Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn thi hành tại tỉnh hưng yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ
Chuyên ngành: Luật kinh tế

PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH
VỰC ĐẤT ĐAI TỪ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH HƢNG YÊN

HOÀNG THỊ THANH HUYỀN

HÀ NỘI 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ
PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH
VỰC ĐẤT ĐAI TỪ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH HƢNG YÊN

HOÀNG THỊ THANH HUYỀN
CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ
MÃ SỐ: 8380107

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thủy.

HÀ NỘI 2019


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng
tôi.
Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ cong trình
nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích
dẫn theo quy định.
Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận văn này.

Học viên

Hoàng Thị Thanh Huyền


LỜI CẢM ƠN
Được sự phân công của Khoa sau đại học, Trường đại học Mở Hà Nội
và được sự đồng ý của giảng viên hướng dẫn TS. Nguyễn Thị Thủy về đề tài
luận văn: “Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai
từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hƣng Yên”. Để hoàn thành được luận văn
này, tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban Giám hiệu, các khoa và quý thầy, cô
Trường đại học Mở Hà Nội, những người đã tận tình và tạo điều kiện giúp đỡ
cho tôi trong quá trình học tập. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô
TS. Nguyễn Thị Thủy, người đã trực tiếp hưỡng dẫn luận văn cho tôi với tất
cả lòng nhiệt tình và sự quan tâm sâu sắc.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, công chức, viên chức
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên, các bạn bè, đồng nghiệp đã hỗ trợ,
tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn của
mình.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhưng luận văn
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được sự góp ý của quý
thầy, cô và bạn bè.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Học viên

Hoàng Thị Thanh Huyền


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................1
CHƢƠNG 1 ..........................................................................................................11
CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI ..........................................................................11
1.1. Lý luận về vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực đất đai .........................................................................................................11
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. ....11
1.1.2. Khái niệm, đặc điểm về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai
1.2 Lý luận về chế định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai .16
1.2.1 Cơ sở xây dựng chế định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai....................................................................................................................16
1.2.2 Khái niệm pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai....................................................................................................................20
1.2.3 Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực đất đai. .........................................................................22
Kết luận Chƣơng 1 ..................................................................................................29
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH
CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI
HƢNG YÊN ..........................................................................................................30
2.1 Nội dung của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử
dụng đất. ............................................................................................................30

2.1.1 Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. ..........................30
2.1.2 Chủ thể vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. ..........................51
2.1.3 Hình thức xử phạt và xác định tính chất, mức độ của hành vi vi phạm
hành chính trong lĩnh vực đất đai.................................................................51
2.1.4 . Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai. ...54
2.2 Đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực sử dụng đất đai tại tỉnh Hƣng Yên. .......................................59
2.2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Hưng Yên và tác động
đến việc thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử
dụng đất tại tỉnh Hưng Yên. ..........................................................................59
2.2.2 Đánh giá thực trạng thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực sử dụng đất tại tỉnh Hưng Yên. ............................................63
Kết luận Chƣơng 2 ..................................................................................................72
CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI
PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC SỬ DỤNG ĐẤT TỪ THỰC
TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH HƢNG YÊN ......................................................73
3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp
luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đát đai tại tỉnh Hƣng
Yên. ....................................................................................................................73
3.1.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên. ................73
3.1.2. Định hướng năng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Hưng Yên...............................75
3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực sử dụng đất từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hƣng Yên. ...........................77
3.2.1. Hoàn thiện các quy định về sở hữu đất đai và quyền sử dụng đất. ...77
3.2.2. Hoàn thiện các quy định về xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, thông
tin đất đai, nâng cao trình độ của cán bộ quản lý đất đai. ...........................78

3.2.3. Sửa đổi, bổ sung các quy định về thị trường bất động sản nói chung
và thị trường quyền sử dụng đất nói riêng. ..................................................79
3.2.4. Sửa đổi, bổ sung các quy định tài chính về đất đai. ...........................79
3.2.5. Bổ sung các quy định về tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra đất
đai, phát hiện và ngăn chặn kịp thời, xử lý nghiêm minh những hành vi vi
phạm của người sử dụng đất. ........................................................................80
3.2.6. Hoàn thiện pháp luật về tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai
trong nhân dân. ..............................................................................................81
Kết luận Chƣơng 3 ..................................................................................................83
KẾT LUẬN ...........................................................................................................85
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................89


MỞ ĐẦU
1 – Tính cấp thiết của đề tài .
Vi phạm quy định trong lĩnh vực đất đai là một chế định cơ bản của pháp
luật đất đai. Chế định này ra đời góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà
nước về đất đai; bởi lẽ, không phải bất cứ tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nào khi sử
dụng đất (gọi chung là người sử dụng đất) cũng đều sử dụng đất đúng mục đích,
phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và tuân thủ các quy định của pháp
luật đất đai. Đặc biệt trong điều kiện kinh tế thị trường, dưới tác động của các quy
luật khách quan của thị trường thì đất đai ngày càng trở nên có giá trị; nên một bộ
phận đáng kể người sử dụng đất sẵn sàng vi phạm pháp luật đất đai miễn sao có
được lợi nhuận do đất đai mang lại. Các quy định về xử lý vi phạm pháp luật đất đai
nói chung và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất đai nói riêng đã
thu hút sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu của giới khoa học pháp lý nước ta . Thời
gian qua đã có nhiều công trình khoa học về vấn đề này được công bố với một số
giải pháp góp phần hoàn thiện chế định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực sử dụng đất.. Những giải pháp này đã được tham khao trong quá trình sửa
đổi, bổ sung các quy định về xử lý vi phạm hành chính về đất đai. Tuy nhiên, thực

