bài 10-lịch sử 7

Chương II
Chương II
NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÝ
NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÝ
( Thế kỉ XI – XII )
( Thế kỉ XI – XII )
BÀI 10
BÀI 10
Tiết 14:
Tiết 14:
1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:

1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:
a. Hoàn cảnh thành
a. Hoàn cảnh thành
lập

lập
-
-
Cuối năm 1009, Lê Long
Cuối năm 1009, Lê Long
Đỉnh mất. Triều thần
Đỉnh mất. Triều thần
tôn Lý Công Uẩn lên
tôn Lý Công Uẩn lên
ngôi vua.
ngôi vua.
Nha Ly đ̀ ́
Nha Ly đ̀ ́
được thành lập
được thành lập
trong hoàn cảnh nào ?
trong hoàn cảnh nào ?


Vì sao Lý Cơng ̉n được
Vì sao Lý Cơng ̉n được
suy tơn lên làm vua ?
suy tơn lên làm vua ?

Tượng Lý
Tượng Lý
Công Uẩn
Công Uẩn
(Lý Thái
(Lý Thái

Tổ)
Tổ)

Tượng Lý Công
Tượng Lý Công
Uẩn (Lý Thái
Uẩn (Lý Thái
Tổ)
Tổ)

Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ)
Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ)
Lý Công Uẩn người làng Cổ Pháp, (Từ Sơn, Bắc Ninh)
Lý Công Uẩn người làng Cổ Pháp, (Từ Sơn, Bắc Ninh)
Công Uẩn sinh nǎm Giáp Tuất (974), là con nuôi của thiền sư
Công Uẩn sinh nǎm Giáp Tuất (974), là con nuôi của thiền sư
Lý Khánh Vǎn từ nǎm 3 tuổi và truyền thuyết vẫn cho rằng ông
Lý Khánh Vǎn từ nǎm 3 tuổi và truyền thuyết vẫn cho rằng ông
là con của Vạn Hạnh, anh ruột Khánh Vǎn.
là con của Vạn Hạnh, anh ruột Khánh Vǎn.
Cũng theo truyền thuyết, ông thân sinh ra Lý Công Uẩn nhà
Cũng theo truyền thuyết, ông thân sinh ra Lý Công Uẩn nhà
nghèo đi làm ruộng thuê ở chùa Tiên Sơn (An Phong, Bắc Ninh)
nghèo đi làm ruộng thuê ở chùa Tiên Sơn (An Phong, Bắc Ninh)
phải lòng một tiểu nữ rồi làm nàng có thai Nhà sư thấy thế đuổi
phải lòng một tiểu nữ rồi làm nàng có thai Nhà sư thấy thế đuổi
đi nơi khác. Hai vợ chồng dẫn nhau đến khu rừng Báng mệt
đi nơi khác. Hai vợ chồng dẫn nhau đến khu rừng Báng mệt
mỏi, dừng lại nghỉ. Chồng khát nước, đến chỗ giếng nước giữa
mỏi, dừng lại nghỉ. Chồng khát nước, đến chỗ giếng nước giữa

rừng uống, chẳng may sẩy chân chết đuối. Vợ chờ lâu không
rừng uống, chẳng may sẩy chân chết đuối. Vợ chờ lâu không
thấy, đến xem thì đất đã đùn lấp giếng. Người phụ nữ bất hạnh
thấy, đến xem thì đất đã đùn lấp giếng. Người phụ nữ bất hạnh
than khóc một hồi rồi xin vào ngủ nhờ ở chùa Ư'ng Tâm gần
than khóc một hồi rồi xin vào ngủ nhờ ở chùa Ư'ng Tâm gần
đấy. Sư trụ trì chùa Ư'ng Tâm đêm trước nằm mơ thấy Long
đấy. Sư trụ trì chùa Ư'ng Tâm đêm trước nằm mơ thấy Long
thần báo mộng rằng: "Ngày mai dọn chùa cho sạch có Hoàng
thần báo mộng rằng: "Ngày mai dọn chùa cho sạch có Hoàng
đế đến". Tỉnh dậy, nhà sư sai chú tiểu quét dọn sạch sẽ, túc
đế đến". Tỉnh dậy, nhà sư sai chú tiểu quét dọn sạch sẽ, túc
trực từ sáng đến chiều chỉ thấy một người đàn bà có thai xin
trực từ sáng đến chiều chỉ thấy một người đàn bà có thai xin
ngủ nhờ. Được vài tháng bỗng có chuyện lạ: Một đêm khu tam
ngủ nhờ. Được vài tháng bỗng có chuyện lạ: Một đêm khu tam
quan của chùa sáng rực hẳn lên, hương thơm ngào ngạt lan
quan của chùa sáng rực hẳn lên, hương thơm ngào ngạt lan
toả.
toả.

