Luận văn thạc sỹ - Hoàn thiện công tác Thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------

VŨ HOÀNG CÔNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH
QUẢNG NINH ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

HÀ NỘI – 2017


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------

VŨ HOÀNG CÔNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH
QUẢNG NINH ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học:

TS. HÀ SƠN TÙNG

HÀ NỘI – 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này này do tôi tự thực hiện và
không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Tác giả luận văn

Vũ Hoàng Công


MỤC LỤC
KẾT LUẬN................................................................................80


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

TỪ VIẾT TẮT
NHNN
NHTM
NHTW
QTDND
CTTC
Cơ quan TTGSNH
NHNN Quảng Ninh

DIỄN GIẢI
Ngân hàng Nhà nước
Ngân hàng thương mại
Ngân hàng Trung Ương
Quỹ tín dụng nhân dân
Công ty Tài chính
Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh

TTGS chi nhánh

Quảng Ninh
Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà

GSTX
TCTD
TTNH

nước chi nhánh tỉnh Quảng Ninh
Giám sát từ xa
Tổ chức tín dụng

Thanh tra ngân hàng


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
BẢNG

KẾT LUẬN................................................................................80


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------

VŨ HOÀNG CÔNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH
QUẢNG NINH ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP

HÀ NỘI – 2017


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Trong những năm qua, cùng với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, hệ thống
tài chính ngân hàng Việt Nam đã có những bước phát triển nhanh cả về số lượng và
chất lượng, tác động tích cực đến sự tăng trưởng, kiềm chế lạm phát của nền kinh

tế. Đã bước đầu hình thành những tập đoàn tài chính có quy mô lớn, với nội dung
hoạt động phong phú, bao gồm cả hoạt động ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm.
Thị trường tài chính mở cửa theo lộ trình thực hiện cam kết về ngân hàng – tài
chính của Hiệp định thương mại thế giới. Những xu hướng này làm cho hoạt động
tài chính ngân hàng trở nên nhạy cảm, dễ gặp rủi ro. Vì vậy cùng với việc đổi mới
hoạt động quản lý của Ngân hàng Nhà nước với các Ngân hàng thương mại, đổi
mới hoạt động thanh tra ngân hàng là một nhiệm vụ quan trọng nhằm kịp thời
phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi vi phạm pháp luật, giúp các cơ quan, tổ chức,
cá nhân thực hiện đúng các quy định của pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực,
hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước đồng thời giảm thiểu các thiệt hại trong hoạt
động kinh doanh của các tổ chức tín dụng trong nền kinh tế thị trường.
Mặt khác trong quá trình Thanh tra viên ngành ngân hàng thực hiện nhiệm
vụ được giao luôn tiềm ẩn rủi ro và có nguy cơ đối mặt với sự truy cứu trách nhiệm
của cơ quan bảo vệ pháp luật khi thực hiện không đúng, không đầy đủ các quy định
của pháp luật. Vì vậy khi lựa chọn viêt đề tài, học viên thêm 1 lần được nghiên cứu
lại và hệ thống hóa các văn bản pháp luật nói chung và văn bản điều chỉnh hoạt
động thanh tra nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả công việc hiện tại của bản thân.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: "Hoàn thiện công tác
Thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức
tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh".
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là: Hệ thống hóa lý luận về công tác thanh

tra giám sát; Đánh giá thực trạng công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà nước
chi nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng
Ninh; Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà
nước chi nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh
Quảng Ninh.
Để thực hiện mục tiêu trên tác giả đã: Hệ thống hóa những cơ sở lý luận về
hoạt động thanh tra Ngân hàng. Phân tích thực trạng hoạt động của Thanh tra Ngân
hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đối với các TCTD trên địa bàn tỉnh, từ đó

ii
đánh giá những mặt tích cực, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế đó. Đưa ra
các phương hướng và đề xuất những giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra của
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh.
Đối tượng nghiên cứu: Công tác Thanh tra của Ngân hàng Nhà nước.
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chủ yếu tập trung đi sâu nghiên cứu thực

trạng hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh với
các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nhằm đưa ra các giải pháp
đổi mới hoạt động Thanh tra góp phần ổn định hoạt động kinh doanh ngân
hàng trên địa bàn tỉnh trong những năm tới.
Phương pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng các phương pháp phân tích,
tổng hợp, thống kê mô tả; Thu thập dữ liệu thứ cấp: Thông qua các tài liệu,
báo cáo của NHNN.
Luận văn gồm 3 chương:
Chương I: Cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra Ngân hàng
Chương II: Thực trạng hoạt động thanh tra Ngân hàng trên địa bàn tỉnh
Quảng Ninh
Chương III: Giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động thanh tra của Ngân hàng
Nhà nước chi nhánh tỉnh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh
Quảng Ninh
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA NGÂN HÀNG
Nội dung Chương 1, tác giả đã nêu ra cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra
Ngân hàng. Gồm các nội dung: Khái niệm về hoạt động thanh tra ngân hàng; đối
tượng của Thanh tra ngân hàng; các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra ngân
hàng; quy trình và nội dung thanh tra ngân hàng; Tiêu chí đánh giá kết quả công tác
thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với việc chấp hành các quy định của pháp

luật trong hoạt động của Ngân hàng thương mại; Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt
động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước; Kinh nghiệm hoạt động thanh tra tại chỗ
của một số quốc gia trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam.


