1.1.3. Đặc trưng của một dự án..................................................................................16
1.1.3.1. Mục tiêu của dự án....................................................................................16
1.1.3.2. Thời gian dự án.........................................................................................16
1.1.3.3. Kinh phí của dự án....................................................................................17
1.1.3.4. Nguồn nhân lực.........................................................................................17
1.1.3.5. Kết quả chuyển giao của dự án..................................................................17
1.1.4. Phân loại dự án................................................................................................18
1.1.4.1. Theo tầm cỡ dự án.....................................................................................18
1.1.4.2. Theo nội dung của dự án...........................................................................19
1.1.4.3. Dự án một người hay dự án nhiều người...................................................19
1.1.4.4. Nội bộ hay bên ngoài.................................................................................19
1.1.5. Thế nào là quản lý dự án..................................................................................20
1.1.5.1. Khái niệm quản lý dự án...........................................................................20
1.1.5.2. Mục đích của quản lý dự án.......................................................................21
1.1.5.3. Phương pháp luận và kỹ thuật quản lý dự án.............................................21
1.1.5.4. Nguyên nhân khiến dự án thất bại.............................................................21
1.1.6. Các bên liên quan đến dự án............................................................................24
1.2. Tổng quan về các giai đoạn của dự án CNTT........................................................26
1.2.1. Một cách tiếp cận rõ ràng và tuần tự................................................................26
1.2.2. Bẩy giai đoạn của dự án CNTT.......................................................................26
1.2.3. Minh hoạ cho các giai đoạn của dự án.............................................................28

-2-


Câu hỏi và bài tập ôn tập chương 1..................................................................................32
CHƯƠNG 2. CÁC GIAI ĐOẠN TRONG QUẢN LÝ DỰ ÁN CÔNG NGHỆ THÔNG
TIN................................................................................................................................... 33
2.1. Giai đoạn xác định.................................................................................................33
2.1.1. Đề cương dự án...............................................................................................33
2.1.2. Tài liệu nghiên cứu khả thi..............................................................................34
2.1.3. Tài liệu yêu cầu................................................................................................35
2.1.4. Danh sách các rủi ro........................................................................................37
2.1.5. Kế hoạch ban đầu............................................................................................38
2.1.5.1. Mục tiêu của kế hoạch ban đầu.................................................................39
2.1.5.2. Các bước trong quá trình làm kế hoạch, trong đó có kế hoạch ban đầu.....40
2.1.6. Đề xuất giải pháp cho người dùng...................................................................46
2.1.6.1. Mục tiêu của tài liệu..................................................................................47
2.1.6.2. Những nội dung chính...............................................................................47
2.1.7. Kết luận...........................................................................................................49
2.2. Giai đoạn phân tích................................................................................................49
2.2.1. Mục tiêu........................................................................................................... 49
2.2.2. Các công việc phải thực hiện...........................................................................50
2.2.3. Viết tài liệu "đặc tả chức năng”........................................................................50
2.2.4. Dàn bài của đặc tả chức năng..........................................................................51
2.2.5. Xem xét lại kế hoạch.......................................................................................54
2.2.6. Kế hoạch dự án cuối cùng................................................................................54
2.2.7. Thiết kế tổng thể..............................................................................................54
2.2.8. Kết luận...........................................................................................................55
2.3. Giai đoạn thiết kế...................................................................................................55
2.3.1. Mục tiêu...........................................................................................................55
2.3.2. Các công việc..................................................................................................56

2.3.3. Một số chú ý....................................................................................................56
2.3.4. Đặc tả thiết kế..................................................................................................57
-3-


2.3.5. Một số vấn đề trong quá trình thiết kế.............................................................58
2.3.5.1. Đội thiết kế................................................................................................59
2.3.5.2. Rà soát lại bản thiết kế..............................................................................59
2.3.6. Vấn đề chấp nhận dự án...................................................................................59
2.3.6.1. Phương pháp cổ điển.................................................................................59
2.3.6.2. Phương pháp trình diễn hoặc kiểm tra lần lượt tất cả các chức năng.........60
2.3.7. Xem xét lại các ước lượng...............................................................................61
2.3.8. Kết luận...........................................................................................................61
2.4. Giai đoạn thực hiện................................................................................................62
2.4.1. Nhập đề...........................................................................................................62
2.4.2. Tổ chức lập trình các Module cơ bản; ghép nối hệ thống................................62
2.4.2.1. Những nguyễn tắc cơ bản trong quản lý thực hiện và cài đặt hệ thống.....62
2.4.2.2. Các công việc chuẩn bị trước khi tiến hành lập trình, cài đặt....................63
2.4.2.3. Các bước lập trình.....................................................................................64
2.4.2.4. Các công cụ trợ giúp lập trình...................................................................71
2.4.2.5. Những điểm lưu ý trong tổ chức công việc lập trình.................................72
2.4.3. Mua sản phẩm..................................................................................................75
2.4.3.1. Tài liệu gọi thầu.........................................................................................75
2.4.3.2. Nhận hồ sơ dự thầu....................................................................................75
2.4.3.3. Đánh giá, thẩm định các hồ sơ dự thầu......................................................76
2.4.3.4. Đàm phán và ký hợp đồng.........................................................................77
2.4.3.5. Mua sản phẩm...........................................................................................78
2.4.3.6. Kiểm tra, chấp nhận..................................................................................78
2.4.3.7. Cài đặt tính hợp lệ hệ thống.......................................................................78
2.5. Giai đoạn kiểm thử hệ thống..................................................................................79

2.5.1. Nhập đề...........................................................................................................79
2.5.2. Kế hoạch kiểm thử hệ thống............................................................................80
2.5.3. Tích hợp hệ thống............................................................................................81
2.5.3.1. Thứ tự tích hợp phần mềm........................................................................81
-4-


