Luận án tiến sĩ kinh tế nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch thừa thiên huế, việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

LÊ THỊ NGỌC ANH

NGHIÊN CỨU NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ, VIỆT NAM

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số : 9340101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS. BÙI THỊ TÁM
PGS. TS. NGUYỄN ĐĂNG HÀO

Huế - Năm 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tôi. Các số liệu,
kết quả nghiên cứu, điều tra nêu trong luận án là trung thực. Kết luận khoa học
của luận án chưa từng được ai công bố trong các công trình khác.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Thị Ngọc Anh

i

LỜI CẢM ƠN
Trước tiên, tôi bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến PGS.TS Bùi
Thị Tám và PGS.TS Nguyễn Đăng Hào đã hướng dẫn và chỉ bảo tận tình cho tôi
trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận án này.
Tôi bày tỏ lời cám ơn tới Khoa Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh
tế, Đại học Huế; Khoa Du lịch, Đại học Huế cùng các thầy cô trong và ngoài
Khoa đã quan tâm, tham gia đóng góp ý kiến và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thiện luận án này.
Tôi xin trân trọng gửi lời cám ơn tới các chuyên gia ở Tổng cục Du lịch, ở
tỉnh Thừa Thiên Huế và nhiều tỉnh thành trên cả nước, đại diện của các doanh
nghiệp du lịch - lữ hành - khách sạn ở các tỉnh Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng Quảng Nam đã nhiệt tình tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp những tài liệu và
thông tin quý báu giúp tôi có thể thực hiện hoàn thành nghiên cứu này. Sự giúp đỡ
của các chuyên gia, các doanh nghiệp và các đồng nghiệp không chỉ là một trong
những yếu tố tiên quyết cho thành công của đề tài mà còn là sự khuyến khích về
tinh thần và nhiệt huyết hỗ trợ tôi trong suốt hành trình này.
Và trên hết, tôi chân thành cám ơn gia đình đã luôn bên cạnh động viên,
cám ơn bạn bè đã cổ vũ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thiện luận án
này./.

ii




DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DN

Doanh nghiệp

ECR

European Competitiveness Report (Báo cáo về Năng lực cạnh
tranh của Châu Âu)

Huế
Hội An
LTCT

Thừa Thiên Huế
Quảng Nam
Lợi thế cạnh tranh

NLCT

Năng lực cạnh tranh

PCI

Provincial Competitiveness Index (Chỉ số năng lực cạnh tranh
cấp tỉnh)

TDCA

Tourism Destination Competitiveness and Attractiveness (Khả
năng thu hút và khả năng cạnh tranh của điểm đến du lịch)

TNDL

Tài nguyên du lịch

TFP

Total Factor Productivity (Năng suất các nhân tố tổng hợp)

UNWTO

United Nations’ World Tourism Organization (Tổ chức du lịch
thế giới của Liên hợp quốc)

UBND

Uỷ Ban Nhân Dân

WCI

World Competitiveness Index (Chỉ số cạnh tranh toàn cầu)

WEF

World Economics Forum (Diễn đàn kinh tế thế giới)

WTTC

World Travel and Tourism Council (Ủy ban Du lịch và Lữ
hành thế giới)

iii




MỤC LỤC
Lời cảm ơn .............................................................................................................. ii
Danh mục các từ viết tắt ........................................................................................ iii
Mục lục .................................................................................................................. iv
Danh mục các bảng .............................................................................................. viii
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ ...................................................................................x
PHẦN I. MỞ ĐẦU .................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2.. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...........................................................................5
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................5
4. Những đóng góp mới của luận án ........................................................................7
5. Kết cấu của luận án ..............................................................................................9
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU...............................................................11
CHƯƠNG 1. TỔNG LƯỢC VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.............................11
1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan ..................................................................11
1.1.1 Khái niệm điểm đến, điểm đến du lịch và điểm đến du lịch địa phương .....11
1.1.2 Khả năng thu hút của điểm đến du lịch.........................................................14
1.1.3 Hình ảnh điểm đến ........................................................................................15
1.1.4 Năng lực cạnh tranh và các cấp độ cạnh tranh..............................................16
1.1.5 Lợi thế cạnh tranh và lợi thế so sánh ............................................................21
1.2 Năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch .......................................................24
1.2.1 Khái niệm năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch ...................................24
1.2.2 Các yếu tố cơ bản cấu thành năng lực cạnh tranh điểm đến .........................26
1.2.3 Mối quan hệ giữa khả năng thu hút và năng lực cạnh tranh của điểm đến ...27
1.3. Các mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến .....................................29

1.3.1 Các nghiên cứu ngoài nước...........................................................................29
1.3.2 Các nghiên cứu trong nước ..........................................................................34
1.4 Các mô hình lý thuyết về năng lực cạnh tranh điểm đến quốc gia và điểm đến
địa phương .............................................................................................................35
1.5 Một số cách tiếp cận khác về phân tích điểm đến cạnh tranh ..........................39
Tiểu kết Chương 1 .................................................................................................52

iv




CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU .....................................................................................................53
2.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu...........................................................................53
2.1.1 Về điều kiện tự nhiên ....................................................................................53
2.1.2 Tình hình phát triển kinh tế xã hội của Thừa Thiên Huế ..............................54
2.1.3 Khái quát về tài nguyên du lịch của Thừa Thiên Huế ..................................58
2.1.4 Tình hình phát triển du lịch Thừa Thiên Huế trong mối quan hệ so sánh với
Đà Nẵng và Quảng Nam ........................................................................................61
2.2 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................66
2.2.1 Thiết kế qui trình nghiên cứu ........................................................................66
2.2.2 Phương pháp thu thập và phân tích số liệu ...................................................68
CHƯƠNG 3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ CẤU THÀNH NĂNG LỰC
CẠNH TRANH CỦA ĐIỂM ĐẾN HUẾ............................................................77
3.1 Đề xuất mô hình lý thuyết đánh giá năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế ..77
3.2 Phân tích nhân tố khám phá các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của
điểm đến Huế .........................................................................................................88
3.2.1 Kiểm tra độ tin cậy và sự phù hợp của số liệu ..............................................88
3.2.2 Kết quả phân tích nhân tố khám phá .............................................................89

