Hàn mặc tử và nhóm thơ bình định 1932 1945

V

/v

DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI
TRLTÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÓI VA NHÀN VÀN

NGUYEN TOAN THÀNG

HÀN MAC TU
VÀ NHÓM THO BÌNH DINH 1932 -1945
Chuyén ngành: Vàn hoc Viét Nam
5.04.33

Ma so:

/\

^

LUAN AN TIEN SI NGU VAN
J O A I HOC QUÒC GIÀ HA NÓI
TRUNG TÀM THÙNG_1IN_THU VIÉN

Nguòi huóng dàn khoa hoc: Giào su Vien siPhan Cu De

V

^

HA NOI - 2003

MUC LUC
Trang
Trangphu bìa
Lèi cam doan
Muc lue
Chù dàn
Ma dàu

1

Chuang 1: Su hình thành nhóm thaBinh Dinh va vi the cùa Hàn Mac Tu.

26

1.1 Nhung tién de lich su xà hòi, vàn hda va my hgc dàu the ky XX dàn
dén su xuàt hien nhdm tha Binh Dinh (trong bue tranh chung cùa
Phong trào Tha mdi 1932 - 1945).

26

1.2 Qua trinh hinh thành va phàt trién cùa nhóm tha Binh Dinh dàn dén su
này sinh "Truòng tha Loan".

33

1.3 Vi the cùa Hàn Mac Tu.

44

1.4 Anh hudng cùa càc trào Imi Làng man, Tugng trung, Siéu thuc dói vói
Hàn Mac Tu va "Truòng tha Loan".

51

Chuang 2: Su tich hap ky la cùa ''chat Dqo'\ ''chat Bòi'* trong tha Hàn Mac
Tu va nhitng anh huàng dói vài nhóm Binh Dinh, "Truòng tha
Loqn'\

83

2.1 Tha, Dqo va Dai trong tài nàng Hàn Mac Tu.

83

2.2 "Chat Dqo'' trong tha Hàn Mac Tu.

88

2.3 "Chat Dai'' trong tha Hàn Mac Tu.

121

2.4 Nhirng anh hudng cùa "Chat Dqo", "Chat Dai" trong 'Truòng tha Loan"

140

Chuang 3: May vàn de ve thégiài nghe thuqt tha Hàn Mac Tu va mot so
diém gap gd vài "Truòng tha Loqn*\

147
3.1 Nhung biéu hien nghe thuàt cùa Cài Tòi tru tinh trong tha Hàn Mac Tu

147

3.2 Gigng dieu tha Hàn Mac Tu va mot so diém gap ga vói Bich Khè,
Che Lan Vién va Quynh Dao

j55

3.3 Khòng gian va thòi gian nghe thuàt trong tha Hàn Mac Tu.

jg4

Két luqn

I95

Danh muc càc cóng trình cùa tàc già

200

Tài lièu tham khào

201


CHU DAN

1. Ve bùt hien Hàn Mac Tu.

Hàn Mac Tu tén that là Nguyén Trgng Tri (1912 - 1940) co nhiéu bùt hieu
nhu: Minh Due Thi, Phong Tran, Le Thanh, Hàn Mac Tu, Hàn Mac Tu, MUe Mòng
Cam, Mlle Bich Nggc, Le Thanh Nu Si, Le Giang, Song Le, Tràt Sén, Cut Hùng,
Foong Tchan... Luan àn dùng bùt hieu dugc coi là tiéu biéu va co y nghia nhàt cùa
thi si: Hàn Mac Tu.
2. Ve vièc trich dàn tha.
Do dói tugng nghién cùu là mot thi si trong mói quan he vói mot nhóm tha,
cho nén luàn àn phài trich dàn khà nhiéu tha. Neu dàn tha theo càch xuóng dòng thi
so trang sé tàng lén rat nhiéu. Bòi vay, luàn àn sé chù yé'u dàn tha theo càch de lién
dòng va phàn biet giua càc càu tha bang dàu gach ngang ( - )


MODÀU

/ . Tinh càp thièt cùa de tài.
1.1 Hàn Màc Tu (1912 - 1940) dugc coi là mot tài nàng tha ca Iq lùng, phùc
tqp va day bi dn trong Phong trào Tha mói 1932 - 1945. Che Lan Vién dà khòng
ngàn ngai qua quyet ràng: "Truóc khòng co ai, sau khòng co ai, Hàn Mac Tu nhu
mot ngòi sao chói xoet qua bau tròi Viét Nam vói cài duòi loà chói, ruc ra cùa
mình"[201,10]. Ngòi sao di vào coi vinh hàng nhung ành sàng cùa no vàn lung hnh
huyén ào. Hàn Mac Tu song mot cugc dòi tài hoa ma bac ménh, tuy ngàn ngùi
nhung dà de lai mot di san tha ca dòc dao. Tha Hàn Màc Tu tu Le Thanh thi tqp qua
Gài qué, dén Tha Dièn {Dau thuang), Xuàn nhu y, Thuang thanh khi, cuòi cùng là
Cam chàu duyén, Duyén ky ngó va Quan tién hòi... duòng nhu dà vugt qua mot thi
trinh tu co dién qua làng man, tugng trung, chóm dén siéu thuc rói lai trò ve làng
man. Tài nàng nghe thuàt da dang, dàc sàc cùa Hàn Mac Tu dà trò thành hien tugng
vàn hgc ky di, hàp dàn, gàn Uén vói mot so tén tuoi sàng già trong thi ca Viét Nam
truóc nam 1945. Hành trinh nghién cùu ve Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh dà
kéo dai han nùa thè ky. Nhung cho dén nay, duòng nhu nguòi ta vàn chua tim thà'y
lòi giài dàp that day dù cho vàn de: Hàn Màc Tu anh là ai? [200] Sinh thòi, Hàn

Mac Tu tùng dugc suy tòn là mot trong nhùng nguòi dùng dàu Thài Duang Vàn
Doàn, "Con Róng trong nhóm Tu linh" (con ggi là nhóm Bàn Thành Tu Hùu, Nhóm
tha Binh Dinh), "Vi Chua cùa Truòng tha Loan", "chù soài" cùa khuynh huóng tha
vùa làng man, vùa tugng trung va chóm dén siéu thuc ò Quy Nhan, Binh Dinh thòi
ky Tha mói. Khi nghién cùu Hàn Màc Tu, nguòi ta khòng thè khòng tim hiéu nhóm
tha Binh Dinh va "cài chói màm ky di" cùa nò là "Truòng tha Loan". Thuc chat day
là qua trinh nghién cùu tàc già gàn vói mot té chùc vàn hgc trong bue tranh chung
cùa Phong trào Tha mói. Bòi vay, de tài Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh
1932' 1945 dén nay vàn co y nghia mói me, hàp dàn dói vói nghién cùu phé binh.
1.2 Tu sau nàm 1986, vói tinh thàn "Nhin lai mot cugc càch mang trong thi
ca"[21], giói nghién cùu, phé binh Viét Nam dà quan tàm sàu sàc han ve di san vàn
hgc qua khù cùa dàn toc, nhàt là giai doan 1930 - 1945. Hàng loat còng trinh nghién


cùu ve Phong trào Tha mói 1932 - 1945 dà ra dòi vói nhung càch nhin mói, dành già
mói thoà dàng han. Viec nghién cùu Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng
tha Loan" khòng nàm ngoài xu huóng ày. Chinh vi thè, de tài luàn àn con mang già
tri thòi su nóng hói, dàp ùng vói yéu càu bue xùc cùa thuc tién.
1.3 Qua trinh nghién cùu Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha
Loan" dà dién ra han 60 nàm. Con duòng nghién cùu ày khòng he bang phàng: khi
thi sòi nói, lue lai làng le, tham chi co thòi ky nhu bi rai vào quén làng... Thành tuu
nghién cùu dà dugc khàng dinh bang hàng tram bài viét va còng trinh in trén sàch,
bào, tap chi trong va ngoài nuóc. Nguòi ta dà dành già Hàn Mac Tu va nhóm tha
Binh Dinh, "Truòng tha Loan" tu nhiéu góc nhin khàc nhau. Truóc su ngón ngang
bé bòn cùa tu liéu va càc quan diém dành già dò, càn phài co su ké thùa, tóng hgp va
nàng cao de di dén nhung két luàn khoa hgc, ngày càng tiép càn vói chàn ly han.
Luàn àn Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh 1932 -1945 là mot buóc di mói, co
gang dàp ùng phàn nào yéu càu càp thiét ày.
2. Nhiem VII, dói tuqng va phqm vi nghién cùu :
2.1 Luàn àn co nhiem vu nghién cùu Hàn Mac Tu - mot guang màt thi ca dòc

dào, tiéu biéu cùa nhóm tha Binh Dinh va "Truòng tha Loan", vói thuc tién sàng tàc
da dang tu tha Duòng co dién qua làng man, tugng trung va chóm dén siéu thuc.
Trén ca so dò, buóc dàu càt nghla ve coi nguón sàng tao cùa thi si trong nhiitig ành
hudng cùa giao lini vàn hoà, vàn hgc Dòng - Tày va vàn hgc truyén thóng dàn toc.
2.2 Luàn àn tap trung nghién cùu ve su tich hgp ky la cùa càc yéu tó Dqo
(Tòn giào) va Dai (Hien thuc cugc song) trong Thi ca (nghe thuàt) cùa Hàn Màc Tu,
tu dò co gang tim hiéu nhung dàc trung nghe thuàt tha cùa thi si.
2.3 Luàn àn tiép tue nghién cùu Hàn Màc Tu mò ròng ra trong càc mói quan
he vói nhóm tha Binh Dinh va "Truòng tha Loan", dàc biet chù y vi thè cùa Hàn
Mac Tu trong càc tó chùc thi ca này. Co thè xem day là mot hien tugng noi bàt trong
qua trinh phàt trién cùa vàn hgc Viét Nam 1930 - 1945, nén vàn hgc co nhiéu dot
bién nhày vgt, trong dò này sinh nhung mói quan he gàn bó giua tàc già vói tàc già,
tàc già vói trào luu, tàc phdm vói thòi dai, dàn toc va quóc té, truyén thóng va càch
tàn. Su xuàt hien càc "nhóm phài" vàn hgc vói vai trò cùa nguòi dùng dàu, nhCtng