tiễn thi hành pháp luật về đất đai cho thấy hiệu quả của việc xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực sử dụng đất chưa đáp ứng sự kỳ vọng, mong muốn của xã hội.
Nhiều vụ vi phạm pháp luật đất đai được phát hiện nhưng việc xử lý cần thiết dứt
điểm, kiên quyết với những chế tài chưa đủ sức răn đe, giáo dục người vi phạm.
Điều này không chỉ khiến dư luận xã hội bức xúc mà còn gây ra ý thức khinh nhờn,
coi thường pháp luật và tạo sự rối ren trong quản lý đất đai. Đây là lý do cần phải
tiếp tục có sự nghiên cứu, đánh giá một cách hệ thống, toàn diện thực trạng pháp
luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai nhằm nhận diện những tồn
tại, bất cập và nguyên nhân của tồn tại, bất cập, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp
góp phần hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thi hành chế định xử lý vi phạm pháp luật
trong lĩnh vực đất đai. Mặt khác, Luật đất đai năm 2013 ra đời với những sửa đổi,
bổ sung về xử lý vi phạm pháp luật đất đai nói chung và xử lý vi phạm hành chính
1


trong lĩnh vực đất đai nói riêng đang được các Bộ, Ngành, địa phương tích cực triển
khai thi hành. Đặt trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu các quy định mới về xử lý vi
phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai của Luật đất đai năm 2013 sẽ góp phần
nâng cao hiệu quả thi hành Đạo luật này ở nước ta.
Hưng Yên là một tỉnh nhỏ ở đồng bằng Bắc bộ, nhưng thời gian qua Đảng
bộ, chính quyền, quân và dân tỉnh Hưng Yên đã nỗ lực vượt khó trong phát triển
kinh tế- xã hội theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và đạt được
những kết quả tích cực. Tốc độ phát triển kinh tế năm sau cao hơn năm trước, hệ
thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật được xây dựng đồng bộ làm thay đổi bộ mặt đô thị, thị
trấn, thị tứ. Kinh tế phát triển kéo theo giá đất ngày càng tăng, đây là một nguyên
nhân khách quan dẫn đến việc vi phạm pháp luật đất đai . Dẫu cho tỉnh đã áp dụng
đồng bộ các biện pháp để phát hiện, ngăn chặn và xử lý vi phạm pháp luật về đất
đai (trong đó có vi phạm hành chính về đất đai) song tình hình vẫn chưa được cải
thiện và đạt hiệu quả mong muốn. Đi tìm nguyên nhân và cơ chế phù hợp để giải
quyết vấn đề này thì không thể không có nghiên cứu, đánh giá toàn diện, hệ thống,

khách quan, khoa học về pháp luật xử lý vi phạm pháp luật trong sử dụng đất tham
chiếu với thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên hiện nay.
Với những lý do cơ bản trên, học viện lựa chọn đề tài “Pháp luật về xử lý vi
phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên”
làm luận văn Thạc sỹ Luật học.
2- Tình hình nghiên cứu.
Hiện nay, các công trình nghiên cứu về “Pháp luật xử lý vi phạm hành
chính” khá nhiều, tuy nhiên, những công trình đề cập trực tiếp đến xử lý vi phạm
hành chính trong lĩnh vực đất đai lại khá hiếm hoi. Đặc biệt, việc nghiên cứu vấn đề
này gắn liền với thực tiễn tại Hưng Yên thì chưa có công trình nào. Các công trình
nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn “Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai và thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên” có thể chia làm ba
nhóm như sau:
2


Nhóm 1 – Những công trình nghiên cứu về xử lý vi phạm hành chính nói
chung. Liên quan đến nhóm này, có rất nhiều công trình ở các cấp độ khác nhau:
Luận án, luận văn, sách tham khảo, chuyên khảo, bài báo khoa học… Có thể kể đến
một số công trình tiêu biểu như: Bàn về vấn đề vi phạm hành chính nhiều lần và
thực hiện nhiều hành vi vi phạm hành chính của tác giả Nguyễn Hoàng Việt, Đào
Thùy Linh, Tạp chí Nghề Luật số 4/2019, tr. 61-66; Một số góp ý hoàn thiện Luật
Xử lý vi phạm hành chính của Trần Quốc Huy, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số
24/2018, tr. 48-52; Điều kiện bảo đảm cho công tác thi hành pháp luật về xử lý vi
phạm hành chính của Nguyễn Hoàng Việt, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số chuyên
đề 5/2015, tr. 27 – 32; Sự chồng chéo giữa biện pháp khắc phục hậu quả với các
hình thức xử phạt trong pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính của tác giả Cao
Vũ Minh trên Tạp chí nhà nước và pháp luật số 10/2018, tr. 38 – 47; Bàn về nguyên
tắc "không xử lý vi phạm hành chính" theo quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm
hành chính của tác giả Trần Thị Lâm Thi đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 14/2010, tr.