3.3 Phân tích nhân tố khẳng định các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của
điểm đến Huế .........................................................................................................93
3.3.1 Mô hình hiệu chỉnh phân tích năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế .........93
3.3.2 Kết quả phân tích nhân tố khẳng định thang đo các nhân tố cấu thành năng
lực cạnh tranh của điểm đến Huế ...........................................................................95
3.3.3 Thảo luận ....................................................................................................102
3.4. Đánh giá các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế ......104
3.4.1. Đánh giá của các nhóm chuyên gia về các nhân tố cấu thành năng lực cạnh
tranh của điểm đến du lịch Huế ...........................................................................105
3.4.2 Đánh giá chung về năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Huế so với các
điểm đến du lịch Đà Nẵng và Hội An ..................................................................112

v




CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH NHẰM
NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH
THỪA THIÊN HUẾ ..........................................................................................115
4.1 Định hướng phát triển du lịch Thừa Thiên Huế đến năm 2020 và tầm nhìn đến
2030......................................................................................................................115
4.1.1 Quan điểm và mục tiêu phát triển du lịch Thừa Thiên Huế........................115
4.1.2 Các định hướng phát triển du lịch Thừa Thiên Huế ...................................115
4.2. Các giải pháp chiến lược nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của điểm đến
Huế .......................................................................................................................118
4.2.1. Hoàn thiện và triển khai thực hiện quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Thừa
Thiên Huế.............................................................................................................119
4.2.2 Tăng cường thu hút các nguồn vốn đầu tư phát triển du lịch theo hướng xã
hội hóa..................................................................................................................120

4.2.3 Đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng điện- đường- giao thông- thông tin
liên lạc nhằm tạo tính thuận lợi, xuyên suốt cho hoạt động du lịch.....................121
4.2.4 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch .............................................122
4.2.5 Củng cố và phát triển các quan hệ hợp tác khu vực, quốc gia và quốc tế ..123
4.3 Các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế
..............................................................................................................................124
4.3.1 Nhóm giải pháp về tăng cường hoạt động quản lý điểm đến .....................124
4.3.2 Nhóm giải pháp về phát triển và hoàn thiện các dịch vụ du lịch chủ yếu ..128
4.3.3 Nhóm các giải pháp về cải thiện các dịch vụ mua sắm ..............................131
4.3.4 Nhóm giải pháp về quản lý và phát huy các giá trị tài nguyên du lịch .......132
4.3.5 Nhóm các giải pháp về cải thiện môi trường du lịch, an ninh an toàn điểm đến134
4.3.6 Nhóm các giải pháp về truyền thông và marketing điểm đến.....................136
PHẦN III. KẾT LUẬN ......................................................................................139
CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ................................................141
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................142
PHỤ LỤC ............................................................................................................150
PHỤ LỤC 1. Danh sách và Phiếu thu thập ý kiến đề xuất của các chuyên gia về
mô hình lý thuyết nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế ................151

vi




PHỤ LỤC 2. Phiếu thu thập ý kiến chuyên gia và doanh nghiệp ........................162
du lịch- lữ hành ....................................................................................................162
PHỤ LỤC 3. Lược trích tổng hợp ý kiến chuyên gia về mô hình lý thuyết ........167
PHỤ LỤC 4. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo các nhân tố cấu thành năng lực
cạnh tranh điểm đến Huế .....................................................................................174
PHỤ LỤC 5. Kết quả phân tích nhân tố khám phá các yếu tố cấu thành năng lực

cạnh tranh điểm đến Huế .....................................................................................177
PHỤ LỤC 6. Kiểm định độ tin cậy thang đo của các nhân tố khám phá các yếu tố
cấu thành năng lực cạnh tranh điểm đến Huế ......................................................181
PHỤ LỤC 7. Kiểm tra phân phối chuẩn của các nhóm nhân tố được xác lập cấu
thành năng lực cạnh tranh điểm đến Huế.............................................................184
PHỤ LỤC 8. Tóm tắt kết quả phân tích độ phù hợp của mô hình CFA ..............188
PHỤ LỤC 9. Trích kết quả phân tích One Way ANOVA ...................................190

vii




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1.

Tổng hợp một số cách tiếp cận trong nghiên cứu năng lực cạnh tranh
..........................................................................................................44

Bảng 1.2.

Tổng hợp một số cách tiếp cận mở rộng trong nghiên cứu năng lực
cạnh tranh điểm đến du lịch .............................................................50

Bảng 2.1:

Tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế
giai đoạn 2015- 2017........................................................................55

Bảng 2.2

Một số chỉ tiêu phát triển du lịch Thừa Thiên Huế 2012-2017 ........62

Bảng 2.3:

Tình hình phát triển du lịch của Huế- Đà Nẵng- Quảng Nam giai
đoạn 2013-2017................................................................................65

Bảng 2.4

Tóm tắt quá trình thảo luận nhóm tập trung về mô hình lý thuyết
nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch .....................69

Bảng 2.6.

Thông tin mẫu điều tra .....................................................................75

Bảng 3.1

Kết quả phân tích nhân tố khám phá các yếu tố cấu thành năng lực
cạnh tranh điểm đến Huế .................................................................90

Bảng 3.2

Các biến quan sát của các nhân tố tiềm ẩn cấu thành năng lực cạnh
tranh điểm đến Huế ..........................................................................93

Bảng 3.3

Các chỉ số về sự phù hợp tổng thể của mô hình đánh giá năng lực

cạnh tranh điểm đến du lịch Huế .....................................................97

Bảng 3.4

Trọng số chuẩn hóa, độ tin cậy tổng hợp và phương sai trích .........98

Bảng 3.5

Hệ số tương quan các nhân tố tiềm ẩn và giữa các sai số ..............100

Bảng 3.6

Hiệp phương sai giữa các nhân tố tiềm ẩn và giữa các sai số ........101

Bảng 3.7

So sánh đánh giá của các nhóm chuyên gia về các nhân tố cấu thành
năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế ..........................................106

Bảng 3.8

So sánh đánh giá của các nhóm chuyên gia khác nhau về độ tuổi đối
với các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế 107

Bảng 3.9

So sánh đánh giá của các nhóm chuyên gia khác nhau về kinh
nghiệm công tác đối với các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh
của điểm đến Huế ...........................................................................108

viii




Bảng 3.10

So sánh đánh giá của các nhóm chuyên gia khác nhau về kinh
nghiệm công tác ngành du lịch về các nhân tố cấu thành năng lực
cạnh tranh của điểm đến Huế .........................................................110

