Dịch truyền fluid administration for acute circulatory dysfunction using basic monitoring VNE PW

Nguy n Thành Luân

TÓM T T
M t nhóm chuyên gia qu c t
c h i s c d ch
c ESICM m i thành l p m t nhóm
chuyên trách
xem xét m t cách có h th ng các b ng ch
n qu n lý d ch b ng
cách s d ng các theo dõi
C
c bao g m m t s nh n m
c bi
b i c nh b nh
n ti ICU b i c nh c a h n ch ngu n l c C
ct
n câu h i chính: (1) Vai
trò c
ng d n h i s c d ch trong s c là gì? (2) Theo dõi
n nào là c n
thi
th c hi
n gi i m t k t qu
c (th thách d ch)? (3 Đ
nh m t test
c lo i d ch, ph
th tích, t
truy n? (4 Đ m cu i an toàn trong
c là gì?
H
không tìm th y

b ng ch
khuy n cáo theo h th ng
GRADE,
có th
khuy n cáo cho các can thi
n, d a trên các b ng ch ng có
s
n chuyên gia. H i ng
nh nh ng kho ng tr ng
trong các b ng ch ng
khoa h
qu n lý d ch bên ngoài ICU (không bao g m phòng m ). Trên toàn c u, các c
ng
khoa h c
th
c kh e c n gi i quy t nh ng kho ng tr ng quan tr ng này b ng
ch ng thông qua nghiên c
cách qu n lý d ch
n trong b i c nh ngu n l c m nh m l n
h n ch có th
c c i thi
i ích c a b
i trên toàn th gi i.
Keywords: F

F

R

I

C

S

Gi i thi u
R i lo n ch
n hoàn c p liên quan
n nhi m trùng huy t ho c các tình tr ng
khác,
c qu n lý t
c bi t (ICU). Vi c phát hi
1


Nguy n Thành Luân

qu

u c a nó có th x y ra các
b
n; h i s c d ch,
là m t ph n c
u tr
cb t
ut
ti ICU
Khoa t ng
quát, Khoa c p c u (ED), phòng h i s c sau
ph u thu t, ho

gian. M t cu c kh o sát g
c th c
hi n gi a nh ng chuyên gia h i s c th c
hành
Â
ng minh s không
ng nh
trong cách truy
m ch (IV) các lo i d ch trong các tr ng thái
s c, bao g
c s d ng làm
y u t kích ho t, m c tiêu,
i h n an
toàn cho
ng d ch truy
[1].
Có r t ít d li
qu n lý d ch ban
ng b
n ti n ICU.
Nhi u cách ti p c n
c quan sát b
n nt
ng c a các chuyên gia liên
nh is
ch
c theo
dõi
gi
th c hi n. Th c t này r

,
trên, h i s c d
cb t
u trong ph n l
ng h
c
khi nh p ICU,
ng qu n lý trong
n này có th
nk tc c
c a b nh nhân.
D
E
S
I
Care Medicine (ESICM) thành l p m t h i
xem xét tài li
c p các khuy n cáo trên nguyên t c c a
truy n d
ch cho r i lo n ch c
n hoàn c
i cá
n
trong b i c nh b
n ti n ICU. Nhóm
chuyên trách
ng d
u ch nh
các khuy n cáo cho các b i c nh h n ch
ngu n l c, bao g m c các qu c gia có thu

nh p th
các b i c nh mà
c
theo dõi chuyên sâu
ng ít g p
d : các Khoa t ng quát).
P

M t nhóm chuyên gia qu c t
u tr
c p c u r i lo n ch
tu n hoàn
c ESICM m i thành l p m t nhóm
chuyên trách
c qu n lý d ch
b
n, t
c
bi
th p
trong b
b i c nh h n ch ngu n
l c C
c l a ch n d a
trên nghiên c u
, danh ti
lý l ch c a h
im
p ý ki n
chuyên gia t t nh

i di n cho các b i
c nh khác nhau mà bài báo này có liên quan.
M
a nhóm chuyên trách là
tr l i b n câu h
nr i
lo n ch
tu n hoàn
i
l n:
V
b
gì?

c
u h i s c d ch trong suy tu n hoàn là

Theo dõi
hi
Đ
ph

n nào là c n thi
n gi i m t k t qu

nh m t
th tích

Đ m cu i an toàn trong

th c
c?

c lo i d ch,
truy n?
c là gì?

Do s
ng b ng ch ng khan hi m
i d li u th m chí còn khan hi
trong các b i c nh h n ch ngu n l c
c
tìm th
ng, nên không th th c
hi n phân tích có h th
c g i là
GRADE
G
Recommendation A
D
E
[2]. Các khuy n cáo
c
a trên
ý ki n c a chuyên gia, các cu c h p tr c
tuy
c ti
i email.
Đ

i m i câu h i, các c p/b ba
c giao nhi
xem xét tài

c ah
2


Nguy n Thành Luân

li
c a nhóm.

c k t qu c a h ph n còn l i

M t nhóm nh tác gi (TB, MD, SJ,
MM
c giao nhi
c th
mb o
r
cho c ng
d ng trong b i c nh h n ch ngu n l c.
Cu c g i h i ngh tr c tuy
u
c t ch c
15/02/
xem xét
ti
T p theo là cu c h i

th o tr c ti
c t ch c
t iB
2016.
M
Smith, Ti
th o lu n.

(Sophie Rushtoni biên b n

B n th
c hoàn thành
m t
n khuy n cáo c a h
chuyên gia; d th
cg
t t c các tác gi
c ch p thu
trình phê duy t.
Li
ICU

ng
n
c

d ch cho b

D ch truy
ch là m t trong nh ng

bi n pháp can thi p
ng g p nh t trong
b
n. Tuy nhiên, có r
ng d n
các m cu i c a h i
s c d ch [3]. Trong nhi u b i c nh
sàng ph
im
i m t s thách th c khi
quy
nh có nên truy n d ch hay không,
bao g m c ch
d
gi i ph u
n hoàn thì ít ch c ch
c h n ch ti p c n theo dõi huy
ng
chuyên sâu.
D
phòng hay
ti

b nh nhân ED Khoa
u tr s
ng d ch
i d ch
ng là li u pháp ban
u ch nh h huy
ng m ch.

Tuy nhiên, hi n có r t ít d li u
nh
b nh nhân nào có th
c l i ích t
c

truy n d ch trong b i c nh này N
h i là có th t- m t th nghi m ng u nhiên
tr em b s
n hoàn
Sahara Châu Phi cho th y t l t
gia
d ng bolus d ch, m c dù có c i
thi n
tình tr ng tu n hoàn [4,5].
Trong b i c nh ICU
c a h i s c quá
m cl nh is
thì
c mô t rõ
il
li u r t h n
u này
ch t các b i c nh khác [4,6-9
làm ph c t
ng d
sàng trong các b i c nh này.
T