iii
1.1. Quy trình và nội dung thanh tra.
Tác giả đã trình bày 03 bước trong quy trình thanh tra Theo Thông tư
36/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc NHNN Việt Nam quy định về
Trình tự, thủ tục thanh tra chuyên ngành, cụ thể:
Bước 1: Chuẩn bị thanh tra gồm các nội dung:
Thu thập thông tin, tài liệu, năm tình hình trước khi ra quyết định thanh tra; Báo
cáo kết quả thu thập thông tin, tài liệu, nắm tình hình; Ra quyết định thanh tra; Xây
dựng, phê duyệt và phổ biến kế hoạch tiến hành thanh tra; Xây dựng đề cương yêu cầu
đối tượng thanh tra báo cáo; Thông báo về việc công bố quyết định thanh tra
Bước 2: Tiến hành thanh tra gồm các nội dung:
Công bố quyết định thanh tra; Trình tự tiến hành thanh tra; Báo cáo tiến độ và
kết quả thực hiện nhiệm vụ thanh tra; Kết thúc việc tiến hành thanh tra.
Bước 3: Kết thúc cuộc thanh tra gồm các nội dung:
Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ của thành viên Đoàn thanh tra; xây dựng báo
cáo kết quả thanh tra của Đoàn thanh tra; xem xét báo cáo kết quả thanh tra của Đoàn
thanh tra; xây dựng dự thảo kết luận thanh tra; ký và ban hành kết luận thanh tra.
Phần nội dung thanh tra, tác giả đưa ra 02 phương pháp thanh tra: Thanh tra
tuân thủ và thanh tra trên cơ sở rủi ro.
1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động thanh tra ngân hàng.
bao gồm các tiêu chí đánh giá trực tiếp: Số lượng sai phạm, tồn tại phát
hiện qua công tác thanh tra; Số lượng sai phạm nghiêm trọng phát hiện qua công
tác thanh tra được xử lý; Số lượng sai phạm được khắc phục sau thanh tra; Số lượng
kiến nghị, đề xuất đến các cơ quan có thẩm quyền về quy chế, quy định pháp luật

liên quan đến hoạt động ngân hàng và tiêu chí đánh giá gián tiếp: Tình hình tăng
trưởng quy mô, cơ cấu hoạt động của hệ thống NHTM trên địa bàn; Chất lượng hoạt
động của hệ thống NHTM trên địa bàn
Phần cuối chương 1 luận văn, tác giả đề cấp tới các nhân tố ảnh hưởng đến
hoạt động thanh tra có đưa ra nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến hoạt động
thanh tra và kinh nghiệm hoạt động thanh tra tại Nhật Bản và Singapore.


iv
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA NGÂN HÀNG NHÀ
NƯỚC CHI NHÁNH QUẢNG NINH ĐỐI VỚI CÁC TCTD TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH
Nội dung Chương 2, tác giả đề cập đến 03 nội dung chính: Khái quát tổ chức
và hoạt động Ngân hàng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; Công tác thanh tra giám sát
của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh; Thực trạng hoạt động thanh tra
của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh
2.1. Khái quát tổ chức và hoạt động Ngân hàng trên địa
bàn tỉnh Quảng Ninh.
Tác giả giới thiệu chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng
Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh và tình hình hoạt động Ngân hàng trên địa bàn
tỉnh trên 2 phương diện là mạng lưới hoạt động và kết quả hoạt động kinh doanh.
2.2. Công tác Thanh tra giám sát của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh
Quảng Ninh.
Bộ máy Thanh tra giám sát được chia thành 3 bộ phận: Bộ phận văn phòng:
cấp phép, quản lý các tổ chức tín dụng; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
công tác phòng, chống tham nhũng; Bộ phận thanh tra, giám sát các chi nhánh TCTD
nhà nước; Bộ phận thanh tra, giám sát các chi nhánh TCTD cổ phần và các quỹ
TDND cơ sở, tổ chức tài chính vi mô, tài chính tiêu dùng trên địa bàn. Các bộ phận
có sự phân nhiệm cụ thể theo nội quy làm việc của Thanh tra, giám sát Chi nhánh.