Bảng 3.11

So sánh đánh giá của các nhóm chuyên gia khác nhau về nghề
nghiệp về các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm đến
Huế .................................................................................................111

Bảng 3.12

So sánh các nhân tố năng lực cạnh tranh của các điểm đến Huế, Đà
Nẵng và Hội An .............................................................................112

ix




DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1

Mô hình Porter về điểm đến cạnh tranh .............................................36

Sơ đồ 1.2

Mô hình cạnh tranh điểm đến của Ritchie và Crouch ........................38

Sơ đồ 2.1

Các bước chính của quá trình nghiên cứu ..........................................67

Sơ đồ 3.1

Mô hình đề xuất nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến ..............80

Sơ đồ 3.2

Mô hình hiệu chỉnh đánh giá năng lực cạnh tranh của điểm đến du
lịch Huế ..............................................................................................93

Sơ đồ 3.3

Kết quả phân tích CFA mô hình đo lường năng lực cạnh tranh điểm
đến du lịch Thừa Thiên Huế ...............................................................96

SƠ ĐỒ
Biểu đồ 2.1 Chỉ số PCI các tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm Trung bộ
năm 2016 ............................................................................................57
Biểu đồ 2.2 Chỉ số PCI Thừa Thiên Huế giai đoạn 2006- 2016 ............................57

x


PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong một vài thập niên gần đây thế giới đã chứng kiến sự phát triển với tốc
độ bùng phát của ngành du lịch trở thành một trong những ngành công nghiệp lớn
nhất của nền kinh tế thế giới, và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội
của nhiều quốc gia thông qua tạo ra nguồn thu ngoại tệ, việc làm và thu nhập, thúc
đẩy các ngành nghề khác phát triển..... Theo Báo cáo năng lực cạnh tranh du lịch và
lữ hành 2015 của Diễn đàn kinh tế thế giới [100] ‘...mặc dù thế giới đang đối mặt
với những căng thẳng về địa chính trị từ khu vực Trung Đông và Ucraina đến Đông
Nam Á, các mối đe dọa về khủng bố đang lan rộng khắp toàn cầu, nhưng tác động
của các sự kiện này đến du lịch lữ hành đang là vấn đề chưa rõ ràng’. Trong khi một
số quốc gia và địa phương điểm đến đang phải hứng chịu nhiều tác động do sự suy
giảm về lượt du khách quốc tế thì một số điểm đến khác lại có tác động ngược lại.
Và đặc biệt lý thú là trong mấy năm gần đây ngành du lịch và lữ hành thế giới vẫn
tiếp tục tăng trưởng. Tổng lượt du khách quốc tế đạt kỷ lục 1.19 tỉ lượt trong năm
2015, tăng 52 triệu so với 2014 (UNWTO, 2016). Theo đánh giá của Ủy ban Du
lịch và Lữ hành thế giới (WTTC) thì du lịch và lữ hành hiện nay đang đóng góp
10.2% GDP thế giới với tổng doanh thu 7,613.3 tỉ đô la Mỹ và chiếm 6.6% kim
ngạch xuất khẩu toàn cầu, đóng góp 9.6% việc làm toàn cầu và con số này có thể
lên 12.1% trong năm 2027 (WTTC, 2017).
Khi thị trường du lịch quốc tế ngày càng phát triển thì năng lực cạnh tranh của
điểm đến càng được xem là yếu tố quan trọng tác động đến hoạt động kinh doanh du
lịch. Pearce (1997:25) [76] cho rằng “Khi du lịch thế giới ngày càng trở nên cạnh
tranh…tất cả nhận thức sâu sắc về sự phát triển, thế mạnh và các điểm yếu trong cạnh
tranh của điểm đến sẽ là yếu tố tối quan trọng”. Cũng với quan điểm này, Crouch và
Ritchie (2000:6) [82] nhấn mạnh “khả năng cạnh tranh của điểm đến có tác động
phân loại nội bộ ngành và vì thế nó (khả năng cạnh tranh) đang là vấn đề thu hút sự

quan tâm đặc biệt đối với các doanh nghiệp và các nhà nhà hoạch định chính sách”.
Đối với các điểm đến du lịch, năng lực cạnh tranh vừa được coi là động lực và
mục tiêu phát triển của điểm đến, bởi năng lực cạnh tranh sẽ gia tăng cơ hội thu hút

1




thị trường du khách, thúc đẩy du lịch phát triển, kéo theo sự phát triển của các
ngành bổ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương điểm đến, góp phần
xóa đói giảm nghèo. Tiến trình xây dựng và duy trì năng lực cạnh tranh vừa là
nhiệm vụ có tính chiến lược, vừa gắn với hoạt động hàng ngày hàng giờ tại điểm
đến. Một khi điểm đến du lịch trước khi quyết định triển khai chiến lược và giải
pháp phát triển điểm đến, nâng cao năng lực cạnh tranh thì cần giải quyết được một
loạt các vấn đề cốt lõi như: các yếu tố nào cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm
đến? Cách thức đo lường đánh giá các nhân tố này? Liệu danh mục các biến số phổ
cập chung có thể áp dụng để phân tích năng lực cạnh tranh của một điểm đến cụ
thể? Đây là những câu hỏi lớn thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà nghiên cứu
cũng như người làm công tác thực tiễn nhưng cho đến nay vẫn chưa có lời đáp thỏa
mãn cho các câu hỏi này. Thậm chí ngay cả khi điểm đến du lịch thành công trong
chiếm lĩnh thị trường thì danh mục các biến số phổ cập vẫn khó có thể vận dụng để
đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến cụ thể [44].
Đối với ngành du lịch, năng lực cạnh tranh là thước đo mức độ hoạt động của
ngành trên thị trường du lịch quốc tế. Mức độ đóng góp của ngành đối với sự phát
triển của địa phương, của đất nước phụ thuộc rất lớn vào khả năng cạnh tranh của
ngành. Đối với các doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh là yếu tố sống còn xác định
sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp du lịch cần xác định
được các yếu tố cấu thành lợi thế cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của điểm đến,
đánh giá và khai thác các lợi thế cạnh tranh một cách có lợi nhất nhằm nâng cao khả

năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Do vậy, năng lực cạnh tranh điểm
đến là mối quan tâm của nhiều đối tượng bao gồm những nhà hoạch định chính sách
quản lý và phát triển, những nhà nghiên cứu cũng như của các doanh nghiệp.
Về phương diện nghiên cứu, mặc dù bắt đầu khá muộn màng nhưng các
nghiên cứu về khả năng cạnh tranh của điểm đến đã và đang thu hút nhiều sự chú ý
của các chuyên gia cũng như những người làm công tác thực tiễn như nghiên cứu
của Crouch & Ritchie, 1993, 1999; Dwyer, Forsyth, & Rao, 2000; Vengesayi, 2003;
Ekin và Akbulut, 2015 [22, 23, 30, 96, 33]. Đặc biệt, nghiên cứu của Crouch &
Richie (1999) được xem là một trong những nổ lực đáng chú ý trong việc vận hành