ED

K

-ICU

S khác bi t trong th c hành trên toàn th
gi i là r t r
u còn y u kém.
K
c h i s c t i các ED, phòng h i s c
sau ph u thu
gian
c thu nh
ng cung
c p theo dõi huy t áp (HA) xâm l
xâm l n, nh p tim (HR), nh p th
ng
c ti u, áp l
ch trung tâm (CVP),
ng
(POC); công ngh siêu âm
tr nên có s n r
các Khoa
c
theo dõi huy
ng chuyên bi t
ng
thi u, ngo i tr
không liên t c
HA không xâm l n HR

c ti u.
Vai trò c
kích ho t
s c

i v i vi c
h i s c d ch

Đ u gì
nh m
M
a
lâm sàng khi b t
u truy n d IV
nh b nh nhân có
c
tu n hoàn c p, là
nh
i có kh
ng l i t
d ch truy n. R i lo n ch
n hoàn
c p có th
c phát hi n b ng cách
khám lâm sàng k
ng bao g
ba c a s
i máu mô –
i tâm th n,
u ni u - k t h

i
3


Nguy n Thành Luân

nh
huy
ng m ch
m sinh lý h c, h
[10]. M c dù t
huy
ng m ch là không b t bu c
ch
c tu n hoàn,
t t huy t
áp r t quan tr
nh n ra s c
c
m huy
ng
m ch (SBP) xu ng <90 mmHg, ho c gi m
>40mmHg b
c
i s hi n di n c a các d u hi u lâm
c cho là do gi
i máu
[11]. Thách th c l n
c phát hi n suy
tu n hoàn c p

u
c trong
bù h th
thích nghi
chuy n hóa c
n duy
c cung c p oxy
, ít nh t là cho
K
c phát hi n
n này, r i lo n ch
tu n
hoàn c p có th
u tr
i lo n
ch
gi m
i máu có th
n [11,12].
Trong b i c nh b
n ti n ICU l i
thi u các xét nghi m ho c theo dõi huy t
c nh n ra r i lo n
ch
n hoàn
n s m ch y u
d
các xét
nghi
n. Vi c

c th
s
a
m ch c nh, tình tr ng
c
,
màu s
c a da
tim ph i. Tình tr ng tâm th
à s hi n
di n c a m
ng ho c lú l
c
T t c các
này có th
cs d
xác
nh b nh nhân b s
ho t truy n d ch. Khám lâm sàng, xem xét
tr ng thái tinh th n, SBP
p th ,
s c
Đ
Nhanh S C
quan (qSOFA
xu t g
nh n bi t s m nhi m trùng huy t [13].
I

N

H

NICE (the UK National
C
E

ng d
iýr

c truy n d ch
nhu
c u d ch nên d
“ABCD”
tình tr ng gi m th tích tu n hoàn H ng
d n nêu rõ ch nh cho h i s c d ch có th
bao g m nh p m ch >90 nh p/phút, SBP
<100 mmHg, th i gian
y mao m ch
(CRT)> 2 giây, t n s hô h p
NEWS (UK National Early Warning Score)
5. Tuy nhiên, b ng ch ng cho các ch nh
này truy n d ch là r
t [14,15].
Không có ch nh nào
y là
nh y c m ho c c hi u khi s d ng m t
mình. Tuy nhiên, có m t s b ng ch ng cho
th y s d ng k t h p hai ho c nhi u bi n s
nh

c hi u c a
ch
p tu n hoàn s p x y ra
[16 D
cs d
xác
nh b nh nhân b s
ho t qu n lý d ch [11].
T
N
là m t d u hi u rõ
nét c a s c, ngay c khi không có r i lo n
sinh lý rõ ràng [17-21]. Sàng l c chuy n hóa
bao g m tình tr ng toan ki
tate có
th c i thi
c phát hi n b nh nguy k ch
[22]. Tuy
lactate
không ph
s
c kh e bên ngoài ICU. Hi n
có ngày càng nhi u thi t b
mao
m ch t
ng có th giúp kh c ph c tr
ng i này. M
chính xác th
th là m t thách th
i ích c

c
ti p c n r
actate có
th
t xa thách th c
X
ng thay
i lactate có th phù h
giá tr
bi t l p [23].
Huy

ch
4


Nguy n Thành Luân

HA

ng m ch là s n ph m ph c t p c a s
c t ng ra b
t i c a ng m ch; t i c a ng m ch bao
g m các tính ch t
c c a h th
ng
m
s
i c a ng m ch ho c
s c c n m ch máu h th

n ánh
qua
ng m ch [24,25 V
ng
máu c
thu
huy t áp
ng m ch trung bình (MAP), nên h th ng
ng m
u ch
c m ch máu
gi áp l
i máu mô h
nh. M c
HA ng m ch có th
i
l n trong g
t c các b i c nh,
nhi u Khoa không có s n các thi t b
s
ng c a HA Đ
MAP
có th
ng huy t áp SBP
DBP (huy
l c m ch (PP), ph
MAP
n g c t SBP
DBP.
N u ch có SBP

DBP, MAP có th
c
MAP = [(2 × DBP) + SBP] / 3
Trong b i c nh h n ch ngu n l c, các thi t
b
HA
ng không có s n [26,30].
Y u t kích ho
truy
ch
Khi không th theo dõi huy
ng chuyên
sâu, thì h huy
p tim nhanh là
ng là y u t kích ho t cho truy n d ch
nhanh.
Truy n d ch nhanh là ch nh rõ ràng
n u nh
huy t áp là do m t
c ho c m t máu. Trong s c m t máu, c
h huy
u có th
c s d ng làm d u ch cho gi m th tích
tu n hoàn
nghiêm tr ng c a nó)
yc
[31-34
c hi u.

Trong th c hành, trong

n
h i s
u c a s c, thì c nh p tim
huy t áp nên nh c nh
b
u h i s c d ch tr khi có d u hi u rõ
suy tim n ng.
L
tích

t
c

c
h is cd

S
HR
ng tim
CO
u hòa HA là r t quan tr
nh p tim nhanh là m t d u hi u s m quan
tr ng c a s c [10]. Tuy nhiên, nh p tim
nhanh trong s c có th m t ph n do các y u
t khác bao g
th ng, thi u
,
t. Ngoài ra, nh p tim ch m
có th xu t hi n trong tình tr ng gi m th
tích c c k n ng. Giá tr HR c th

ng
d nh is
c nghiên c u
. Rõ
c gi m HR sau m t
cs
khi n chúng ta nghi ng có gi m th tích
. Tuy nhiên,
ng HR trong các
nghiên c u
kh
ng d ch
b nh nhân ICU khá khác nhau [35-39]. Do
HR
t ch s khá kém
ng d n h i s c
d ng m
d
ng i bù d ch.
Ch s s c
“Ch s s c”
c mô t
u b nh
nhân ch
40], là t s c a HR chia
cho SBP (HR/SBP
i ph
ng
là 0.5-0.7
i l n kh e m nh. Nghiên

c
nh r ng ch s s c có m i quan
h ngh
o tuy
CO th tích
nhát bóp (SV) [41]. Giá tr 1 có liên quan
n k t c c b t l i [42]. M t s nghiên c u
ch ra r ng ch s s
im c
gi m th tích nh ng b nh nhân ch n
c ph n ánh b i t
l truy n máu l n
, t l b nh t t
5