2.3. Thực trạng hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh
Quảng Ninh
Phần nội dung này, tác giả đã mô tả, phân tích và đánh giá thực trạng quy
trình thanh tra tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh; Thống kê kết quả
thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh giai đoạn 2012 – 2016;
nêu các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi
nhánh Quảng Ninh đối với các TCTD trên địa bản tỉnh và có đánh giá chung về
thực trạng hoạt động thanh tra của Ngân hàng nhà nước chi nhánh Quảng Ninh.
Thực trạng quy trình thanh tra: Trong phạm vi đề tài học viên xin đưa ra


v
Quy trình thanh tra tại một chi nhánh Ngân hàng thương mại trên địa bàn đối với
việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động huy động vốn và cho vay.
* Bước 1: Chuẩn bị thanh tra
- Căn cứ kế hoạch thanh tra hàng năm đã được phê duyệt, Chánh thanh tra
giám sát NHNN chi nhánh Quảng Ninh ra quyết định thanh tra.
- Trưởng đoàn thanh tra xây dựng kế hoạch tiến hành thanh tra trình người ra
quyết định thanh tra phê duyệt và phể biến kế hoạch thanh tra đến thành viên Đoàn
Thanh tra.
- Xây dựng đề cương yêu cầu đối tượng thanh tra báo cáo.
- Thông báo việc công bố Quyết định thanh tra.
Tại bước 1, Người ra quyết định thanh tra thông thường không cử người thu
thập thông tin ban đầu.
* Bước 2: Tiến hành thanh tra
- Công bố quyết định thanh tra.
- Trình tự tiến hàng thanh tra.
Đối với việc chấp hành quy định của pháp luật về huy động vốn.
- Yêu cầu cung cấp tài liệu; Tiến hành thanh tra; Lập báo cáo kết quả thanh tra.
Báo cáo kết quả thanh tra phải đạt được các nội dung sau:

+ Các vi phạm chủ yếu được phát hiện qua thanh tra (nêu rõ sai phạm so với
Điều khoản nào); trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan;
+ Kết luận và kiến nghị xử lý đối với tập thể, cá nhân có vi phạm
Thanh tra hoạt động cấp tín dụng.
- Yêu cầu cung cấp tài liệu ban đầu; Lựa chọn khách hàng trọng tâm; Kiểm tra
việc cấp tín dụng, phân loại nợ, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro tín dụng đối với
những khách hàng được lựa chọn là trọng tâm thanh tra; lập báo cáo kết quả thanh tra.
Báo cáo kết quả thanh tra phải đạt được các yêu cầu sau đây:
+ Xác định tính chính xác số liệu đối với từng khách hàng được kiểm tra, so
sánh với các số liệu báo cáo của đơn vị. Xác định chính xác nhóm nợ của từng
khách hàng được kiểm tra.
+ Xác định rõ dư nợ được thanh tra so với dư nợ của Hội sở, chi nhánh được
lựa chọn; dư nợ có sai phạm so với dư nợ được thanh tra của Hội sở, chi nhánh
được lựa chọn.


vi
+ Phân loại và tính dự phòng cho các khoản vay đã được điều chỉnh sang các
nhóm nợ khác với số liệu báo cáo của ngân hàng.
+ Đánh giá việc tuân thủ các quy định của Nhà nước trong hoạt động cho vay.
+ Các phát hiện và đánh giá tổng thể về chất lượng tín dụng.
+ Xác định mức độ, tính chất, nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân
đối với từng sai phạm(nếu có); các sai phạmđược phát hiện (nếu có).
+ Xác định mức độ rủi ro và tổn thất.
+ Kết luận và kiến nghị xử lý đối với tập thể, cá nhân có sai phạm.
Tại bước 2, còn một số cuộc thanh tra kết quả thanh tra chưa đạt được kế
hoạch đề ra.
* Bước 3: Kết thúc cuộc thanh tra.
- Các thanh viên Đoàn Thanh tra báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ.
- Trưởng đoàn thanh tra xây dựng báo cáo kết quả thanh tra của Đoàn thanh tra.

- Chánh Thanh tra giám sát chi nhánh xem xét báo cáo kết quả thanh tra của
Đoàn thanh tra.
- Trưởng đoàn thanh tra xây dựng dự thảo kết luận thanh tra.
- Chánh Thanh tra giám sát chi nhánh ký và ban hành kết luận thanh tra.
Đánh giá thực trạng hoạt động thanh tra.
Tác giả đã đưa ra 06 điểm tích cực và 05 điểm hạn chế và có đánh giá về
nguyên nhân những hạn chế.
CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC TCTD TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
QUẢNG NINH
Tác giả đã đưa ra 03 giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra của Ngân hàng
Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh: Đổi mới nhận thức về công tác thanh tra ngân
hàng; Kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra về số lượng và chất lượng;
Hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác thanh tra.
3.1. Đổi mới nhận thức về công tác thanh tra ngân hàng
Thay đổi nhận thức của cán bộ thanh tra về việc đang chuyển dần từ thanh tra


vii
tuân thủ sang thanh tra trên cơ sở rủi ro để định hướng, và giúp cán bộ thanh tra hiểu
rõ bản chất của công việc thanh tra là hỗ trợ TCTD phát hiện, cảnh báo rủi ro, đưa ra
khuyến nghị để hạn chế rủi ro chứ không phải là đi bới lông tìm vết để xử phạt, từ đó
tránh được tình trạng nhũng nhiễu, hạch sách đối với đối tượng thanh tra.
3.2. Kiện toàn đội ngũ cán bộ hoạt động thanh tra về số
lượng và chất lượng
- Về biên chế cán bộ thanh tra:
NHNN chi nhánh tỉnh Quảng Ninh cần có cơ chế bổ sung nhân sự phù hợp để bảo
đảm số lượng cán bộ thanh tra. Việc bổ sung nhân sự trước hết đảm bảo theo biên chế
được NHNN Việt Nam phê duyệt, đồng thời hằng năm rà soát, có giải pháp để đề nghị