36 – 40; Bàn về vấn đề thời hạn, thời hiệu trong xử phạt vi phạm hành chính của tác
giả Nguyễn Văn Quang đăng trên Tạp chí Luật học số 6/2001, tr. 49 – 53; Luật về
xử phạt vi phạm hành chính, của Hoàng Xuân Hoan - Nguyễn Trí Hòa (1993), Nxb
Thành phố Hồ Chí Minh; Hỏi - đáp về Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính, của
Đặng Thanh Sơn - Hà Thị Nga(1996), Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội; Tìm hiểu về
xử phạt vi phạm hành chính, của Phạm Dũng - Hoàng Sao (1998), Nxb. Pháp lý Hà Nội; Chế tài Hành chính - Lý luận và thực tiễn của Vũ Thư (2000), Nxb. Chính
trị quốc gia- Hà Nội… Các công trình nêu trên nghiên cứu những vấn đề chung về
xử lý vi phạm hành chính ở các góc độ, khía cạnh khác nhau… Ví dụ Bài viết Một
số góp ý hoàn thiện Luật Xử lý vi phạm hành chính của tác giả Trần Quốc Huy nêu
một số bất cập và góp ý nhằm hoàn thiện Luật xử lí vi phạm hành chính qua thực
tiễn thi hành, như: hoàn thiện quy định về mức phạt tiền cụ thể đối với hành vi vi
phạm hành chính, qui định đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính,...
Bài viết Bàn về vấn đề vi phạm hành chính nhiều lần và thực hiện nhiều hành vi vi
phạm hành chính của tác giả Nguyễn Hoàng Việt, Đào Thùy Linh phân tích một số
3


tiêu chí để có thể phân biệt vi phạm hành chính nhiều lần và thực hiện nhiều hành vi
vi phạm hành chính, giúp cho việc áp dụng pháp luật của người có thẩm quyền thực
thi công vụ bảo đảm tính chính xác, đúng đắn. Nêu quan điểm về việc ra quyết định
xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp một đối tượng thực hiện nhiều hành
vi vi phạm hành chính. Bài viết Điều kiện bảo đảm cho công tác thi hành pháp luật
về xử lý vi phạm hành chính của Nguyễn Hoàng Việt phân tích tình hình bảo đảm
các điều kiện cho việc thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính kể từ thời
điểm Luật Xử lý vi phạm hành chính có hiệu lực, đánh giá những mặt đạt được,
những mặt còn hạn chế, chỉ ra nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, trên cơ sở
đó đưa ra đề xuất, kiến nghị.
Nhóm thứ hai, đó là nhóm các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý hành
chính trong các lĩnh vực cụ thể, trong đó có lĩnh vực đất đai, như: Trần Thế Vinh
(2012), Bình luận Luật xử lý vi phạm hành chính và chỉ dẫn áp dụng pháp luật xử lý

vi phạm hành chính trong mọi lĩnh vực, Nxb. Lao động, Hà Nội; Vi phạm pháp luật
và đấu tranh chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực kinh tế ở Việt Nam hiện nay,
Luận án tiến sỹ Luật học của Bùi Minh Thanh (2003), Học viện chính trị quốc gia
Hồ Chí Minh - Hà Nội; Vi phạm pháp luật hành chính trong lĩnh vực Hải quan và
giải pháp xử lý, Luận văn Thạc sỹ Luật học của Lê nguyễn Nam Ninh (2004), Học
viện Hành chính quốc gia Hà Nội; Trịnh Thị Mai Huyền (2002), Một số vấn đề về
vi phạm và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, Luận
văn thạc sĩ Luật học, TS. Phạm Hữu Nghị hướng dẫn, Hà Nội; Hoàng Thị Phương
Ly (2016), Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch, Luận văn
thạc sĩ luật học, TS. Nguyễn Thị Thủy hướng dẫn, Hà Nội; Trần Thị Lan Anh
(2016), Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất ở Việt
Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, PGS. TS. Phạm Hữu Nghị hướng dẫn, Hà Nội;
Thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong hoạt động kinh doanh bất
động sản, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trần Quang Anh; TS. Nguyễn Thị Dung
hướng dẫn, Hà Nội, 2018… Trong nhóm công trình nghiên cứu về xử lý hành
chính trong lĩnh vực cụ thể thì các công trình nghiên cứu về xử lý hành chính trong
4


lĩnh vực đất đai chiếm số lượng lớn. Các công trình này dù nghiên cứu pháp luật xử
lý hành chính trong lĩnh vực đất đai ở các khía cạnh khác nhau, nhưng tựu chung
lại, đã làm rõ những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai, phân tích khá thấu đáo thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực đất đai tại Việt Nam, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật
về vấn đề này.
Nhóm thứ ba là các công trình nghiên cứu về thực tiễn thi hành pháp luật xử
lý vi phạm hành chính tại các địa phương. Các công trình thuộc nhóm này có thể kể
đến bao gồm: Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái Bình - Thực trạng và giải pháp
khắc phục, luận văn Thạc sỹ luật học của Đỗ Thị Phương(2005), Học viện chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh- Hà Nội; Pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực

đất đai và thực tiễn thi hành trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, Luận văn thạc sĩ Luật học
của Dương Mai Tùng; PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến hướng dẫn, Hà Nội, 2018;
Hoạt động quản lý xử phạt vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật ở
Ninh Bình của Trịnh Thị Hằng Nga đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Số
chuyên đề 7/2016, tr. 11 – 14; Một cách làm riêng về xử lý vi phạm hành chính ở
huyện Tiên Phước, Quảng Nam của Vũ Minh đăng trên Tạp chí Dân chủ và Pháp
luật số 1/2012, tr. 53 - 54… Các công trình nêu trên đã tìm hiểu, phân tích thực tiễn
thực hiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực tại các địa
phương, nêu những kết quả đạt được trong hoạt động xử lý vi phạm hành chính và
theo dõi thi hành pháp luật; những khó khăn, hạn chế trong công tác này. Qua đó,
các công trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và
nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về vấn đề này.
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu thuộc ba nhóm trên đây đã giải quyết
được một số vấn đề lý luận và thực tiễn về vi phạm pháp luật nói chung và vi phạm
hành chính nói riêng, bao gồm phân tích khái niệm, đặc điểm, hậu quả của vi phạm
pháp luật và vi phạm hành chính; đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao
hiệu quả phòng chống vi phạm pháp luật. Liên quan đến đề tài luận văn mà tác giả
thực hiện, còn có hai công trình khá sát, đó là: Pháp luật xử lý vi phạm hành chính
5


trong lĩnh vực đất đai và thực tiễn thi hành trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, Luận văn
thạc sĩ Luật học của Dương Mai Tùng; PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến hướng dẫn,
Hà Nội, 2018; Vi phạm hành chính về đất đai ở Thái Bình - Thực trạng và giải pháp
khắc phục, luận văn Thạc sỹ luật học của Đỗ Thị Phương(2005), Học viện chính trị
quốc gia Hồ Chí Minh- Hà Nội. Các công trình trên đã phân tích các quy định pháp
luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và thực tiễn thi hành các
quy định này tại địa phương. Từ đó, các công trình chỉ ra những hạn chế, vướng
mắc phát sinh trong thực tiễn thực thi và giải pháp khắc phục về pháp lý liên quan
đến vấn đề này. Tuy nhiên, xem xét dưới góc độ pháp luật xử lý vi phạm pháp luật

trong lĩnh vực đất đai một cách có hệ thống, đầy đủ và toàn diện trên phương diện
lý luận, thực tiễn đặt trong mối quan hệ tham chiếu với Luật đất đai năm 2013, Luật
xử lý vi phạm hành chính năm 2012 nói chung và thực tiễn thi hành lĩnh vực pháp
luật này trên địa bàn tỉnh Hưng Yên nói riêng thì chưa có công trình nào đề cập.
Chính vì thế, trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cứu của các công trình khoa
học có liên quan đến đề tài đã công bố, luận văn đi sâu tìm hiểu pháp luật về xử lý
vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
3.1. Mục đích nghiên cứu.
Mục đích của luận văn là làm rõ những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành
chính và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; làm rõ thực trạng các quy
định pháp luật hiện hành về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và thực
tiễn thực hiện tại Hưng Yên. Thông qua đó, luận văn nêu bật khó khăn, vướng mắc
trong việc thực thi các quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực luật đất đai tại các địa phương nói chung và Hưng Yên nói riêng, từ đó đề xuất
các giải pháp khắc phục, hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn xác định các nhiệm vụ nghiên
cứu cụ thể sau đây;
6


- Tổng hợp, phân tích hệ thống cơ sở lý luận pháp luật về xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực đất đai ở Việt Nam thông qua việc luận giải một số nội dung.
- Phân tích khái niệm và đặc điểm của vi phạm pháp luật đất đai nói chung
và vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai nói riêng.
- Tìm hiểu hậu quả của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
- Phân tích khái niệm và đặc điểm của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh
vực đất đai.
- Mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc và các hình thức xử lý vi phạm hành chính

trong lĩnh vực đất đai.
- Phân tích khái niệm và đặc điểm của pháp luật về xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực đất đai.
- Cơ sở ra đời pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
- Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai.
- Đánh giá thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
đất đai từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên.
- Đưa ra định hướng và giải pháp góp phần hoàn thiện và nâng cao hiệu quả
thi hành pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Hưng
Yên.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài tập trung vào các nội dung chủ yếu sau đây:
- Các quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng, hoàn thiện pháp luật đất
đại nói chung và pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai nói
riêng trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay;

7


- Các quy định của Luật xử phạt vi phạm hành chính năm 2012 và các văn
bản hướng dẫn thi hành về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai nói
riêng;
- Thực tiễn thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai tại tỉnh Hưng Yên.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ở Việt Nam là
một đề tài có phạm vi nghiên cứu rộng và liên quan đến nhiều lĩnh vực pháp luật
khác nhau. Tuy nhiên trong khuôn khổ của một bản luận văn Thạc sỹ luật, tác giả

giới hạn phạm vi nghiên cứu của luận văn ở những nội dung cụ thể sau:
Giới hạn phạm vi nghiên cứu về nội dung: Nghiên cứu, tìm hiểu các quy
định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất đai của Luật đất đai
2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành;
Giới hạn phạm vi nghiên cứu về không gian: Đánh giá thực tiễn thi hành các
quy định của Luật đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành trên địa bàn
tỉnh Hưng Yên.
Mặt khác trên thực tế, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai có thể là vi
phạm về hình sự, vi phạm dân sự, vi phạm hành chính. Tuy nhiên, xem xét, tìm hiểu
vi phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai cho thấy phần lớn các vi phạm hành chính
là do người sử đụng đất thực hiện. Vì vậy, trong khuôn khổ luận văn này, tác giả
nghiên cứu, tìm hiểu vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và xử lý vi phạm
hành chính trong lĩnh vực đất đai giới hạn ở khía cạnh vi phạm hành chính trong
lĩnh vực sử dụng đất do người sử dụng đất thực hiện. Đồng thời đối tượng mà luận
văn này nghiên cứu tập trung vào vi phạm pháp luật trong sử dụng đất đai bị xử lý
bằng biện pháp hành chính mà chưa đến mức vị truy cứu trách nhiệm hình sự giới
hạn trong phạm vi không gian và địa bàn tỉnh Hưng Yên.