Nguy n Thành Luân

43]. S liên quan c a ch s
s
c ch ng minh
nh ng
b nh nhân nhi m trùng huy t [44,45]. Do
c tính toán trong quá trình
r i lo n ch
n
hoàn c
là y u t kích ho t truy n
d ch nhanh. Th t không may, nó thi u tính
c hi

t c ngh n.
Huy
b

ch
u h i s c d ch

M t mình ki n th
giá tr MAP là không
quy
kích ho t h i s c d ch. M t
MAP th p có th liên quan i s c không
gi m th tích,
d ch không ph i y u
t chính N
c l i, trong quá trình gi m th
tích, MAP có th
cd
bù tr
ch máu
[11,46].
M t PP th
, <40 mmHg) cho
th y SV th
c s khuy n khích
truy n d ch, ngo i tr n u có d u hi u phù
ph i ho c suy tim [47,48].
M t mình giá tr SBP không th giúp
ích nhi u, khi quy
nh có nên truy n d ch

m t giá tr th
, 90 mmHg) có th liên quan
i ho c m t DBP
, 70
mmHg) ho c m t DBP th
, 40
mmHg). Giá tr DBP không th tr c ti p
thông báo s c n thi t c a li u pháp bù
d ch. Các y u t quy
nh chính c a DBP
ng m
HR D
DBP th p (<50 mmHg) cho th y
ng m ch th
c bi t trong
ng h p nh p tim nhanh, g i ý c n ph i
dùng thu
n m ch s
Đ
mc a
b
t quan tr ng [49]. B nh
nhân b
t
c nm c
MAP
duy trì s t
u hòa c a

. Các giá tr HA ph

c gi i

thí
B
c a bi
i hô h p trong PP
(PPV) là m t d u hi u c a
ng i bù
d ch b nh nhân m t
nh huy
ng
c thông khí
c (MV) [50]. Tuy nhiên,
PPV không th
c xem là
y
trong nhi
u ki n lâm sàng [51,52].
Trong các tình hu ng mà PPV không th
thì nâng chân th
ng (PLR)
xu
t th nghi m thay
th
d
ng i bù
d ch [53 Đ tin c y c a th nghi m này là
t t khi s
CO

th i gian th
t yêu c
ch
PP
ng
m ch. Vì nh
PPV
trò trong các Khoa t ng quát
i
cùng có th
h i s c sau ph u thu ED
, là nh ng
th
HA ng m ch xâm l
c
gây mê ho c an th n sâu.
Nh

i v huy
ch
a vi c truy

ch
ch

K
cm
n,
thì s
MAP

n d ch có
th là m t ch s có
ng huy
ng
theo CO; tuy nhiên, khi
c m ch
máu b
i,
c không có s gia
MAP
không ph i là m t d u hi u
i bù d ch HA ng m ch
là m t bi n s
u hòa MAP
n
i m c dù có s
CO
n s trong h th
ng m ch
cu i cùng có th quy
nh
ng c a
d ch truy n
HA
ng m ch [54].
Không gi
MAP
6

Nguy n Thành Luân

m t lý thuy t thì nh
i PP có th
theo dõi t
CO do
truy n d ch. Tuy nhiên, có nh ng d li u trái
ng ch p
c [46-48
nh n r
PP
d ch
cho th y s
CO
c hi u cao
nh y kém.
C
is cd
M t s phân tích g p

y các giá tr
CVP
t
y ut
h
ng i bù
d ch [55,56]. Chúng tôi tin r
cs px p
các k t qu c
th ng h

tr cho m t khuy n cáo ch ng l
t
m
CVP
ng
d n h i s c d ch. Tuy nhiên, ch
không
57]. Trong
m t nghiên c u g
c thi u ngu n
l
u tr nhi m trùng huy t (bao g m
gi m kh
d
CVP
it l t
[58].
Th c t

ngh r ng n u
b
ng trung tâm
CVP có th
c xem xét, ch y u là gi i h n
m cu i.
T

CVP

c có th có

kh
âm cho kh
ng
bù d ch [11 L
c
d ng s d
CVP
W
V
xu t trong k thu t
cs
i
[59-61].
Trong th c hành, CVP không nên
cs d
d
ng d n
h i s c d ch
c s d ng
m cu i an toàn n u có s n.
Á

ch c

JVP

JVP là áp l
c quan sát gián ti p trên h
th
ch thông qua hình nh c a

ch c nh trong. M
i lâm sàng là
JVP
i áp l
i ho c
CVP
JVP
p có th c ng c ch
nh bù d ch n u ch nh lâm sàng
k
JVP
c s d ng làm
gi i h
c truy n d ch nhanh
[30]. Tuy nhiên, trong th c hành lâm sàng,
c bi t là trong ED,
c
JVP t
ph c t
m t k thu
i thích
m t sinh lý, tùy thu
n
sát c a nh
i quan sát khác nhau,
i CVP. S
JVP có th là m
m cu
c
ng ng c

truy n d ch nhanh trong các b i c nh h n
ch ngu n l c mà không có thông khí
h c. Trong th c hành, m c dù JVP có th
c xem là m t l a ch n h p d n trong b i
c nh không có k thu t theo dõi nào khác,
c s d ng cách ti p c n d a trên JVP có
th d
n truy n quá nhi u d ch, quá t i
d ch
nguy h i.
C

t
kích ho

is c

d
L

c ti u

Trong r i lo n ch
n hoàn c p,
m t s
bù tr th n kinh-th d ch
c kích ho t i m c tiêu b o t n th tích
máu trung tâm. S t
i ch
th

phát
ng máu th n,
l cc u
th n, ho c ch
ng th n có th d n
n thi u ni
t bi u hi n lâm sàng
c a
ng này [95]. Tuy nhiên, thi u ni u
là m t tri u ch
c hi
có th xu t hi n trong tình tr ng m
c
nh mà không có gi
i máu, m t s
tình tr
n n i ti t t
, bài
7


Nguy n Thành Luân

ti t hormone ch ng bài ni
ho c
),
u thu t l n. Quan
tr
u ni u có th không ph n
ánh s gi

i máu th n ho c toàn thân
trong r i lo n ch
n hoàn s m.
Ngoài ra, tình tr ng thi u ni u có th khó
thu th
c khi nh p ED ho c các Khoa
n i D
c dù nên truy n d ch cho
b nh nhân thi u ni u khi gi m th tích là
nguyên nhân ti m n c a thi u ni u
trong th c t ,
c b nh nhân nguy
k ch
c dùng cho thi u ni u
không ch là y u t kích ho t mà còn là m c
tiêu ngay c khi gi m th tích không ph i là
nguyên nhân th t [11]. Th t s là, 18% s
l n bolus d ch trong nghiên c u FENICE
c ch
th này [1].
L
ng máu th n có th
cb o
t n ho c th
c nhi m
d ch truy n thêm có th
i
i máu th n b ng cách làm
s t c
ngh

ch [62,63]. Ngoài ra, b ng
ch ng m nh m ng h
ng r ng m t
trong nh
sinh lý b nh chính trong
t n
n c
n s c
nhi
u thu t l n là s hi n
di
m nét c a các b
n
hoàn trong th n
n gi m
i máu toàn thân b nh nhân
ch i
s c [64].
T

c bù d ch là không c n
thi t
ph c h i l i ti
ng
L
c ti u là m t bi n s c n
có th
ng b i
các y u t khác ngoài tình tr ng huy t ng.
D

is
c
ti u b
c th hi n m t chi
c
nguy hi m có th d
n tình tr ng quá t i
d ch.