2.5.3.2. Quá trình tích hợp hệ thống (phần mềm)...................................................83
2.5.3.3. Một vài giải pháp.......................................................................................85
2.5.3.4. Thứ tự tích hợp phần cứng........................................................................85
2.5.3.5. Thứ tự tích hợp hệ thống (phần cứng + phần mềm)..................................85
2.5.4. Kiểm thử hồi qui..............................................................................................86
2.5.5. Dữ liệu kiểm thử..............................................................................................87
2.5.6. Tổ chức quá trình kiểm thử..............................................................................87
2.5.7. Lưu giữ các kết quả kiểm thử..........................................................................87
2.5.8. Kiểm thử lần cuối............................................................................................88
2.5.9. Các công cụ kiểm thử hệ thống........................................................................89
2.5.9.1. Hệ quản lý mã (Code Management System CMS)....................................89
2.5.9.2. Hệ quản lý kiểm thử (Test Manager).........................................................90
2.5.9.3. Hệ phân tích mã nguồn (Source Code Analyzer).......................................90
2.5.9.4. Hệ phân tích bao quát hiệu năng (Performance Coverage Analyzer)........90
2.5.9.5. Hệ quản lý Môđun (Module Management System)...................................91
2.6. Giai đoạn kiểm thử chấp nhận...............................................................................91
2.6.1. Nhập đề...........................................................................................................92
2.6.2. Người chấp nhận sản phẩm..............................................................................92
2.6.3. Vai trò quản lý dự án trong giai đoạn kiểm thử chấp nhận...............................92
2.6.4. Danh sách các bước kiểm tra chấp nhận..........................................................93
2.6.5. Chạy các kiểm thử chấp nhận..........................................................................94
2.6.6. Kết luận về giai đoạn chấp nhận......................................................................94
2.7. Giai đoạn vận hành và khai thác hệ thống..............................................................95

2.7.1. Nhập đề...........................................................................................................95
2.7.2. Dịch vụ bảo hành.............................................................................................96
2.7.3. Chào hàng bán sản phẩm, thực hiện các dự án tiếp..........................................97
2.7.4. Bảo trì hệ thống...............................................................................................97
2.7.5. Hợp đồng đánh giá sau khi kết thúc dự án.......................................................97
2.7.6. Danh sách các công việc trong giai đoạn vận hành..........................................97
-5-


2.7.7. Kết thúc vận hành............................................................................................98
Câu hỏi và bài tập ôn tập chương 2..................................................................................99
CHƯƠNG 3. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN DỰ ÁN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN..........102
3.1. Ước lượng............................................................................................................102
3.1.1. Giới thiệu.......................................................................................................102
3.1.2. Kỹ thuật ước lượng........................................................................................102
3.1.3. Ước lượng giai đoạn phân tích.......................................................................112
3.1.4. Tỉ số...............................................................................................................118
3.1.5. Qui tắc ước lượng theo kinh nghiệm của DEC (và các công ty lớn khác)......119
3.1.6. Tiến trình ước lượng......................................................................................121
3.1.7. Kết luận về ước lượng...................................................................................123
3.2. Lập lịch................................................................................................................ 124
3.2.1. Giới thiệu.......................................................................................................124
3.2.2. Sơ đồ PERT...................................................................................................124
3.2.3. Cấp phát tài nguyên.......................................................................................129
3.2.4. Ràng buộc bộ ba............................................................................................133
3.2.5. Lịch biểu hay sơ đồ Gantt..............................................................................136
3.2.6. Tập trung vào đường găng.............................................................................140
3.3. Quản lý rủi ro.......................................................................................................141
3.4. Kiểm soát dự án...................................................................................................148
3.4.1. Giám sát dự án...............................................................................................148

3.4.2. Phát hiện và giải quyết các vấn đề.................................................................151
3.4.3. Kiểm soát thông qua họp định kỳ, họp tổng quan kỹ thuật và các báo cáo....158
3.5. Nhân sự dự án......................................................................................................165
3.5.1. Tổ chức dự án................................................................................................165
3.5.2. Vai trò của giám đốc dự án dự án...................................................................169
3.5.3. Vai trò của phó giám đốc kỹ thuật.....................................................................171
3.5.4. Vấn đề kiêm nhiệm........................................................................................173
3.5.5. Vai trò của cán bộ lập trình............................................................................173
-6-


3.5.6. Vấn đề uỷ nhiệm............................................................................................175
3.5.7. Vai trò của Trưởng phòng chuyên môn..........................................................176
3.5.8. Vai trò của phía khách hàng...........................................................................177
3.5.9. Tuyển chọn nhân sự dự án.............................................................................177
3.5.10. Tính cách của người làm quản lý dự án.......................................................179
3.5.11. Giao việc cho từng cá nhân..........................................................................180
3.5.12. Động cơ thúc đẩy.........................................................................................181
3.6. Đánh giá tài chính và đánh giá hiệu quả..............................................................183
3.6.1. Mở đầu..........................................................................................................183
3.6.2. Xác định chi phí dự án...................................................................................183
3.6.3. Các phương pháp so sánh các phương án......................................................184
3.6.3.1. Phân tích điểm hoà vốn...........................................................................184
3.6.3.2. Phương pháp thời hạn thu hồi vốn đơn giản............................................185
3.6.3.3. Phương pháp thời hạn thu hồi vốn có chiết khấu.....................................186
3.6.4. So sánh theo các chỉ tiêu chất lượng..............................................................186
Câu hỏi và bài tập ôn tập chương 3................................................................................187
CHƯƠNG 4. GIỚI THIỆU PHẦN MỀM MICROSOFT PROJECT.............................195
4.1. Giới thiệu chung Microsoft Project......................................................................195
4.1.1. Mục đích chung và các yêu cầu của Microsoft Project..................................195

4.1.2. Khái niệm quản lý dự án................................................................................196
4.1.3. Các nhân tố chính tạo nên một dự án.............................................................196
4.1.4. Cơ sở dữ liệu của Microsoft Project..............................................................197
4.1.5. Xem xét dữ liệu bạn cần................................................................................197
4.1.6. Hệ thống lịch làm việc của Microsoft Project................................................197
4.1.7. Một số từ khoá trong Microsoft Project.........................................................197
4.2. Tạo một dự án......................................................................................................199
4.2.1. Thiết lập một dự án mới.................................................................................200
4.2.1.1. Tạo mới một dự án..................................................................................200
4.2.1.2. Nhập các thông tin quan trọng cho dự án................................................202
-7-