2




hóa tổng hợp các biến nghiên cứu cạnh tranh trong du lịch và cạnh tranh ngành để
nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch (theo Enright & Newton,
2005) [34]. Thay vì cho một số nghiên cứu trước đó chỉ chủ yếu tập trung vào lợi
thế cạnh tranh của một số yếu tố lợi thế tài nguyên hoặc giá cả như trong nghiên
cứu của Poon, 1993; Chon &Mayer, 1995 [77, 20]. Có thể thấy các nổ lực nghiên
cứu năng lực cạnh tranh điểm đến trong thời gian qua đã tập trung giải quyết vấn đề
khái niệm, cách tiếp cận và vận hành hóa các biến đo lường năng lực cạnh tranh
điểm đến du lịch hoặc ở phạm vi quốc gia, vùng lãnh thổ hoặc địa phương cụ thể.
Theo đó, các mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch thường bao
gồm: 1) các yếu tố kinh doanh; 2) các yếu tố về quản lý, kế hoạch hóa và phát triển
điểm đến; và 3) các yếu tố nguồn lực du lịch và tính hấp dẫn của điểm đến [34].
Tuy nhiên, tổng lược các nghiên cứu liên quan trên thế giới cũng nhấn mạnh
rằng chưa có một mô hình hoàn thiện về nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến
du lịch vì các mô hình đề xuất đều chưa cung cấp một khung đánh giá tổng hợp các
khía cạnh khác nhau về khả năng cạnh tranh của điểm đến [31, 34, 41, 33]. Thực tế

này đặt ra nhu cầu cần thiết đối các nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh điểm
đến du lịch nhằm góp phần hoàn thiện mô hình lý thuyết cũng như cung cấp các
khuyến cáo chính sách và giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến ở
các phạm vi khác nhau.
Đối với ngành du lịch Việt Nam, trong những năm qua mặc dù có nhiều
chuyển biến tích cực và đạt được tăng trưởng đáng kể, song du lịch Việt Nam nói
chung và du lịch Thừa Thiên Huế (từ đây được tóm lược là Huế) nói riêng chưa
thực sự phát triển xứng với tiềm năng. Sản phẩm du lịch chưa hấp dẫn và thiếu tính
đặc trưng. Khả năng thu hút và hình ảnh của các điểm đến du lịch của Huế còn mờ
nhạt đối với du khách (Bùi Thị Tám, 2010, Trần Thị Ngọc Liên, 2013). Số liệu
thống kê từ Sở Du lịch Thừa Thiên Huế cũng cho thấy, số ngày lưu trú bình quân tại
Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2013-2017 giảm sút từ 2.01 ngày/khách (năm
2013) xuống 1.8 ngày/khách (năm 2017), trong khi các điểm đến lân cận như Đà
Nẵng và Hội An lại có sự tăng nhanh. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về năng lực cạnh
tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế. Với thực tế vượt trội về tài nguyên du

3




lịch và với một điểm đến du lịch được phát triển khá sớm ở Việt Nam cũng như ở
khu vực Miền Trung (Bùi Thị Tám và Mai Lệ Quyên, 2012; Lê Thị Ngọc Anh,
2018), nhưng du lịch Thừa Thiên Huế vẫn chưa có được những bước phát triển nổi
trội khẳng định vị thế của một điểm đến tiên phong trong khu vực.
Cho đến nay cũng đã có một số nghiên cứu về khả năng thu hút, hình ảnh
điểm đến và năng lực cạnh tranh được thực hiện ở khu vực miền Trung như nghiên
cứu của Bùi Thị Tám, 2010; Thái Thanh Hà, 2010, Nguyễn Thị Bích Thủy, 2013
[10, 5]. Tuy nhiên, các nghiên cứu này được thực hiện theo một số cách tiếp cận cụ
thể và với tính chất nghiên cứu khám phá về một số khía cạnh cụ thể liên quan đến

năng lực cạnh tranh. Do vậy, các khuyến nghị cho nghiên cứu tiếp theo từ các
nghiên cứu này đã nhấn mạnh vào việc cần tiếp tục có các nghiên cứu có tính hệ
thống cả về nội dung, phương pháp cũng như vận dụng thực tiễn các mô hình đánh
giá năng lực cạnh tranh của điểm đến.
Về mặt lý thuyết liệu có thể xây dựng một mô hình cấu trúc và có tính khả
thi để đánh giá một cách khoa học các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của một
điểm đến du lịch và tương tác giữa chúng? Về phương diện vận dụng thực tiễn,
năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Huế hiện nay như thế nào? các yếu tố nào
cấu thành đến năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Huế và mức độ tương tác
hỗ trợ giữa chúng? Các cơ hội và giải pháp cụ thể nào cần được khai thác để nâng
cao năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế?
Quyết định số 1622/QĐ-UBND ngày 26/8/2013 của Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh
Thừa Thiên Huế cũng đã nêu rõ quan điểm: ‘Phát triển du lịch Thừa Thiên Huế
nhanh, bền vững, đảm bảo chất lượng và khả năng cạnh tranh, gắn chặt với việc bảo
tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa’, cho thấy được sự quan tâm và tính cấp
bách của công tác đánh giá năng lực cạnh tranh của du lịch Huế nhằm thực hiện
được mục đích “Tập trung phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, phấn
đấu đến năm 2020 đưa Thừa Thiên Huế trở thành điểm đến hàng đầu trong khu vực;
đến năm 2030 xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành một điểm đến ngang hàng với
các thành phố di sản văn hóa thế giới’.