Đ

da v

t

Trong r i lo n ch
ng th n kinh-th d ch bù l i c tái phân
ph i dòng máu
ng
b ng cách làm gi m dòng máu n các m ch
máu không quan tr
Đ
ch
nhi
c a các chi [67,69],
hình nh n i bông
n chênh l ch
nhi
ngo i biên [70
CRT

c xác
nh
y
i l p l
c
[73,74]. Hi n có r t ít d li
ng
m c
ng CRT i h i s c
d
T
n c a nó làm cho cách ti p
c n này tr thành m t công c r t h p d n
i máu trong các b i c nh ti n
ICU ICU
h n ch ngu n l c T i máu
ngo i biên b
ng, ho c khi nh
n
ho c n còn sau khi h i s
u, có liên
n t l b nh t t
b nh
nhân r i lo n ch
n hoàn c p
[67,71-74].
T
ho t ho

t y u t kích

i s c d ch

T

i máu ngo i biên là m t thông s
ng dòng ch y nhanh, có th
c s d ng
trong các b i c nh ti n ICU
ty ut
kích ho t l n m c tiêu cho h i s c s c s m
[76
c hi n
[75]. V G
m t th nghi m ng
i ch ng
(RCT) so sánh c h i s c d ch s m nh m
i máu ngo i biên so
tiêu chu n, ch ng minh r
này có th
n truy n
d
r i lo n ch
. M t nghiên c u RCT quan tr
di n ra, nghiên c u ANDROMEDA-SHOCK
C
T
NCT03078712) nh m
m
ng minh
c a

i máu

8


Nguy n Thành Luân

ngo i biên
actate
là m c tiêu cho
h i s c s c nhi m trùng s m [77].
M c cho nh ng cân nh
c
i máu trên lâm sàng
t
rõ ràng trong các
ng d n
h i s c s c nhi m trùng hi n t i,
c
s d
t y u t kích ho t h i s c
d
ng h p trong nghiên
c u FENICE [1]. M t s lo ng
s
i máu ngo i biên
c nêu ra, bao
g m s khác nhau gi a nh ng
i quan
sát, s phân tán c a các giá tr

ng,
s
ng c a nhi
thi trong m t s b i
c nh nh
nh [103]. Tuy nhiên, nh ng h n
ch này có th
p b i th c t là
nc
i
máu ngo i biên có th
cs d
m t thay th c a các theo dõi xâm l
ph c t
t là trong h i s c ban
d dàng ti p c
o
t i thi u.
Đ u quan tr ng n
r ng
ng ch s c
i máu mô kém
g không cung c p cái nhìn sâu s
nguyên nhân c a gi
i máu. Chúng nên
cs d
kích ho t truy n d ch trong
b i c nh có kh
gi m th tích.
Đ

i d ch,

tích

truy
Truy

ch

c

Đ u quan tr ng là ph i mô t s khác bi t
gi a các khái ni m truy n d ch nhanh test
c [60].
Truy n d ch nhanh
c truy n d ch
nhanh chóng mà không c n thi t ph i theo
dõi
ng theo th i gian th c. Cách ti p
c
c th c hi n trong môi
ng ED ho c ti ICU
im
ih

huy
a tính m ng
i
máu nghiêm tr ng N

c l i, k thu t test
c là m t bài ki m tra c a h th ng tim
m ch-tu n hoàn
nh nhân
có d tr ti n t i có th
cs d
làm
SV CO i th tích b sung (
ng i bù d ch) hay không
m tk t
qu
i, làm c i thi n oxy hóa mô
[60].
Lý gi
m t sinh lý khi truy n d ch
trong r i lo n ch
n hoàn c p là
c i thi
i máu mô [78,79]. M c dù
m t s nghiên c
ra r ng t
huy
i d ch
n c i
thi n k t c c khi áp d
n
ph u thu t
u nhi m
u quan tr ng c n
trùng huy t [80-85

nh r ng cách ti p c n “m t kích c phù
h p cho t t c ” là không th
c. Ví d ,
li u pháp bolus d ch có liên quan i k t qu
t it
tr em b nh s t tr m tr ng
châu Phi, m
u quan tr ng c n nh
r ng trong nghiên c u này là ph n l n tr
em b thi u máu n ng [4]. M t th nghi m
g
Z
ch i
s c d ch s m theo m t chi
c
d ng thu
n m ch s m b nh
nhân
il n
l t
n i
ng [86]. Tuy
nhiên, truy n d
c
u ch nh
cho b t k m c tiêu huy
ng thông
ng nào
hi n
L ng

d ch
-30 mL/kg,
t c các
b
u nh
c 4 L d ch b t k s
c i thi n huy
ng. D ch ch b
n
khi có s quá t i d ch Đ
c hai
nghiên c
c th c hi n
trong các b i c nh
ngu n
l
cung c
c. M t
nghiên c u quan sát ti n c u t Myanmar
ng chi
c h i s c d ch th n
9


Nguy n Thành Luân

tr ng c a d ch truy n
ch là an toàn
b nh nhân
i l n s t rét mà không b

s c ho c suy hô h p c p [87].
Hi n t i, d li u hi n có là h n ch
trong tài li
xác nh
chu
th c hi n
c. M t test
c ph i bao g m m t th
l
c
y h th ng trung bình [88]
h
CO b
ng ti n t i. Tác d ng
c a nó có th là thoáng qua
i nh ng thay
it
y ra ngay l p t c khi k t thúc
truy n d ch [89]. H u h t các tài li u mà
c
cs d
m t ph n c a chi
ct
d ch
n t các nghiên c
n ph u
thu t ho c khi kh o sát kh
ng
bù d ch d ch
b nh nhân n ng [90-93].

Ph n l n các nghiên c u b nh nhân không
ph u thu t s d ng 500 mL d ch
c
truy n trong <30 phút [56,90,94]. M t
nghiên c u g
y r ng 4 mL/kg,
i 1, 2 ho c 3 mL/
làm
nh y c a
c khi s
ng
b ng máy theo dõi CO [95]. Ngo i suy t các
nghiên c u này sang tình hu
b
theo dõi CO, thì
không ph
.
Trong nh
nghiên c u khác nhau cho th y không có l i
i d ch
i tinh th , trong khi
c th n [83,96,97]. Trong
h uh
u ki n, tr khi các s n ph m
máu là b t bu
trong s c
m t máu. Human albumin là lo i d ch keo
duy nh
c th n
[98]. N u h i s c d ch

c xem xét,
human albumin có th
cs d
m t thay th cho tinh th trong b i c nh h i
s c s c nhi m trùng [99]. Tuy nhiên, trong
các b i c nh h n ch ngu n l c

pháp này có th không kh d ng ho c không
kh thi do chi phí c a nó. B ng ch ng g n
các lo i d ch tinh th cho th y r ng
khi s d ng th tích l n thì các dung d ch
cân b
c
100,101]. Tuy nhiên,
mu i
b ng ch
khuy n cáo t
b hoàn toàn
c mu
c
bi t là n u không có lo i d ch
Đ u này
c bi
b i c nh h n ch
ngu n l c.
C

c

Trong khi m c

c a
c là c i thi n
i máu mô, thì truy n d ch th c s có th
làm gi
i máu mô n u d ch là không
c n ho c không dung n
c. Vì lý do này,
u quan tr ng là s d ng c m c tiêu l n
gi i h n an toàn.
K thu t
W

cs

c
59],
V
xu
CO
c m t thay th
m t
MAP
c s d ng
m cu
s
i CVP
m
cu i an toàn. Trong nghiên c u FENICE [1],
s
HA ng m

bi
cs d
ng xuyên nh
di n gi i s
ng i
c. T
là,
gi i h n an toàn ch
c s d ng 28%
b
i CVP là bi
c s d ng
ng nh t.
B ng ch ng khan hi
cách t t
nh
th c hi n
c nh
nm c
m cu i an toàn. Trong th c hành,
nh
ng CVP trong
c có
th
cs d
nh xem li
th tích hay
u truy n d ch nên
ch m l i hay d ng l i do quá t i th t ph i
i). Các bi n s d a trên