tuyén ngòn nghe thuàt cùng thuc tién sàng tàc là dàu hiéu tin cày ve qua trinh phàt
trién vàn hgc. Luàn àn nghién cùu su hinh thành nhóm tha Binh Dinh, xàc dinh ro
càc thành vién, nhung khuynh huóng tha trong nhóm, vai trò chù chót cùa Hàn Màc
Tu (tàp hgp nhóm , ra tuyén ngòn nghe thuàt, tó chùc sàng tàc, góp y sua bàn thào,
xuàt bàn tha, tòn trgng va khuyén khich tài nàng, cà tinh sàng tao cùa càc thi huu...).
Luàn àn di sàu phàn tich quan niem nghe thuàt cùa Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh
Dinh (tàp trung nghién cùu ve Hàn Màc Tu va "Truòng tha Loan" trong xu thè phàt
trién khuynh huóng Tha mói vùa làng man, vùa tugng trung va chóm dén siéu thuc ò
Quy Nhan, Binh Dinh thdi ky 1932 -1945).
2.4. Trén ca so thành tuu nghién cùu cùa nhung ngudi di truóc, luàn àn co
gang tóng két va dành già nhùng dóng góp cùa Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh,
"Trudng tha Loan" dói vdi qua trinh phàt trién cùa Phong trào Tha mdi.
3. Ca sa ly luqn va phuang phàp nghién cùu.
3.1Casòlyluàn.

- Luàn àn ké thùa va vàn dung he thóng ly luàn trièt hgc cùa chù nghla MàcLénin, càc quan diém cùa Dàng cóng san Viét Nam ve vàn hgc nghe thuàt trong qua
trinh nghién cùu, tiép càn tàc già, tàc phàm vàn hgc nhàm dua ra nhùng nhàn xét
khàch quan va bién chùng .
- Luàn àn vàn dung nhùng ca sa ly luàn vàn hgc, dàc biet là ly luàn ve càc thè
loai tha ca (tha Dudng co dién, tha làng man, tha tugng trung, tha siéu thuc), ed chù
y tòi nhùng thành tuu mói ve ly luàn tha ca trong va ngoài nuóc.
3.2 Càc phuang phàp nghién cùu.
Luàn àn su dung càc phuang phàp sau :
- Phuang phàp lich su cu thè: Nghién cùu tàc già, tàc phàm trong mói quan
he vói hoàn cành, nghién cùu vàn bàn hgc.
- Phuang phàp vàn hgc so sành: nghién cùu Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh
Dinh, "Truòng tha Loan" nhu là mot tóng hgp de (Synthèse) trong càc mói quan he
dóng dai, lich dai vói vàn hgc, vàn hoà phuang Dòng, phuang Tày va vàn hgc truyén
thóng Viét Nam.
- Phuang phàp loai hinh (phong càch, thè loai) va phàn nào thi phàp hgc.


4. Dóng góp mài cùa luàn àn
4.1- Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" là hien tugng nói
bàt trong Phong trào Tha mói 1932-1945. ("Truòng tha Loan" hoài thai tu trong
long nhóm tha Binh Dinh, cho nén nghién cùu nhóm tha Binh Dinh cung là bao hàm
cà "Truòng tha Loan"). Han sàu muai nàm qua, duòng nhu giói nghién cùu thuòng
quan tàm nhiéu dén Hàn Mac Tu ma chua chù y thich dàng dén mói quan he cùa thi
si dói vói nhóm tha Binh Dinh va "Truòng tha Loan". Luàn àn khòng chi là buóc
tóng hgp mói ve thành qua nghién cùu Hàn Màc Tu ma con tiép tue nghién cùu tàc
già này trong mói quan he vói nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan", tu dò chi ra
vai trò va nhùng ành hudng cùa thi si trong càc tó chùc thi ca nói trén. Hàn Màc Tu
dà ca nggi Che Lan Vién, giùp cho tàp Diéu tàn ra dòi vói lòi "Tua" kinh di làm
tuyén ngòn nghe thuàt cùa "Truòng tha Loan", giói thieu Xàc Thu (Hoàng Diep), de
tua Tinh huyét (Bich Khé), viét lòi bat cho Mot tàm long (Quàch Tàn). Dich thàn

Hàn Mac Tu viét Tua Tha Dién, Tua Xuàn nhuy va càc tiéu luàn Nghe thuqt là gì?,
Quan niem tha, Khòng nén co luqt tha mài, tàp tha vàn xuòi Chai giua mùa trang...
nhàm khai md nhùng quan niem nghe thuàt mói la cùa "thi phài".
4.2- Luàn àn co gang dua ra nhung két luàn dàu tién co tinh chat tóng hgp ve
eòi nguón hinh thành nhóm tha Binh Dinh va su phàt trién cùa hai Ichuynh huóng
tha trong nhóm:
- Thù nhàt là Quàch Tàn (chuyén làm tha Dudng luàt)
- Thù hai là Hàn Mac Tu, Che Lan Vién, Yèn Lan (chù truang làm Tha mói
luót qua làng man, nghiéng ve tugng trung, siéu thuc, thành lap "Truòng tha Loan").
Sau này xuàt hien thém Bich Khé, Hoàng Diep va Quynh Dao, bó sung lue lugng
cho "Truòng tha Loan", tiép tue phàt trién lói tha tugng trung va siéu thuc.
4.3- Luàn àn nghién cùu Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh,"Truòng tha
Loan" trong mói quan he giao luu giua vàn hgc phuang Dòng, phuang Tày va vàn
mach truyén thóng Viét Nam.
4.4- Luàn àn tiép tue ly giài càu hòi "Hàn Màc Tu anh là ai ?" bang viec
nghién cùu mot he thóng càc vàn de sau day:
441. Vi thè cùa Hàn Màc Tu.


442. Ành hudng cùa càc trào luu làng man, tugng trung, siéu thuc dói vói
Hàn Màc Tu va "Trudng tha Loan".
443. Su tich hgp ky la cùa "Chat Dao" va "Chat Ddi" trong tha Hàn Màc Tu
va nhùng ành hudng dói vói nhóm Binh Dinh, "Trudng tha Loan".
444. Nhùng biéu hien nghe thuàt cùa Cài Tòi tru tinh trong tha Hàn Mac Tu
445. Gigng dieu tha Hàn Màc Tu .
447. Khòng gian, thòi gian nghe thuàt trong tha Hàn Mac Tu.
5. Lich su vàn de
5.1- Lich su qud trình nghién cùu ve Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh - mot
hien tugng vàn hgc dòc dào thài ky Tha mài 1932-1945.
Han nùa thè ky dà tròi qua, ké tu sau khi ngudi benh Nguyén Trgng Tri tu già

coi ddi, ra di vói "Tàm linh hón thanh khièt" {La pureté de Lame) [129, 182] thi
Hàn Màc Tu thi si lai bàt dàu mot "cugc song" mói bang tha mành liét, day bi an.
Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh dà tra thành hien tugng vàn hgc dòc dào, dugc
gidi nghién cùu, phé binh dàc biet chù y trong nhung thdi ky lich su khàc nhau.
5.1.1-Trude nàm 1945:
Ngudi dàu tién phàt hien ra chat "thàn dóng thi si" cùa Hàn Màc Tu là anh
trai nhà tha, thi si Mòng Chàu. Vdi bùt hiéu Minh Due Thi va Phong Tran, Nguyén
Trgng Tri dà làm tha Duòng luàt "hoa vàn" vói Mòng Chàu mot càch chùng chac va
bàt ngò nói danh trong cugc thi tha cùa "Mòng Du Thi Xà" bang ba bài tha Chiia
hoang. Gai a chita, Thùc khuya. Trén "Thufc nghiép dàn bào" so 3256 ngày
21/10/1931, Phan Bòi Chàu dà tàm tàc khen nggi: "Thua tàc già P.T tién sinh! Tàc
già cho tòi dugc dgc ba bài tha, tòi lày làm hàn hanh cho Mòng Du Thi Xà làm.
Xem trong tha, u oàn cao tinh, thanh tàm nhà dieu... Oi! Hón giao nghin dam, bièt
làm sao dugc bàt tay nhau ma cuòi lón mot tièng mói là thoà hón tha dò". Vói Gài
qué (1936), Hàn Màc Tu dà ròi bò tha Duòng luàt de buóc dén chàn tròi Tha mói
hét sue nhanh chóng. Dàc biet, khi tàp Diéu tàn (Che Lan Vién) va Tha Dién (Hàn
Màc Tu) cùng "Truòng tha Loan" xuàt hien thi co nguòi khen, kè che va cung thàt
làm nguòi chua hiéu. Tàc già "Thi nhàn Viét Nam" tóng két: "Tòi dà nghe nguòi ta
mat sàt Hàn Màc Tu nhiéu làm. Co nguòi bào Hàn Màc Tu tha vói than gi! Toàn nói