Nhà sư cùng bà hộ chùa ra xem thì thấy người đàn bà ấy đã
Nhà sư cùng bà hộ chùa ra xem thì thấy người đàn bà ấy đã
sinh một con trai, hai bàn tay có bốn chữ son "sơn hà xã tắc".
sinh một con trai, hai bàn tay có bốn chữ son "sơn hà xã tắc".
Sau đó, trời bỗng nổi trận mưa to gió lớn, mẹ chú bé chết ngay
Sau đó, trời bỗng nổi trận mưa to gió lớn, mẹ chú bé chết ngay
khi sinh con và chú bé được nhà chùa nuôi nấng. Khi 8, 9 tuổi
khi sinh con và chú bé được nhà chùa nuôi nấng. Khi 8, 9 tuổi
nhà sư cho chú bé theo học sư Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn. Chú

nhà sư cho chú bé theo học sư Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn. Chú
bé đó là Lý Công Uẩn.
bé đó là Lý Công Uẩn.
Công Uẩn lớn lên tỏ rõ có chí lớn khác thường. Ông đến
Công Uẩn lớn lên tỏ rõ có chí lớn khác thường. Ông đến
Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lên đến chức Tả thân vệ điện tiền
Hoa Lư làm quan nhà Tiền Lên đến chức Tả thân vệ điện tiền
chỉ huy sứ. Khi vua Thiếu Đế bị giết, ông ôm thây vua khóc. Vua
chỉ huy sứ. Khi vua Thiếu Đế bị giết, ông ôm thây vua khóc. Vua
Ngoạ Triều khen là trung, cử ông làm Tả tướng quân chế chỉ
Ngoạ Triều khen là trung, cử ông làm Tả tướng quân chế chỉ
huy sứ, thống lĩnh hết quân túc vệ.
huy sứ, thống lĩnh hết quân túc vệ.
Theo truyền thuyết, làng Cổ Pháp h ồi ấy có cây gạo cổ thụ
Theo truyền thuyết, làng Cổ Pháp h ồi ấy có cây gạo cổ thụ
bị sét đánh tước lần vỏ ngoài lộ ra mấy câu sấm. Sư Vạn Hạnh
bị sét đánh tước lần vỏ ngoài lộ ra mấy câu sấm. Sư Vạn Hạnh
xem cấu sấm ấy biết điềm nhà Lê đổ nhà Lý sắp lên bèn bảo
xem cấu sấm ấy biết điềm nhà Lê đổ nhà Lý sắp lên bèn bảo
Công Uẩn rằng:
Công Uẩn rằng:
-
-
Mới rồi tôi thấy lời phù sấm kỳ dị, biết rằng họ Lý cường
Mới rồi tôi thấy lời phù sấm kỳ dị, biết rằng họ Lý cường
thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ Lý
thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ Lý
rất nhiều nhưng không ai bằng ông là người khoan từ nhân thứ,
rất nhiều nhưng không ai bằng ông là người khoan từ nhân thứ,
được lòng dân chúng mà binh quyền nắm trong tay. Người đứng

được lòng dân chúng mà binh quyền nắm trong tay. Người đứng
đầu muôn dân chẳng phải ông thì còn ai?
đầu muôn dân chẳng phải ông thì còn ai?