8


Giới hạn về phạm vi, thời gian nghiên cứu: Luận văn giới hạn thời gian
nghiên cứu ở giai đoạn từ khi Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành (từ
01/7/2014) đến nay.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Khi thực hiện đề tài này, tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản
sau đây:
- Phương pháp luận nghiên cứu khoa học duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử của Chủ nghĩa Mác- Lê Nin;
- Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:

Phương pháp phân tích, phương pháp lịch sử, phương pháp đối chiếu…được
sử dụng tại Chương 1 khi nghiên cứu lý luận pháp luật về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực sử dụng đất;
Phương pháp đánh giá, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê,
phương pháp tổng hợp…được sử dụng tại Chương 2 khi nghiên cứu thực trạng pháp
luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất đai và thực tiễn thi
hành tại tỉnh Hưng Yên;
Phương pháp bình luận, phương pháp quy nạp, phương pháp diễn
giải…được sử dụng tại Chương 3 khi nghiên cứu giải pháp góp phần hoàn thiện
pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất từ thực tiễn thi
hành tại tỉnh Hưng Yên.
6. Những kết quả nghiên cứu đạt đƣợc.
Luận văn hoàn thành với những kết quả nghiên cứu đạt được cụ thể như sau:
- Hệ thống hóa, bổ sung và phát triển cơ sở lý luận và thực tiễn về pháp luật
về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất ở Việt Nam;
- Giải mã nội hàm khái niệm về xử lý vi phạm hành chính nói chung và xử lý
vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất nói riêng, đồng thời chỉ ra những
đặc điểm của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất;
9


- Tìm hiểu lịch sử phát triển của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực sử dụng đất qua các thời kỳ nhằm nhận diện sự phát triển tư duy pháp lý
của Nhà nước ta trong xây dựng và hoàn thiện lĩnh vực pháp luật này;
- Định giá thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
sử dụng đất và thực tiễn thi hành chế định pháp luật này tại tỉnh Hưng Yên ;
- Đưa các kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm
hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên.
7 – Kết cấu của Luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của

Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận, pháp lý về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
đất đai.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
sử dụng đất và thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực sử dụng đất từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Hưng Yên.

10


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LÝ VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI
1.1. Lý luận về vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính trong
lĩnh vực đất đai
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Khái niệm
Vi phạm hành chính được hiểu là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực
hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội
phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính1. Từ định
nghĩa này có thể hiểu: Vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là hành vi có lỗi
của cá nhân, tổ chức vi phạm các quy định của pháp luật về đất đai mà không phải
là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính2.
Đặc điểm
Bên cạnh những đặc điểm chung của vi phạm hành chính như: Có hành vi
trái pháp luật; Có lỗi; Bị xử lý theo quy định của pháp luật3, thì vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai có một số đặc điểm riêng như sau:
Thứ nhất, chủ thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là người sử
dụng đất (người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất hoặc công nhận quyền sử

dụng đất ổn định; người nhận chuyển quyền sử dụng đất hợp pháp), tổ chức, cá
nhân có liên quan, tổ chức hoạt động dịch vụ về đất đai vi phạm các quy định của
pháp luật đất đai mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định
của pháp luật. Điều này có nghĩa là chủ thể vi phạm pháp luật đất đai bao gồm cá
nhân trong nước, cá nhân nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài (gọi
1

Khoản 1 Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
Khoản 1 Điều 1 Nghị định số 182/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
3
Xem thêm: Trường Đại học Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật hành chính, NXB Tư
pháp, Hà Nội, tr. 126.
2

11


chung là cá nhân); cơ quan, tổ chức kinh tế trong nước và các tổ chức khác (gọi
chung là tổ chức); hộ gia đình; cơ sở tôn giáo được Nhà nước giao đất, cho thuê đất,
công nhận quyền sử dụng đất ổn định lâu dài; được công nhận chuyển quyền sử
dụng đất của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có hành vi vi phạm hành chính trong sử
dụng đất đai hoặc trong việc thực hiện các hoạt động dịch vụ về đất đai. Cán bộ,
công chức nhà nước trong khi thi hành công vụ (thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà
nước về đất đai) có hành vi vi phạm pháp luật về quản lý đất đai không thuộc nhóm
chủ thể vi phạm pháp luật đất đai trong sử dụng đất.
Thứ hai, khách thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là các
quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước với tư cách đại diện chủ sở hữu toàn dân
về đất đai; quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất và chế độ sử dụng các
loại đất được pháp luật đất đai bảo vệ.