nhàm. Co nguòi nghiém khàc han nùa : Tha gi ma ràc rói thè! Minh tuòng co y
nghla khuàt khùc, cu dgc di dgc hoài, thi ra nò lùa minh" [169, 195]. Xuàn Diéu phù
nhàn gay gàt: "Hày so sành thài dò can dàm kia (thài dò cùa nhùng nhà chàn thi si)
vói nhùng càch dot nhién ma khóc, dot nhién ma cuòi, chàn vùa nhày mieng vùa
kéu: Tòi dién day! Tòi dién day! Dién cung khòng de nhu nguòi ta tuòng dàu! ".[45]
Trong du luàn cùng co nhiéu ngudi khen nggi Hàn Màc Tu. Hoài Thanh viét:
"Nhung tòi cùng dà nghe nhùng ngudi ca tung Hàn Màc Tu. Trong y hg thi ca Viét
Nam chi co Hàn Màc Tu. Bao nhiéu tha Hàn Màc Tu làm ra hg déu chép lai va
thuge hét ".[169, 196]. Vói nhùng diém nhin khàc nhau, nguòi ta bàt dàu buóc chàn

vào cài vuòn tha ròng rinh khòng bòbén, Càng di xa càng àn Iqnh... (Tua Tha Dién)
cùa Hàn Màc Tu va xày ra khòng ìt tranh cài. Co thè coi day là "àn so" dai làu trong
dòi song phé binh vàn hgc Viét Nam nùa sau thè ky XX. Cho dén khi Hàn Mac Tu
qua dòi thi làng tha Viét Nam nhu chgt bùng tinh. Hàng loat càc bài viét va tha dà
ra dòi dàng trén càc so bào "Nguòi mói" cuòi nàm 1940 là nhùng lòi vlnh biet,
nhùng gigt nuóc màt chia ly, nhùng lòi ca tung Hàn Mac Tu nhu: "Hàn Mac Tu"
(Bich Khé), "Nhùng ky niem ve Hàn Mac Tu" (Che Lan Vién), "Tha Hàn Mac Tu"
(Trgng Mién), "Hàn Mac Tu vói tha Duòng luàt" (Quàch Tàn), "Hàn Mac Tu" (Tran
Tài Phùng), "Nhùng ky niem ve Hàn Mac Tu" (Tran Thanh Dich). Che Lan Vién
khàng dinh: "Tu là mot thién tài. Tu mói chinh that là thién tài..."[33, 330]. Sau này,
Che Lan Vién luòn tim càch càt nghla tài nàng Hàn Màc Tu nhung dà òm trgn niém
khàc khoài "Hàn Mac Tu, Anh là ai?" dén cuòi dòi. Quàch Tàn coi Hàn Màc Tu là
"nguòi tinh cu cùa tha Duòng luàt"[33, 332]. Tran Tài Phùng khàng dinh tha Hàn
Mac Tu cùng vói càc già tri vàn hoà, nghe thuàt thè giói: "Dò là mot mùi vi tham
tho bòi bó cho tinh thàn, khai nguón tu trén suoi tién cùa lòi ca thugng cÓ trong
Kinh thi, trong Dich kinh cùa À Dòng hay trong Thành Kinh Cuu Uóc va Tàn Uóc
cùa phuang Tày", va "Nghe thuàt chàng tua mot con song dai di xuyén qua thè ky
cùa chùng ta va hai bò song dàn bay khòng bièt bao nhiéu cành sàc khàc nhau dep
de dén say nggp, dén té liét cà long nguòi"[33,343] Trgng Mién giói thieu ve "Tha
Hàn Mac Tu ", coi dò là "mot nguón tha tàn ky làm bang màu, bang le, bang hón
vói tàt cà say sua, rung dòng cùa mot nguòi hoàn toàn dau khó".[33,350] Co thè


khòng it nguòi dà cho ràng, ban bè cùa Tu vi qua thuang, qua mén mg chàng ma
viét ra nhu vày chàng? Nhung rói nguòi ta cùng khòng khòi giàt minh truóc nhùng
phàt giàc sàc sao cùa hg. Bòi chinh ngay giua lue chào dòi, tha Hàn Màc Tu dà toà
sàng mot càch la thuòng.
Sau khi Hàn Màc Tu ve coi vlnh hàng, viét nhiéu ve thi si co ba nhà phé binh
nói tièng là Tran Thanh Mai, Hoài Thanh va Vù Nggc Phan. Nàm 1941, Tran Thanh
Mai hoàn thành sàch "Hàn Mac Tu thàn thè va thi vàn", còng trinh quy mò dàu tién

chuyén bièt ve Hàn Màc Tu. Nhà nghién cùu tuyén bó là dà àp dung "nhùng phuang
phàp mói trong phé binh vàn hgc chua tùng co trong lich su", di sàu "phàn tich tùng
cu chi, tinh tinh cùa thi si, tìjrng giai doan trong dòi nguòi", coi dò "... nhu nhùng cài
vòng cùa sai day chuyén de ma ành huòng dén cài dich cùa nguòi viét sàch muón di
tói càt nghla thi phàm cùa nhà tha".[129, 26]. Con duòng nghién cùu cùa Tran
Thanh Mai ìt nhiéu mang màu sàc truòng phài phé binh va nghién cùu khàch quan ò
Phàp giùa thè ky XIX vói nhùng dai biéu nhu Hippohte Taine (1828 - 1893),
Ferdinand Brunetière (1849 - 1906). Phuang phàp phé binh khàch quan chiù ành
huòng "Thuc chùng luàn" cùa Auguste Comte va "Tién hoà luàn" cùa Darwin,
thuòng dàt con nguòi vào hoàn cành mòi truòng va yéu tó di truyén de ly giài. Day
cùng là mot thù "quyét dinh luàn" coi con nguòi là he qua tàt yéu cùa nhùng diéu
kien thu dòng mot chiéu do hoàn cành, chùng toc, di truyén chi phói. Tran Thanh
Mai dà thién ve miéu tà dòi tu, benh tàt nan y, nhùng mói tinh dang dò, ành tràng
huyén ào co don, màu tràng ménh mòng cùa nhùng dòng song, trang càt... dà ành
hudng dén tha Hàn Màc Tu nhu thè nào. Cuòi cùng nhà nghién cùu dà dành già rat
cao: "Hàn Màc Tu là nguòi dàu tién trong thè ky thù XX md ra mot cugc cài càch
lón cho vàn chuang Viét Nam thành còng mot càch vinh quang ruc ra", "...thién tài
cùa Hàn là cao han tàt cà càc thi hào trén thè giói".[129, 165] Con duòng nghién
cùu cùa Tran Thanh Mai co thè chua hoàn toàn thuyét phuc dugc còng chùng, nhung
it ra cùng dà khai ma ra mot huóng tiép càn mói. Nhà phé binh dà co còng dàu trong
viec giói thieu Hàn Màc Tu khà trang trgng trén thi dàn Tha mói, khi ma nguòi ta
chua bièt nhiéu ve thi si. Nhùng tu liéu quy già ve Hàn Màc Tu ma Tran Thanh Mai
thu luam dugc sau này co y nghla dàc biet quan trgng (khi Quàch Tàn dành màt toàn


8

bò di cao cùa thi si). Dàng tièc là Tran Thanh Mai hinh nhu co sa suàt khi su dung tha
va lày tu liéu ve cugc dòi riéng cùa thi si nén bi già dinh Hàn Mac Tu bàt binh, Quàch
Tàn phàt don kien dén nói tàc già phài ra hàu toà. Vu àn vàn chuang tai tièng ày vò

tinh lai càng làm nói danh Hàn Màc Tu trong nhùng nàm bón muai.
Chgn con duòng tiép càn co chiù ành huòng lói phé binh àn tugng chù nghla,
tàc già "Thi nhàn Viét Nam" (1942) dà thuc hien mot cugc hành trinh qua càc thi
phàm cùa Hàn Màc Tu va thùa nhàn: "Ngdt mot thàng trdi tòi dà dgc tha Hàn Mac
Tu. Tòi dà theo Hàn Mac Tu tu lói tha Dudng dén vd kich bang tha Quan tién hòi.
Va tòi dà mét là".[169,196] Hoài Thanh rat tinh té khi di vào tha Hàn Màc Tu mot
càch tuàn tu tu tha Dudng luàt dén Gài qué, Dau thuang, Xuàn nhuy, Thugng thanh
khi, Cam chàu duyén, Duyén ky ngó va Quan tién hói. Dudng nhu mèi thi phàm,
mói chàng dudng sàng tàc cùa Hàn Màc Tu déu dugc thàm binh va két tinh thành
nhùng àn tugng cam giàc sàu sàc, dòc dào de hinh thành mot "siéu vàn bàn chù
quan" cùa nhà nghién cùu. Thuc ra day là kiéu phé binh ed hg hàng xa gàn vói
Anatole France va Jules Lemaitre, tue là làm mot cugc phiéu luu cùa long minh qua
càc tuyét phàm de ghi nhàn mot càch chù quan nhùng àn tugng phóng ra tu tàc
phàm. Kiéu phé binh này phong phù ve àn tugng càm giàc, nhung khó càt nghla mot
càch khoa hgc ve tàc phàm. Bòi thè, Hoài Thanh càm thày nhu bàt lue truóc Tha
Dién: "Mot tàc phàm nhu thè ta khòng co thè nói hay, hay dò, nò dà ra ngoài vòng
nhàn gian, nhàn gian khòng co quyén phé phàn".[169,198] Két thùc phàn viét ve
Hàn Màc Tu, mach vàn dot nhién chuyén kénh sang dia hat cài Tàm cùa nhà phé
binh: "Mot nguòi dau khó nhuòng ày, lue song ta ho hùng bò quén. Bay giò màt rói,
ta xùm lai ké khen, nguòi che. Che hay khen tòi thày co cài gi bàt nhàn".[169,202]
Dù sao thi "Thi nhàn Viét Nam" vàn rat xùng dàng là niém tu hào cùa ly luàn phé
binh vàn hgc Viét Nam truóc 1945. Hoài Thanh dà bòc lo tài nàng xuàt chùng trong
viec càm thu cài vuàn tha, nói cho dùng han là mot khu rùng nguyén sinh day bi àn,
thè giói nghe thuàt tha Hàn Màc Tu. Nhà nghién cùu dà giành dugc nhùng két qua
dàng ké trong viec chiém linh già tri tha Hàn Mac Tu, phàt hien ra mot so cài "thàn"
cùa thi si mot càch tinh tè, sàc sao. Cuòi cùng, Hoài Thanh cho ràng tàp Xuàn nhuy


là hay nhàt va vói truòng hgp Hàn Màc Tu thi Dao Thién Chùa dà tao ra mot thi si
ky di ò dàt này.