4.2.1.3. Thiết lập hệ thống lịch làm việc cho dự án..............................................203
4.2.2. Cách thức nhập và tổ chức các công việc......................................................207
4.2.2.1. Nhập các công việc và thời gian thực hiện..............................................207
4.2.2.2. Tạo mốc dự án.........................................................................................209
4.2.2.3. Tạo các công việc định kỳ.......................................................................209
4.2.2.4. Phân cấp các công việc............................................................................211
4.2.2.5. Hiệu chỉnh danh sách các công việc........................................................211
4.2. 3. Thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc công việc.........................................214
4.2.3.1. Thiết lập mối quan hệ giữa các công việc................................................214
4.2.3.2. Các công việc gối chồng lên nhau...........................................................216
4.2.3.3. Thiết lập thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc của công việc...............217
4.2.3.4. Xác định hạn cuối cho một công việc......................................................218
4.2.3.5. Chia một công việc thành những phần nhỏ.............................................219
4.2.4. Khởi tạo tài nguyên, nhân lực cho công việc.................................................221
4.2.4.1. Tạo danh sách tài nguyên........................................................................221
4.2.4.2. Thay đổi thời gian làm việc cho nhân viên hay máy móc........................222
4.2.4.3. Khởi tạo các tài nguyên cho công việc....................................................224

4.2.4.4. Sửa đổi khoảng thời gian thực hiện công việc.........................................225
4.2.4.5. Kiểm tra hiệu chỉnh việc khởi tạo tài nguyên..........................................227
4.2. 5. Chi phí thực hiện dự án.................................................................................228
4.2.5.1. Khởi tạo chi phí cho tài nguyên...............................................................228
4.2.5.2. Thiết lập giá trần cho một công việc........................................................230
4.2.5.3. Chi phí được tính khi nào........................................................................230
4.2.5.4. Xem xét chí phí của công việc và của tài nguyên....................................231
4.2.5.5. Xem xét chi phí của toàn bộ dự án..........................................................233
4.2.6. Xem xét hệ thống công việc..........................................................................235
4.2.6.1. Xem xét toàn bộ dự án.............................................................................235
4.2.6.2. Kiểm tra ngày bắt đầu và kết thúc của dự án...........................................236
4.2.6.3. Xác định đường găng của dự án..............................................................236
-8-


4.2.6.4. Chuyển đổi giữa các khung nhìn.............................................................237
4.2.6.5. Xem xét các cột khác nhau trong một khung nhìn...................................238
4.2.6.6. Thể hiện thông tin có chọn lọc................................................................239
4.2.6.7. Sắp xếp thông tin trong một khung nhìn..................................................239
4.2.6.8. Nhóm thông tin trong một khung nhìn....................................................240
4.2.7. Cách thức lưu và mở kế hoạch.......................................................................242
4.2.7.1. Lưu trữ một kế hoạch..............................................................................242
4.2.7.2. Lưu giữ tại những thời điểm chuyển tiếp................................................243
4.2.7.3. Mở một file dự án....................................................................................243
4.3. Theo dõi và quản lý dự án....................................................................................245
4.3.1. Theo dõi quá trình thực hiện các công việc trong dự án................................246
4.3.1.1. Kiểm tra công việc có được thực hiện đúng kế hoạch hay không............246
4.3.1.2. Nhập thời gian bắt đầu và kết thúc thực tế cho mỗi công việc................247
4.3.1.3. Nhập khoảng thời gian thực hiện thực tế cho công việc..........................248
4.3.1.4. Cập nhập tiến độ thực hiện công việc theo tỷ lệ phần trăm hoàn thành...249

4.3.1.5. So sánh giữa thời gian thực tế thực hiện và kế hoạch đối với mỗi công việc
............................................................................................................................. 249
4.3.1.6. So sánh thông tin công việc thực tế và kế hoạch.....................................250
4.3.2. Theo dõi mức độ sử dụng tài nguyên.............................................................251
4.3.2.1. Nhập tổng số thời gian thực tế sử dụng tài nguyên..................................251
4.3.2.2. So sánh việc sử dụng tài nguyên trong thực tế và kế hoạch.....................251
4.3.3. Theo dõi chi phí hiện tại và khả năng tài chính..............................................252
4.3.3.1. Nhập chi chí thực tế cho công việc bằng tay...........................................252
4.3.3.2. So sánh chi phí hiện tại và kế hoạch........................................................254
4.3.3.3. Xem xét chi phí toàn bộ dự án.................................................................255
4.3.3.4. Phân tích tài chính với bảng Earned Value..............................................255
4.3.4. Xem và in các báo biểu..................................................................................257
4.3.4.1. Các báo biểu chuẩn của Microsoft Project..............................................257
4.3.4.2. In các biểu đồ của dự án..........................................................................258
-9-


4.3.4.3. Thiết lập cấu hình trang In.......................................................................258
Câu hỏi và bài tập ôn tập chương 4................................................................................260
CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN............................................................................266
TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................268

-10-


GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC

Vị trí, ý nghĩa, vai trò môn học:
- Vị trí của môn học: môn học được bố trí sau khi sinh viên học xong các môn học
chung, các môn học cơ sở chuyên ngành đào tạo chuyên môn nghề.

- Tính chất của môn học: chuyên môn nghề bắt buộc.

Mục tiêu của môn học:
Học xong môn học này sinh viên có khả năng:
- Trang bị được phương pháp luận, tiêu chuẩn cho việc quản lý dự án nói chung và
dự án CNTT nói riêng;
- Hoạch định được những công việc cần chuẩn bị trước khi một dự án CNTT hoạt
động;
- Thực hiện được các hoạt động quản lý và kiểm soát trong khi dự án CNTT hoạt
động;
- Tích lũy được một số kinh nghiệm, bài học thực tế của quản lý dự án CNTT ở Việt
Nam.

Yêu cầu về kiểm tra, đánh giá hoàn thành môn học:
* Về kiến thức: Được đánh giá qua bài viết, kiểm tra vấn đáp trực tiếp hoặc trắc nghiệm
tự luận đạt các yêu cầu sau:
- Nắm được các khái niệm (quản lý, dự án, quản lý dự án, bảng công việc.. ) và các
định nghĩa liên quan;
- Trình bày được các đặc điểm, tính chất, thành phần, cấu trúc trong việc quản lý dự
án;
- Xác định đúng vai trò chức năng của từng đối tượng tham gia dự án, các loại hồ sơ,
tài liệu, các phần mềm quản lý;
- Nắm được các công việc cần thực hiện khi quản lý, kiểm soát một dự án đang hoạt
động ;
-11-


- Có sự tìm hiểu về các văn bản pháp quy liên quan đến quản lý dự án và thực trạng
quản lý dự án CNTT.
* Về kỹ năng:

Được đánh giá bằng kiểm tra quá trình thực hiện, qua chất lượng sản phẩm, đạt
các yêu cầu sau:
- Lập được kế hoạch cho một dự án CNTT cụ thể;
- Quản lý, kiểm soát được một dự án CNTT trong quá trình hoạt động (dựa trên bài
tập cụ thể).
* Về thái độ:
Được đánh giá qua quá trình học tập, đạt các yêu cầu:
- Có ý thức tự giác, tính kỷ luật cao, tinh thần trách nhiệm trong công việc;
- Thể hiện tính khoa học, sáng tạo trong quá trình làm việc;
- Có khả năng làm việc theo nhóm.

