Luyện đọc đúng- lớp 1:2009-2010

Sáng kiến kinh nghiệm Trang 1 Năm học 2009-2010
TÊN ĐỀ TÀI: "MỘT SỐ BIỆN PHÁP LUYỆN ĐỌC ĐÚNG
CHO HỌC SINH LỚP 1 TRONG CÁC TIẾT TẬP ĐỌC"
A/PHẦN MỞ ĐẦU
I-/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ vô vùng quan trọng đó
là hình thành 4 kỹ năng: Nghe – nói - đọc – viết cho học sinh. Tập đọc là một
phân môn của chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học. Đây là phân môn có vị trí
đặc biệt trong chương trình vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển kỹ
năng đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc tiểu học đầu
tiên. Kỹ năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc nhanh (lưu loát, trôi chảy),
đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là
đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Khi học sinh đọc tốt viết tốt thì các em mới có thể
tiếp thu các môn học khác một cách chắc chắn. Từ đó học sinh mới hoàn
thành được năng lực giao tiếp của mình. Những kỹ năng này không phải tự
nhiên mà có. Nhà trường phải từng bước hình thành và trường tiểu học nhận
nhiệm vụ đặt viên gạch đầu tiên. Nên việc dạy học phải có định hướng, có kế
hoạch từ lớp 1 đến lớp 5.
Đặc biệt đối với học sinh lớp 1 - lớp đầu cấp - việc dạy đọc cho các em
thật vô cùng quan trọng bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi học các
lớp tiếp theo các em mới nắm bắt được những yêu cầu cao hơn của môn
Tiếng Việt. Việc dạy đọc ở lớp 1 cũng quan trọng bởi từ chỗ các em còn phải
đọc đánh vần từng tiếng đến việc đọc thông thạo được một văn bản là việc
tương đối khó với các em mà mục tiêu của giờ dạy Tiếng Việt là phải hướng
đến giáo dục học sinh yêu tiếng Việt bằng cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của
Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc
biểu đạt nội dung. Thế nhưng hiện nay, ở trường tiểu học, mặt âm thanh của
ngôn ngữ, đặc biệt ngữ điệu chưa được chú ý đúng mức. Đó là một trong
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 2 Năm học 2009-2010
những lý do cho học sinh của chúng ta đọc và nói chưa tốt. Đó cũng là ý do

khiến cho trong nhiều trường hợp, học sinh không hiểu đúng văn bản được
đọc.
Cũng như nhiều giáo viên lớp 1 khác, tôi suy nghĩ rất nhiều về cách dạy
tập đọc ở lớp 1. Đặc biệt là rèn cho học sinh không những chỉ đọc thông được
văn bản mà còn phải đọc đúng văn bản được đọc. Vấn đề đặt ra là làm thế nào
để giúp các em đọc đúng tiếng, đọc liền tiếng trong từ, trong câu, đọc đúng
ngữ điệu, biết cách ngắt nghỉ hơn trong văn bản thơ, cũng như văn bản văn
xuôi. Những băn khoăn này chính là lý do tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp
luyện đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong các tiết tập đọc”
II-/ MỤC ĐÍCH NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
Tập đọc là phân môn thực hành vì vậy nhiệm vụ của nó là hình thành
kỹ năng đọc cho học sinh. Kỹ năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc
nhanh. Dạy đọc giáo dục lòng ham đọc sách cho học sinh giúp cho các em
thấy được đây chính là con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí
tuệ phát triển. Tập đọc góp phần làm giầu vốn kiến thức ngôn ngữ, bồi dưỡng
cho học sinh lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các cách tư duy có hình
ảnh.
Đặc điểm của dạy tập đọc lớp 1 chính là bước chuyển tiếp từ dạy “học
vần” sang dạy “tập đọc”.Giờ tập đọc ở lớp 1 vận dụng cả phương pháp học
vần, cả phương pháp tập đọc. Yêu cầu của giờ tập đọc lớp 1 là củng cố hệ
thống âm vần đã đọc (nhất là các vần khó) đọc đúng tiếng, liền tiếng trong từ,
trong câu, đoạn, bài. Bước đầu biết cách ngắt hơi ở các dấu câu, biết lên giọng
và hạ giọng. Để làm tốt được những nhiệm vụ nêu trên, đề tài của tôi mục
đích đưa ra một số biện pháp để giúp học sinh đọc thông được văn bản và đọc
đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng nhằm nâng cao chất
lượng của 1 giờ dạy tập đọc ở lớp 1.
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 3 Năm học 2009-2010
III-/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu là thực trạng dạy đọc của lớp 1A ở Trường tiểu