Nàm 1942, Vu Nggc Phan dua tén tuoi Hàn Màc Tu vào còng trinh "Nhà vàn
hien dai" va co tim con duòng tiép càn riéng ve Hàn Màc Tu. Dành già tàp Gài qué,
y kién Vù Nggc Phan gàn gùi vói quan diém Hoài Thanh. Òng dà phé phàn bài Hat
già gqo trong tàp Gài qué thè hien mot thù tinh yéu co tinh vàt chat làm nguòi dgc
phài "Igm gigng".[142, 158] Vù Nggc Phan diém qua sàng tàc cùa thi si tu nhùng
bài tha Duòng luàt "già gian" chàng khàc gi phong dò cùa mot danh nho dén mot
vài bài tha tiéu biéu trong Gài qué, Dau thuang nhung hàu nhu chua de càp dén
)ùidn nhu y, Thuang thanh khi, Cam chàu duyén, Duyén ky ngó, Quan tién hói. Ve
vàn de Thién Chùa giào trong tha Hàn Màc Tu, Vù Nggc Phan khàng dinh thi si là
nguòi Viét Nam ca nggi Thành nù Dóng Trinh Maria va Chùa Jesus bang tha truóc
nhàt, cùng nhu ca tung dao Già tò bang mot gigng rat chàn thành hiém co.
Nhin chung lai, càc nhà nghién cùu phé binh vàn hgc truóc 1945 thuòng chù
yéu vàn dung nhùng kiéu tiép càn khàch quan hoàc àn tugng chù quan khi tim hiéu
ve Hàn Màc Tu. Hg vàn thich thù lue Igi dòi tu nhà nghe si de càt nghla su nghiép
tha ca, hoàc là "dem hón minh de hiéu hón nguòi", du ngoan qua càc "tuyét phàm"
ghi lai nhùng àn tugng sàu dàm nhàt, xày dung nhùng "siéu vàn bàn" cùa nhà phé
binh. Màc dù chi dùng lai ò su càm nhàn, thàm dinh tha dòi khi con phién dién,
thién léch ve bién khào tu liéu, còng viec cùa ly luàn phé binh truóc 1945 dà co y
nghla khai phà, ma duòng. Co thè coi day là nhùng vién gach dàu tién cùa mot toà
kién trùc sé dugc xày dung dai làu ve hien tugng Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh
Dinh, "Truòng tha Loan".
5.1.2 Tu 1945 (nhàt là sau 1954 ) dèh 1975.
Do lich su Viét Nam trai qua hai cugc khàng chièn chóng Phàp va chóng My
vò cùng àc liét nén nhiem vu chóng ngoai xàm, giù gin dòc làp tu do cùa dàn toc
dugc néu lén hàng dàu. Viec nghién cihi Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh cùng
nhu Phong trào Tha mói tam thòi it dugc de càp dén. Trong thòi ky chóng Phàp, ò
vùng tam chiém nguòi ta cùng it viét ve Hàn Màc Tu. Vói lòi tua tap "Me hón ca"
(xuàt bàn thàng 4/1954), Dinh Hùng dà ggi Hàn Mac Tu là "Mot thi tài khòng co

10

dén hai lan trong rùng tha Viét Nam, trong rùng tha quóc tè!"(?) Sau 1954, hoà binh
làp lai trén mién Bàc, dàt nuóc tam thòi bi chia càt làm hai mién. Viec nghién cùu
Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh,"Truòng tha Loan" trong bue tranh chung cùa
Phong trào Tha mói 1932 - 1945 dà dién bién theo nhùng huóng khàc nhau:
a - Càc còng trình nghién cùu a Mién Nam.
Giói nghién cùu ò càc dò thi Mién Nam tu 1954 dén 1975 dà bàn luàn khà
sòi nói ve Phong trào Tha mói, ve Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh va "Truòng tha
Loan" trén càc tap chi "Vàn hoà A Chàu", "Bach khoa", "Phó thóng". Riéng tap chi
"Vàn" va tap chi "Vàn hgc" dà ra nhùng so chuyén biet ve Hàn Màc Tu, Che Lan
Vién, Bich Khé, Quàch Tàn, Thè Lù, Nguyén Binh, Dòng Ho... Tap chi "Vàn hgc"
(So ra ngày 20/12/1964) va tap chi "Vàn" (So ra ngày7/l/1967) dugc phàt hành de
ky niém Hàn Màc Tu, tàp hgp khà nhiéu bài viét ve cugc dòi, su nghiép, tu duy
nghe thuàt, hành trinh sàng tàc cùa thi si. Ben canh do, con co nhùng tuyén tàp phé
binh vàn hgc lién quan dén Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan"
nhu: "Hàn Màc Tu nhà tha siéu thoàt" (Thè Phong - 1957); "Thi nhàn Viét Nam
hien dai" (Pham Thanh -1959); "Lugc khào ve tha 1900-1950" (Uyén Thao-1960);
"Nhùng khuynh huóng trong tha ca Viét Nam" (Minh Hung -1962); "Dòi net ve
Hàn Màc Tu" (Quàch Tàn - 1964); "Hàn Màc Tu thi si tién chièn" (Hoàng Diep 1968); "Viét Nam nhàn tién chièn" (Nguyén Tàn Long 1968 - 1969); "Vàn thi si
tién chièn" (Nguyén Vy - 1969), "Dòi Bich Khé" (Quàch Tàn - 1971); "Lugc su vàn
nghe Viét Nam" va "Nhà vàn tién chièn 1930 - 1945" (Thè Phong - 1974). Tài liéu
ve Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" dugc in àn trén càc bào
chi ò Sài Gòn, Hué, Dà Nàng, Quy Nhan, Binh Dinh hét sue phong phù. Che Lan
Vién nhàn xét: "Ò Mién Nam truóc day nguòi ta dgc Tu hoàc thàp xuóng Freud vói
tinh due bàn nàng, hoàc cao lén thugng thanh khi vói Chùa Tròi, hoàc tit tàp ra xa
trong thòi gian, trong con duòng ve cài chèt, vói Heidegger va nhiéu nhà trièt hgc
khàc" [201,35]. Nguyén Tàn Long càm nhàn tuang tu: "Co kè chiém nguang tha
Hàn Màc Tu nhu mot tàm hón càm xùc, day àm nhac va màu sàc. Co ké mugn phàn
tàm hgc mó xé tha Hàn Màc Tu bang két tinh cùa nhàn vàt benh hoan. Co kè ca

tung tha Hàn Mac Tu nhu mot sue song chàn thàt va mành liét cùa cugc


11

dòi"[110,387] Nhùng y kién trén dà tu nói lén tinh chat phùc tap cùa vàn de nghién
cùu Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan". Nhin bao quàt, chùng ta
thày co ba nhóm càc còng trinh va bài viét nhu sau :
a, - Nhóm càc bài viét tiép tue lói ''phé binh khàch quan'' thuc chùng luqn
theo con duàng cùa Tran Thanh Mai.
Xu huóng này nghién cùu thién ve dòi tu, benh tàt, chuyén tinh, nhùng chi
tièt ly ky ve Hàn Màc Tu ma it quan tàm dén tha vàn. Tiéu biéu là càc bài "Nhùng
ngày song chung vói Hàn Màc Tu ò Sài Gòn" (Hoàng Trgng Mién), "Tuòng niém
Hàn Màc Tu" (Nggc Suang), "Mot dinh ménh tàn khóc theo rièt ben minh Hàn Mac
Tu" (Pham Còng Thién), "Xin tò chùt long de ta lòi xua" (Dào Truòng Phùc), "Nhàn
di thàm mg Hàn Màc Tu - Mot nghi vàn thàc màc" (Truang Vàn Nggc). Hoàng Diep
viét sàch "Hàn Màc Tu - thi si tién chièn" de phàn tich va chù giài ve dòi tu va thi
nghiép cùa thi si. Nghién cùu khà chi tièt ve Hàn Màc Tu phài kè dén Thài Vàn
Kiém trong sàch "Un grand poète Vietnamien Han Mac Tu" bang song ngù PhàpViét va Thè Phong vói "Hàn Màc Tu, nhà tha siéu thoàt". Hai tàc già dà tim hiéu dòi
tu, thi nghiép Hàn Màc Tu vói càch suy luàn kiéu thuc chùng khàch quan ve nhùng
bién thài trong tu tuòng, tinh càm, benh ly cùa thi si ành huòng dén tha ca. Quàch
Tàn là nguòi chiù trgng tràch luu giù toàn bò di cào cùa Hàn Màc Tu. Hói ky "Dòi
net ve Hàn Màc Tu " là mot nò lue rat cao cùa Quàch Tàn nhàm tàp hgp nhùng tu
liéu phong phù ve thi si de "...ghi lai nhùng gi muón ghi lai va co thè ghi lai de cho
nhùng ai thuang yéu Hàn Mac Tu ma khòng co duyén gàn gùi Tu, hoa may tim thày
nhùng gi mong muón tim :
Dành chàng còng dàu may khòi tòi
Bao nhiéu chù dà, bay nhiéu tàm ". [129,192]
CÓ thè xem day là su ta lòi cùa Quàch Tàn, bòi nhà tha này làm thàt lac tha vàn Hàn
Màc Tu. De bù dàp lai, tàc già dà rat còng phu trong miéu tà, tuòng thuàt ve dòi tu,

so thich, cà tinh, nhùng cugc tinh, vàn de bùt danh Hàn Màc Tu, su chuyén dói tha
Tu tu Duòng thi sang Tha mói. Cuón sàch mang hàm y muón làm rò mot so vàn de
trong "Hàn Mac Tu thàn thè va thi vàn" cùa Tran Thanh Mai ma Quàch Tàn va già
dinh Hàn Màc Tu cho là bia dàt. "Viét Nam thi nhàn tién chièn" cùa Nguyén Tàn