Sợ câu nói ấy tiết lộ, Lý Công Uẩn phải nhờ người đem
Sợ câu nói ấy tiết lộ, Lý Công Uẩn phải nhờ người đem
giấu Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn.
giấu Vạn Hạnh ở chùa Tiên Sơn.
Khi Lê Long Đĩnh mất, Lý Công Uẩn đã ngoài 35 tuổi. Vua
Khi Lê Long Đĩnh mất, Lý Công Uẩn đã ngoài 35 tuổi. Vua
kế tự Long đĩnh còn nhỏ, Lý Công Uẩn chỉ huy quân túc vệ
kế tự Long đĩnh còn nhỏ, Lý Công Uẩn chỉ huy quân túc vệ
(Điện Tiền chỉ huy sứ) trong cuốn cung cấm. Bấy giờ lòng
(Điện Tiền chỉ huy sứ) trong cuốn cung cấm. Bấy giờ lòng
người đã oán giận nhà Lê nên quan Chi hậu là Đào Cam
người đã oán giận nhà Lê nên quan Chi hậu là Đào Cam
Mộc cùng các quan trong triều tôn Lý Công Uân lên ngôi
Mộc cùng các quan trong triều tôn Lý Công Uân lên ngôi
hoàng đế tức vua Thái Tổ
hoàng đế tức vua Thái Tổ

1.
1.
Nhà Lý thành lập:
Nhà Lý thành lập:
-
Cuối năm 1009, Lê Long
Cuối năm 1009, Lê Long
Đỉnh mất. Triều thần tôn
Đỉnh mất. Triều thần tôn

Lý Công Uẩn lên ngôi vua,
Lý Công Uẩn lên ngôi vua,
nhà Lý thành lập.
nhà Lý thành lập.
- Năm 1010 lấy niên hiệu là
- Năm 1010 lấy niên hiệu là
Thuận Thiên, dời đô về
Thuận Thiên, dời đô về
Đại La ( Hà Nội ) đổi tên
Đại La ( Hà Nội ) đổi tên
là Thăng Long
là Thăng Long
Sau khi lên ngơi, Lý Cơng
Sau khi lên ngơi, Lý Cơng
̉n đã làm gì để xây dựng
̉n đã làm gì để xây dựng
đất nước ?
đất nước ?
Vì sao Lý Cơng ̉n qút
Vì sao Lý Cơng ̉n qút
đ
đ
ị
ị
nh dời đơ về Đại La ?
nh dời đơ về Đại La ?


TRÍCH ĐOẠN TRONG CHIẾU DỜI ĐÔ
TRÍCH ĐOẠN TRONG CHIẾU DỜI ĐÔ


“…
“…
Thời xưa, nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà
Thời xưa, nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà
Chu thời đến Thành vương ba lần dời đô, há phải các đời tam đại
Chu thời đến Thành vương ba lần dời đô, há phải các đời tam đại
ấy theo ý riêng tự dời đô xằng bậy đâu. Làm như thế cốt để mưu
ấy theo ý riêng tự dời đô xằng bậy đâu. Làm như thế cốt để mưu
việc lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên
việc lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên
kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho
kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho
nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thònh. Thế mà hai nhà Đinh ,
nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thònh. Thế mà hai nhà Đinh ,
Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, kh
Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, kh
ơ
ơ
ng noi theo việc cũ
ng noi theo việc cũ
Thương - Chu, cứ chòu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không
Thương - Chu, cứ chòu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không
daiø, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm
daiø, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm
rất đau đớn, không thể không dời. Huống chi thành Đại La, đô cũ
rất đau đớn, không thể không dời. Huống chi thành Đại La, đô cũ
của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế r
của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế r
ờ

ờ
ng cuộn hổ
ng cuộn hổ
ngồi, chi
ngồi, chi
nh gi a Nam B c ơng Tây, ́ ̃ ́ư ă Đ
nh gi a Nam B c ơng Tây, ́ ̃ ́ư ă Đ
tiện nghi s
tiện nghi s
ơ
ơ
ng núi
ng núi
sau trước.
sau trước.
Vùng này mặt đất rợng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cu
Vùng này mặt đất rợng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cu
khơng khở thấp trũng tới tăm, mn vật hết sức tươi tớt phờn thịnh.
khơng khở thấp trũng tới tăm, mn vật hết sức tươi tớt phờn thịnh.
Xem khắp đất Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỡ tu hợi quan ́u bớn
Xem khắp đất Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỡ tu hợi quan ́u bớn
phương. Đúng là nơi thượng đơ kinh sư mãi mn đời”
phương. Đúng là nơi thượng đơ kinh sư mãi mn đời”

Chiếu dời đô- Đại Việt sử ký toàn thư
Chiếu dời đô- Đại Việt sử ký toàn thư