4




Từ thực tế trên, việc nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch
Huế để làm rõ thực trạng phát triển và năng lực cạnh tranh, cũng như các yếu tố ảnh
hưởng đến năng lực cạnh tranh, từ đó đề xuất khuyến nghị chính sách và giải pháp
nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Huế là thực sự cấp thiết.

Do đó, luận án “Nghiên cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa
Thiên Huế, Việt Nam” có ý nghĩa khoa học và hy vọng góp phần nâng cao năng
lực cạnh tranh của du lịch Thừa Thiên Huế, đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã
hội của tỉnh cũng như phát triển du lịch của khu vực Miền Trung trong thời gian tới.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phương pháp luận về năng lực cạnh tranh
của điểm đến du lịch để xây dựng, kiểm định và đề xuất mô hình lý thuyết đánh giá
năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch, và sử dụng trong phân tích, đánh giá năng lực
cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế.
2.2 Mục tiêu cụ thể
1. Hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề lý luận và phương pháp luận về đánh giá
năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch.
2. Xây dựng khung lý thuyết và hệ thống biến đo lường năng lực cạnh tranh
điểm đến du lịch
3. Phân tích, đánh giá các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm đến
du lịch Thừa Thiên Huế
4. Đề xuất định hướng, giải pháp chủ yếu và các hàm ý chính sách nhằm nâng
cao năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận án là những vấn đề lý luận, phương pháp
luận và vận dụng thực tiễn về nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh của điểm
đến du lịch Huế.

5

- Để thực hiện các nội dung nghiên cứu thì đối tượng điều tra là các chủ thể
liên quan đến hoạt động kinh doanh, nghiên cứu, quản lý và phát triển du lịch được
tiếp cận khảo sát gồm các chuyên gia thuộc các cơ quan quản lý nhà nước các cấp
về du lịch, các tổ chức, các doanh nghiệp, các viện trường liên quan.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Để giải quyết các vấn đặt ra và đạt được các mục tiêu của đề tài, phạm vi
nghiên cứu của luận án được xác định cụ thể như sau:
• Về nội dung nghiên cứu: Luận án lựa chọn cách tiếp cận nghiên cứu năng
lực cạnh tranh điểm đến du lịch địa phương – đó là một tỉnh/thành phố cụ thể, mà
không nghiên cứu đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến nói chung ở cấp vĩ mô
(quốc gia, khu vực…) hay ở cấp độ điểm đến vi mô (như một huyện, thị trấn, một
khu du lịch…), và cũng không so sánh đánh giá năng lực cạnh tranh cấp ngành, cấp
quốc gia hay cấp doanh nghiệp. Do vậy, các nội dung nghiên cứu chính gồm:
- Tập trung nghiên cứu làm rõ các khái niệm về điểm đến và các cấp độ
điểm đến, năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch, các vấn đề lý luận và phương pháp
luận về đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch.
- Lựa chọn, thiết kế mô hình và vận hành hóa hệ thống các biến tổng hợp,
các biến chi tiết đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch phù hợp với điều
kiện và ngữ cảnh phát triển điểm đến du lịch địa phương.
- Giới thiệu khái quát về thực trạng quản lý, phát triển điểm đến du lịch Thừa
Thiên Huế và xây dựng năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế.
- Phân tích đánh giá các nhân tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm
đến du lịch Thừa Thiên Huế.
- Nghiên cứu các định hướng, giải pháp và hàm ý chính sách nhằm nâng
cao năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế.
• Về không gian: Với mục tiêu và phạm vi nêu trên, luận án tập trung
nghiên cứu điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế (trong luận án này được gọi vắn tắt
là Huế và cũng phù hợp với tên gọi thông thường được sử dụng trong các chiến

6

lược quảng bá hình ảnh điểm đến của Thừa Thiên Huế). Việc lựa chọn điểm đến
Huế là dựa vào một số tiêu chí sau:
- Vai trò, vị trí và giai đoạn phát triển của điểm đến du lịch Huế trong vùng
du lịch đồng vị Trung Trung Bộ
- Tầm quan trọng và tính phù hợp với chiến lược và quy hoạch phát triển du
lịch của khu vực nói riêng và của du lịch Thừa Thiên Huế nói chung
- Tính có thể kế thừa và so sánh với các nghiên cứu trước về đánh giá năng
lực cạnh tranh của điểm đến du lịch. Đây là yếu tố quan trọng trong nghiên cứu
kiểm định khung lý thuyết.
- Về mặt khái niệm thì năng lực cạnh tranh của một điểm đến được đánh giá
qua các thuộc tính/yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của điểm đến đó. Do vậy,
trong nghiên cứu này việc lựa chọn thêm hai điểm đến phụ cận là Đà Nẵng và
Quảng Nam (Hội An) – là các điểm đến vừa có khả năng chia sẻ thị trường với
điểm đến Huế, nhưng cũng vừa là các điểm đến hợp tác trong nổ lực phát triển diểm
đến khu vực - chỉ nhằm cung cấp thêm thông tin tham khảo, có thể so sánh được và
đề xuất các hàm ý quản lý điểm đến. Việc phân tích năng lực cạnh tranh của hai
điểm đến tham khảo này không thuộc mục tiêu và phạm vi của nghiên cứu này.
• Về thời gian:
- Các số liệu thứ cấp về phát triển điểm đến du lịch được thu thập chủ yếu
cho giai đoạn 2012-2017
- Các nội dung định hướng và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của
điểm đến du lịch Huế được luận giải và đề xuất cho giai đoạn đến năm 2020.
4. Những đóng góp mới của luận án
Trong gần hai thập niên qua, năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch là vấn đề
thu hút sự quan tâm của các nhà hoạch định chính sách quản lý và phát triển điểm đến
du lịch, các doanh nghiệp du lịch lữ hành, cũng như những nhà nghiên cứu liên quan.