12

Long là mot còng trinh nghién cùu quy mò ve Tha mói. Tàc già dà giành nhiéu tàm
huyét viét ve Hàn Màc Tu, Che Lan Vién va mot so càc nhà tha mói tiéu biéu khàc.
Nguyén Tàn Long dà nghién cùu ve su nghiép Hàn Màc Tu va buóc dàu phàn tich
tha cùa thi si, chia cugc dòi Hàn Màc Tu thành ba thòi ky tàm trang ùng vói tùng
giai doan sàng tàc: Thài ky binh thàn (Tha Duòng co dién va Gài qué); Thài ky dao
dóng (Tap tha Dau Thuang); Thài ky xoa diu (Càc tàp tha Xuàn nhuy, Thuang thanh
khi, Càm chàu duyén, Duyén ky ngò va Quan tién hói). Nhà nghién cùu két luàn:
"Hàn Màc Tu cùng nhu Bich Khé là nguòi a phài tha cu chuyén sang lành vue tha
mòi. Tu dia hat thi ca co quy tàc tram làng tién dén tha mói rói vugt qua dia hat
tugng trung vuan lén nguón tha siéu thuc... con duòng lich su ày dành dàu mot cugc
dòi thi ca cùa thi nhàn".[l 10,412]
a2 Nhóm càc bài viét gàn Hàn Màc Tu vài mot so tòn giào nhu Dqo Thién
Chùa, Dqo Phàt va Dqo giào.
Tiéu biéu cho huòng nghién cùu gàn Hàn Màc Tu vói Thién Chùa giào là Vò
Long Té, Pham Dàn Binh, Dàng Tién va L.M Dùng Lac Tran Cao Tuòng. Viét ve
"Kinh nghiém tha va hành trinh tinh thàn cùa Hàn Mac Tu", Vò Long Té cho ràng
Hàn Màc Tu dà di tu nguòi tin hùu còng giào dén nhà tha còng giào sau khi trai
nghiém mot quàng duòng day dau thuang va co nhàn thùc do àn sùng thùc day.
Diéu khó khan là phài tim mot su tóng hgp hai hoà trong con nguòi Hàn Màc Tu
giùa mot ben là yéu càu Due tin tuyét dói cùa Thién Chùa giào vói mot ben là su dòi
hòi phóng tùng cùa nghe si trong sàng tao nghe thuàt. Vói bài "Due tin trong hón
tha Hàn Màc Tu", Dàng Tién dà tò ra khà cuc doan khi nhàn dinh "toàn bò thi phàm

cùa Hàn Màc Tu là tièng vgng cùa thành tit"(!) [37, 417] Hàn Màc Tu thi si phài
song cugc dòi dau thuang cùa nguòi tin dò de dugc tón sinh sau cài chèt, dugc Phuc
sinh trong thè giói Khài Huyén. Pham Dàn Binh viét bài "Tan loàng trong Hàn Màc
Tu" nhàm tim hiéu hành trinh thi ca dòc dào gàn vói quy dao tinh thàn cùa thi si trong
trang thài dau thuang ra ròi nhu tan loàng thàn xàc, trong nhùng càm nhàn cùa Hàn
Màc Tu ve cài chèt khi dang con song.
Chgn huòng tiép càn hien tugng Hàn Màc Tu nghiéng ve quan diém tón giào
thàn bi siéu hinh, L.M Dùng Lac Tran Cao Tuòng viét bài: "Thày dugc nhùng huyén


13

bi ben kia eòi chèt qua hien tugng Hàn Màc Tu". Tàc già muón giài thich nhùng
bién dói ky diéu cùa Hàn Màc Tu sau "kinh nghiém càn ké cài chèt", sau khi dugc
gap "Nguón sàng an binh" cùa Thién Chùa trong nhùng lue chiém bao va chèt giàc.
Khi tinh lai, con nguòi Hàn thay dói, nhó va ghi chép nhùng gi dà thày trong me
sàng thành tha ca ky di nhu bài Hón Ha khòi xàc rat rùng rgn. Vi linh muc cho ràng
tha Hàn Màc Tu là mot minh chùng cho su tón tai cùa Thién Chùa va thè giói Khài
Huyén. Ve mot phuang dién nào dò, càch giài thich nói trén chua dù sue thuyét
phuc ve màt khoa hgc nhung cùng là mot huòng nghién cùu mói ve Hàn Mac Tu.
Tuy nhién ngoài Thién Chùa giào, Hàn Màc Tu con nguang mg Dao Phàt. Ve vàn
de này chùng ta xem xét y kién cùa Quàch Tàn va Phan Xuàn Sanh. Theo Quàch
Tàn thi dù là con nhà Dao góc nhung Hàn Màc Tu vàn co nhiéu bài tha mang dàu àn
tu tuòng Phàt giào vói nhùng hinh ành "Song Hàng", "Tròi Dao Ly", "Dàu Suàt",
"Coi Phàt" xa xàm va thuyét nghiép bào luàn hói. Phan Xuàn Sanh trong khi nghién
cùu "Ành huòng Phàt giào trong thi ca Viét Nam" dà phàt hien ra Thè giói Cuc Lac
cùa Phàt ADiDà trong khung cành tha Hàn Màc Tu. Pham Dàn Binh lai tiép tue tim
ra mot so ành huòng cùa Dao giào trong tha Hàn Mac Tu. Thòi gian cuòi dòi, nhà
tha dàm minh ò Chón nuàc non thanh tit, noi nuàc Nhuac, non Bang, tim dàu vèt
Dào Nguyén tién nù, say sua giàc mòng "Thuang Thuang" vói Cam chàu duyén,

Duyén ky ngó va Quan tién hói.
- a3 Nhóm càc bài viét nghién cùu Hàn Màc Tu gàn vài chù nghia hien sinh
va Phàn tàm hgc cùa Freud.
Day là két qua nghién cùu cùa Nguyén Xuàn Hoàng, Huynh Phan Anh, Bùi
Xuàn Bào, Dào Truòng Phùc, Nguyén Mòng Giàc. Nguyén Xuàn Hoàng va Huynh
Phan Anh dà nhàn ra tha Hàn Màc Tu co mot nói "khàc khoài siéu hinh" gióng nhu
tu tuòng hu vò trong trièt hgc Heidegger, coi sàng tàc là "tha neo thòi gian trong hnh
hón ta" va "nhà tha Hàn Màc Tu ném cài nhin cho mot tuang lai, mot tuang lai buon
thàm: thi si ggi tén su chèt". Hàn Màc Tu coi "su chèt con là mot ao uóc, mot nài
ni", là noi chón phài dén. Bòi vay hien hùu cùa con nguòi phài chàng là hien hùu
cùa hu vò, "con nguòi là mot hien hùu ò nhùng noi xa"(!?)[129, 552] Quan diém
siéu hinh cùa hai nhà phé binh dà xem Hàn Màc Tu là thi si cùa hu vò va cài chèt.


14

Tu góc nhin phàn tàm hgc, Nguyén Mòng Giàc cho ràng Hàn Màc Tu dà co su
"sàng tao cuóng nò", nghla là thi si dùng càm giàc thàn xàc làm phuang tién khàm
phà y nghla dòi song. Nguyén Mòng Giàc "thù dua ra mot vài nhàn dinh ve chat tha
cuóng nò cùa Hàn Màc Tu de tim dén con nguòi chàn thuc cùa thi si sau con nguòi
benh hoan va dién cuóng"[58, 9] Nguyén Mòng Giàc co mot so khàm phà ve dàc
trung hón tha Hàn Màc Tu trong tàp Tha Dién, de càp tói nhùng bién thài cùa hinh
tugng "Tràng", "Hón" va "Màu" trong tha Tu va coi dò là két qua cùa su thàng hoa
(Sublimation) nhùng àm ành vò thùc cùa con nguòi. Tàt cà nhùng càt nghla nói trén
cho thày nhà phé binh dang tròi dat khà xa vào ben bò phàn tàm hgc cùa Freud.
Nhu vay, viec dành già Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh,"Truòng tha
Loan" ò Mién Nam truóc nàm 1975 dà dién ra khà sòi dóng va phùc tap. Nguòi ta dà
dem Hàn Mac Tu va càc nhà tha làng man, tugng trung ò Binh Dinh dén nhiéu
khoàng tròi ly luàn phé binh phuang Tày nhu chù nghla Hien sinh, Phàn tàm hgc
cùa Freud, hoàc dua Hàn Màc Tu lén cao tòt vói vói Due Chùa Tròi, hoàc dim

