MOT SO LUU Y KHI GIANG DAY PHAN DIA LI TU NHIÊN VN

Những điểm lưu ý khi giảng dạy phần địa lí tự nhiên
Việt Nam- địa lí 12
Qua nghiên cứu và thực tế giảng dạy ở lớp 12,có nhiều nội dung hoàn toàn mới.Có
nhiều bài phát triển và nâng cao rất nhiều so với chương trình lớp 12 cũ và chương trình
địa lí lớp 8 và lớp 9.Trước hết phải kể đến các loạt bài,phần ĐLTN Việt Nam có rất nhiều
thuật ngữ,khái niệm,liên quan đến chương trình lớp dưới đặc biệt là lớp 10,ví dụ như hệ
thống các khái niệm về địa hình,khí hậu,thuỷ văn,thổ nhưỡng…Có nắm vững kiến thức địa
lí 10,học sinh mới có cơ sở để hiểu biết kiến thức địa lí 12.Ví dụ hiểu được hoàn lưu khí
quyển địa lí 10 mới giải thích được chế độ gió ở Việt nam.Bên cạnh đó phần địa lí tự nhiên
lớp 12 có nhiều mối liên hệ,đặc biệt là mối liên hệ nhân quả.Tổng hợp thể các thành phần
tự nhiên bao gồm nhiều thành phần có tác động qua lại và ảnh hưởng lẫn nhau.Mỗi thành
phần và sự phân hoá của chúng chỉ được làm sáng tỏ bằng sự phân tích lôgic tác động của
các nhân tố khác.ở đây cần thấy được những nhân tố chủ yếu và nhân tố thứ yếu.
Các nhân tố kinh tế xã hội liên tục biến đổi theo không gian và thời gian.Còn các yếu tố địa
lí tự nhiên có tính ổn định tương đối;nói như vậy không nghĩa là tự nhiên không bị biến
đổi.Dưới tác động của con người thông qua các hoạt động kinh tế đã làm cho tự nhiên biến
đổi không ngừng.Vì vậy những kiến thức sử dụng và bảo vệ tự nhiên không phải luôn cố
định ở trong sách giáo khoa mà có sự thay đổi phù hợp với thực tế.Với mục tiêu nâng cao
hiệu quả của việc giảng dạy địa lí lớp 12,giúp cho học sinh hiểu sâu sắc về ĐLTN Việt
nam.Từ những đặc điểm về nội dung của phần địa lí tự nhiên Việt nam và thực tế giảng
dạy chúng tôi rút ra được những lưu ý cần thiết.
Chúng tôi không bàn về phương pháp dạy học ở đây.Dưới đây là những vấn đề mà chúng
tôi rút ra được trong quá trình giảng dạy.
Vấn đề thứ nhất:Trong từng tiết dạy trên lớp,trước hết giáo viên phải triệt để sử dụng
các phương tiện dạy học,đặc biệt là bản đồ tự nhiên Việt nam,át lát địa lí Việt nam.
Thông qua bản đồ để khám phá kiến thức.Bởi vì bản đồ là ngôn ngữ của địa lí.Nhờ có bản
đồ mà học sinh hiểu được vị trí địa lí của nước ta và ảnh hưởng của chúng đến kinh tế-xã
hội,ảnh hưởng đến cảnh quan thiên nhiên.Các đặc điểm chung của địa lí tự nhiên Việt nam
như đất nước nhiều đồi núi,thiên nhiên chịu ảnh hưởng sâu sắc của biển…đều được biểu
hiện rất rõ trên bản đồ.Sử dụng bản đồ kết hợp với sơ đồ,lát cắt…có nhiều tác động tích
cực phát động tích cực chủ động của học sinh và tạo cơ hội cho học sinh hiểu sâu hơn về