khám
bao g m nghe
10


Nguy n Thành Luân

tim ph
JVP T
u
này s ch phát hi n nh ng d u hi u mu n
c a kh
p
D
ch
cs d
i s tích h p c a
các bi n s
sung.
C
ch

c bi

b ic

h

c

B nh nhân nhi m trùng huy t các c
có
ngu n l c th p, có d u hi u gi
i máu
mô là b nh n ng,
i can thi p k p th i,
i s c d ch, là r t quan tr ng. Tuy
nhiên, m
n th
nhu c u d ch
ng quá t i d ch là c n
thi t.
M t trong nh ng d u hi u lâm sàng
c a tình tr ng quá t i d ch là s
c c a ph i ngoài m ch máu d
n
gi m
i khí ph i. Trên lâm sàng, u
này không ch làm
i
c thông
i các tri u ch ng lâm sàng liên quan
,
, khó th , ki u th t c
ngh
t n s hô h
n hình, ran
n cu
), mà còn làm
u

oxy. nh
mà s cung c p oxy không
ng nh t
c không có s n,
thì c phát hi n k p th i tình tr ng quá t i
d ch là r t c n thi C
n nay, không có
b ng ch
ng d
cách chu
h is cd
d
m cu i an toàn nào trong các b i
c nh h n ch ngu n l c. Hai th nghi m g n
Zambia cho th y
c
ng
JVP, t n s hô h
b nh nhân nhi m trùng huy t
n
ch ra tình tr ng quá t i
d ch s
i s c d ch
có
c có liên quan i
l suy hô
h pc p
i n [86,102]. Nh ng
phát hi
ik t

qu t th nghi FEAST
yk t

qu t i t
ng d ch
c
là, nh ng k t c c này
n [4,5]. T
c quan sát m c dù nhóm bolus d ch
có d u hi u c i thi n
i máu [4]. N
th o lu
ng nghiên c u này
không ph i là không có gi i h
là sai
l m khi ngo i suy k t qu c a chúng cho m i
b i c nh h n ch ngu n l c.
Trong th c hành, do thi u b ng
ch ng khoa h c, không th
khuy n cáo
m cu i an toàn cho h i
s c d ch trong các b i c nh h n ch ngu n
l c B
có th
c khuyên
nên s d ng các k
c
th
nh
d

ho c nh n bi t tình tr ng quá t i d ch s m.
Đ u này th m chí còn phù h
tr
nh nhân b s t rét n
các d u hi u lâm sàng khó di n gi
[103
c h i s c d ch th n tr ng
87].
có th
nk tc ct
T

t/k

Truy n d ch t
c t p,
ts
câu h
n còn, c
ICU Th t
th
ng là chúng tôi tìm th y r t ít nghiên
c
qu n lý d ch i theo dõi
n
trong các b i c nh không h n ch ngu n l c
ho c h n ch ngu n l c.
C
y nh ng kho ng
tr ng liên quan trong các b ng ch ng khoa

h
qu n lý d ch bên ngoài ICU (ngo i tr
phòng m ) Đ c bi t, h
b ng ch
cách t t nh
th c hi n
qu n lý d ch
i thi n k t c c t p trung
nh nhân. Ví d , m c dù th c t là
huy t áp là bi
c s d ng
ng nh t
ng d n qu n lý d ch t i
ng,
không có b ng ch
cách s
d ng nó t t nh t. Tóm l i, công trình c a
chúng tôi tìm th y b ng ch ng ch khuy n
11


Nguy n Thành Luân

cáo các can thi
n, d a trên các lý gi i
là các RCT ch t
ng cao.

th c này b ng cách b
u m t lo t nghiên

c
ki m tra cách qu n lý d ch có th
c tiêu chu
c i thi n k t c c
b nh nhân trong c hai b i c nh giàu ngu n
l c h n ch ngu n l c (B ng 1).

Chúng tôi tin r ng các c
ng
khoa h
th
c kh e
nên gi i quy t nh ng kho ng tr ng ki n
B
.B
khuy
C
d ch

khuy

1. R i lo n ch
ng bao g
thi u ni u -

v
n hoàn c p có th
c nh n ra b ng cách
as
i máu mô i tâm th n, các b

i phân tích k t h p t n s
t áp

lâm sàng k
da,

2. B t c khi nào có th , chúng tôi khuy n cáo
i
lâm sàng
3. M

p

c truy n d ch trong gi m th tích là c i thi
ng tim

i máu mô thông qua làm

4. C
ngh r ng, trong b i c nh lâm sàng c a gi m th tích
y máu, tiêu
ch y n ng,
thì s hi n di n c a h huy
p tim nhanh ho c thi u
ni u nên kích ho t truy n d ch
5. Không có h huy t áp

không lo i tr gi m th tích

6. Chúng tôi khuy n cáo h i s c d ch cá nhân hóa

Đ

truy

c n thi t truy n d ch

t t c các b nh nhân

c

7. Truy n d ch nhanh bao g m truy n nhanh m

ng l n d ch khi nghi ng gi m th tích

8. K thu t
c là m t bài ki m tra c a h th ng tu n hoàn-tim m
li u b nh nhân có d tr ti n t i có th
cs d
SV CO i th tích b sung
ng bù d ch)
9. Chúng tôi khuyên cáo truy n d ch nhanh
10. Chúng tôi khuyên b n nên tránh n p d ch
ngo i l trong s c nhi m trùng)
11. Khi th c hi n
<15 phút
B

khuy

ng h p gi m th tích rõ ràng

ng h p không b gi m th tích

i

c, chúng tôi khuyên nên truy n 150-350 mL (ho c 4 mL/kg) trong
v truy

12. Trong khi truy n d ch, có
bi n s kích ho t truy n d ch

d ch
ng

i bù d ch

c g i ý b i m t s c i thi n rõ r t các

12


Nguy n Thành Luân

13. Khi gi
m ch)

c m ch máu, s thi u c i thi n bi n s kích ho t
không lo i tr có
ng tích bù d ch

Đ ng h c c a m t

ng
c ti
thi u ni u là m t m c tiêu cho h i s c d ch là có
tr ng quá t i d ch
x u ch
n
15. Có th d
d ch

, HA

ng

c truy n d ch là r t ch m. Xem
d dàng d
n tình

tình tr ng co m ch c a da trong quá trình h i s c

16. Chúng tôi khuy n cáo
h th
thông s

i máu ngo i biên b
ng
i máu khác
c theo dõi trong quá trình h i s c d ch

17. Chúng tôi khuy n cáo r
nhi

da, n i bông

i máu ngo i biên bao g m ít nh
i gian
y mao m ch

18. Không nên s d ng áp l
u tr là ph c t
T

ch c nh

ch c nh có th nhìn th y
c truy n d

c

20. b nh nhân cao tu i ho c nh
ib
m ch m n tính, thì m t áp l c m ch th p
,
th p
21. Vi c thi u s

ng d n truy n d ch
d
n quá t i d ch

a nó

c ho c trong khi truy n d ch nhanh nên
iá tim toàn di
a ng m ch ho
ng
i 40 mmHg) cho th y th tích nhát bóp