xuóng vói Hu vò va Cài chèt. Nguòi ta dà bàn dén su "hien hùu" cùa nhà tha vói càc
quan diém trièt hgc phùc tap cùa Heidegger, thàm chi gàn ghép chù quan, vò doàn,
duy tàm siéu hinh, "xà hói hgc dung tue" trong qua trình càt nghla tha Hàn Màc Tu.
b. Càc còng trình nghién cùu a Mién Bàc.
Tu sau nàm 1945, viec dành già Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh hén
quan chat che dén tinh hinh nghién cùu Phong trào Tha mói. Nói tròi trong nghién
cùu phé binh là khuynh huóng phé phàn nghiém khàc mot chiéu ve Phong trào Tha
mói. Vù Due Phùc co phàn nghiéng ve quan diém xà hòi hgc dung tue khi càt nghla
tàm trang dau buon cùa càc thi si Tha mói làng man: "hg buon vi nghèo" trong khi
"tinh yéu va su huòng lac lai càn tién".[150,76] Hong Chuang kich liét phé phàn
Tha mói làng man co "thài dò tiéu cuc dàu hàng... truóc ké thù chung cùa dàn
toc".[22, 126] Hoài Thanh cùng dành già lai Tha mói vói quan diém khàc truóc, coi
dò là "nhùng vàn tha co tòi", buon ràu bé tàc. Khuynh huóng thù hai tón tai khà phó
bién làu dai tu nhùng nàm sàu muai dén nay là nghién cùu va dành già Tha mòi thàn
trgng han, "gan due khai trong" tim ra nhùng dóng góp cùa Tha mói. Khuynh huóng
này dugc thè hien rat ró trong càc bò giào trinh vàn hgc Viét nam hien dai. Giào


15

trinh "Lich su vàn hgc Viét Nam 1930-1945" (Dai hgc Tóng hgp Ha Nói) dà thè
hien nhùng quan diém lich su cu thè, co gang phàt hien nhùng yéu tó tich cuc cùa
Tha mói, ben canh nhùng "dòc tó". Giào trinh "Lich su vàn hgc Viét Nam" tàp V
cùa khoa Vàn (Dai hgc Su pham Ha Nói) nhàn xét: "Nhin lai Tha mói, ta thày co
màt tiéu cuc nàng né va cùng co màt nào dò ró ràng là tich cuc, hiéu mot càch co
quan diém lich su".[95, 139] Nàm 1966, Phan Cu De dà cho ra dòi mot chuyén luàn
rat còng phu ve "Phong trào Tha mói 1932 - 1945", thè hien quan diém khoa hgc
dùng dàn cùa ly luàn nghién cùu phé binh Màc xit dành già van hgc qua khù. Day
cùng là quan diém duòng lói cùa Dàng: "Dói vói trào luu vàn nghe làng man, chùng
ta khòng nén mat sàt, va dua cà nàm ma càn di sàu vào phàn tich nhùng dòng tién

bò trong nhùng thòi ky khàc nhau" (Truòng Chinh).[31,7] Chuyén luàn dà chi ra
nhùng ca so lich su xà hòi, ca so y thùc vàn hoà va my hgc cùa Tha mói, phé phàn
xu huóng thoàt li tiéu cuc cùng nhu con duòng bé tàc cùa chù nghla cà nhàn tu san,
dóng thòi néu lén nhùng màt tich cuc cùa Tha mói nhu tàm su yéu nuóc, yéu dàn
toc, tinh yéu cugc song, yéu thién nhién tha thiét, càm hùng nhàn dao chù nghla va
thài dò phù nhàn tiéu cuc dói vói thuc tai xà hòi thuc dàn phong kién den tói. Trong
khòng khi tu duy nhùng nàm chièn tranh, chuyén luàn con dùng nhùng tu de dàt nhu
"tàm su yéu nuóc thàm kìn", sau này tài bàn tàc già dà chùa thành tiéu de "Tinh thàn
dàn toc". CÓ thè nói, day là cóng trinh dàu tién nghién cùu khà sàu sàc, toàn dién, va
tóng hgp ve mot trào luu vàn hgc ròng lón. Màc dù nhà nghién cùu chua co diéu
kién di sàu vào tùng guang màt thi nhàn, nhung qua cuón sàch nguòi dgc vàn thày
nói bàt lén mot so chàn dung tiéu biéu nhu Hàn Màc Tu, Bich Khé, Yèn Lan, Che
Lan Vién, Hoàng Diep... Riéng Hàn Màc Tu dà dugc tàc già nhin nhan thoà dàng
han trén quan diém duy vàt bién chùng va duy vàt lich su. Theo Phan Cu De thi Hàn
Mac Tu chiù ành huòng sàu sàc quan diém my hgc cùa Baudelaire, qua Baudelaire
chiù ành huòng Edgar Poe va càc quan niem nghe thuàt vi nghe thuàt cùa chù nghla
làng man, tugng trung phuang Tày. Hàn Màc Tu con co ành huòng lón dén càc nhà
tha Binh Dinh. Nhùng y kién cùa Phan Cu De dua ra vào thòi diém nhùng nàm sàu
muai (lue trong quàn dói dang co phong trào "quél" nhac vàng, tha vàng "anh anh...
em em...") dà bòc lo y nghla khoa hgc khi dành già ve Phong trào Tha mói, ve Hàn


16

Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan", co tàc dung khai nguón cho
nhùng còng trình nghién cùu sau này.
513- Sau nàm 1975 (nhàt là sau nàm 1986).
Nàm 1975, nuóc Viét nam thóng nhàt, lich su sang trang. Ly luàn nghién cùu
phé binh vàn hgc bàt dàu co diéu kién de dành già Phong trào Tha mói. Còng trình
"Nhà vàn Viét Nam 1945 - 1975" cùa Phan Cu De va Ha Minh Due dà tàp hgp

nhùng thành qua cùa ba muai nàm phàt trién tha ca va vàn xuòi càch mang. G.S Ha
Minh Due dà co nhùng dành già tinh tè ve Xuàn Diéu, Huy Càn, Che Lan Vién, Luu
Trgng Lu, Té Hanh. Dàc bièt, phàn viét "Ve mot nén ly luàn phé binh nghién cùu
vàn hgc theo quan diém Màc xit" (do G.S Phan Cu De thù bùt) dà dành già viec
nghién cùu Hàn Màc Tu cùa càc phuang phàp phé binh àn tugng chù quan, phuang
phàp phé binh khàch quan va phé binh phàn tàm hien sinh, chi ra nhùng dóng góp va
cà nhùng han che cùa càc phuang phàp nghién cùu dò. Buóc vào thàp ky tàm mucd,
khòng khi khoàng dat cùa thòi ky dói mói ành huòng manh me dén càch nhin nhàn
Phong trào Tha mói. Càc thi phàm tiéu biéu cùa phong trào này làn lugt dugc giói
thieu va tài bàn trén sàch bào, tap chi cà nuóc. Riéng sàch "Thi nhàn Viét nam" cùa
Hoài Thanh dugc tài bàn dén muòi ba làn. "Tha mói" trò thành chù de sòi dóng cùa
càc cugc hòi thào, ky niém vói hàng tram bài bào, hàng chuc chuyén luàn. Nàm
1983, PGS Nguyén Hoành Khung tiép tue co nhùng dành già quan trgng ve vai trò
cùa Hàn Màc Tu: "Hàn Màc Tu là nguòi dùng dàu "Truòng tha Loan" (con ggi là
Tha Dién)... va Tha Dién co nhiéu bài kinh di, co nhùng vàn tha gióng nhu tièng gào
rù cùa mot linh hón dau thuang cùng cuc". Hàn Mac Tu "co ành huòng nhiéu dén
mot so it thi si Tha mòi tap hgp trong "Truòng tha Loan"- mot xu huóng tiéu biéu
cho tinh trang bé tàc khung hoàng cùa phong trào Tha mói".[93, 288] Bài tiéu luàn
"Hàn Màc Tu anh là ai?" cùa Che Lan Vién thè hien tàm huyét cùa mot nguòi ban
tha bièt nhiéu, hiéu nhiéu va cuc ky nhiéu bàn khoàn ve Hàn Màc Tu. Vói càch nói
khoa truang làng man. Che Lan Vién ca nggi: "... may thay, Tu là mot dinh cao chói
loà trong vàn hgc nhiéu thè ky". Theo Che Lan Vién thi Hàn Màc Tu "... chà thèm
làm tha cùa Su chèt, cùa Hu vò nhu nhùng nguòi vién Heiddeger, vién Jaspers rói
dàn cho anh nhàn hiéu co dau àm, hai àm ày".[125, 210] Nàm 1989, G.S Le Dinh


17

Ky viét còng trinh"Tha mói nhùng buóc thàng tram". Sau khi néu lén nhùng dóng
góp cùa cà phong trào, tàc già tàp trung bùt lue viét ve Thè Lù, Xuàn Diéu, Huy