-12-


YÊU CẦU VỀ VẬT TƯ, THIẾT BỊ

* Dụng cụ và trang thiết bị:
- Máy chiếu, máy tính cá nhân;
- Các máy tính cho thực hành các phần mềm trợ giúp quản lý, Microsoft Project;
- Bảng, phấn, giấy A0, máy chiếu, Slide bài giảng.
* Học liệu:
- Slide bài giảng;
- Tập giáo trình lý thuyết, giáo án, bài tập thực hành, tài liệu phát tay phù hợp với
từng bài học.
* Nguồn lực khác:
- Phòng học lý thuyết và phòng thực hành đủ điều kiện để thực hiện môn học.

-13-

Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ CÁC GIAI ĐOẠN CỦA DỰ ÁN CÔNG
NGHỆ THÔNG TIN
1.1. Dẫn nhập
1.1.1. Khái niệm chung về dự án
Dự án là một hoạt động tạo ra sản phẩm mới một cách có phương pháp và định
tiến với các phương tiện và nguồn lực đã cho.
Theo cách hiểu này, thì dự án phải có tính cụ thể và mục tiêu xác định, nhằm đáp ứng
một nhu cầu chuyên biệt (của người dùng). Dự án cũng không phải là một nghiên cứu
trừu tượng mà phải cấu trúc nên một thực tế mới chưa tồn tại trước đó. Mặc dù việc
nghiên cứu, thử nghiệm và phát triển có thể là một phần nhất định trong dự án, nhưng
cũng chỉ đóng vai trò hỗ trợ trong quá trình thực hiện mục tiêu cuối cùng của dự án mà
thôi. Do vậy cần phân biệt rõ sự khác nhau giữa dự án và các đề tài nghiên cứu triển khai
mà các cơ quan, đơn vị nghiên cứu vẫn thường làm.
1.1.2. Dự án Công nghệ thông tin
Để góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng những nền móng bước đầu vững chắc
cho một kết cấu hạ tầng về thông tin trong xã hội có khả năng đáp ứng các nhu cầu cơ
bản về thông tin trong quản lý nhà nước và trong các hoạt động kinh tế xã hội, đồng thời
tích cực xây dựng ngành công nghiệp công nghệ thông tin (CNTT) thành ngành công
nghiệp mũi nhọn của đất nước (Nghị quyết 49/CP ngày 4/8/1996), nhiều dự án CNTT đã
được phát triển. Các dự án CNTT tập trung chủ yếu vào các nội dung sau:
-

Ứng dụng CNTT trong các hoạt động quản lý và nghiệp vụ, trong đó trọng tâm
là Tin học hoá phục vụ điều hành và quản lý Nhà nước;

-

Xây dựng hệ thống các Cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia và chuyên ngành;

-

Phát triển tiềm lực và cơ sở hạ tầng về CNTT.

Nội dung cơ bản của các dự án đó đều xoay quanh các vấn đề về phần cứng, phần
mềm, sự tích hợp giữa phần cứng, phần mềm và con người. Cụ thể hơn, đó là những công
việc liên quan đến chọn mua hoặc phân tích, thiết kế, xây dựng và tích hợp hệ thống máy
-14-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

móc, tổ chức thông tin, xây dựng các ứng dụng, đảm bảo trao đổi giữ các hệ thống cũng
như đào tạo người sử dụng vận hành.
Cần xác định rõ rằng bản thân các dự án CNTT chỉ tạo ra các công cụ và dịch vụ
kỹ thuật mới để hỗ trợ hiệu quả hơn cho hoạt động của các nhà lãnh đạo, các nhà quản lý
và đông đảo người dùng trong xã hội, chứ không thể thay thế và bao quát hết mọi vấn đề
về nghiệp vụ ở mọi nơi, mọi chỗ. Do vậy, để đưa CNTT vào ứng dụng thực sự trong các
hoạt động của nhà nước, đòi hỏi các cơ quan phải có các hoạt động khác, được thực hiện
đồng bộ, để hoàn thiện cơ cấu tổ chức, hợp lý hoá các hệ thống thông tin dữ liệu, lựa
chọn và động viên nguồn vốn, hợp lý hoá các hệ thống thông tin dữ liệu, lựa chọn và
động viên nguồn vốn để phát triển các hoạt động nghiệp vụ của mình.
Từ đây, khái niệm dự án trong giáo trình này sẽ được hiểu là các dự án CNTT, với sự
tuân thủ các khái niệm, định nghĩa chung về dự án, với những nội dung đặc thù về CNTT
như đã nêu ở trên.
1.1.3. Đặc trưng của một dự án
1.1.3.1. Mục tiêu của dự án

Mọi dự án đều bắt đầu khi có một vấn đề được đặt ra trong thực tế. Kèm theo đó
phải là những yêu cầu cần được giải quyết. Mục tiêu của dự án là giải quyết được vấn đề
này. Các mục tiêu của dự án nhất thiết phải được viết ra một cách rõ ràng ngay từ đầu,
nếu không khó có thể hoàn thành được.
Từ các mục tiêu chung của việc phát triển CNTT như đã nêu ở trên, mỗi dự án
CNTT cần phải cụ thể hoá các mục tiêu của mình cả về mặt định tính và định lượng. Trên
thực tế hiện nay, điều này không đơn giản vì muốn có mục tiêu cụ thể, phải xác định
được yêu cầu thật cụ thể. Trong khi đó, có lẽ vì ứng dụng CNTT là công việc tương đối
mới mẻ ở nước ta, nên nhiều khi người dùng cũng khó nêu rõ yêu cầu của mình, và do đó
các mục tiêu được nêu lên hết sức chung chung. Điều này sẽ ảnh hưởng không ít tới sự
thành bại của dự án mà chúng ta sẽ phân tích kỹ về sau này.
1.1.3.2. Thời gian dự án
Đối với mỗi dự án phải xác định được một thời hạn tối đa phải hoàn thành, cụ thể
hơn là phải có thời điểm bắt đầu và thời điểm kết thúc. Thời điểm bắt đầu là khi vấn đề
giải quyết được đặt ra. Thời điểm kết thúc là hạn cuối cùng mà dự án phải hoàn thành.
Thời điểm này phải được xác định rõ ràng, nếu không dự án có thể sẽ không bao giờ kết
thúc. Trong thực tế, dự án luôn gặp phải những yêu cầu thay đổi khi đã ở gần giai đoạn
-15-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