NHNN Việt Nam cho bổ sung biên chế tương xứng với sự gia tăng về quy mô hoạt động
của hệ thống TCTD trên địa bàn. Việc bổ sung nhân sự có thể thực hiện qua việc:
Điều động, luân chuyển công chức ở các phòng khác trong Chi nhánh về làm
công tác thanh tra; Tuyển dụng nhân sự mới từ ngoài vào.
- Về công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ:
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của TTGSNH, việc phát triển đội ngũ cán
bộ thanh tra, giám sát đủ về số lượng và có trình độ nghiệp vụ cao, có phẩm chất đạo
đức tốt, được trang bị đầy đủ kiến thức về pháp luật, quản lý và các công cụ thực thi
nhiệm vụ là một yêu cầu cấp thiết. Đây chính là nhân tố chính quyết định chất lượng,
hiệu quả công tác thanh tra. Vì vậy, trong công tác cán bộ cần phải quan tâm hơn nữa
đến công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, nghiệp vụ cho đội ngũ thanh tra.
3.3. Hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác thanh tra
Quan tâm, trang bị đầy đủ, đảm bảo chất lượng các phương tiện làm việc hiện
đại. Hằng năm, căn cứ nguồn kinh phí mua sắm công cụ lao động, tài sản cố định
được NHNN Việt Nam phân bổ, NHNN chi nhánh tỉnh Quảng Ninh cần ưu tiên
mua sắm, từng bước trang bị đầy đủ các công cụ, trang thiết bị theo nhu cầu thực tế
của công việc thanh tra, giám sát. Đối với máy fax, điện thoại bàn, máy ảnh, máy
ghi âm... có thể trang bị chung cho từng nhóm công việc, đoàn thanh tra. Về máy
tính xách tay cần trang bị thêm 10 chiếc cho cán bộ thanh tra, máy ảnh 03 chiếc.
3.4. Một số kiến nghị


viii
* Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
- Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật có liên
quan đến hoạt động TTNH
Tiếp tục hoàn thiện hệ thống các cơ chế, chính sách quản lý và quy chế an toàn
hoạt động ngân hàng theo hướng áp dụng các nguyên tắc của Basel II và các thông lệ,
chuẩn mực quốc tế. Chính sách quản lý và quy chế an toàn cần tạo ra môi trường hoạt
động ngân hàng lành mạnh và tạo động lực khuyến khích các TCTD nâng cao năng lực

quản trị, đặc biệt là quản trị rủi ro và đề cao ý thức tuân thủ pháp luật với các thiết chế
quản trị nội bộ có hiệu quả được đặt trong môi trường văn hóa kinh doanh ngân hàng
lành mạnh. Các ngân hàng cần được điều chỉnh bởi các quy định pháp luật và được
định hướng hành vi bởi các chuẩn mực quản trị, đạo đức kinh doanh tốt.
- Đổi mới mô hình bộ máy hoạt động của thanh tra, giám sát NH chi
nhánh theo hướng chịu sự quản lý, chỉ đạo trực tiếp của Cơ quan thanh tra
Tiếp tục kiện toàn mô hình tổ chức thanh tra, giám sát ngân hàng theo hướng
nâng cao tính tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương và tăng cường
phối hợp với các cơ quan quản lý, giám sát có liên quan ở trong nước và quốc tế.
Phát triển hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng hữu hiệu có cơ cấu tổ chức hợp lý
và có đủ năng lực, nguồn lực thực thi sứ mạng bảo đảm an toàn hệ thống các TCTD
là vấn đề cần làm thường xuyên để cho cơ quan quản lý có khả năng thích nghi, vận
hành có hiệu quả trong môi trường quản lý và đối tượng quản lý luôn biến đổi, phát
triển. Tăng cường phối hợp giữa NHNN với các cơ quan quản lý có liên quan ở
trong nước và nước ngoài trong quản lý, giám sát, phòng chống rửa tiền và tội phạm
xuyên quốc gia là yêu cầu thực tế trong điều kiện các TCTD có xu hướng mở rộng
hoạt động ra ngoài lĩnh vực ngân hàng và hoạt động ở thị trường quốc tế và ngược
lại, các TCTD nước ngoài cũng tích cực mở rộng hoạt động ở Việt Nam.
- Đổi mới phương pháp thanh tra ngân hàng
Tăng cường thanh tra, giám sát rủi ro cùng với đánh giá tình hình chấp hành
pháp luật của các TCTD đi đôi với việc tăng cường chế tài xử lý vi phạm. Trọng tâm
của thanh tra, giám sát rủi ro là xem xét, đánh giá mức độ rủi ro, khả năng chống đỡ rủi
ro của TCTD để có biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý. Do đó, cần hình thành,
chuẩn hóa phương pháp và quy trình thanh tra, giám sát rủi ro để triển khai thống nhất
từ Trung ương đến địa phương vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời phù hợp