học Mỹ Tú B trong năm học 2008-2009 và 2009-2010
IV-/KHÁCH THỂ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Là tất cả học sinh lớp 1A trường tiểu học Mỹ Tú B năm học 2009-2010
V-/ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng những phương pháp sau :
- Phương pháp thu nhận tài liệu;
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế;
-Dạy thực nghiệm
-Trao đổi, toạ đàm với đồng nghiệp.
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 4 Năm học 2009-2010
B/ PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG
1. Vị trí của dạy đọc ở tiểu học
a. Khái niệm đọc:
Môn Tiếng Việt ở trường phổ thông có nhiệm vụ hình thành năng lực
hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn ngữ được thể
hiện bốn dạng hoạt động, tương ứng với chúng là bốn kỹ năng nghe, nói, đọc,
viết. Đọc là một dạng hoạt động ngôn ngữ, là quá trình chuyển dạng thức chữ
viết sang lời nói có âm thanh và thông hiểu nó (ứng với hình thức đọc thành
tiếng), là quá trình chuyển trực tiếp từ hình thức chữ viết thành các đơn vị
nghĩa không có âm thanh (ứng với đọc thầm)
Đọc không chỉ là công việc giải một bộ mã gồm 2 phần chữ viết và
phát âm, nghĩa là nó không phải chỉ là sự “đánh vần” lên thành tiếng theo
đúng như các ký hiệu chữ viết mà còn là một quá trình nhận thức để có khả
năng thông hiểu những gì được đọc. Trên thực tế, nhiều khi người ta đã không
hiểu khái niệm “đọc” một cách đầy đủ. Nhiều chỗ người ta chỉ nói đến đọc
như nói đến việc sử dụng bộ mã chữ âm còn việc chuyển từ âm sang nghĩa đã
không được chú ý đúng mức.
b. Ý nghĩa của việc đọc

Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hoá, khoa học,
tư tưởng, tình cảm của các thế hệ trước và của cả những người đương thời
phần lớn đã được ghi lại bằng chữ viết. Nếu không biết đọc thì con người
không thể tiếp thu nền văn minh của loài người, không thể sống một cuộc
sống bình thường, có hạnh phúc với đúng nghĩa của từ này trong xã hội hiện
đại. Biết đọc, con người đã nhân khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây anh
ta biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã
hội, tư duy. Biết đọc con người sẽ có khả năng chế ngự một phương tiện văn
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 5 Năm học 2009-2010
hoá cơ bản giúp họ giao tiếp được với thế giới bên trong của người khác,
thông hiểu tư tưởng tình cảm của người khác, đặc biệt khi đọc các tác phẩm
văn chương, con người không chỉ được thức tỉnh về nhận thức mà còn rung
động tình cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp, được khơi dậy năng lực hành
động sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi dưỡng tâm hồn không biết đọc
con người sẽ không có điều kiện hưởng thụ sự giáo dục mà xã hội dành cho
họ, không thể hình thành được một nhân cách toàn diện. Đặc biệt trong thời
đại bủng nổ thông tin thì biết đọc ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp người ta
sử dụng các nguồn thông tin, đọc chính là học, học nữa học mãi, đọc để tự
học, học cả đời. Vì những lý lẽ trên dạy đọc có ý nghĩa to lớn ở tiểu học. Đọc
trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đầu tiên trẻ
phải học đọc, sau đó trẻ phải đọc để học. Đọc giúp trẻ em chiếm lĩnh được
một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Nó là công cụ để học tập
các môn học khác. Nó tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Nó tạo điều kiện
để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Nó là một khả
năng không thể thiếu được của con người văn minh.
Đọc một cách có ý thức cũng sẽ tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ
cũng như tư duy của người đọc, việc dạy đọc sẽ giúp học sinh hiểu biết hơn,
bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết suy
nghĩ một cách logic cũng như biết tư duy có hình ảnh. Như vậy đọc có một ý