cuối cùng. Nếu các thay đổi đó được coi như là một phần của dự án, thì dự án khó mà
hoàn thành đúng hạn được. Vì vậy phải rất rõ ràng về thời điểm kết thúc, và hãy đưa
những yêu cầu thay đổi này vào một dự án mới.
Các dự án CNTT nằm trong khuôn khổ tổng thể của việc phát triển CNTT thường
là những dự án trung hạn, kéo dài một vài ba năm. Tuy nhiên, để thực hiện từng bước, ta
có thể phân các dự án đó thành các dự án nhỏ và hoàn thành trong thời gian từ vai ba
tháng đến một năm để đáp ứng từng mục tiêu cụ thể trong mục tiêu chung của một dự án
lớn.

1.1.3.3. Kinh phí của dự án
Tương tự như trên, mọi dự án đều phải xác định một kinh phí tối đa, hay nói khác
là một khoản tiền tối đa mà dự án có thể sử dụng.
Mỗi dự án trong sự phát triển CNTT đều phải xác định tổng dự toán kinh phí cho
toàn bộ quá trình thực hiện, phân bổ theo từng năm thực hiện. Cho đến hiện nay, với các
dự án CNTT lấy kinh phí từ ngân sách Nhà nước cuối năm đều có việc xem xét lại các
kết quả đã đạt được và trên cơ sở đó dự trù kế hoạch tài chính cho năm sau. Tuy nhiên, để
đạt được hiệu quả cao, đồng bộ và tạo ra được những thay đổi cơ bản trong hoạt động
quản lý, kinh tế xã hội, các dự án ứng dụng CNTT ở các Bộ ngành địa phương thường
đòi hỏi những đầu tư khá lớn mà ngân sách Nhà nước khó có thể đáp ứng cân đối hoàn
toàn được. Do vậy, các dự án đều được xác định nguồn vốn khác nhau có thể huy động
được để đảm bảo được kinh phí cần thiết thực hiện dự án.
1.1.3.4. Nguồn nhân lực
Là tất cả những người tham gia vào dự án. Mỗi dự án phải xác định danh sách
những người tham gia, từ mức quản lý dự án đến những người thực hiện, triển khai.
Nhân lực có thể huy động từ bên trong hoặc bên ngoài đơn vị, tuỳ theo nội dung
từng công việc trong dự án. Các dự án ứng dụng CNTT thường luôn đòi hỏi phải có sự
phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia nghiệp vụ và chuyên gia tin học. Trong tình hình
triển khai dự án Tin học hoá quản lý nhà nước, do lực lượng cán bộ tin học tại các đơn vị
cơ sở còn thiếu, nên sự phối hợp với các chuyên gia bên ngoài là rất cần thiết.
1.1.3.5. Kết quả chuyển giao của dự án
Là kết quả của dự án hay nói khác đi là sản phẩm cuối cùng của dự án. Mục tiêu
của dự án thông thường là giải quyết vấn đề bằng việc tạo ra các kết quả này. Các kết quả
-16-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

và các mục tiêu nhất thiết phải được viết ra rõ ràng, nếu không mục đích của dự án sẽ
không đạt được, sẽ tạo ra những kết quả sai khác đi và sẽ không ai hài lòng cả.

1.1.4. Phân loại dự án
Dự án trong thực tế rất đa dạng, có thể phân loại theo nhiều cách khác nhau:
1.1.4.1. Theo tầm cỡ dự án
Dự án lớn:
Được đặc trưng bởi tổng kinh phí huy động lớn, số lượng các bên tham gia đông,
thời gian dàn trải, qui mô rộng lớn. Chúng đòi hỏi phải thiết lập các cấu trúc tổ chức
riêng biệt, với mức phân cấp trách nhiệm khác nhau, đề ra quy chế hoạt động và các
phương pháp kiểm tra chặt chẽ. Người quản lý các dự án này khó có thể đi sâu vào từng
chi tiết trong quá trình thực hiện. Nhiệm vụ chủ yếu của họ là, một mặt thiết lập hệ thống
quản lý và tổ chức, phân chia dự án thành các dự án bộ phận và phối kết các dự án bộ
phận đó, cho phép mỗi mức thực hiện tốt trách nhiệm của mình; mặt khác đảm nhận các
mối quan hệ giữa dự án với bên ngoài.
Việc xây dựng cả một hệ thống tin học lớn là một ví dụ. Dự án về Tin học hoá các
hoạt động điều hành và quản lý nhà nước tại các Bộ ngành và địa phương (gọi tắt là dự
án THH) có thể xem như là dứ án lớn đối với mỗi nơi. Người quản lý chính của dự án
này phải là một nhà tổ chức tốt, xác định được rõ mục tiêu đặt ra, cũng như các dự án
nhánh cần phải thực hiện và theo dõi phối hợp, thúc đẩy quá trình thực hiện toàn bộ dự
án. Vai trò này ở các địa phương đang là cấp UBND tỉnh, thành phố.
Dự án trung bình và nhỏ:
Không đòi hỏi kinh phí nhiều, thời gian ấn định ngắn, không quá phức tạp. Ví dụ,
viết tài liệu nghiên cứu khả thi hay lập trình cho một môđun đơn nào đó có thể coi như là
một dự án nhỏ, việc tin học hoá điều hành và quản lý tại một VP UBND là dự án ở mức
trung bình. Người chủ dự án thường kiêm luôn cả việc quản lý dự án (đối nội) lẫn việc
quan hệ với các chuyên gia bên ngoài.
Kinh nghiệm các nước cho thấy những dự án trung bình hoặc nhỏ là những dự án
cỡ ít hơn 15 người trong một năm. Đó có thể là dự án mà 5 người làm trong 3 năm, hoặc
15 người làm trong một năm. Dĩ nhiên, càng ít người tham gia thì việc quản lý dự án
càng đỡ phức tạp hơn.