ix
với đặc điểm hoạt động của TTNH từng khu vực, đặc thù vùng miền và đặc điểm kinh
tế địa phương, theo hướng: (i) Xây dựng, sửa đổi, cải tiến chương trình giám sát mới

cho phù hợp với việc GSTX của chi nhánh NHTM tại các tỉnh, thành phố; (ii) Xây
dựng sổ tay thanh tra, giám sát ngân hàng trong đó có đầy đủ các chỉ tiêu định lượng,
định tính để hướng dẫn cán bộ thanh tra thực hiện; (iii) Tăng cường công tác đào tạo và
đào tạo lại về nghiệp vụ thanh tra và các nghiệp vụ ngân hàng khác theo hướng thích
ứng với điều kiện hội nhập quốc tế và khu vực.
- Hoàn thiện hệ thống hạ tầng hỗ trợ công tác thanh tra ngân hàng
Phát triển hệ thống giám sát ngân hàng tiên tiến có khả năng đánh giá, phân tích,
cảnh báo về rủi ro, mức độ lành mạnh của TCTD, bao gồm hệ thống giám sát an toàn vĩ
mô, hệ thống giám sát an toàn vi mô, hệ thống xếp hạng các TCTD dựa trên hệ thống cơ
sở dữ liệu, chỉ tiêu giám sát và nền tảng công nghệ thông tin phù hợp. Trong đó:
- Tiếp tục đẩy mạnh nâng cao hơn nữa vai trò và năng lực hoạt động của
Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC) trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin
tín dụng, là Trung tâm thông tin dữ liệu tập trung với đầy đủ thông tin, số liệu cần
thiết, được cập nhập và xử lý kịp thời, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của các
TCTD và NHNN.
- NHNN cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TTGS
ngân hàng; đầu tư cho công nghệ, đáp ứng nhu cầu xử lý và trao đổi thông tin giữa
các cơ quan giám sát và tổ chức được giám sát.
- Tăng cường các quy chế công bố thông tin, nâng cao chất lượng và mức độ
tin cậy của thông tin thông qua cải thiện chất lượng và hiệu quả hoạt động kiểm
toán độc lập. Đảm bảo việc kết nối thông tin thông suốt giữa các đơn vị chức năng
của Cơ quan TTGS ngân hàng, giữa TTNH và các TCTD, xây dựng cơ sở dữ liệu
tập trung, thống nhất, xây dựng cơ chế trao đổi thông tin hiệu quả giữa Cơ quan
TTGS ngân hàng và các cơ quan giám sát tài chính trong nước.
* Đối với các Ngân hàng thương mại
- Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, các quy định, quy chế trong hoạt
động kinh doanh ngân hàng, thực hiện nghiêm túc các chỉ tiêu về an toàn trong
hoạt động.
- Tăng cường áp dụng công nghệ ngân hàng hiện đại mà đặc biệt là hệ thống
thông tin phục vụ cho công tác quản lý nội bộ của ngân hàng để thực hiện tốt việc

báo cáo thông tin phục vụ cho hoạt động giám sát, thanh tra của NHNN.


x
- Củng cố, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm: cơ chế, chính
sách, quy chế nội bộ, cơ cấu tổ chức bộ máy để đảm bảo khả năng giám sát chặt chẽ
các lĩnh vực hoạt động.
KẾT LUẬN
Để góp phần giữ cho hoạt động của các NHTM ổn định, đứng vững và ngày
càng lớn mạnh trong cơ chế thị trường, góp phần vào việc tăng trưởng và phát triển
kinh tế đất nước. NHNN phải thường xuyên tăng cường hoạt động quản lý, giám sát
các NHTM. TTNH là một công cụ thiết yếu của NHNN để thực hiện nhiệm vụ nói
trên. Vì vậy, vấn đề đặt ra là phải tiếp tục hoàn thiện tổ chức và hoạt động để nâng
cao hiệu lực thanh tra của NHNN. Trên cơ sở nghiên cứu thực tế, bám sát phạm vi
nghiên cứu, luận văn đã có những đóng góp sau:
Xuất phát từ lý luận chung về NHNN, luận văn đã nghiên cứu những vấn đề
cơ bản về thanh tra NHNN đối với các NHTM, nghiên cứu một cách có hệ thống
tính tất yếu khách quan của hoạt động thanh tra đối với các NHTM, đồng thời
nghiên cứu nội dung và các phương thức thanh tra, mối quan hệ giữa Thanh tra với
một số cơ quan kiểm tra, kiểm soát khác. Bên cạnh đó, giới thiệu kinh nghiệm về
hoạt động thanh tra ngân hàng của một số nước trên thế giới.
Luận văn đã phân tích, đánh giá một cách khái quát về hoạt động của các
NHTM, tổ chức của TTNH nói chung và của Thanh tra chi nhánh NHNN tỉnh nói
riêng, nêu lên những kết quả đạt được cũng như chỉ ra những tồn tại, hạn chế và
nguyên nhân tồn tại, hạn chế về tổ chức và hoạt động thanh tra của thanh tra chi
nhánh đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh. Để đáp ứng yêu cầu phát huy hơn nữa
vai trò của công cụ thanh tra ngân hàng trong việc nâng cao vai trò quản lý của
NHNN trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Luận văn đã đưa ra một số
giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh Quảng Ninh
đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra luận văn còn đưa ra các