Thứ ba, do đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt, là địa bàn phân bố các khu dân
cư, xây dựng cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh-quốc phòng v.v.. và là thành
phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống nên vi phạm hành chính trong lĩnh
vực đất đai không chỉ xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng
đất mà còn xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của cộng đồng.
Hậu quả của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai để lại những tác động tiêu
cực trên nhiều phương diện về chính trị, kinh tế, xã hội và môi trường… Việc khắc
phục hậu của của vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tiến hành rất khó khăn,
phức tạp và rất tốn kém; thậm chí có trường hợp vi phạm hành chính trong lĩnh vực
đất đai để lại hậu quả không thể khắc phục được.
Thứ tư, việc sử dụng đất thường liên quan chặt chẽ đến việc sử dụng nhà ở,
công trình xây dựng và các tài sản khác gắn liền với đất. Do đó vi phạm hành chính
trong lĩnh vực đất đai thường kéo theo vi phạm pháp luật về nhà ở, về lĩnh vực xây
dựng; vi phạm pháp luật trong lĩnh vực dân sự hoặc vi phạm pháp luật đất đai ảnh
hưởng tiêu cực đến vấn đề môi trường, tiềm ẩn nguy cơ đe dọa sự phát triển bền
vững v.v…
12


1.1.2. Khái niệm, đặc điểm xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai
Để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, mọi vi phạm pháp luật đều bị
phát hiện và xử lý kịp thời; theo đó, người có hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý
bằng chế tài pháp lý. Xử lý vi phạm pháp luật là việc xem xét, quyết định áp dụng
các hình thức trách nhiệm pháp lý đối với các cá nhân, tổ chức vi phạm pháp luật.4
Từ quan niệm chung về xử lý vi phạm pháp luật trên đây, có thể hiểu: Xử lý vi phạm
pháp luật đất đai là hoạt động của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc áp
dụng pháp luật đất đai để đưa ra chế tài xử lý hành vi vi phạm pháp luật đất đai
nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước và của người sử dụng đất
trong lĩnh vực đất đai.
Xét về mặt lý luận, vi phạm pháp luật đất đai có 02 hình thức xử lý: i) Xử lý

trách nhiệm hình sự đối với vi phạm pháp luật đất đai nếu tính chất, mức độ và hậu
quả gây ra nghiêm trọng được quy định trong Bộ luật hình sự năm 2015 (Điều 228),
ii) Xử lý hành chính đối với vi phạm pháp luật đất đai mà chưa đến mức phải truy
cứu trách nhiệm hình sự.
Bản chất của hoạt động xử lý vi phạm hành chính là áp dụng một số loại biện
pháp cưỡng chế hành chính do pháp luật quy định. Cưỡng chế hành chính được xác
định là biện pháp cưỡng chế nhà nước do cơ quan hoặc người có thẩm quyền quyết
định áp dụng theo thủ tục hành chính đối với cá nhân có hành vi vi phạm hành
chính hoặc đối với một số cá nhân nhất định với mục đích ngăn chặn, phòng ngừa
hoặc thực hiện công vụ vì lí do an ninh, quốc phòng và vì lợi ích quốc gia. Từ đó,
có thể hiểu xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là việc áp dụng các biện
pháp chế tài mang tính cưỡng chế hành chính Nhà nước đối với chủ thể có hành vi
vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai (Luận văn này tập trung nghiên cứu, tìm
hiểu về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất).
Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai có một số đặc điểm cơ bản
sau đây:
4

Xem: Viện Khoa học Pháp lý (Bộ Tư pháp) (2006), Từ điển Luật học, Nxb. Tư pháp, Hà
Nội, tr. 48.
13


Thứ nhất, đây là hoạt động áp dụng pháp luật đất đai của cơ quan nhà nước
có thẩm quyền nhằm xử lý người có hành vi vi phạm pháp luật đất đai. Điều này có
nghĩa là không phải bất cứ cơ quan nhà nước nào cũng được xử lý người có hành vi
vi phạm pháp luật đất đai mà chỉ những cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy
định của pháp luật mới được áp dụng pháp luật đất đai để xử lý hành vi vi phạm.
Theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành, các cơ quan quản lý nhà nước về đất
đai có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật đất đai; bởi lẽ, vi phạm pháp luật đất đai

xâm phạm khách thể của hoạt động quản lý nhà nước về đất đai; xâm phạm trật tự
quản lý nhà nước về đất đai đã được xác lập. Để khôi phục lại trật tự quản lý nhà
nước về đất đai thì các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai áp dụng chế tài xử lý
đối với hành vi vi phạm pháp luật đất đai. Tuy nhiên, để tránh việc tùy tiện, lợi
dụng việc xử lý vi phạm pháp luật đất đai vì lợi ích nhóm, tham nhũng, tiêu cực
v.v… thì việc xử lý vi phạm pháp luật đất đai của các cơ quan nhà nước có thẩm
quyền phải tuân thủ đúng các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục. Theo quy
định pháp luật hiện hành thì thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực
đất đai được giao cho: Chủ tịch UBND các cấp; thanh tra viên, người được giao
thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đang thi hành công vụ, Chánh Thanh tra
Sở, Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành do Tổng cục trưởng Tổng cụ Quản lý đất
đai, Giám đốc Sở, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và môi trường ra quyết định
thanh tra và thành lập Đoàn thanh tra; Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành cấp Bộ;
Chánh Thanh tra Bộ Tài nguyên và môi trường, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý
đất đai…5
Thứ hai, đối tượng bị xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai
Đối tượng bị xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là cá nhân/tổ
chức có hành vi vi phạm hành chính trong sử dụng đất đai hoặc trong việc thực hiện
các hoạt động dịch vụ về đất đai, bao gồm: Một là, hộ gia đình, cộng đồng dân cư,
cá nhân trong nước, cá nhân nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài (sau
đây gọi là cá nhân); Hai là, tổ chức trong nước, tổ chức nước ngoài, doanh nghiệp
5