-17-

Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

Về lý thuyết, quản lý dự án lớn hay nhỏ cũng đều theo những phương pháp luận
như nhau cả. Dự án lớn có thể gọi là chương trình; chương trình thường được phân thành
nhiều dự án nhỏ hơn. Trong trường hợp đó sẽ tồn tại nhiều mức quản lý dự án khác nhau,
và để phân biệt có thể gọi những người quản lý bằng những tên khác nhau như người
quản lý chương trình, người quản lý dự án, người điều hành dự án, nhóm trưởng,... Thậm
chí, mỗi một người tham gia vào dự án cũng phải biết cách tổ chức và quản lý công việc
mà mình được giao.
1.1.4.2. Theo nội dung của dự án
Dự án trong sự phát triển CNTT có thể phân làm 3 loại chính:
Dự án ứng dụng CNTT trong công tác quản lý và hoạt động nghiệp vụ. Ví dụ, như
dự án Tin học hoá hoạt động quản lý nhà nước tại các Bộ ngành và địa phương.
Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng về CNTT trong đó có xây dựng cơ sở hạ tầng về kỹ
thuật là dự án Mạng truyền thông dữ liệu quốc gia, xây dựng cơ sở hạ tầng về thông tin
như dự án các CSDL quốc gia, phát triển tiềm năng nhân lực như dự án xây dựng các
khoa CNTT tại các trường đại học chính của cả nước.
Các dự án nhằm thực hiện nhiệm vụ đã phân công cho các Bộ ngành như phát
triển nền Công nghiệp Công nghệ thông tin, đảm bảo đủ cán bộ tin học cho đất nước.
Nội dung của mỗi dự án có thể bao gồm nhiều vấn đề khác nhau, nhưng liên quan
rất chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau. Ví dụ như các hạng mục trong dự án THH văn phòng, như
xây dựng hệ thống thông tin, xây dựng mạng máy tính, đào tạo phục vụ cho dự án.
1.1.4.3. Dự án một người hay dự án nhiều người
Một dự án có thể được thực hiện bởi một người hoặc nhiều người. Việc quản lý dự
án sẽ khó khăn hơn khi có từ hai người trở lên. Nên sử dụng số người tối thiểu (và vẫn có
những thời hạn nhất định cho họ).
Như đã nêu trên, các dự án CNTT có tầm cỡ khó có thể do một người thực hiện
mà xong được. Do vậy vấn đề quản lý dự án một cách nghiêm túc là hết sức cần thiết và

không phải là dễ dàng; đặc biệt vai trò phối hợp của những người quản lý ở mức trên
trong những dự án như vậy quyết định cho sự thành bại của toàn bộ dự án.
1.1.4.4. Nội bộ hay bên ngoài
Dự án nội bộ là dự án của một đơn vị tổ chức thực hiện nhằm phục vụ cho yêu cầu
của chính tổ chức đó. Dự án bên ngoài là dự án được thực hiện để đáp ứng yêu cầu cho
-18-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

một đơn vị nơi khác. Ví dụ như một người ký hợp đồng thực hiện một dự án cho đơn vị
nào đó.
Như vậy, dự án THH Văn phòng UBND tỉnh nếu do VP chủ trì thực hiện thì sẽ là
dự án nội bộ của Văn phòng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của mình. Nhưng nếu
cũng dự án này mà do Sở KHCN & MT chủ trì thì đối với Sở đây lại là dự án bên ngoài.
1.1.5. Thế nào là quản lý dự án
1.1.5.1. Khái niệm quản lý dự án
Lập kế hoạch:
-

Định ra mục tiêu của dự án: kết quả cuối cùng cần đạt được, thời gian phải
hoàn thành, các tiêu chuẩn về kỹ thuật;

-

Xác định các phương tiện cần huy động (nhân lực, thông tin, thiết bị,...) tất cả
những gì cần được tính vào kinh phí của dự án;

-

Xác định cách thức tổ chức quản lý và thực hiện.

Quản lý các rủi ro:
Rủi ro là những điều xảy ra và làm cho dự án phải kéo dài hơn hoặc phải chi phí
nhiều hơn so với kế hoạch đã định. Vấn đề là nếu lường trước được các vấn đề có thể xảy
ra để đề xuất các biện pháp theo dõi và hành động kịp thời thì tốt hơn nhiều so với việc
chờ một cách bị động.
Quản lý nhân sự:
Động viên những người tham gia, kết phối hoạt động của họ, tạo điều kiện khuyến
khích họ làm việc tích cực hơn, hiệu quả hơn.
Theo dõi dự án:
Người quản lý dự án phải theo dõi để đảm bảo mọi việc xảy ra theo đúng kế
hoạch. Việc theo dõi có thể được xác định gồm 3 vấn đề chính:
-

Giám sát - có các hệ thống có thể cho bạn biết rõ dự án đang tiến triển thế nào
so với kế hoạch. Hệ thống tốt nhất là hệ thống có thể báo động trước cho người
quản lý dự án biết về các vấn đề nảy sinh, có thể dẫn đến sự thay đổi chương
trình hay mục tiêu của dự án về thời hạn, kinh phí và kết quả;

-

Biết được có vấn đề thực sự nảy sinh hay không. Có thể, dự án không được
thực hiện theo sát kế hoạch đề ra một cách chính xác, nhưng điều đó không có
-19-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

ý nghĩa là sẽ gây ra rắc rối. Ví dụ một công việc (không thuộc đường Gantt)

không được hoàn thành đúng thời hạn đã định, thì không thể coi là một vấn đề;
-

Phản ứng đối với vấn đề: có thể là khắc phục các nguyên nhân gây ra vấn đề,
hoặc là thay đổi kế hoạch. Nếu kế hoạch bị thay đổi bạn phải thông báo cho
những người có liên quan tới sự thay đổi này.