kiến thức địa lí tự nhiên Việt nam.
Vấn đề thứ hai: giáo viên phải tăng cường sử dụng bảng kiến thức,sơ đồ.Loại phương
tiện này thể hiện rõ mối quan hệ giữa các sự vật,hiện tượng.Giáo viên sử dụng linh hoạt
loại phương tiện này khi giảng dạy thì các mối liên hệ phổ biến trong địa lí tự nhiên Việt
nam trở nên dể hiểu hơn đối với học sinh.Bảng kiến thức vừa thể hiện được mối liên hệ
giữa các sự vật,hiện tượng địa lí,vừa thể hiện được tính hệ thống của kiến thức bài giảng
đồng thời tạo ra sự so sánh giữa các đối tượng,ví dụ bảng về địa hình:Đông bắc với Tây
bắc;Trường sơn bắc và Trường sơn nam.
Vấn đề thứ 3:là phải sử dụng các bảng số liệu trong việc làm rõ các sự vật,hiện tượng tự
nhiên.Để bài giảng có tính thuyết phục,giáo viên không thể nói chung chung được mà phải
có số liệu thực tế.Nhiều kiến thức địa lí tự nhiên Việt nam,được biểu hiện bằng cách định
lượng qua các số liệu thống kê.Ví dụ:về nhiệt,ẩm,diện tích đất,diện tích rừng qua các
năm.Từ các số liệu đó giáo viên hướng dẫn cho học sinh rút ra nhận xét cần thiết,nhờ đó
các kiến thức địa lí dể hiểu và sinh động hơn đối với học sinh.
Vấn đề thứ 4:Người giáo viên phải tăng cường liên hệ thực tế trong quá trình giảng
dạy.Giáo viên phải yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải thích các hiện
tượng thực tế xảy ra xung quanh chúng ta.Ví dụ:Tại sao Quảng bình có gió Tây nam khô
nóng trong khi đó Đà nẵng không có?Tại sao ở Huế mưa nhiều nhất ở nước ta.Mặt khác
phải vận dụng kiến thức thực tế để làm sáng tỏ các sự vật,hiện tượng địa lí như về đất
đai,khí hậu,sông ngòi….
Việc liên hệ thực tế này một mặt làm cho các em hiểu sâu hơn kiến thức bài học,đồng thời
gây hứng thú học tập địa lí,tạo cho các em thói quen quan sát thực tế và vận dụng kiến thức
địa lí vào cuộc sống.
Vấn đề thứ 5:Trong giảng dạy giáo viên phải gợi cho học sinh nhớ lại kiến thức địa lí lớp
8,lớp 9,để làm cơ sở nắm kiến thức địa lí lớp 12.Những điểm này khi dạy giáo viên ít quan
tâm.Kiến thức địa lí Việt nam lớp 8 và lớp 9 được học bao gồm vị trí địa lí,giới hạn hình
dáng lãnh thổ,biển Việt nam;
Đặc điểm chung của tự nhiên Việt nam…Đến lớp 12 những kiến thức này được học sâu
hơn,kỷ hơn,thời lượng nhiều hơn đòi hỏi học sinh phải biết phân tích,tổng hợp,giải thích…
Những kiến thức sơ lược ở lớp 8,lớp 9 sẽ giúp cho học sinh hiểu sâu hơn kiến thức của lớp

trên.Vì vậy ,trong quá trình dạy học địa lí tự nhiên Việt nam,người giáo viên phải gợi lại
kiến thức củ ở lớp dưới,để cho học sinh tái hiện lại kiến thức đã học,nhằm giúp cho học
sinh hiểu bài ĐLTN Việt Nam.
Trên đây là những lưu ý khi giảng dạy phần địa lí tự nhiên Việt nam lớp 12.Những vấn
đề chúng tôi đặt ra trên đây,về phần ĐLTN Việt nam lớp 12 sẽ đóng góp một phần nhỏ
nhằm giúp cho các đồng nghiệp tìm ra được tiếng nói chung nhằm nâng cao hiệu quả giảng
dạy môn địa lí lớp 12.Có thể những đóng góp của chúng tôi chưa thật sự sâu sắc và hoàn
chỉnh.Mong các đồng nghiệp giảng dạy môn địa lí tham khảo trong quá trình giảng dạy.