kiến nghị đối với NHNN Việt Nam và các NHTM.
Với thời gian, kinh nghiệm và kiến thức còn hạn chế nhưng được sự giúp đỡ,
sự cộng tác trao đổi của các đồng nghiệp trong ngành, đặc biệt là sự giúp đỡ tận tình


xi
của Giảng viên hướng dẫn, các thầy cô của trường Đại học kinh tế quốc dân đã giúp
tôi hoàn thành luận văn này. Rất mong nhận được những ý kiến, nhận xét của thầy
cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện và có tính khả thi hơn.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
-------------------------

VŨ HOÀNG CÔNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH
QUẢNG NINH ĐỐI VỚI CÁC TỔ CHỨC TÍN DỤNG
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học:

TS. HÀ SƠN TÙNG

HÀ NỘI – 2017

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm qua, cùng với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, hệ
thống tài chính ngân hàng Việt Nam đã có những bước phát triển nhanh cả về
số lượng và chất lượng, tác động tích cực đến sự tăng trưởng, kiềm chế lạm
phát của nền kinh tế. Đã bước đầu hình thành những tập đoàn tài chính có quy
mô lớn, với nội dung hoạt động phong phú, bao gồm cả hoạt động ngân hàng,
chứng khoán, bảo hiểm. Thị trường tài chính mở cửa theo lộ trình thực hiện
cam kết về ngân hàng – tài chính của Hiệp định thương mại thế giới. Những
xu hướng này làm cho hoạt động tài chính ngân hàng trở nên nhạy cảm, dễ
gặp rủi ro. Vì vậy cùng với việc đổi mới hoạt động quản lý của Ngân hàng
Nhà nước với các Ngân hàng thương mại, đổi mới hoạt động thanh tra ngân
hàng là một nhiệm vụ quan trọng nhằm kịp thời phòng ngừa, phát hiện, xử lý
hành vi vi phạm pháp luật, giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng
các quy định của pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động
quản lý nhà nước đồng thời giảm thiểu các thiệt hại trong hoạt động kinh
doanh của các tổ chức tín dụng trong nền kinh tế thị trường.
Mặt khác trong quá trình Thanh tra viên ngành ngân hàng thực hiện
nhiệm vụ được giao luôn tiềm ẩn rủi ro và có nguy cơ đối mặt với sự truy cứu
trách nhiệm của cơ quan bảo vệ pháp luật khi thực hiện không đúng, không
đầy đủ các quy định của pháp luật. Vì vậy khi lựa chọn viêt đề tài, học viên
thêm 1 lần được nghiên cứu lại và hệ thống hóa các văn bản pháp luật nói
chung và văn bản điều chỉnh hoạt động thanh tra nói riêng nhằm nâng cao
hiệu quả công việc hiện tại của bản thân.
Quảng Ninh là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc
của Tổ quốc, có tiềm năng phát triển kinh tế rất lớn. Vì vậy, trong những năm
qua hệ thống ngân hàng thương mại ở đây cũng gia tăng nhanh chóng về số

2

lượng cũng như sản phẩm hoạt động ngày càng phong phú và đa dạng. Từ chỗ
chỉ có 5 chi nhánh Ngân hàng thương mại nhà nước cấp 1, 1 chi nhánh Ngân
hàng chính sách xã hội, 1 chi nhánh Công ty cho thuê tài chính và 2 chi nhánh
Ngân hàng thương mại cổ phần vào năm 2003, đến nay đã có 43 chi nhánh Ngân
hàng thương mại cấp I, 1 chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội, 1 chi nhánh
công ty cho thuê tài chính, 2 Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở, 2 Công ty tài chính vi
mô và 18 chi nhánh cấp 2 thuộc Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn
Quảng Ninh. Tuy chưa xảy ra các vụ việc lớn nhưng chất lượng tín dụng, nợ quá
hạn, việc chấp hành các quy định của pháp luật về các mặt nghiệp vụ khác luôn
tiềm ẩn rủi ro đối với các Ngân hàng thương mại. Bên cạnh đó, để các TCTD
chấp hành các quy định của pháp luật đảm bảo an toàn hệ thống, bảo vệ quyền
và lợi ích của khách hàng, phục vụ việc thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia thì
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh cần phải đổi mới hoạt
động thanh tra, giám sát để đáp ứng yêu cầu trong thời gian tới.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: "Hoàn thiện
công tác Thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh đối
với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh".
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài.