Tóm lại, quản lý dự án không chỉ đơn thuần là thực hiện một khối công việc đã
được vạch định sẵn, mà bao gồm cả chính việc hình thành nên khối công việc đó. Hơn
thế nữa, trong giai đoạn xác lập dự án, người quản lý phải tập trung nhiều công sức hơn
so với giai đoạn thực hiện - khi đã có thể giao nhiệm vụ cụ thể cho các cán bộ kỹ thuật.
1.1.5.2. Mục đích của quản lý dự án
Mục đích cuối cùng của việc quản lý dự án là nhằm đảm bảo cho dự án được thực
hiện thành công. Một dự án được đánh giá là thành công nếu như đáp ứng được 4 vấn đề
cơ bản sau:
-

Sản phẩm cuối cùng của dự án thực sự đáp ứng các yêu cầu của người dùng,
đảm bảo thời gian và kinh phí không vượt quá 10-20% dự tính ban đầu;

-

Người dùng hài lòng với quá trình thực hiện dự án, thực sự tham dự và góp
phần công sức của mình trong các hoạt động của dự án. Đặc biệt đối với các dự
án ứng dụng CNTT, vai trò của những cán bộ nghiệp vụ trong việc xác định
yêu cầu, phân tích quy trình, thông tin... tại chính đơn vị của mình là rất quan
trọng;

-

Các cấp quản lý phía trên của dự án (BCĐ CNTT, Bộ Tài chính...) được cung
cấp đầy đủ thông tin về tình hình thực hiện dự án;

-

Những người thực hiện dự án cũng phấn khởi, không bị quá gò bó, tích luỹ
được kinh nghiệm, tăng thêm thu nhập…

1.1.5.3. Phương pháp luận và kỹ thuật quản lý dự án
Tất cả những vấn đề nêu trên cho thấy cần phải có thái độ hết sức nghiêm túc khi
xây dựng và thực hiện một dự án, nhất là các dự án CNTT đòi hỏi có những đầu tư rất lớn
của Nhà nước. Do vậy việc quản lý dự án đòi hỏi phải có những phương pháp luận khoa
học và những công cụ mạnh để hỗ trợ cho việc lập kế hoạch và theo dõi dự án.
1.1.5.4. Nguyên nhân khiến dự án thất bại
Theo thống kê chung trên thế giới:
-20-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

-

33% các dự án bị huỷ bởi vì:
Vượt qua giới hạn về thời gian hoặc kinh phí;
Công nghệ đã bị thay đổi quá nhiều so với hiệu quả mà dự án sẽ
mang lại;
Người dùng hoặc khách hàng không cần tới nó nữa;
Những lý do chính trị.

-

50 - 100% quá tải:
Một dự án mà chi phí của nó vượt quá 50% kinh phí cho phép hoặc
kéo dài quá 50% thời gian dự định thì coi như là đã thất bại.

-

Không được sử dụng:
Nhiều dự án không bao giờ đưa vào sử dụng được. Lý do có thể là:
Dự án không giải quyết được vấn đề đặt ra;
Quá khó sử dụng;
Không có đào tạo.

Nguyên nhân sâu xa của việc thất bại có thể xuất phát:
-

Ngay từ khi bắt đầu dự án, do thiếu một kế hoạch tốt:

Đa số dự án không thể triển khai được vì không xuất phát từ thực tế cụ thể. Người
ta bắt tay vào việc lập chương trình mà không hiểu rõ tại sao lại có dự án đó và chính xác
là cần phải hoàn thành cái gì; nói cách khác, không có kế hoạch gì cả. Nếu không đánh
giá xem là sẽ cần phải tốn bao nhiêu công sức để làm việc đó, ta sẽ không thể hình dung
được số lượng nhân công cần thiết, mà đó chính là chi phí chính của dự án.
Nếu không thống nhất rõ ràng trước với người dùng về những gì họ yêu cầu dự án
phải đạt được, thì sau này sẽ rất khó khăn để người dùng chấp nhận các kết quả của dự
án. Người ta có thể hứa hẹn với nhau nhiều điều, nhưng tất cả những cam kết đó đều phải
được ghi nhớ lại dưới dạng các văn bản.
Việc đặt ra những thời hạn và kinh phí không sát thực tế thường khiến cho những
nhóm thực hiện không thể nào thực hiện được lời hứa của mình.
-

Trong các bước phát triển tiếp:

-21-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

Dự án có thể mắc sai lầm trong giai đoạn phân tích và thiết kế. Ví dụ, nếu các kết
quả phân tích và thiết kế không được tư liệu hoá lại một cách chính xác, rõ ràng, thì sẽ
gây ra những cách hiểu khác nhau về sau này.
Nếu người quản lý dự án không phân công rõ nhiệm vụ của từng người một, thì ai
cũng nghĩ rằng đó không phải là trách nhiệm, mà là trách nhiệm của người khác, rồi cuối
cùng sẽ chẳng có gì hoàn thành xong cả.
Thiếu hoặc không hiểu rõ các công cụ hỗ trợ cho việc phát triển hệ thống cũng
như cho việc quản lý - theo dõi dự án, sẽ làm ảnh hưởng đến thời gian và kết quả của dự
án.
Không làm rõ lịch điều phối nhân sự và thông báo trước cho các đối tượng liên
quan, thì sẽ rất khó khăn khi cần huy động nhân lực cần thiết để hoàn thành công việc.
Việc bắt đầu viết chương trình trước khi bản thiết kế được hoàn thành (mà trước
đây đã trở thành thói quen của không ít lập trình viên) sẽ khiến cho dự án khó mà thành
công một cách tốt đẹp (vì không tính hết mọi vấn đề), hoặc sẽ tốn thêm nhiều công sức để
mà điều chỉnh về sau này.
Không kịp thời phát hiện ra các vấn đề chính nảy sinh trước và sau giai đoạn phát
triển. Đó là do thiếu sự rà soát chi tiết về mặt kỹ thuật (thiết kế, chương trình, tài liệu...)
và xem xét lại về mặt quản lý (đề cương, kinh phí, lịch trình...) một cách khách quan từ
bên ngoài.
Sự thay đổi công tác của các thành viên tham gia dự án cũng là một nguyên nhân
phải tính đến. Ví dụ, nếu như ta luôn chỉ phụ thuộc vào một người lập trình duy nhất, thì
khi người đó không tham gia được nữa vào dự án, thì dự án có nguy cơ bị bế tắc nếu như

ta chưa kịp chuẩn bị người thay thế.
Thiếu các chuẩn mực, qui định trong quá trình phát triển cũng làm cho dự án bị
thất bại ở một mức độ nào đó. Ngay cả trong việc quản lý dự án CNTT, chúng ta cũng
cần phải thống nhất với nhau về một phương pháp luận chung - đó cũng là một loại
chuẩn.
Và cuối cùng là quá nhiều người tham gia dự án chưa chắc đã đẩy nhanh tốc độ
mà có khi còn làm cho dự án chậm đi vì phải thêm việc đào tạo, huấn luyện, thêm việc
giao tiếp giữa mọi người...tức là thêm thời gian và kinh phí.
-