Đã có khá nhiều nghiên cứu liên quan nhằm xây dựng khung lý thuyết cũng như vận
dụng trong đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch ở những cấp độ điểm đến
khác nhau.. Tuy nhiên do tính chất đa chiều và phức tạp của bản thân khái niệm năng
lực cạnh tranh điểm đến, đa số các nghiên cứu chỉ dừng lại ở một hoặc một số khía

7




cạnh đánh giá năng lực canh tranh, ngoại trừ một số nghiên cứu năng lực cạnh tranh
điểm đến quốc gia. Điều này khẳng định ý nghĩa khoa học và thực tiễn của các
nghiên cứu về đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến địa phương. Do vậy, khi thực
hiện các mục tiêu đã được xác định, nghiên cứu này có những đóng góp mới sau:
• Về mặt lý luận:
Thứ nhất, luận án đề xuất mô hình lý thuyết đánh giá năng lực cạnh tranh
điểm đến địa phương cùng với hệ thống các biến số đo lường cụ thể phù hợp với
điều kiện cụ thể tài nguyên, đặc điểm phát triển và quản lý điểm đến của từng cấp
độ điểm đến. Góp phần khẳng định sự cần thiết và tính hợp lý của việc tiếp tục các
nghiên cứu hoàn thiện khung lý thuyết đánh giá năng lực điểm đến du lịch theo các
cấp độ khác nhau.
Thứ hai, khác với hầu hết các nghiên cứu trước đây đều dựa vào việc phân
tích và lựa chọn chủ quan của nhà nghiên cứu để xác lập mô hình đánh giá năng lực
cạnh tranh điểm đến du lịch, thì có thể nói đây là một trong số ít các nghiên cứu đầu
tiên vận dụng phương pháp Delphi để tìm kiếm sự đồng thuận trong xây dựng mô
hình cũng như cụ thể hóa các biến đo lường năng lực cạnh tranh điểm đến. Do vậy,
mô hình đề xuất trong nghiên cứu này đảm bảo tính khách quan khoa học. Đây là
đóng góp có ý nghĩa về mặt phương pháp luận và kết quả mô hình đề xuất của luận
án là tài liệu tham khảo hữu ích cho những nhà nghiên cứu liên quan.
Thứ ba, thông thường các nghiên cứu trước chủ yếu chỉ sử dụng phương pháp

phân tích nhân tố khám phá (EFA) nên các kết quả chỉ dừng lại mức độ khám phá,
chưa có nghiên cứu khẳng định và kiểm định sự phù hợp của mô hình trong vận dụng
thực tiễn. Đặc biệt, với số lượng lớn các biến số và tính phức hợp đa diện của chúng
thì càng cần có các nghiên cứu khẳng định để kiểm định các nhân tố cấu thành năng
lực cạnh tranh điểm đến du lịch. Trong nghiên cứu này, với qui mô mẫu số liệu đủ
lớn, việc kết hợp triệt để phương pháp EFA, phân tích nhân tố khẳng định (CFA) đã
giúp giải quyết được hạn chế thường gặp đã nêu trên. Trên cơ sở đó, việc đánh giá
năng lực cạnh tranh không dừng lại ở phân tích từng nhân tố riêng biệt, mà còn phân
tích và chỉ ra tác động qua lại giữa các nhân tố và từ đó là giải pháp quản lý liên quan.
• Về phương diện thực tiễn:

8




Thứ nhất, về mặt thể chế và quản lý, cấp tỉnh là cấp địa phương cao nhất có
quyền hạn và trách nhiệm hoạch định và tổ chức triển khai thực hiện các chiến lược,
quy hoạch và kế hoạch phát triển du lịch ở địa phương. Do vậy, có thể nói nghiên
cứu năng lực cạnh tranh của điểm đến địa phương (cụ thể là cấp tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương) sẽ cung cấp cơ sở dữ liệu khoa học, hợp lý và hữu ích nhất để
xây dựng và hiện thực hóa các chiến lược và kế hoạch phát triển điểm đến du lịch.
Thứ hai, đây là nghiên cứu đầu tiên chuyên sâu về đánh giá năng lực cạnh
tranh điểm đến Thừa Thiên Huế được tiếp cận từ phía cung (chuyên gia, nhà quản
lý và các doanh nghiệp), và với việc sử dụng mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh
điểm đến được xây dựng trên cơ sở khoa học khách quan, nghiên cứu này đã cung
cấp những thông tin cụ thể hữu ích về các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của
điểm đến Thừa Thiên Huế, những điểm mạnh, điểm yếu so với các đối thủ cạnh
tranh. Từ đó, giúp cho các nhà hoạch định chiến lược quản lý và phát triển điểm đến
du lịch Thừa Thiên Huế có được những chính sách phù hợp nhằm nâng cao năng

lực cạnh tranh của điểm đến Thừa Thiên Huế.
Thứ ba, các giải pháp và hàm ý quản lý dựa trên các kết quả nghiên cứu
khách quan, khoa học sẽ giúp cho các nhà quản lý cũng như các doanh nghiệp có
được các định hướng và giải pháp cụ thể trong phát triển sản phẩm cũng như quảng
bá phù hợp với lợi thế cạnh tranh và lợi thế so sánh của điểm đến Huế, đáp ứng tốt
hơn nhu cầu của thị trường, gia tăng sự hài lòng của du khách, góp phần phát triển
du lịch Thừa Thiên Huế theo hướng bền vững.
5. Kết cấu của luận án
Nội dung của luận án bao gồm 3 phần như sau:
Phần I. Mở đầu: giới thiệu tính cấp thiết của đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối
tượng và phạm vi nghiên cứu và những đóng góp mới của luận án.
Phần II. Nội dung nghiên cứu với 4 chương
Chương 1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu: chương này tập trung làm rõ
các vấn đề có tính khái niệm về điểm đến, điểm đến du lịch và năng lực cạnh tranh
điểm đến du lịch, phân biệt sự khác biệt giữa các khái niệm năng lực cạnh tranh
điểm đến du lịch với khả năng thu hút của điểm đến du lịch và hình ảnh điểm đến;

