bai 10. nhà Lý đẩy mạnh công cuộc xây dưng đất nước

Chương II
Chương II
NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÝ
NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÝ
( Thế kỉ XI – XII )
( Thế kỉ XI – XII )
BÀI 10
BÀI 10
Tiết 14:
Tiết 14:
1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:

1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:





















-
-
Cuối năm 1009, Lê Long
Cuối năm 1009, Lê Long
Đỉnh mất. Triều thần
Đỉnh mất. Triều thần
tôn Lý Công Uẩn lên
tôn Lý Công Uẩn lên
ngôi vua.
ngôi vua.
Nh L đ
Nh L đ



 

 

 


 

 

 



















  

  

 




  

  

 




 


 

Tươ
̣
ng Ly
́

Tươ

̣
ng Ly
́

Công Uâ
̉
n
Công Uâ
̉
n
(Ly
́
Tha
́
i
(Ly
́
Tha
́
i
Tô
̉
)
Tô
̉
)

Tưng L Công
Tưng L Công
Un (L Thi

Un (L Thi
T)
T)

L Công Un (L Thi T)
L Công Un (L Thi T)
L Công Un người làng C Php, (Từ Sơn, Bắc Ninh)
L Công Un người làng C Php, (Từ Sơn, Bắc Ninh)
Công Un sinh nǎm Gip Tuất (974), là con nuôi của thiền sư
Công Un sinh nǎm Gip Tuất (974), là con nuôi của thiền sư
L Khnh Vǎn từ nǎm 3 tui và truyền thuyết vẫn cho rằng ông
L Khnh Vǎn từ nǎm 3 tui và truyền thuyết vẫn cho rằng ông
là con của Vạn Hạnh, anh ruột Khnh Vǎn.
là con của Vạn Hạnh, anh ruột Khnh Vǎn.
Cũng theo truyền thuyết, ông thân sinh ra L Công Un nhà
Cũng theo truyền thuyết, ông thân sinh ra L Công Un nhà
nghèo đi làm ruộng thuê ở chùa Tiên Sơn (An Phong, Bắc Ninh)
nghèo đi làm ruộng thuê ở chùa Tiên Sơn (An Phong, Bắc Ninh)
phải lòng một tiểu nữ rồi làm nàng có thai Nhà sư thấy thế đui
phải lòng một tiểu nữ rồi làm nàng có thai Nhà sư thấy thế đui
đi nơi khc. Hai vợ chồng dẫn nhau đến khu rừng Bng mệt
đi nơi khc. Hai vợ chồng dẫn nhau đến khu rừng Bng mệt
mỏi, dừng lại nghỉ. Chồng kht nước, đến chỗ giếng nước giữa
mỏi, dừng lại nghỉ. Chồng kht nước, đến chỗ giếng nước giữa
rừng uống, chẳng may sy chân chết đuối. Vợ chờ lâu không
rừng uống, chẳng may sy chân chết đuối. Vợ chờ lâu không
thấy, đến xem thì đất đã đùn lấp giếng. Người phụ nữ bất hạnh
thấy, đến xem thì đất đã đùn lấp giếng. Người phụ nữ bất hạnh
than khóc một hồi rồi xin vào ngủ nhờ ở chùa Ư'ng Tâm gần
than khóc một hồi rồi xin vào ngủ nhờ ở chùa Ư'ng Tâm gần

đấy. Sư trụ trì chùa Ư'ng Tâm đêm trước nằm mơ thấy Long
đấy. Sư trụ trì chùa Ư'ng Tâm đêm trước nằm mơ thấy Long
thần bo mộng rằng: "Ngày mai dọn chùa cho sạch có Hoàng
thần bo mộng rằng: "Ngày mai dọn chùa cho sạch có Hoàng
đế đến". Tỉnh dậy, nhà sư sai chú tiểu quét dọn sạch sẽ, túc
đế đến". Tỉnh dậy, nhà sư sai chú tiểu quét dọn sạch sẽ, túc
trực từ sng đến chiều chỉ thấy một người đàn bà có thai xin
trực từ sng đến chiều chỉ thấy một người đàn bà có thai xin
ngủ nhờ. Được vài thng bỗng có chuyện lạ: Một đêm khu tam
ngủ nhờ. Được vài thng bỗng có chuyện lạ: Một đêm khu tam
quan của chùa sng rực hẳn lên, hương thơm ngào ngạt lan
quan của chùa sng rực hẳn lên, hương thơm ngào ngạt lan
toả.
toả.