MAP không lo i tr có

ng

22. Chúng tôi g i ý nên xem xét s
i áp l c m ch
th tích nhát bóp sau khi truy n d ch, m t s gia
nh
s
i th tích nhát bóp. Vi c khôn
tr có
ng i
c m t CO

i truy n d ch
ng m

theo dõi nh ng thay
c m ch là m t ch s ch p
áp l c m
không lo i

23. Trong h i s
u b nh nhân s c nhi m trùng, chúng tôi khuy n cáo truy n d ch

nhanh lên t i 30 mL/kg,
u ch nh tùy theo s xem xét t ng cá th
c m nh n
c a gi m th tích
ch ti m n c
c truy n d ch nhanh
24. Ch s s c có th
c tính toán
c
là y u t kích ho t truy n d ch nhanh
25. M t
c bao g
dung n p c a nó

r i lo n ch

c truy n d ch nhanh

n hoàn
u qu

C
ngh s d ng tinh th làm d ch h i s
u trong h u h
h p suy tu n hoàn c p (tr khi c
n các s n ph m máu)
T

HA

ng th

i gi m HR là g

28. Chúng tôi khuy n cáo ch ng l
CVP
ng d n h i s c d ch

ng
tm

ng

i h i s c d ch
im

t là
13


Nguy n Thành Luân

29. Chúng tôi khuy n cáo ch ng l
h i s c d ch
30. N CVP
cho s ph n ánh kh
31. C
Khuy

c nh m m c tiêu

thì s

b t k giá tr c th nào c a CVP

t trong khi truy n d

c gi i thích

dung n p kém

ngh ng ng truy n d ch khi có d u hi u lâm sàng không dung n p d ch
i nhu c u hi n t i c a b
i d ch
u

32. Chúng tôi khuy n cáo các c
c
c qu n lý d ch

ng khoa h
n

33. Chúng tôi khuy n cáo nên t p trung nghiên c u c th
h n ch
ngu n l c.
Chi ti t v
1 Humanitas Clinical and Research Center, Milan,
I
D

B -medical Sciences,
H
U
M
I
D
M
I
Facultad de Medicina,
P
U
C
C
S
C
D
A
I
C
M
K
U
H
J
K
U
L
A
D
A

I
C
C
U
S
H
F
P
U
A G
IRCCS, Largo Agostino Gemelli, 8, 00168 Rome,
I
C
M
B
M
P
PMI
Karolinska Un
H
S
S
D
P
C
C
Langone Medical Center-B
H
N
Y

U
N Y
NY USA D
I
C
A
E
MC-U
Medical Center Rotterdam, Rotterdam, The
N
D
P
A
C
C
U
M
C
C
U
C
P
S
N
Y
NY USA
D
P
C
C

N Y
U
F t
N Y
NY
USA
L
E
M
-tion, UMR 942,
U
é Paris 7, Hôpitaux Saint Louis
Lariboisière, Assistance Publique-Hôpitaux de Paris,
P
F
S
Anesthésie-Réanimation
Chirurgicale, UMR 942, Hôpital de Bicêtre,
U
P -Sud, Hôpitaux Uni-

qu n lý d ch trong các b i c nh

Paris-Sud, Assistance Publique-Hôpitaux de Paris,
Le Kremlin Bicê
F
D
A
S
Z

M
C
H
U
J
J
Israel. 15
I
C
R
IC R-VU, VU
U
M
C
A
T
Netherlands. 16 Emergency Department, Royal
London Hospita, Barts Health NHS Trust, London,
UK
B
L
S
M
and Dentistry, Q
M U
L
London, UK. 18 Deenanath Mangeshkar Hospital
and Research center, Pune, India. 19
A
P

I
C
D
U
F
S P
S P
B
D
M
D
C
C
P
Charlotte Max-eke Johannesburg Academic
H
F
H
S
U
-sity
W
J
S
A
U
C
I
H
SAS

J
J
L F
era, Spain. 22 Department
A
C
C
P
T
Memorial Hospital, Mumbai, India. 23 Department
I
C
R
U
Copenha-gen, Copenhagen, Denmark. 24 Hôpitaux
P -Sud, Hôpital de Bicê
de réanimation médicale, 78, rue du Général
Leclerc, 94270 Le Kremlin-Bicêtre, France. 25
I
UMR S
U P -Sud, 78, rue du
Géné-ral Leclerc, 94270 Le Kremlin-Bicêtre, France.
D
I
C
E
H
U ersité Libre de Bruxelles, Brussels, Belgium. 27
DepartI
C

CHIREC H
14


Nguy n Thành Luân
U
éL
Braine L A

B
JG
T

B

R

A

W

O

co.

L ic
JG

FEAST

T

JG as coReceived: 24 December 2017 A
October 2018
N

T

o

trauma patients. J Trauma 48:8–14 (discussion 14–
15)

2. Atkins D, Eccles M, Flottorp S, Guyatt GH, Henry
D H S L
A OC
D O
AD P
B S
H E
TT V GE W
JW
J G
GW
S
I
approaches The GRADE Working Group. BMC
H
S
R

P

NJ E

M
A O
RP F
G
O
mortality in hemodynamically stable, high-risk,
surgical patients. Crit Care 8:R60–R65
7. Claridge JA, Crabtree TD, Pelletier SJ, Butler K,
S
er RG, Young JS (2000) Persistent occult

11

C
M H
C T
JL P
V
Wilkman E, Molnar Z, Della Rocca G, Aldecoa C,
A
A J S S
M S
C L
JY D
B
D FENICE I

ESICM T
G
(2015) Fluid chalFENICE study: A global inception cohort study.
I
41:1529–1537

G

BMC

Med 11:68
F
-sion to include

P

-tion. N

M
K G
EC E
JA K
S
Olupot-Olupot P, Akech SO, Opoka RO, Engoru C,
N
R M
G R
H B
B
N J M

A P
tt N, Dambisya
CM, Semakula D, Ddungu A, Okuuny V, Wokulira R,
T
M O B L
M C
J B
AG
Gibb DM, FEAST Trial Group (2013) Exploring

F
-sion to include JG as

O

DM, FEAST Trial Group (2011) Mortali
A
Engl J Med 364:2483–2495

GM B

R
data.

Crit Care 18:696
4. Maitland K, Kiguli S, Opoka RO, Engoru C,
Olupot-O
P A
SO N
R M

G
R
H L
T B
B E
JA T
JK C
J R
EC L
M B
AG G

C
DW S
C, Rosen CL (200 S

NI D

MW B

blunt trauma patients. J Trauma 66:1040–1044
S

F

F J

M N

S OB

J
JI

Care Med 29:213–217
10. Vincent J-L, De Backer D (2013) Circulatory
shock. N Engl J Med 369:1726–1734
11. Cecconi M, De Backer D, Antonelli M, Beale R,
B
J H
C J R M
A P
MR, Teboul JL, Vincent JL, Rhodes A (2014)
Consensus on circulatory shock and hemodynamic
T
E
S
I
C
M
I
C
M
40:1795–1815
R

A E
LE A
W L
MM

A
M F
R K
A S
JE
S
CL N
ME R
B R
GD, Angus DC, Annane D, Beale RJ, Bellinghan GJ,
Bernard GR, Chiche JD, Coopersmith C, De Backer
15


Nguy n Thành Luân
DP F
CJ F
S G
H H
JL
Hollenberg SM, Jones AE, Karnad DR, Kleinpell RM,
Koh Y, Lisboa TC, Machado FR, Marini JJ, Marshall
JC M
JE M I
LA M L
AS M
S
M
RP M
J N

P N
O
Osborn TM, Perner A, Plunkett CM, Ranieri M,
Schorr CA, Seckel MA, Seymour CW, Shieh L, Shukri
KA, Simpson SQ, Singer M, Thompson BT,
T
SR V
P T V
JL W
WJ Z
JL D
RP
S