9




các nghiên cứu liên quan trên thế giới và ở Việt Nam về đánh giá năng lực cạnh
tranh điểm đến, các mô hình đề xuất, cách thức vận hành hóa các biến số đánh giá
năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch, đối tượng điều tra và phương pháp đánh giá
năng lực cạnh tranh điểm đến.
Chương 2. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu: trình
bày tổng quan về địa bàn nghiên cứu; quy trình nghiên cứu, xây dựng khung lý
thuyết nghiên cứu năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch, lựa chọn các biến số tổng
hợp và cụ thể hóa cụ thể đo lường năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch; đối tượng

và phương pháp điều tra; cũng như các phương pháp phân tích so sánh đánh giá
năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch và lượng hóa mối liên hệ giữa biến đo lường
năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch.
Chương 3. Kết quả nghiên cứu và bàn luận: với số liệu điều tra năm 4/20164/2017, sử dụng phương pháp phân tích nhân tố khám phá và phân tích nhân tố
khẳng định để xác định các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh điểm đến Huế;
phân tích năng lực cạnh tranh của điểm đến Huế theo từng yếu tố cấu thành năng
lực cạnh tranh và so sánh với một số điểm đến du lịch tương đồng trong khu vực.
Từ đó, bàn luận các vấn đề về có tính lý thuyết về xây dựng mô hình đánh giá năng
lực cạnh tranh điểm đến du lịch, ưu, nhược điểm của mô hình mà tác giả đề xuất so
với các mô hình trong các nghiên cứu liên quan, những nhận định về vận dụng mô
hình và phương pháp đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch.
Chương 4. Một số giải pháp chủ yếu và hàm ý chính sách nhằm nâng cao
năng lực cạnh tranh của điểm đến du lịch Huế: dựa trên kết quả nghiên cứu và phân
tích ngữ cảnh phát triển của du lịch Thừa Thiên Huế cũng như ngữ cảnh phát triển
chung của ngành, chương này xác định một số giải pháp chủ yếu và các hàm ý
chính sách liên quan nhằm hạn chế các điểm yếu, phát huy những lợi thế cạnh tranh
nhằm gia tăng năng lực cạnh trạnh của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế trong thị
trường du lịch khu vực, quốc gia và quốc tế.
Phần III. Kết luận

10




PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1 Một số khái niệm cơ bản liên quan

1.1.1 Khái niệm điểm đến, điểm đến du lịch và điểm đến du lịch địa phương
Một trong những khái niệm cơ bản liên quan đến chủ đề nghiên cứu của đề
tài là khái niệm ‘điểm đến du lịch’, tuy nhiên để có thể hiểu một cách đầy đủ thì
khái niệm này cần làm rõ trong mối quan hệ với một số khái niệm liên quan, đó là
‘điểm đến’ và ‘điểm đến du lịch địa phương’.
Theo từ điển “New Shorter Oxford Dictionary”, điểm đến được định nghĩa là
“nơi mà một người hoặc sự vật đi đến, là điểm kết có chủ định của một hành trình”.
Tương tự, từ điển Cambridge Dictionary xác định điểm đến là ‘nơi mà một người đi
đến hoặc một thứ được gửi tới. Như vậy, về khái niệm điểm đến ở đây đúng với
nghĩa gốc của từ với hai yếu tố quan trọng, đó là một nơi chốn và là điểm kết của
chuyến đi hoặc đích đến của một vật được gửi tới.
Tuy nhiên, khi áp dụng trong du lịch thì điểm đến du lịch được nhiều tác giả
diễn dịch theo những cách tiếp cận khác nhau. Đơn cử, Buhalis (2000) [19] định
nghĩa điểm đến du lịch là nơi mà cung cấp tổng hợp các sản phẩm và dịch vụ du
lịch được tiêu dùng dưới tên thương hiệu của điểm đến. Tác giả còn diễn giải thêm
rằng các điểm đến được xác định rõ ràng theo khu vực địa lý, được hiểu bởi du
khách như là một chỉnh thể với các loại dịch vụ chính, gồm: tính hấp dẫn, tính có
thể tiếp cận, các hoạt động theo gói dịch vụ có sẵn, và các dịch vụ bổ sung. Điều
này cũng thống nhất với định nghĩa của Vanhove (2005) [94] rằng điểm đến du lịch
là một vùng ranh giới địa lý rõ ràng mà ở đó du khách được thưởng ngoạn các trải
nghiệm du lịch khác nhau.
Dưới cách nhìn chỉnh thể, Porter (1998) [80] định nghĩa rằng các điểm đến
như các cụm/nhóm hoặc ‘vùng tập trung của các công ty và tổ chức có quan hệ tương
tác lẫn nhau”. Vanhove (2006) [95] giải nghĩa thêm từ “cụm’ có thể được hiểu như là

11

‘một nhóm các điểm hấp dẫn du lịch, các doanh nghiệp, và các tổ chức trực tiếp hay
gián tiếp liên quan đến du lịch’. Tuy nhiên, hiểu với cách tiếp cận động thái thì
Howie (2003:55) [52] đã chỉ ra: ‘Điểm đến là những nơi mà du lịch phát triển tự phát
hoặc đã và đang được thúc đẩy một cách chủ động. Quá trình chủ động hay bị động
bị ảnh hưởng bởi ngữ cảnh chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội môi trường điểm đến’.
Như vậy, theo nghĩa trực tiếp điểm đến du lịch được hiểu là nơi có ranh giới
thực sự hoặc ranh giới trong nhận thức ví dụ ranh giới địa lý của một hòn đảo, ranh
giới chính trị, hoặc thậm chí ranh giới tạo ra bởi thị trường. Theo đó, điểm đến du
lịch có thể được xác định bằng nhiều cách: hoặc theo ranh giới quản lý hành chính
của một địa phương, vùng lãnh thổ, hoặc theo vùng địa lý, hay theo thị
trường…nhưng phải “chứa một mức độ phát triển du lịch đủ lớn có thể thoả mãn
nhu cầu của du khách” (Gunn, 1994; Bùi Thị Tám, 2012) [43, 2].
Trong những năm gần đây khi bàn đến điểm đến và quản lý điểm đến du lịch
thì các học giả cũng như những người làm công tác thực tiễn thực sự quan tâm đến
phạm vi hay cấp độ điểm đến. Theo đó khái niệm ‘điểm đến du lịch địa phương’
được đề cập thường xuyên hơn bởi chính ở cấp độ điểm đến địa phương thì các yếu
tố của kế hoạch hóa và quản lý điểm đến được thực thi, giám sát và đánh giá. Tổ chức
Du lịch Thế giới của Liên Hợp Quốc (2007: 3) [93] đã định nghĩa: “Điểm đến du lịch
địa phương là một không gian vật chất mà du khách lưu trú lại ít nhất một đêm. Nó
bao gồm các sản phẩm du lịch như các dịch vụ hỗ trợ, các điểm hấp dẫn và các nguồn
lực du lịch trong thời gian đi về một ngày. Nó có các giới hạn vật chất và hành chính
xác định sự quản lý, hình ảnh và nhận thức về khả năng cạnh tranh thị trường”.
Ritchie và Crouch (2003) [83] đã phân biệt rõ hơn một số dạng và cấp độ
điểm đến như sau:
- Một vùng lãnh thổ rộng lớn bao gồm nhiều nước (ví dụ Nam Phi, Đông
Nam Á)
- Một đất nước
- Một tỉnh hay chỉnh thể hành chính tương đương
- Một địa phương đặc thù (như vùng Flander, Normandy)