Vai trò của hệ thống Ngân hàng thương mại Việt Nam đối với sự phát
triển của nền kinh tế là không thể phủ nhận, là kênh dẫn vốn quan trọng, đồng
thời thông qua chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước thực hiện chức năng
quản lý nhà nước của mình đối với các ngân hàng thương mại để thực hiện
các chỉ đạo của Chính phủ về các giải pháp phát triển kinh tế đất nước. Do đó,
một sự đổ vỡ của hệ thống ngân hàng sẽ làm cho cả nền kinh tế điêu đứng. Để
đảm bảo sự phát triển an toàn, bền vững của hệ thống ngân hàng thì thanh tra
là một công cụ không thể thiếu của Ngân hàng Nhà nước. Chính vì vậy nhiều

tác giả cũng đã có những công trình nghiên cứu về Thanh tra, giám sát hệ
thống ngân hàng để thực hiện các mục tiêu nêu trên. Cụ thể một số bài viết:


3

Trần Nhân Bình (2014), “Hoàn thiện hoạt động thanh tra tại chỗ đối với
các TCTD của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Đà Nẵng”. Luận văn Thạc
sỹ Quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã làm rõ vai trò của hoạt
động thanh tra Ngân hàng nhà nước cấp tỉnh trong hoạt động thanh tra tại chỗ
đối với các Ngân hàng thương mại trên địa bàn và đưa ra các giải pháp hoàn
thiện hoạt động thanh tra tại chỗ đối với các NHTM.
Nguyễn Thị Thanh Tâm (2014), "Hoàn thiện pháp luật về hoạt động
thanh tra Ngân hàng Nhà nước Việt Nam", Luận văn Thạc sỹ Luật. Luận văn
chỉ đề cập các giải pháp hoàn thiện pháp luật về hoạt động thanh tra ngân
hàng, không đề cập đến hoàn thiện công tác, nghiệp vụ thanh tra ngân hàng.
Lê Ngọc Lân – Bùi Thị Thanh Tình (năm 2011), “ Đánh giá hoạt động
thanh tra, giám sát của NHNN Việt Nam hiện nay” đăng trên tạp chí Ngân
hàng số 110 đã nêu ra thực trạng thanh tra, giám sát Ngân hàng hiện nay, đồng
thời đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác thanh tra, giám sát.
Bài viết cho rằng phương pháp thanh tra tuân thủ sẽ không khuyên khích phát
triển khả năng và kinh nghiệm của thanh tra viên trong việc đánh giá, đo
lường rủi ro đề xuất biện pháp giảm thiểu rủi ro. Đồng thời phương pháp này
cũng sẽ làm cho các nguồn lực của hoạt động thanh tra, giám sát không được
phân bổ một cách hợp lý theo nguyên tắc tập trung nguồn lực cho những lĩnh
vực, tổ chức tín dụng bị đánh giá là có rủi ro cao đối với sự an toàn của hệ
thống tài chính trong bối cảnh các giao dịch Ngân hàng ở Việt Nam ngày càng
phức tạp. Bài viết phản ánh thực trạng thanh tra, giám sát ngân hàng, đua ra
giải pháp khắc phục đứng ở góc độ Ngân hàng Nhà nước Trung Ương, tuy
nhiên đây là tài liệu tham khảo trong quá trình thực hiện luận văn này.

Lê Đình Khanh và Ngô Hồng Phước (năm 2011), Nghiên cứu về
“Thanh tra trên cơ sở rủi ro và biện pháp áp dụng” đăng trên tạp chí Ngân
hàng số 18 đã so sánh phương pháp thanh tra tuân thủ và thanh tra trên cơ sở
rủi ro, từ đó rút ra những tồn tại, hạn chế của phương pháp thanh tra tuân thủ,


4

những ưu thế của phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro. Do đó, vấn đề là
nên đưa thanh tra trên cơ sở rủi ro làm phương pháp trong công tác thanh tra
để xác định những rủi ro trong hoạt động kinh doanh, trên cơ sở xác định khi
nào một Ngân hàng nên được thanh tra, việc thanh tra nên diễn ra thường
xuyên như thế nào, những lĩnh vực nào nên được giám sát nhiều nhất. Nghiên
cứu này cũng đưa ra điều kiện để áp dụng phương pháp này.
Hồ Thị Huyền (2009), “Tăng cường công tác thanh tra tại chi nhánh
Ngân hàng Nhà nước tỉnh Nghệ An”. Luận văn thạc sỹ. Luận văn được
thực hiện dựa trên hoạt động thanh tra, giám sát tại NHNN chi nhánh tỉnh
Nghệ An. Dựa trên cơ sở lý thuyết về các phương thức, nội dung giám sát
từ xa, thanh tra tại chỗ tác giả đã đối chiếu với hoạt động thanh tra thực
tiễn tại chi nhánh nhằm nêu ra những hạn chế, nguyên nhân. Tác giả đã
nêu lên thực trạng hoạt động của hệ thống NHTM trên địa bàn, hoạt động
thanh tra giám sát một cách mạch lạc, cụ thể, từ đó có thể thấy được
những ưu điểm, hạn chế một cách rõ ràng. Hoạt động thanh tra Ngân hàng
tại chi nhánh NHNN tỉnh Nghệ An được tác giả đề cập chi tiết trong bối
cảnh hoạt động chung của đơn vị, trong đó nêu rõ chức năng, nhiệm vụ,
công việc thực hiện của các chức danh, cán bộ thanh tra. Điểm nổi bật của
luận văn là đánh giá thực tế về hoạt động thanh tra, giám sát tại chi nhánh
thông qua quy trình, kết quả đạt được, nguyên nhân gây ra. Từ đó đưa ra
những giải pháp thích hợp với tình hình hoạt động của hệ thống NHTM
trên địa bàn nhằm nâng cao chất lượng công tác thanh tra, giám sát. Tuy