nghĩa to lớn còn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát
triển.
2. Nhiệm vụ của dạy đọc ở tiểu học
Những điều vừa nêu trên khẳng định sự cần thiết của việc hình thành và
phát triển một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh.
Tập đọc với tư cách là một phân môn của Tiếng Việt ở tiểu học có nhiệm vụ
đáp ứng yê cầu này – hình thành và phát triển năng lực đọc cho học sinh.
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 6 Năm học 2009-2010
Phân môn học vần cũng thực hiện nhiệm vụ dạy đọc nhưng mới dạy
đọc ở mức độ sơ bộ nhằm giúp học sinh sử dụng bộ mã chữ âm. Việc thông
hiểu văn bản chỉ đặt ra ở mức độ thấp và chưa có hình thức chuyển thẳng từ
chữ sang nghĩa (đọc thầm). Như vậy, tập đọc với tư cách là một phân môn
tiếng Việt tiếp tục những thành tựu dạy học mà học cần đạt được, nâng lên
một mức đầy đủ hoàn chỉnh hơn.
Tập đọc là một phân môn thực hành nhiệm vụ quan trọng nhất của nó
là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đọc được tạo nên từ bốn kỹ
năng cũng là bốn yêu cầu về chất lượng của “đọc”: đọc đúng, đọc nhanh (đọc
lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (thông hiểu được nội dung những điều mình
đọc hay còn gọi là đọc hiểu) và đọc diễn cảm. Bốn kỹ năng này được hình
thành trong 2 hình thức đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng được rèn
luyện đồng thời và hỗ trợ lẫn nhau. Sự hoàn thiện một trong những kỹ năng
này sẽ có tác động tích cực đến những kỹ năng khác. Ví dụ, đọc đúng là tiền
đề của đọc nhanh cũng như cho phép thông hiểu nội dung văn bản. Ngược lại,
nếu không hiểu điều mình đang đọc thì không thể đọc nhanh và diễn cảm
được. Nhiều khi khó mà nói được rạch ròi kỹ năng nào làm cơ sở cho kỹ năng
nào, nhờ đọc đúng mà hiểu đúng hay chính nhờ hiểu đúng mà đọc được
đúng. Vì vậy, trong dạy đọc không thể xem nhẹ yếu tố nào.
Nhiệm vụ thứ hai của dạy đọc là giáo dục lòng ham đọc sách, hình
thành thói quen làm việc với văn bản, với sách cho học sinh. Nói cách khác