12




- Một thành phố hay thị xã
- Một địa điểm đặc biệt có sức hút lớn (như công viên quốc gia, Nhà thờ Đức
Bà Pari, Disney world)
Điểm đến du lịch địa phương chứa đựng nhiều yếu tố, tác nhân khác nhau và
thường bao gồm cộng đồng địa phương để thiết lập một mạng lưới hình thành nên các
điểm đến lớn hơn. Điểm đến cũng có thể được hiểu đơn giản là các khu, điểm du lịch,
những khu đô thị, thôn quê, miền núi, hải đảo... Những nơi này có thể là các điểm đến
cho một chuyến đi trong ngày, một kỳ nghỉ ngắn hoặc dài ngày. Ở một khía cạnh
khác, các quốc gia, các lục địa cũng được chào bán như là các điểm đến du lịch, ví dụ
Ủy ban lữ hành châu Âu (ETC) và Hiệp hội Lữ hành khu vực Thái Bình Dương
(PATA) tiếp thị cho Châu Âu và khu vực Thái Bình Dương như là những điểm đến
du lịch. Cách xác định cụ thể này của UNWTO cũng đồng nhất với quan điểm của
các tác giả nêu trên rằng: nói đến điểm đến du lịch là đề cập đến một ranh giới thực
sự hoặc ranh giới trong nhận thức hoặc ranh giới tạo ra bởi thị trường.
Với cách tiếp cận như trên, điểm đến du lịch có thể được phân loại theo hai
cấp độ: Điểm đến vĩ mô và điểm đến vi mô. Điểm đến vĩ mô là các điểm đến bao
gồm hàng ngàn điểm đến nhỏ (vi mô), có thể là vùng, tỉnh, thành phố, thị xã và
thậm chí là các điểm viếng thăm trong nội vi một thị trấn, xã, phường (Inskeep,
1991) [56]. Tuy nhiên, dù ở cấp độ nào thì một điểm đến du lịch cũng phải hội đủ
các cấu thành cơ bản tạo sức thu hút du khách đến với điểm đến và thỏa mãn các
nhu cầu khác nhau của điểm đến. Các yếu tố này bao gồm: Các điểm hấp dẫn du
lịch; Khả năng tiếp cận điểm đến; Các tiện nghi công cộng và cá nhân; Nguồn nhân
lực; Hình ảnh và đặc trưng của điểm đến; và Giá cả [93].
Cũng cần nhấn mạnh rằng trong đa số các nghiên cứu liên quan đến các vấn
đề trong quản lý điểm đến du lịch, khi thuật ngữ ‘điểm đến’ được sử dụng cũng hàm

nghĩa là điểm đến du lịch (Rubies, 2001; Eysteinsson, 2012) [87, 38]. Với cách
phân tích đánh giá các nhân tố tác động Porter (1998) [80] định nghĩa rằng các
điểm đến như các cụm/nhóm (clusters) hoặc ‘vùng tập trung của các công ty và tổ
chức có quan hệ tương tác lẫn nhau”. Vanhove (2006) [95] giải nghĩa thêm từ

13




“cụm’ có thể được hiểu như là ‘một nhóm các điểm hấp dẫn du lịch, các doanh
nghiệp, và các tổ chức trực tiếp hay gián tiếp liên quan đến du lịch’.
Tổng lược các cách tiếp cận ở trên cho phép khái quát một khái niệm chung
về điểm đến du lịch đó là ‘một không gian vật chất cụ thể, có ranh giới hành chính
thực sự hoặc ranh giới trong nhận thức hoặc ranh giới tạo ra bởi thị trường, nhưng
chứa đựng các điểm hấp dẫn du lịch các nguồn lực du lịch, các sản phẩm du lịch và
hệ thống dịch vụ bổ trợ’.
1.1.2 Khả năng thu hút của điểm đến du lịch
Theo Hu and Ritchie (1993: 25) [51], khả năng thu hút của điểm đến “phản
ánh cảm nhận, niềm tin, và ý kiến mà mỗi cá nhân có được về khả năng làm hài
lòng khách hàng của điểm đến trong mối liên hệ với nhu cầu chuyến đi cụ thể của
họ”. Có thể nói một điểm đến càng có khả năng đáp ứng nhu cầu của du khách thì
điểm đến đó càng có thể được du khách lựa chọn. Điều này cũng phù hợp với quan
điểm của Mayo và Jarvis (1981) cho rằng khả năng thu hút của điểm đến là “khả
năng của điểm đến mang lại các lợi ích cho du khách”. Khả năng này phụ thuộc
vào các thuộc tính của điểm đến. Theo Hu và Ritchie (1993) [51] thì tầm quan trọng
của các thuộc tính này giúp du khách đánh giá khả năng thu hút của một điểm đến
và có được lựa chọn phù hợp. Như vậy, khả năng thu hút của điểm đến có thể được
nhận thức bởi du khách mỗi khi họ được tiếp cận thông tin về điểm đến mà không
nhất thiết phải có trải nghiệm thực tế ở điểm đến.

Các nghiên cứu gần đây cũng cho rằng tính phổ biến của một điểm đến du
lịch có thể được gia tăng bởi tổ hợp của các thuộc tính của cạnh tranh và khả năng
thu hút. Trong đó, khả năng cạnh tranh được nhìn nhận từ phía cung và khả năng
thu hút được đánh giá từ phía cầu du lịch (Vengesayi, 2003, Tasci, 2007) [96] .
Để hiểu rõ hơn khả năng thu hút của điểm đến thì cũng cần xem xét thêm
khái niệm điểm hấp dẫn du lịch. Được hiểu theo nghĩa hẹp hơn, các điểm hấp dẫn
du lịch là các yếu tố cơ bản của khả năng thu hút của điểm đến. Đó cũng là những
yếu tố thúc đẩy du khách đến với điểm đến. Trong khi đó, khả năng thu hút của một
điểm đến khuyến khích du khách đến thăm và ở lại điểm đến, hoặc kéo du khách từ

14