nhiên, luận văn chưa đưa ra những tiêu chí để đánh giá chất lượng công
tác thanh tra mà chỉ đánh giá chung thông qua kết quả đạt được. Vì vậy,
việc đánh giá không cụ thể đến từng nội dung hoạt động của bộ phận
thanh tra ngân hàng, khó khăn trong việc xác định những khó khăn, tồn tại
để xây dựng những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác thanh tra
ngân hàng.


5

Phùng Lê Thị Hạnh (2012), “Hoàn thiện công tác thanh tra của NHNN
đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế”. Luận văn thạc sỹ.
Luận văn chia thành ba chương nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện công
tác thanh tra của NHNN đối với các NHTM dựa trên thực trạng hoạt động,
kết quả hoạt động thanh tra của chi nhánh NHNN tỉnh Thừa Thiên Huế. Tác
giả đã nêu được cơ sở lý luận đối với NHTW, công tác thanh tra của NHNN,
thực trạng hoạt động cụ thể tại thanh tra, giám sát chi nhánh, đồng thời đưa ra
các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh tra. Trong đó luận văn đã phân
tích được những nguyên nhân để xảy ra những hạn chế ảnh hưởng đến kết
quả công tác thanh tra, từ có những xây dựng góp ý cho hoạt động thanh tra
của NHNN chi nhánh hoạt động đạt hiệu quả cao hơn. Luận văn đã nêu ra
những định hướng đổi mới hoạt động thanh tra ngân hàng nhằm chỉ ra con
đường đi thích hợp, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện công tác
thanh tra. Tuy nhiên luận văn chưa nêu bật được những vấn đề sai phạm chủ
yếu phát hiện qua công tác thanh tra, mà chỉ nêu chung chung, vì vậy chưa có
nền tảng để đánh giá được hiệu quả hoạt động của công tác thanh tra.
Nguyễn Đức Hùng (2012), “Hoạt động thanh tra, giám sát hệ thống các
tổ chức tín dụng trên địa bàn của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Ninh”. Luận văn
thạc sỹ. Luận văn đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận chung về hoạt động
thanh tra của NHTW đối với các ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá

thực trạng hoạt động thanh tra, giám sát của NHNN chi nhánh tỉnh Bắc Ninh
đối với hệ thống các ngân hàng trên địa bàn. Đồng thời đề xuất một số giải
pháp để tăng cường hoạt động thanh tra, giám sát của NHNN chi nhánh tỉnh
Bắc Ninh. Ngoài những vấn đề lý luận cơ bản về NHTW, về hoạt động của
các NHTM và rủi ro đối với các NHTM, những vấn đề chung về thanh tra,
giám sát của NHTW đối với hệ thống các NHTM. Tác giả cũng tập trung
nghiên cứu về hai phương thức thanh tra, giám sát đang được áp dụng tại
NHNN chi nhánh. Từ đó đưa ra các giải pháp, đề xuất và kiến nghị để tăng


6

cường hoạt động thanh tra, giám sát nhằm phát huy được vai trò quản lý Nhà
nước của NHNN chi nhánh đối với hệ thống ngân hàng trên địa bàn. Tuy
nhiên, luận văn chưa đưa ra những tiêu chí để đánh giá chất lượng công tác
thanh tra mà chỉ đánh giá chung thông qua kết quả đạt được.
Các công trình nghiên cứu trên đã làm sáng tỏ chức năng, nhiệm vụ của
thanh tra Ngân hàng nhà nước; đã lý giải và khẳng định tầm quan trọng của
hoạt động thanh tra Ngân hàng đối với hệ thống Tổ chức tín dụng. Tuy nhiên,
các cơ sở pháp lý, số liêu đã cũ và hiện tại chưa có công trình nào nghiên cứu
trực tiếp về hoàn thiện công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh
tỉnh Quảng Ninh đối với các Ngân hàng thương mại trên địa bàn trong điều
kiện tỉnh Quảng Ninh cùng đất nước mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế ngày
càng sâu, rộng.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Hệ thống hóa lý luận về công tác thanh tra giám sát;
Đánh giá thực trạng công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi
nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh;
Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà
nước chi nhánh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh.
4. Câu hỏi nghiên cứu.
Luận văn sẽ tập trung chủ yếu trả lời các câu hỏi sau :
Những căn cứ lý luận nào nên được sử dụng để hoàn thiện công tác
thanh tra?
Thực trạng công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh
Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa bàn tỉnh.
Giải pháp nào cho việc hoàn thiện công tác thanh tra của Ngân hàng
Nhà nước chi nhánh tỉnh Quảng Ninh đối với các tổ chức tín dụng trên địa
bàn tỉnh ?