Xem: Điều 208 Luật đất đai năm 2013 và Điều 31, 32, 33 Nghị định số 102/2014/NĐ-CP.
14


có vốn đầu tư nước ngoài ( sau đây gọi chung là tổ chức). Ba là, cơ sở tôn giáo6.
Bên cạnh đó, cần lưu ý, theo quy định chung của luật quốc tế và pháp luật Việt
Nam, tổ chức, cá nhân được áp dụng quyền ưu đãi, miễn trừ dành cho cơ quan đại

diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự nước ngoài và cơ quan đại diện của tổ chức quốc tế
tại Việt Nam theo quy định của pháp luật không thuộc đối tượng bị xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất.
Như vậy, người sử dụng đất và những người khác nếu có hành vi trái pháp
luật trong sử dụng đất xâm hại trực tiếp đến quyền đại diện chủ sở hữu đất đai của
Nhà nước, quyền sử dụng đất của người sử dụng đất như: lấn chiếm đất đai, không
sử dụng đất hoặc sử dụng đất không đúng mục đích, chuyển mục đích sử dụng đất
trái phép, hủy hoại đất… Những hành vi vi phạm này thực hiện lần đầu hoặc thiệt
hại do hành vi vi phạm gây ra không lớn, khả năng phục hồi thiệt hại dễ dàng và
người gây thiệt hại đã kịp thời khắc phục, tự nguyện bồi thường thiệt hại…nên chưa
cần thiết phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì sẽ bị áp dụng xử phạt vi phạm hành
chính.
Mục đích của xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử dụng đất nhằm xử
lý kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật đất đai song chưa tới mức độ nguy
hiểm phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự, góp phần bảo vệ tài nguyên đất đai;
đồng thời giáo dục người sử dụng đất nâng cao ý thức chấp hành pháp luật đất đai.
Thứ ba, hình thức xử lý vi phạm hành chính
Hình thức xử lý vi phạm hành chính được hiểu là các biện pháp chế tài cụ thể
mà nhà nước áp dụng đối với cá nhân hoặc tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành
chính. Các chế tài này có thể là về vật chất hoặc tinh thần hay bị hạn chế về các
quyền yêu cầu pháp lý của chủ thể vi phạm hành chính. Các hình thức xử lý vi
phạm hành chính bao gồm:
+ Xử phạt vi phạm hành chính (có hình phạt chính và hình phạt bổ sung, ví
dụ: phạt tiền là hình phạt chính, tịch thu tang vật là hình phạt bổ sung).
6

Xem: Điều 2 Nghị định số 102/2014/NĐ-CP
15

+ Biện pháp khắc phục hậu quả (ví dụ: buộc tháo dỡ công trình, buộc tiêu
hủy hàng hóa, vv…).
+ Biện pháp xử lý hành chính (bao gồm: giáo dục tại xã, phường, thị trấn;
đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai
nghiện bắt buộc).
+ Biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính: áp dụng đối với người chưa
thành niên vi phạm hành chính, bao gồm biện pháp nhắc nhở và biện pháp quản lý
tại gia đình. Đối với lĩnh vực đất đai, hình thức xử lý chủ yếu là xử phạt vi phạm
hành chính. Hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai bao gồm
hình thức xử phạt chính và hình thức xử phạt bổ sung. Hình thức xử phạt chính
gồm: 1) cảnh cáo, 2) phạt tiền. Hình thức xử phạt bổ sung gồm: 1) Tước quyền sử
dụng giấy phép hoặc đình chỉ hoạt động; 2) Tịch thu tang vật vi phạm hành chính,
phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính.
1.2 Lý luận về pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất
đai.
1.2.1 Cơ sở xây dựng chế định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực sử
dụng đất
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nước ta đang chuyển đổi sang nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Khâu đột phá trong chính sách kinh tế cho
bước chuyển đổi này là việc ban hành và thực hiện những chế độ, chính sách mới
trong lĩnh vực quản lý đất đai. Để giải phóng mọi năng lực sảng xuất của người lao
động trong sản xuất nông nghiệp nhằm giải quyết vững chắc vấn đề an ninh lương
thực quốc gia, pháp luật đất đai đã xác định và đề cao vai trò của hộ gia đình, cá
nhân; thừa nhận hộ gia đình, cá nhân là đơn vị kinh tế tự chủ trong sản xuất nông
nghiệp. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất nói chung và hộ
gia đình, cá nhân nói riêng sử dụng ổn định, lâu dài. Hộ gia đình, cá nhân được
chuyển quyền sử dụng đất trong thời hạn giao đất. Những quy định này đã phát huy
hiệu quả tích cực: Người sử dụng đất yên tâm gắn bó lâu dài với đất đai, khuyến
16