B

G

20. Cohn SM, Nathens AB, Moore FA, Rhee P,
Puyana JC, Moore EE, Beilman GJ, StO2 in Trauma
P
T
I
s (2007) Tissue oxygen
J
Trauma 62:44–54 (discussion 54–45)

2016.
I

C

M

M

–377

13. Singer M, Deutschman CS, Seymour CW,
Shankar-Hari M, Annane D, Bauer M, Bellomo R,
Bernard GR, Chiche JD, Coopersmith CM, Hotchkiss
RS L
MM M
JC M
GS O SM
R
GD
P T V ent JL, Angus DC
(2016) The third international consensus
S
-3).
JAMA 315:801–810
14. Padhi S, Bullock I, Li L, Stroud M (2013)
I
NICE
BMJ

JL E
FJ W
I

E

S P
DK G

JA

R J
F D

S K
A H

N

P

hesiol 35:325–333

F
P S
Z
P
hospital mortality rates by admission laboratory
tests. Clin Chem 52:325–328

A R

HB R

JA T

EP K

BP J
MC

G
E ly
C

Care Med 32:1637–1642
M
BA F JL
L
critical illness. Crit Care Med 20:80–93
H

G B

R B

J

-

8) The
I

Care Med 12:1–4

N

N
I
H
C
Excellence (NICE) (2007) Acutely ill adults in
hospital: recognising and responding to
deterioration. NICE guidelines [CG50]. In: Editor
book acutely ill adults in hospital: recognis-ing and
responding to deterioration. NICE guidelines
[CG50]
V
O
A
dete-

ce in posttrauma critical illness: an
D
S
–89

W O R

MF
T
E

M D
C P

–

267
25. Morelli A, De Backer D (2017) The ten
principles behind arterial presI
Med 44:911–914

C

26. Belle J, Cohen H, Shindo N, Lim M,
V
-Berumen A, NdihokubJB C
M
I
-resource
A
JI
D C es 4:419–424
27. Baelani I, Jochberger S, Laimer T, Otieno D,
Kabutu J, Wilson I, Baker T, Dunser MW (2011)
A
A

-reported, continentC C
R

18. Abramson D, Scalea TM, Hitchcock R, Stanley
Z, Trooskin Z, Henry SM, Greenspan J (1993)
Lactate clearance a

J
Trauma 35:584–589

H RY M
NA M
S K
ME
(2012) Access to emer-gency and surgical care in
sub-S
A
H
Policy Plan 27:234–244

R
D R
M B
B L
R
Neugebauer E, Arbeitsgemein“Polytrauma”
D
G
U

B
O L
G T
G Jochberger S,
Grander W, Baelani I, Wilson I, Baker T, Dunser
MW H
B

S
T
16


Nguy n Thành Luân
Nationimplementing current sepsis guidelines in
Mongolia. Bull World Health Organ 88:839–846
30. Baker T, Schell CO L
E B J M
M, Castegren M, Eriksen J, Konrad D (2015) Vital
-income country. PLoS

occlusion in mechanically
unit patients. Crit Care Med 37:951–956
39. Pottecher J, Deruddre S, Teboul J-L, Georger
J-F, Laplace C, Benhamou D, Vicaut E, Duranteau J
B
-lar
m

I

C

M

A
M B
C

S
Med Wochenschr 92:1947–1950

I

One 10:e0144801
31. Guly HR, Bouamra O, Spiers M, Dark P, Coats T,
Lecky FE, T
A
R
N
Vital signs and estimated blood loss in patients
ATLS
R
82:556–559
32. Luna GK, Eddy AC, Copass M (1989) The
thoracoabdominal hemorrhage. Am J Surg
157:512–515
33. McGee S, Abernethy WB 3rd, Simel DL (1999)
The rational clinical examination. Is this patient
JAMA
–1029
34. Schell CO, Castegren M, L
M
M K
D B
T

E B
S

J

R
MY N
P L
(1992) Shock Index: a reR
A

R

MY R
T N

EP M
RM

I

D

RA E

JD
–234

GB S
C

H

department—
shock. Am J Emerg Med 10:538–541
43. Mutschler M, Nienaber U, M
M W
C S
H P
T B
B M
M
TraumaRegister DGU (2013) The Shock Index
—
A
T
R
DGU C C
R 72

-income country. BMC Res Notes 8:313
L
B O
A M
X C
D
Richard C, Teboul J-L (2007) Echocardiographic

–

1874

S

B

A P

T G

J H
E S

N

T H

Y G
S
I

N

department: pilot study. West J Emerg Med
14:168–174
I

C

M

–1132

36. Jabot J, Teboul J-L, Richard C, Monnet X (2009)
P
I

C

M

–90

37. Barbier C, Loubieres Y, Schmit C, Hayon J,
Ricome JL, Jardin F, Vieillard-Baron A (2004)
R
I

C

M

30:1740–1746
38. Monnet X, Osman D, Ridel C, Lamia B, Richard
C, Teboul J-L (2009) Pre-expiratory

45. Pro CI, Yealy DM, Kellum JA, Huang DT,
B
AE W
LA P F T
T W
HE, Hou PC, LoVecchio F, Filbin MR, Shapiro NI,

A
DC
A
protocolNE J
Med 370:1683–1693
46. Pierrakos C, Velissaris D, Scolletta S, Heenen S,
De Backer D, Vincent JL (2012) Can changes in
arterial pressure be used to detect changes in
I

C

M

–428

L
K E
S P
D W
M
Boulain T (2013) Fluid chal-lenge: tracking changes
-ing
17


Nguy n Thành Luân
I

-

C

M

39:1953–1962
M
X L
A H
O C
D
Anguel N, Osman D, Richard C, Teboul JL (2011)
Art
not by norepinephrine. Crit Care Med 39:1394–
1399
49. Monge Garcia MI, Saludes Orduna P, Cecconi
M
U
I
Care Med 42:1625–1627
50. Michard F, Boussat S, Chemla D, Anguel N,
Mercat A, Lecarpentier Y, Richard C, Pinsky MR,
T
JL
R

ilure. Am J Respir Crit Care Med

M
FR C

AB B
FA F
EM, Angotti Carrara FS, Sousa JL, Caixeta N,
Sal
R A
DC P
A
LC L
American Sepsis Institute N (2017) The
B
S
PRE
A
D
SPREAD
L
I
17:1180–1189

59. Vincent JL, Weil MH (2006) Fluid challenge
C C
M
–1337 60.
Cecconi M, Parsons AK, Rhodes A (2011) What is a
C O C C
–295
W

W

52. Michard F, Chemla D, Teboul JL (2015)
A
C C
I

M

X T
C
M

JL

P

PE C

–663

R

S

TG W

A

M P
-

I

–486

AS

R M

CN

T
A

–

147
J
M D
W F
LG G
ABJ, Honore PM, Hoste E, Ostermann M,
OudemansS
HM S
M
P

J B

E
I

W

SM B

S
C

G
M
R

R
C

A

W

65. Lammi MR, Aiello B, Burg GT, Rehman T,
Douglas IS, Wheeler AP, deBois-blanc BP, National
I
H
N
H
L
B
I
ARDS N
I

R
treatment trial. Chest 148:919–926
66. Egal M, Erler NS, de Geus HR
B
J
G
AB
T
goal-directed hemodynamic manage-ment does