Càn, Hàn Mac Tu, Che Lan Vién, Bich Khé, Nguyén Binh, Vù Hoàng Chuang...
duòi dang chàn dung vàn hgc. Trong phàn nghién cùu ve Hàn Mac Tu va càc thi si
Binh Dinh, tàc già bòc lo nhùng nàng lue thàm binh tinh tè, phàt hien dugc cài "chat
qué", "hón qué" trong sàng vào loai nhàt cùa Tha mai ò hai bài tha Day thón Vi Da
va Mùa xuàn chin. Le Dinh Ky cho ràng trong Tha Dién "co nói dau riéng cùa Hàn
Mac Tu hoà vào nói dau chung cùa dàt nuóc".[90, 186] Day là nhùng y kién rat mòi
ve Hàn Mac Tu va Tha Dién. Nhàn ky niém 60 nàm Phong trào Tha mòi, sàch
"Nhin lai mot cugc càch mang trong thi ca" là mot còng trinh tàp thè cùa càc nhà
khoa hgc va càc nhà tha danh tièng nhu Huy Càn, Ha Minh Due, Dò Due Hiéu, Le
Dinh Ky, Phan Cu De, Tran Dinh Su, Phong Le, Pham Quang Long Hoàng Nggc
Hièn, Hoài Chàn, Nguyén Xuàn Sanh, Té Hanh, Anh Tha, Vù Quàn Phuang, Ma
Giang Làn, Doàn Thi Dàng Huang, Lù Huy Nguyén, Vàn Tàm, Lai Nguyén Àn,
Ngò Vàn Phù, Vuong Tri Nhàn... Càc bài viét nghién cùu dà thè hien tu duy khoàng
dat cùa thòi ky dói mòi khi nhin lai di san vàn hgc dàn toc. Ngoài tinh chat hói ùc,
ky niém, nhiéu bài viét dà co nhùng dòng góp khoa hgc thiét thuc. Riéng ve Hàn
Màc Tu, Vù Quàn Phuang dua ra vàn de càm thu tha cùa thi si là chuyén day khó
khan, rat càn su ggi y cùa nghién cùu, phé binh. Tiép tue khàng dinh vi thè Hàn Màc
Tu, Vù Quàn Phuang dà "tran trgng nuóc màt, gigng cuòi va cà màu cùa nhà tha dà
ky thàc trong ve dep long lanh cùa tièng Viét".[21,125] Trong vòng bón nàm,
Nguyén Bà Tin xuàt bàn lién hai cuón sàch: "Hàn Màc Tu anh tòi" (1991) va "Hàn
Mac Tu trong riéng tu" (1994) nhàm cung càp thém nhùng tu liéu chinh xàc ve Hàn
Mac Tu. Tiéu biéu nhàt cho khuynh huóng nghién cùu tu liéu là sàch "Di tim chàn
dung Hàn Màc Tu" (1997) cùa Pham Xuàn Tuyén. Tàc già dà bò ra han ba muai
nàm tròi ròng ra di thu nhàt, tàp hgp nhùng chùng cu xàc dàng ve nhà tha. Diéu dò
dù thày Hàn Màc Tu dà song mành liét trong tàm hón nguòi yéu tha bièt bao! Su
bé bòn, ngón ngang cùa tu liéu ve Hàn Màc Tu trong cuón sàch dà thè hien còng
lao dàng khàm phuc cùa nhà suu khào này.
DAI HCC QUOC GIÀ HA NÓI
' TRUNG TÀM THÓNG UN THU VIÉN

18

Thành qua nghién cùu ve Hàn Màc Tu ngày càng phong phù. Nhiéu còng
trình dugc viét theo kiéu tóng hgp càc giai thoai, dòi tu cùa thi si co xen ké phàn tich
càm thu tha vàn, hoàc in lai càc tài heu dà tùng xuàt bàn co sua chùa thém theo y
nguòi tuyén chgn. Tiéu biéu là càc cuón sàch "Hàn Mac Tu huang tham va màt
dàng" (Tran Thi Huyén Trang - 1991), "Hàn Mac Tu thi si Dóng trinh" (Nguyén
Thuy Kha - 1993), "Hàn Mac Tu tha va dòi" (Lù Huy Nguyén - 1995), "Hàn Màc
Tu hòm qua va hòm nay" (Vuong Tri Nhàn - 1996), "Hàn Màc Tu tha va giai thoai"
(Ha Vinh va Ma Giang Làn - 1998). Càc còng trình trén dà phàc thào khà toàn dién
ve vàn de Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan". Nhùng su kién
ve Hàn Mac Tu, Che Lan Vién, Yèn Lan, Bich Khé, Hoàng Diep, Quynh Dao,
Quàch Tàn... sau nhiéu nàm ngù vùi trong qua khù giò day dà thùc day va dugc nhin
nhàn day dù, phong phù han rat nhiéu so vói thàp ky sàu muai. Tuy nhién, dàng tièc
là trong mot so cuón sàch dà co khòng it su trùng làp tu Uéu va càc bài viét nghién
cùu dàng lai thiéu chinh xàc nhu nguyén bàn. Bòi vay bue tranh ve Hàn Màc Tu va
nhóm tha Binh Dinh trong qua trình phàt trién co dién mao phong phù dén phùc tap.
Sàch "Tha vàn Hàn Mac Tu (phé binh va tuòng niém)" (1993) cùa Phan Cu De dà
tiép tue phàt trién nhùng thành tuu nghién cùu Tha mói tu nàm 1966, dóng thòi
còng bó thém nhiéu tu liéu quy hiém ve Hàn Màc Tu. Vò Long Tè cho ràng Phan Cu
De dà CÓ nhùng phàt hien sàc sào ve Hàn Màc Tu. Phan Cu De dà tim ra bài tha
Dém khuya tu tinh vài song Huang là cùa Hàn Màc Tu thè hien tàm tinh vói nhà chi
si yéu nuóc Phan Bòi Chàu va bài tha Long qué là cùa Uòng Tinh Ve do Hàn Mac
Tu dich dàng lién trén hai so "SàiGòn", ngày 18/11/1935 va 25/11/1935 (ngay cà
Che Lan Vién, Quàch Tàn, Nguyén Bà Tin déu cho bài tha này là do Hàn Màc Tu
sàng tàc). Nhà nghién cùu cho ràng tu tap Dau thuang, tha Hàn Màc Tu dà thàm
dàm màu sàc tugng trung gàn gùi vói Baudelaire, Rimbaud, Mallarmé, Valéry... De
càp tói vàn de tòn giào trong tha Hàn Màc Tu, Phan Cu De con phàn tich "Chat
Dao" va "Chat Dòi" trong tha cùa thi si va két luàn Hàn Màc Tu là "con chim dàu

dàn cùa nhóm tha Quy Nhan, là mot trong nhùng nggn co tiéu biéu cùa trào luu vàn
hgc làng man va tugng trung thòi ky 1930 - 1945".[33, 78] Nàm 1997 vói "Con màt
tha", Dò Lai Thuy làm mot cugc hành trình "ma thàm" vào thè giói nghe thuàt cùa


19

Phong trào Tha mói va dà ve nén chàn dung Hàn Màc Tu trong "mot tu duy tha dgc
dào"[185, 217]. Con duòng nghién cùu cùa Dò Lai Thuy là tién tu "vàn bàn" dén
"vàn cành" va "màt tha", ngòn ngù tha de càt nghla "ma so cùa tha". Càch viét cùa
"Con màt tha" là chuyén du hành cùa nhà nghién cùu cùng thi si vào thè giói cùa
Cài Dep. "Trén vàn bàn cùa thi nhàn, nhà phé binh xày càt mot vàn bàn khàc, mot
siéu vàn bàn" [185, 26]. Dò Lai Thuy dà néu ra mot so dàc trung tu duy tha Hàn Màc
Tu nhu: "tinh trù tinh", "tu duy tòn giào", "mò hinh va sàng tao" va coi dò là chiéc
"chia khoà vàng" de mò cành cùa làu dai nghe thuàt tha Hàn Màc Tu. Gàn day, G.S
Ha Minh Due cho ra dòi chuyén luàn "Mot thòi dai trong thi ca" nhàm di sàu nghién
cùu khàng dinh nhùng già tri càn bàn cùa phong trào Tha mói. Sau bài "Khài luàn"
mò dàu CÓ y nghla bao quàt ve Tha mói, càc bài viét tiép theo tim ra nhùng dóng
góp tich cuc cùa phong trào này ò phuang dién tinh yéu qué huang, yéu thién nhién
dàt nuóc cùng nhu càc già tri nhàn bàn, nhàn vàn trong sàng. Nhà nghién cùu dà
khàc hoa sinh dòng chàn dung cùa càc nhà tha tiéu biéu: Xuàn Diéu, Huy Càn, Che
Lan Vién, Hàn Màc Tu, Nguyén Binh, Tè Hanh, Vù Hoàng Chuang. Riéng Hàn
Mac Tu, Ha Minh Due phàt hien dò là "mot hón tha rat la ma rat thàn quen". Thi si
dà song hét minh de co dugc mot sue sàng tao rat lón. Theo nhà nghién cùu thi "Tha
Hàn Màc Tu dà di tu cugc dòi de dén nhùng coi xa xòi" va trong dò "... dàu vèt cùa
su song in dàm han cà là nhùng mién qué" [42, 170]. Vói bài viét "Buóc tién cùa tha
nùa dàu thè ky", G.S Ma Giang Làn thè hien mot cài nhin tóng quàt ve tha Viét
Nam, dành già "Hàn Mac Tu là mot trong nhùng nhà tha co sue sàng tao mành liét
nhàt cùa Phong trào Tha mói" va "bò ba Truòng tha Loan"(Hàn Màc Tu, Che Lan
Vién, Bich Khé) dà thay thè cho nhùng vi tinh tu cùa Tha mói nhu Thè Lù, Xuàn

Diéu. Sàch "Tha Hàn Mac Tu va nhùng lòi binh"[107] dà tap hgp dugc mot so bài
viét nghién cùu mói ve tha va dòi Hàn Mac Tu cùa Ma Giang Làn, Pham Xuàn
Tuyén, Nguyén Thanh Hùng, Tò Kiéu Ngàn, Le Bào... Sàch "Thi ca Viét Nam thòi
tién chièn 1932-1945" cùa Phan Canh muón khào cùu riéng ve thi ca de phàn biet
vói "Viét Nam thi nhàn tién chièn" chi nghién cùu nhiéu ve thi nhàn. Hàn Mac Tu,
Che Lan Vién, Bich Khè dugc giói thieu va trich tuyén mot so bài tha trong phàn
viét ve càc khuynh huóng tugng trung va siéu thuc cùa cuón sàch. Luàn àn "Thè giói