Nhà sư cùng bà hộ chùa ra xem thì thấy người đàn bà ấy đã
Nhà sư cùng bà hộ chùa ra xem thì thấy người đàn bà ấy đã
sinh một con trai, hai bàn tay có bốn chữ son "sơn hà xã tắc".
sinh một con trai, hai bàn tay có bốn chữ son "sơn hà xã tắc".
Sau đó, trời bỗng ni trận mưa to gió lớn, mẹ chú bé chết ngay
Sau đó, trời bỗng ni trận mưa to gió lớn, mẹ chú bé chết ngay
khi sinh con và chú bé được nhà chùa nuôi nấng. Khi 8, 9 tui
khi sinh con và chú bé được nhà chùa nuôi nấng. Khi 8, 9 tui
nhà sư cho chú bé theo học sư Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn. Chú
nhà sư cho chú bé theo học sư Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn. Chú
bé đó là L Công Un.
bé đó là L Công Un.
Công Un lớn lên tỏ rõ có chí lớn khc thường. Ông đến
Công Un lớn lên tỏ rõ có chí lớn khc thường. Ông đến
Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lên đến chức Tả thân vệ điện tiền

Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lên đến chức Tả thân vệ điện tiền
chỉ huy sứ. Khi vua Thiếu Đế bị giết, ông ôm thây vua khóc. Vua
chỉ huy sứ. Khi vua Thiếu Đế bị giết, ông ôm thây vua khóc. Vua
Ngoạ Triều khen là trung, cử ông làm Tả tướng quân chế chỉ
Ngoạ Triều khen là trung, cử ông làm Tả tướng quân chế chỉ
huy sứ, thống lĩnh hết quân túc vệ.
huy sứ, thống lĩnh hết quân túc vệ.
Theo truyền thuyết, làng C Php h ồi ấy có cây gạo c thụ
Theo truyền thuyết, làng C Php h ồi ấy có cây gạo c thụ
bị sét đnh tước lần vỏ ngoài lộ ra mấy câu sấm. Sư Vạn Hạnh
bị sét đnh tước lần vỏ ngoài lộ ra mấy câu sấm. Sư Vạn Hạnh
xem cấu sấm ấy biết điềm nhà Lê đ nhà L sắp lên bèn bảo
xem cấu sấm ấy biết điềm nhà Lê đ nhà L sắp lên bèn bảo
Công Un rằng:
Công Un rằng:
-
-
Mới rồi tôi thấy lời phù sấm kỳ dị, biết rằng họ L cường
Mới rồi tôi thấy lời phù sấm kỳ dị, biết rằng họ L cường
thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ L
thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ L
rất nhiều nhưng không ai bằng ông là người khoan từ nhân thứ,
rất nhiều nhưng không ai bằng ông là người khoan từ nhân thứ,
được lòng dân chúng mà binh quyền nắm trong tay. Người đứng
được lòng dân chúng mà binh quyền nắm trong tay. Người đứng
đầu muôn dân chẳng phải ông thì còn ai?
đầu muôn dân chẳng phải ông thì còn ai?