Trong giai đoạn kết thúc:
-22-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

Khi đã đến thời hạn cuối cùng, hoặc khi đã hết kinh phí mà mọi chuyện vẫn chưa
xong, thì yêu cầu đối với dự án thường bị thoả hiệp. Người ta nghĩ rằng một phần (lớn)
công việc đã hoàn thành rồi thế là được, vẫn còn hơn là không có gì. Thế nhưng, đối với
nhiều người dùng thì phải giải pháp toàn bộ mới đáp ứng yêu cầu của họ, chứ chỉ có một
phần thì ít khi chấp nhận được.
Một số ứng dụng được tạo ra mà không có sự rà lỗi cẩn thận. Điều đó gây nên ấn
tượng ban đầu không hay và gây khó khăn cho việc đưa vào sử dụng.
Một số hệ thống đưa ra không đáp ứng được đúng các chỉ tiêu kỹ thuật đã đề ra.
Nếu chi phí cho việc bảo trì quá lớn thì hệ thống cũng có thể bị ngừng hoạt động.
Trong nhiều trường hợp, nếu ở thời điểm nào đó mà chứng minh được rằng không
có ích lợi gì mà tiếp tục dự án nữa thì cũng nên mạnh dạn xem xét đến việc phải ngừng
dự án lại.
1.1.6. Các bên liên quan đến dự án
Sơ đồ dưới đây có thể xem như là một ví dụ đề cập tới tất cả các đơn vị và nhân sự

có liên quan đến một dự án về tin học hoá phục vụ điều hành và quản lý nhà nước trong
sự phát triển CNTT. Tình hình tiến độ và kết quả thực hiện của dự án là điều mà những
nơi (người) đó cần phải quan tâm đến.
Ta thấy, nhìn chung có thể phân các đối tượng trên ra làm ba mức chính, đó là:
Những nơi quản lý dự án (gián tiếp) ở mức cao:
Đó là BCĐ CNTT (của quốc gia hoặc bộ ngành, địa phương), Bộ (Sở) Tài chính,
Bộ (Sở) Kế hoạch và Đầu tư. Thực chất đó là những nơi quản lý dự án, nhưng ở mức cao
hơn, có tính chất tổng hợp hơn, vì dự án cụ thể chỉ là một trong những dự án nằm trong
một chương trình chung nào đó. Để phân biệt, đôi khi có thể gọi đó là những nơi quản lý
chương trình.
Những người trực tiếp có trách nhiệm đối với dự án:
Đó là những đối tượng được mô tả bên trong của vòng tròn lớn. Những người này
đóng vai trò quan trọng nhất trong việc quản lý dự án và thực hiện dự án. Về tổ chức
quản lý, ta thấy có thể phân biệt và phải biết rõ chức năng của từng người dưới đây:
Giám đốc dự án
Giám đốc điều hành
Nhóm trưởng kỹ thuật

Tổ chức, phối hợp, đối ngoại
Trực tiếp điều hành, tích hợp
Chịu trách nhiệm từng phần kỹ thuật
-23-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

Nhân viên kỹ thuật trong mỗi nhóm Thực hiện công việc kỹ thuật cụ thể
Thực chất, họ đều là những người quản lý dự án, nhưng ở những mức độ chi tiết
khác nhau mà thôi. Đây là những đối tượng sẽ được tập trung phân tích kỹ trong phần
liên quan đến nhân sự của dự án.

Mức quản lý cuối cùng là các nhóm trưởng phụ trách từng phần công việc kỹ
thuật. Có thể coi đó là "giao diện" giữa việc quản lý và thực hiện dự án - tức là với các
nhóm kỹ thuật, những người trực tiếp xây dựng và phát triển hệ thống. Cần lưu ý nếu
những người này nằm trong sự quản lý trực tiếp của đơn vị hiện tại thì việc tham gia vào
dự án ít nhiều như là một trách nhiệm mà cơ quan giao cho.

Các đối tác bên ngoài:
Ví dụ như những hợp đồng chuyên gia bên ngoài, các nhà cung cấp thiết bị...
Những người này có thể cũng sẽ có vai trò nhất định đối với việc thực hiện dự án, thậm
chí tham gia vào việc điều hành kỹ thuật ... vào chức năng nào đó của nhóm ở bên trong
vòng tròn, nhưng họ làm việc theo cơ chế hợp đồng thoả thuận giữa hai bên.

-24-


Chương 1. Tổng quan về các giai đoạn của dự án công nghệ thông tin

1.2. Tổng quan về các giai đoạn của dự án CNTT
1.2.1. Một cách tiếp cận rõ ràng và tuần tự
Để lập kế hoạch và kiểm soát dự án, cách tốt nhất là nên phân chia nội dung dự án
thành các thành phần cấu thành nhỏ hơn, hoặc theo các công việc mà mọi người phải
thực hiện để có thể quản lý được. Quá trình xây dựng và thực hiện một dự án CNTT có
thể phân ra thành các giai đoạn khác nhau. Đây chính là cách tiếp cận dự án theo quan
điểm thực hiện tuần tự từng bước một “đầu tiên phải làm việc này, tiếp đó sẽ làm việc
kia". Mỗi giai đoạn trong quy trình đó phải được xác định và phân biệt một cách rõ ràng
bởi:
-

Những điểm mốc chính - các thời điểm và sự kiện;

-

Các sản phẩm phải được hoàn thành trong giai đoạn đó;

Có như vậy, mới có cơ sở để xác định được rằng một giai đoạn đã hoàn thành hay
chưa. Điều này rất cần thiết cho việc theo dõi đánh giá tiến độ thực hiện dự án về sau này.
1.2.2. Bẩy giai đoạn của dự án CNTT
Hình 1 là một bức tranh tổng thể về một cách phân chia quá trình thực hiện dự án
CNTT thành các giai đoạn chính: Bẩy giai đoạn được xác định ở đây là xác định, phân
tích, thiết kế, thực hiện, kiểm thử hệ thống, kiểm thử chấp nhận và vận hành. Có thể nói
cách phân đoạn như vậy tương đối hợp lý và phù hợp chung với những phương pháp luận
về thực hiện một dự án CNTT mà chúng ta đã có dịp làm quen. Về mỗi giai đoạn, ta cần
hiểu rõ các khái niệm sau đây:

-25-