thông qua việc dạy đọc phải giúp học sinh thích đọc và thấy được rằng khả
năng đọc là có lợi ích cho các em trong cả cuộc đời, phải làm cho học sinh thấy đó
là một trong những con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ đầy
đủ và phát triển.
Ngoài ra việc đọc còn có những nhiệm vụ khác đó là làm giầu kiến
thức về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức văn hoá cho học sinh, phát triển ngô
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 7 Năm học 2009-2010
ngữ và tư duy, giáo dục tư tưởng đạo đức, tình cảm, thị hiếu thẩm mỹ cho các
em.
Chương II :THỰC TRẠNG DẠY HỌC
Qua nhiều năm giảng dạy ở trường tiểu học Mỹ Tú B và trao đổi với
đồng nghiệp tôi đã có những nhận xét chung về thực trạng dạy học như sau:
I-/ TÌNH HÌNH GIẢNG DẠY CỦA GIÁO VIÊN
1. Quan điểm của giáo viên về giờ tập đọc
Nhìn chung giáo viên tiểu học đều rất coi trọng giờ tập đọc. Giáo viên
ở các lớp đầu cấp cho rằng phần luyện đọc từ, đọc câu là quan trọng hơn còn
ở các lớp cuối cấp thì cho rằng phần luyện đọc và phần tìm hiểu bài quan
trong như nhau. Nhưng nhìn chung 70% giáo viên khẳng định việc luyện đọc
quan trọng hơn còn về thời gian phân bố trong giờ luyện đọc thì 80% số giáo
viên cho rằng thời gian luyện đọc là nhiều hơn còn 20% cho rằng thời gian
của 2 phần này như nhau. Được dự các tiết tập đọc của trường nói chung và
của lớp 1 nói riêng tôi nhận thấy phần lớn giáo viên đều chú ý sửa lỗi phát âm
cho học sinh song do thời gian bị hạn chế nên việc sửa lỗi do chỉ được thực
hiện lướt qua khi luyện đọc từ hoặc câu giáo viên thường chỉ cho học sinh
luyện những từ và câu mà sách giáo khoa yêu cầu chứ chưa chọn lọc ra những
từ hoặc câu mà học sinh của mình hay nhầm lẫn.
2. Những phương pháp giáo viên thường sử dụng trong phần rèn đọc
Hiện nay ở tiểu học, về vấn đề rèn đọc cho học sinh, giáo viên sử dụng
phương pháp dạy học cụ thể là: phương pháp làm mẫu, phương pháp luyện

đọc theo mẫu, phương pháp luyện tập củng cố, phương pháp hỏi đáp (đặt câu
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 8 Năm học 2009-2010
hỏi để học sinh tự tìm và phát hiện từ khó, cách ngắt nhịp câu dài…) và
phương pháp đóng vai (đối với văn kể chuyện).
* Thực trạng phần rèn đọc ở lớp 1
Qua tìm hiểu và dự giờ ở lớp 1 tôi thấy hiện nay nhìn chung giờ tập đọc
được tiến hành theo trình tự sau:
Tiết 1:
1. Kiểm tra bài cũ
Học sinh đọc lại bài của tiết trước và trả lời một số câu hỏi ứng với nội
dung bài học.
2. Bài mới:
a. Giới thiệu bài:
- Giáo viên chép sẵn bài đọc lên bảng lớp
- Giáo viên đọc mẫu, học sinh theo dõi
b. Hướng dẫn học sinh luyện đọc
* Luyện đọc tiếng, từ
Giáo viên gạch chân những tiếng từ mà SKG yêu cầu → cá nhân học sinh
đọc
* Luyện đọc câu
Giáo viên đưa ra những câu thơ, văn ngắt nhịp, ngắt giọng sẵn và đọc
mẫu sau đó học sinh đọc theo cô. Khi cá nhân học sinh đọc các em khác nghe
và nhận xét bạn.
* Luyện đọc đoạn
Giáo viên nêu bài đọc chia thành……đoạn…... sau đó cho học sinh đọc
nối tiếp đoạn cho đến hết bài.
* Luyện đọc cả bài:
Cá nhân học sinh đọc → các em khác nhận xét
3. Ôn vần:

- Dựa vào các câu hỏi và bài tập của SGK.
+ Tìm tiếng có chứa vần cần ôn
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 9 Năm học 2009-2010
+ Nói câu chứa tiếng có vần cần ôn
+ Củng cố: Ghép từ thành câu
Tiết 2
4. Tìm hiểu bài và luyện nói
a. Tìm hiểu bài
- Học sinh đọc trong SGK
+ Cá nhân học sinh đọc từng đoạn và giáo viên nêu câu hỏi ứng với nội
dung của từng đoạn để học sinh trả lời.
+ Giáo viên giảng giải thêm về nội dung, kết hợp giải nghĩa từ.
b. Luyện đọc (mức độ đọc hay)
- Giáo viên nêu cách đọc hay: giọng đọc, nhấn giọng, ngắt giọng
- Giáo viên đọc mẫu lần 2
- Học sinh đọc (cá nhân → đồng thanh)
c. Luyện nói
- Học sinh nhìn vào tranh hoặc ảnh của SGK để luyện nói về những chủ
đề mà bài đọc yêu cầu.
5. Củng cố – dặn dò
Dặn dò học sinh đọc lại bài nhiều lần và chuẩn bị bài sau
Sau một thời gian tiến hành tìm hiểu điều tra thực trạng, tôi rút ra một
số kết luận sau:
- Giờ tập đọc có vị trí quan trọng ở tiểu học.
- Giáo viên nhận thức được ý nghĩa của việc tập đọc và nhiệm vụ
chính của dạy đọc.
- Trong giờ tập đọc giáo viên còn làm mẫu nhiều mà chưa để các em tự
phát hiện ra cách đọc. Giáo viên còn lúng túng trong việc hướng dẫn học sinh
sửa phát âm sai do học sinh nói ngọng hoặc do tiếng địa phương.

- Trong giờ tập đọc nhất là khi có người dự giờ thì giáo viên còn ít chú
ý đến học sinh yếu vì đối tượng này thường đọc chậm, làm mất thời gian, làm
giảm tiến độ của tiết dạy.
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan
Sáng kiến kinh nghiệm Trang 10 Năm học 2009-2010
3. Đối với học sinh
Qua nhiều năm dạy học, tôi nhận thấy ở tiểu học các em thường coi nhẹ
môn tập đọc vì các em cho rằng môn tập đọc là môn dễ không phải suy nghĩ
như môn toán mà chỉ cần đọc trôi chảy, lưu loát là được. Các em cũng chưa
để ý đến việc đọc của mình như thế nào. Một số ít học sinh phát âm sai do
thói quen đã có từ trước hoặc do tiếng địa phương. Khi đọc các em còn hay
mắc lỗi ngắt giọng, các em còn ngắt giọng để lấy hơi một cách tuỳ tiện (còn
gọi là ngắt giọng sinh lý). Học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói
riêng phần lớn các em chỉ biết bắt chước cô một cách tự nhiên.
Chương III : GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC
Từ việc nghiên cứu cơ sở thực tiễn và cơ sở lý luận của việc dạy đọc là
nhận thấy nếu dạy như đại trà hiện nay thì chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu
dạy đọc ở tiểu học. Do vậy dể khắc phục những hạn chế, phát huy những ưu
điểm hiện có ở thực tế. Tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp hướng dẫn
học sinh rèn đọc đúng để nâng cao hiệu quả của giờ tập đọc ở lớp 1 nói riêng
và ở tiểu học nói chung. Đó là:
1. Đọc mẫu:
- Bài đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích mẫu hình thành kỹ năng
đọc của giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuẩn, đọc đúng rõ ràng, trôi
chảy và diễn cảm. Giáo viên yêu cầu lớp ổn định trật tự tạo cho học sinh tâm
lý nghe đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc
giáo viên đứng ở vị trí bao quát lớp, không đi lại, cầm sách mở rộng, thỉnh
thoảng mắt phải dừng sách nhìn lên học sinh nhưng không để bài đọc bị gián
đoạn.
- Đối với học sinh lớp 1 giai đoạn đầu (khoảng 2 → 3 bài đầu) giáo

viên chép bài đọc lên bảng rồi học sinh theo dõi cô đọc ở trên bảng, nhưng ở
Trường TH Mỹ Tú B GV: Nguyễn Thị Mỹ Loan