Sợ câu nói ấy tiết lộ, L Công Un phải nhờ người đem
Sợ câu nói ấy tiết lộ, L Công Un phải nhờ người đem

giấu Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn.
giấu Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn.
Khi Lê Long Đĩnh mất, L Công Un đã ngoài 35 tui. Vua
Khi Lê Long Đĩnh mất, L Công Un đã ngoài 35 tui. Vua
kế tự Long đĩnh còn nhỏ, L Công Un chỉ huy quân túc vệ
kế tự Long đĩnh còn nhỏ, L Công Un chỉ huy quân túc vệ
(Điện Tiền chỉ huy sứ) trong cuốn cung cấm. Bấy giờ lòng
(Điện Tiền chỉ huy sứ) trong cuốn cung cấm. Bấy giờ lòng
người đã on giận nhà Lê nên quan Chi hậu là Đào Cam
người đã on giận nhà Lê nên quan Chi hậu là Đào Cam
Mộc cùng cc quan trong triều tôn L Công Uân lên ngôi
Mộc cùng cc quan trong triều tôn L Công Uân lên ngôi
hoàng đế tức vua Thi T
hoàng đế tức vua Thi T

1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:
-
Cuối năm 1009, Lê Long
Cuối năm 1009, Lê Long
Đỉnh mất. Triều thần tôn
Đỉnh mất. Triều thần tôn
Lý Công Uẩn lên ngôi
Lý Công Uẩn lên ngôi
vua,
vua,
nha
̀

Ly
́
tha
̀
nh lâ
̣
p.
nha
̀
Ly
́
tha
̀
nh lâ
̣
p.
- Năm 1010 lấy niên hiệu là
- Năm 1010 lấy niên hiệu là
Thuận Thiên, dời đô về
Thuận Thiên, dời đô về
Đại La ( Hà Nội ) đổi tên
Đại La ( Hà Nội ) đổi tên
là Thăng Long
là Thăng Long
! "#  #$ 

 
! "#  #$ 

 



 
%
 

 

 

 & '




 
%
 

 

 

 & '















  

  

 (




  

  

 (




ị
ị
'


# 

)

#
'

# 

)

#


TRÍCH ĐOẠN TRONG CHIẾU DỜI ĐÔ
TRÍCH ĐOẠN TRONG CHIẾU DỜI ĐÔ

“…
“…
Thời xưa, nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lan dời đô, nhà Chu
Thời xưa, nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lan dời đô, nhà Chu
thời đến Thành vương ba lan dời đô, há phải các đời tam đại ấy theo
thời đến Thành vương ba lan dời đô, há phải các đời tam đại ấy theo
ý riêng tự dời đô xằng bậy đâu. Làm như thế cốt để mưu việc lớn,
ý riêng tự dời đô xằng bậy đâu. Làm như thế cốt để mưu việc lớn,
chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh
chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh
trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước
trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước
lâu dài, phong tục giàu thònh. Thế mà hai nhà Đinh , Lê lại theo ý

lâu dài, phong tục giàu thònh. Thế mà hai nhà Đinh , Lê lại theo ý
riêng, coi thường mệnh trời, kh
riêng, coi thường mệnh trời, kh


ng noi theo việc cũ Thương - Chu, cứ
ng noi theo việc cũ Thương - Chu, cứ
chòu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không daiø, vận số ngắn
chòu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không daiø, vận số ngắn
ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không
ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không
thể không dời. Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa
thể không dời. Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa
khu vực trời đất, được thế r
khu vực trời đất, được thế r




ng cuộn hổ ngoi, chi
ng cuộn hổ ngoi, chi
nh gi a Nam B c ́ ữ ắ
nh gi a Nam B c ́ ữ ắ
ơng Tây, Đ
ơng Tây, Đ
#

#
#


#




#


#


*



+







,+




*




+







,+


+

$









$'""





%


#+$
+

$









$'""




%


#+$
 






#



#

*-."+



#





#+


 





#




#

*-."+



#





#+


#

$



%

#(

,

*)




#


#

$



%

#(

,

*)



#


"#
%
#

#/
"#
%

#

#/

Chiếu dời đô- Đại Việt sử ký toàn thư
Chiếu dời đô- Đại Việt sử ký toàn thư