20

nghe thuàt tha Hàn Màc Tù"cùa Chu Vàn San dugc coi là mot còng trình khà cóng
phu [155], Tàc già luàn àn dà tiép càn Hàn Màc Tu "Tu quan niém tha... dén thè
giói hinh tugng... va mot loai hình tha dòc dào" (tue là Tha Dién), tu dò nghién cùu
mot so hình tugng trong thè giói nghe thuàt tha Hàn Mac Tu nhu: hình tugng"Cài
Tòi dau thuang mành liét ma tuyét vgng", hình tugng "Nàng Tha xuàn tinh ma trinh
khièt", hình tugng "mot thè giói thàn quen ma ky di". Riéng ve mói quan he giùa
Hàn Mac Tu vói nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan", luàn àn này chi diém qua,
CÓ le là do quan niém dò khòng phài là muc dich nghién cùu chù yéu.
5.2 Mot so nhàn xét ve lich su nghién ciac Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh
Dinh, "Truang tha Loqn".
Nhin toàn cành bue tranh ly luàn phé binh nghién cùu ve Hàn Màc Tu va
nhóm tha Binh Dinh," Truòng tha Loan", co thè nhàn xét nhu sau :
5.2.1 Ve phuang phàp nghién cùu :
Trong suót han sàu muai nàm qua, giói nghién cùu dà rat "dung còng" trong vièc
tiép càn Hàn Mac Tu, nhóm tha Binh Dinh va "Truòng tha Loan". Duòi day là
nhùng phuang phàp nghién cùu dà dugc thuc hien va dat hiéu qua khàc nhau:
- Phuang phàp "phé binh khàch quan" theo kiéu thuc chùng luàn (Tran Thanh
Mai, Hoàng Diep, Thài Vàn Kiém, Thè Phong...).
- Phuang phàp phé binh chiù ành huòng lói phé binh àn tugng chù nghla

(Hoài Thanh).
- Phuang phàp phé binh Màc xit (Ha Minh Due, Le Dinh Ky, Phan Cu De,
Ma Giang Làn, Nguyén Hoành Khung, Tran Dinh Su, Vù Quàn Phuang, Vàn Tàm,
Vuang Tri Nhàn va càc tàc già giào trinh lich su vàn hgc Viét Nam 1930 - 1945 cùa
Dai hgc Su pham Ha Nói va Dai hgc Tóng hgp Ha Nói).
- Phuang phàp vàn hgc so sành (Tran Thanh Mai, Tran Tài Phùng, Phan Cu
De, Vuang Tri Nhàn...).
- Càch tiép càn nghiéng ve trièt hgc va tòn giào (Huynh Phan Anh, Nguyén
Xuàn Hoàng, Nguyén Mòng Giàc, Vó Long Té, Dàng Tién, Phan Xuàn Sanh, L.M
Dùng Lac Tran Cao Tuòng...).


21

- Càch tiép càn nghiéng ve thi phàp hgc (Tran Dinh Su, Hoàng Nggc Hién,
Dò Lai Thuy, Dào Truòng Phùc, Le Huy Oanh, Bùi Xuàn Bào, Pham Dàn Binh, Chu
Vàn San...).
Trong thuc té ìt co còng trình nào chi vàn dung thuàn tuy mot phuang phàp
nghién cùu. Mac dù phói hgp nhiéu phuang phàp nghién cùu nhung trong tìjfng còng
trinh vàn nói tròi lén mot phuang phàp nào dò mang tinh chat chù dao. Tàt cà càc
phuang phàp nghién cùu co màt trong mot còng trình déu co tàc dung bó sung, ho
trg, khàc phuc cho nhau nhùng han che nào dò (néu co). Gàn day, phuang phàp
nghién cùu phé binh Màc xit vùa tiép tue phàt huy sàng tao nhùng uu thè tiép càn
truyén thóng, lai vùa tan dung nhùng yéu tó tich cuc cùa càc phuang phàp nghién
cùu khàc, dà tu làm phong phù cho con duòng tiép càn cùa minh va dat dugc nhùng
két qua dàng kè.
5.2.2 Nhùng vàn de càn tiép tue nghién ciac
Hàn Màc Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" dà dugc nghién cùu
khà nhiéu trong mày chuc nàm qua. Xu thè chung cùa càc thè he nghién cùu là dàn
dàn co càch dành già toàn dién va thoà dàng han ve hién tugng vàn hgc hàp dàn này.

Già nùa thè ky là quàng thòi gian khòng ngàn nhung chua hàn dà là dai trong hành
trình tim hiéu ve càc thi si Binh Dinh. Cho dén nay dà co gàn hai muai cuón sàch
viét riéng ve Hàn Màc Tu. Ay là chua ké nhùng bài bào, càc chuang sàch viét le
trong càc cóng trình khàc dà lén dén con so hàng tram. Néu nhu Xuàn Diéu tùng
dugfc xem là nhà tha mói nhàt trong càc nhà Tha mói, thi Hàn Màc Tu co thè duac
coi là la nhàt, phùc tap nhàt va bi dn nhàt.
Hàn Màc Tu, nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" là nhùng hién tuang
vàn hoc dà gay ra nhùng àm ành sàu sàc, thàch thùc su khàm phà nhung cùng de
gay ra su ngò nhàn, co thè dàn dén nhùng y kién trai nguac nhau. Nguòi thi cho là
thién tài, kè thi cho là dién loan, thàm chi phù nhan gay gàt. Càng ve sau, du luàn ca
tung Hàn Mac Tu ngày càng nhiéu. Ngay cà nhùng nguòi xua kia tùng kich liét
phàn dòi "Tha Loan", "Tha Dién" cùng trò nén "diu giong", thùa nhàn tài nàng cùa
Hàn Màc Tu cùng nhu "Tu Linh" trong nhóm tha Binh Dinh. Ngoài mot so còng
trinh truc tiép nghién cùu ve Hàn Mac Tu va nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha


22

Loan" nhu "Hàn Màc Tu thi sì tién chién" (Hoàng Diép), "Hàn Màc Tu huang tham
va màt dàng" (Tran Thi Huyén Trang), "Tha vàn Hàn Màc Tu (phé binh va tuòng
niém)" (Phan Cu De), con lai hàu hét càc còng trinh khàc thuòng chù yéu nghién
cùu ve tiéu su, con nguòi, bénh tàt, nhùng mòi tinh, sé phàn cay dàng, hoàn cành bi
dàt va càc tàm trang tòn giào cùa Hàn Màc Tu, ma it de càp dén nhóm tha Binh
Dinh, "Truòng tha Loan". Càc nhà nghién cùu thuòng dua ra nhùng nhàn dinh tóng
quàt han là di sàu vào khào sàt, phàn tich vàn bàn tha cùa thi si de chùng minh,
thuyét phuc. Thuc tién cho thày viéc giài ma, càt nghla tha Hàn Màc Tu nói riéng va
tha làng man, tuang trung, siéu thuc nói chung, khòng he don gian. Ngay dén cà
Hoài Thanh là nguòi binh tha nói tiéng là tinh té va sàc sào, vày ma trong phàn viét
ve Hàn Màc Tu cùng né trành phàn tich. So luang bài viét nghién cùu ve vi thè, tài
nàng cùa Hàn Mac Tu trong viéc tó chùc, xày dung, dinh huóng quan niém thàm

my, gai y càm hùng sàng tàc, lua chon de tài, ra tuyén ngòn nghe thuàt cho nhóm
tha Binh Dinh va "Truòng tha Loan" vàn con khà thua vàng. Xét tóng thè ve huóng
nghién cùu cùa de tài Hàn Mac Tu va nhóm thù Binh Dinh 1932 -1945, co le càn
phài tiép tue tim hiéu mot so vàn de sau:
- Thù nhàt là phài nghién cùu nhùng tién de lich su xà hòi, vàn hoà va my hoc
dà chi phòi manh me dén su phàt sinh, phàt trién hien tuang Hàn Màc Tu va nhóm
tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" trong bue tranh chung cùa Phong trào Tha mói
1932 - 1945. Vàn hoc là mot hinh thài y thùc xà hói dàc thù co quan he gàn bó vói
ca so lich su xà hói làm này sinh ra nò. Vàn hoc con co nhùng quan he vói càc hinh
thài y thùc xà hòi khàc trong càc mòi giao luu vàn hoà thuòc mot thòi dai nhàt dinh.
Hàn Mac Tu va "Truòng tha Loan" dù dòc dào "kinh di" dén dàu cùng khòng nàm
ngoài quy luàt ày. Vi thè càn tiép tue làm rò nhùng tién de lich su xà hói va my hoc,
nhùng quan he giao luu vàn hoà, vàn hoc Dóng - Tày, càc yéu tò dàn toc va quóc té,
truyén thóng va hién dai... dà chi phòi truc tiép hoàc giàn tiép dén su hinh thành,
phàt trién cùa nhóm tha Binh Dinh, "Truòng tha Loan" va riéng hién tuang Hàn
Mac Tu nhu thè nào.
- Thù hai là thuc tién sàng tàc "Tha Dién", "Tha Loan" khòng thè ngàu nhién
ma co. Han thè, no con phàn ành quan niém nghé thuàt cùa Hàn Màc Tu va càc thi