khích nông dân đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Nước ta từ một nước thiếu
lương thực, hàng năm phải nhập hàng vạn tấn lương thực đã tự túc được lương thực
và vươn lên trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới. Những quy định của
Luật đất đai năm 2013 về trao quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng
ổn định lâu dài và cho phép quyền sử dụng đất tham gia các giao dịch dân sự đã làm
cho người sử dụng đất ngày càng thấy được giá trị của đất đai. Hơn nữa, trong điều
kiện kinh tế thị trường do chạy theo lợi nhuận mà không ít người sử dụng đất đã
không từ bỏ bất kỳ thủ đoạn nào kể cả thực hiện hành vi vi phạm pháp luật đất đai.
Vì vậy những hành vi vi phạm pháp luật đất đai cần phải bị xử lý kịp thời, nghiêm
minh bằng pháp luật; bởi vì:
Thứ nhất, hành vi vi phạm pháp luật nói chung và hành vi vi phạm pháp luật
đất đai nói riêng đã gây ra những hệ quả tiêu cực đối với đời sống kinh tế - xã hội;
cụ thể:
Một là, hành vi vi phạm pháp luật đất đai xâm phạm đến khách thể của hoạt
động quản lý nhà nước về đất đai. Trật tự quản lý đất đai do Nhà nước xây dựng bị
phá vỡ, làm rối loạn sự vận hành của quan hệ đất đai vận động theo một quỹ đạo
quản lý thống nhất của Nhà nước. Điều này khiến Nhà nước không kiểm soát được
thị trường đất đai, gây tác động tiêu cực đến sự hấp dẫn của môi trường đầu tư –
kinh doanh ở nước ta. Hơn nữa, hành vi vi phạm pháp luật đất đai không chỉ dẫn
đến việc phá vỡ trật tự quản lý và sử dụng đất đã được xác lập mà còn là nguyên
nhân của những tranh chấp, mâu thuẫn nảy sinh trong nội bộ nhân dân, thậm chí
phát triển thành những “điểm nóng” gây mất ổn định về chính trị - xã hội.
Hai là, Hành vi vi phạm pháp luật đất đai là biểu hiện sự coi thường pháp
luật, thể hiện ý thức pháp luật ở một trình độ thấp của người dân nói chung và cán
bộ, công chức nhà nước nói riêng, không tôn trọng các quy tắc ứng xử chung của
cộng đồng trong lĩnh vực đất đai. Đây là điều không thể chấp nhận được trong một
nhà nước pháp quyền. Nơi mà ở đó tính thượng tôn của pháp luật được tôn trọng, đề
cao. Mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội phải tuân thủ pháp luật; không một tổ chức,
cá nhân nào được “đứng trên” pháp luật.

17


Để thiết lập và duy trì trật tự kỷ cương trong xác hội, bảo vệ các quyền lợi và
lợi ích hợp pháp của công dân trong sử dụng đất thì hành vi vi phạm pháp luật đất
đai phải được pháp luật xử lý kịp thời, dứt điểm, nghiêm minh và bị lên án mạnh
mẽ.
Thứ hai, Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã khẳng định: “Nhà
nước quản lý xã hội bằng pháp luật chứ không phải bằng đạo lý”. Điều này là vô
cùng quan trọng; bởi lẽ, quá trình chuyển đổi nền kinh tế được quản lý theo cơ chế
tập trung, quan liêu, bao cấp, kế hoạch hóa cao độ sang nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa sẽ tồn tại nhiều thành phần kinh tế có lợi ích không đồng
nhất, thậm chí đối lập, mâu thuẫn với nhau. Để các thành phần kinh tế cùng tồn tại,
hợp tác và phát triển đòi hỏi Nhà nước phải giải quyết một cách hài hòa lợi ích của
những chủ thể này. Muốn vậy, chúng ta cần phải xây dựng Nhà nước và pháp quyền
xã hội chủ nghĩa. Pháp luật với những đặc trưng mang tính đặc thù và tính quy
phạm, tính bắt buộc chung, tính cưỡng chế và tính tự điều chỉnh sẽ tạo lập được sự
bình đẳng về quyền và nghĩa vụ cho mọi thành phần kinh tế trong hoạt động sản
xuất – kinh doanh. Điều này có nghĩa là pháp luật thông qua cơ chế điều chỉnh sẽ
tác động vào những hành vi ứng xử của các chủ thể tham gia quan hệ đất đai trên
hai phương diện: i) Đối với những ứng xử của các chủ thể tham gia quan hệ đất đai
phù hợp với lợi ích chung của xã hội thì pháp luật bảo vệ, khuyến khích phát triển;
ii) ngược lại, đối với những ứng xử của các chủ thể tham gia quan hệ đất đai không
phù hợp với lợi ích chung của xã hội thì pháp luật xử lý, ngăn chặn và tiến tới loại
bỏ dần khỏi đời sống xã hội. Hơn nữa, pháp luật còn có chức năng kiến tạo giúp
người sử dụng đất thay đổi nhận thức và có những hành vi ứng xử đúng đắn nhằm
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình song không làm phương hại đến quyền, lợi
ích hợp pháp của Nhà nước, của xã hội và của người sử dụng đất khác.
Thứ ba, pháp luật có mục đích là giáo dục, răn đe con người để họ có những
hành vi ứng xử vừa mang lại lợi ích cho bản thân mình nhưng lại không làm

phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Tuy nhiên nếu giáo dục,
thuyết phục không mang lại hiệu quả thì pháp luật phải trừng trị, xử lý đối với
18