C

Med 42:324–332
MIM O

N

Opin Crit Care 18:585–592

D

I
G

RJ

A

P

updated metacommon sense. Crit Care Med 41:1774–1781
E

L B

P
AKI
I
C
M
43:730–749

M
G
MI G
G
P G
Romero M, Gil Cano A, Oscier C, Rhodes A,
G
RM C
M
E
adminis-tration on arterial load in septic shock
I
C
M
–1255
M

MH H

shock. Thirteenth annual Becton, Dickinson and
C
O
S
M
L
Anesth Analg 58:124–132

162:134–138
51. Yang X, Du B (2014) Does pulse pressure
A
-analysis.
Crit Care 18:650

D

M
meta-analysis. Anesth Analg 122:173–185
18


Nguy n Thành Luân
67. L
A J
B
J

T

TC

B

J I

C

shock resuscitation. A clinical-physiologic study. J
Crit Care 27:283–288

critically ill patients. Crit Care Med 37:934–938
L
A B
J
C
peripheral circulation. Curr Opin Crit Care 21:226–
231
L

G
A K

ME E
E B
J
-

B
A

N

V

J

JR

C

C

70. Bourcier S, Pichereau C, Boelle PY, Nemlaghi S,
D
V L
G B
JL G
A
L
JR B N T
J L
G M
E
Guidet B, Ait-O
H
T -to-room
temperature gradient corcts outcome in selected
A
I

C
71. Kaplan LJ, McPartland K, Santora TA, Trooskin
SZ
S
-sion in
re unit patients. J Trauma 50:620–627
(discussion 627-628)
H L
J J G

S B
J M
M

PY G
D G
I

A
B

e Care

Med 37:801–807
73. Ait-O
A
M B
M
E G

H B
B

N B
R B
C

PY P
JL G
I

A

C

C

Med 40:958–964

R
K

C R
E I
C

G P

M N
E

C V
E B
R B
S C

A

R

J

J

C

B

J

C

J
J

R

H
G C
AB O

-Tascon G,
Zampieri FG, Dubin A, Hurtado FJ, Friedman G,
Castro R, Alegria L, Cecconi M, Teboul JL, Bakker J,
I
A-SS (2018) Early goal-directed
therapy usin
ANDROMEDA-SHOCKA I
C
S

E

E D B

PCO
30:423–429

D C
J V
JL
-lenge on gastric mucosal
I
C
Med

79. Ospina-T
G N
AP O
G
Donadello K, Buchele G, Simion D, Chierego ML,

S
TO F
A V
JL D B
D
E
I
C
M d
36:949–955
D

RP L
MM R
A A
D
G
H O SM S
JE S
CL
Douglas IS, Jaeschke R, Osborn TM, Nunnally ME,
T
SR R
K K
RM A
DC
D
CS M
FR R
GD W

S, Be RJ V
JL M
R S
S
Campaign Guidelines Committee including The
P
S
S
S
C
I

74. Lara B, Enberg L, Ortega M, Leon P, Kripper C,
A
P K
E C
R B
J H
G
C
resusci-related
hyperlactatemia at the emergency department is
related to mortality. PLoS One 12:e0188548
H

ME P
A B

ob

RJ
E

Med 191:477–480

72. Ait-O
B
JL L
M
E O

C

G
RJ L

V

C

M

–228

81. Donati A, Carsetti A, Tondi S, Scorcella C,
D
R D
E G -banelli V, Munch C,
Adrario E, Pelaia P, Cecconi M (2014)
T

JC
Care 29:260–264
82. Rhodes A, Phillips G, Beale R, Cecconi M,
C
JD D B
D D
J D B E
L
Ferrer R, Girardis M, Koulenti D, Machado F,
S
SQ T CC W
X L
M
19


Nguy n Thành Luân
T

S

S

M
IMP SS

P

C
S

I

I

national
S
M

C

goal-directed therapy in high-risk surgical patients:
a meta-analysis. Br J Anaesth 112:648–659
–1628

83. Myburgh JA, Mythen MG (2013) Resuscitation
NE JM
–1251

T

C
M E
L L
M R
A
Sepsis and septic shock. Lancet 392:75–87
J
E

P

A C
SM P
V

M C

M D
ICC

H

C

-olemia in sepsis. Inten
44:791–798

M

M

A
NM K
M K TT K
MP M M
Htet ZW, Anstey NM, Kyi MM, Hanson J (2015) The
PL S O
10:e0143062
88. Cecconi M, Aya HD, Geisen M, Ebm C, Fletcher

N, Grounds RM, Rhodes A (2013) Changes in the

C

M

–1305

89. Aya HD, Ster IC, Fletcher N, Grounds RM,
Rhodes A, Cecconi M (2016) Pharmacodynamic
C C
M
891
M

F T
C

ICU

JL

M

PE L

A Y

A A

L

in
hemodynamically unstable patients. Chest
143:364–370
95. Aya HD, Rhodes A, Ster IC, Fletcher N, Grounds
RM C
M
H

A
B S
MW M
L K
P
L
S H
DC M
C B
M
B
GR
E
protocol on in-hospital mortality among adults
-tension: a randomi
trial. JAMA 318:1233–1240

I

93. Marik PE, Monnet X, Teboul JL (2011)

Hemody
A I
C

–

P
–2008

91. Hamilton MA, Cecconi M, Rhodes A (2011) A
-risk
surgical patients. Anesth Analg 112:1392–1402
92. Arulkumaran N, Corredor C, Hamilton MA, Ball
J, Grounds RM, Rhodes A, Cecconi M (2014)
C

C

quasi45:e161–e168

C

M

M
JA F
S B
R B
L C
A, Gattas D, Glass P, Lip-man J, Liu B, McArthur C,

M G
S R
D T
CB W
SA
CHEST I
A
N Z
I
C
S
C
T
G oup (2012)
H
NE JM
–1911
97. Perner A, Haase N, Guttormsen AB, Tenhunen
J K
G A
A M
KR M
MH E
JM P
LM B
A W
R, S
M B
P S -Jensen P, Bestle
M, Strand K, Wiis J, White JO, Thornberg KJ, Quist

L, Nielsen J, Andersen LH, Holst LB, Thormar K,
K
AL F
ML M
F P FC
M
TP W
P W
J ST
G
S
ian Critical Care Trials Group (2012)
H
R
NE JM
–134
M

F
A

S B
J N

R B
N F
R SAFE S
I

resusMed 350:2247–2256

J

NE

J

99. Caironi P, Tognoni G, Masson S, Fumagalli R,
P
A R
M F
C C
L F
S, Grasselli G, Iapichino G, Antonelli M, Parrini V,
Fiore G, Latini R, Gattinoni L, ALBIOS Study
I
A
NE J
Med 370:1412–1421
20


Nguy n Thành Luân
S
MW S WH R TW
B
adults. N Engl J Med 378:1951
S WH S
DW C
JM S

MW W
JP W
L
B
SP S
CM L
CJ
E
ED S
AD B
GR R
TW I
S-E (2018) Balanced crystalloids
-cally ill adults. N Engl J
Med 378:819–828

H

A

B M
DC B

GR

L K

S

P L

S

-directed therapy in
Zambia. Crit Care Med 42:2315–2324
103. Hanson J, Lam SW, Alam S, Pattnaik R,
Mahanta KC, Uddin Hasan M, Mohanty S, Mishra S,
Cohen S, Day N, White N, Dondorp A (2013) The
iparum malaria:
M

J

21