SKKN một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp một

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

MỤC LỤC
MỤC LỤC..................................................................................................................................1
PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ...........................................................................................................1
I.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI............................................................................................................1
II. THỜI GIAN, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG.........................2
III. SỐ LIỆU KHẢO SÁT..........................................................................................................2
PHẦN II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ............................................................................................3
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN...................................................................................................................3
II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC...................................................................................................3
1. Đối với giáo viên.....................................................................................................................3
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN...................................................................................4
1. Biện pháp thứ nhất: Giáo viên cần chuẩn bị chu đáo cho tiết học..........................................5
3. Biện pháp thứ ba: Hướng dẫn đọc đúng tiếng, từ khó............................................................9
5. Biện pháp thứ năm: Tổ chức linh hoạt trò chơi học tập........................................................19
PHẦN III - KẾT LUẬN............................................................................................................27


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
I.
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ vô vùng quan trọng đó là
hình thành 4 kỹ năng: Nghe – nói - đọc – viết cho học sinh. Tập đọc là một phân
môn của chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặc
biệt trong chương trình vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển kỹ năng
đọc, một kỹ năng quan trọng hàng đầu của học sinh ở bậc Tiểu học đầu tiên. Kỹ
năng đọc có nhiều mức độ: đọc đúng, đọc nhanh (lưu loát, trôi chảy), đọc có ý
thức (thông hiểu được nội dung những điều mình đọc hay còn gọi là đọc hiểu)

và đọc diễn cảm. Những kỹ năng này không phải tự nhiên mà có nên việc dạy học
phải có định hướng, có kế hoạch từ lớp 1 đến lớp 5 trong bậc Tiểu học.
Bước vào lớp 1, cuộc sống của trẻ có nhiều biến đổi to lớn. Thứ nhất trẻ phải
làm quen với môi trường mới, bạn bè mới, thầy cô giáo mới và đặc biết là những
môn học mới đem lại những hiểu biết về tự nhiên, xã hội. Việc dạy đọc ở lớp 1
cũng quan trọng bởi từ chỗ các em còn phải đọc đánh vần từng tiếng đến việc
đọc thông thạo được một văn bản là việc tương đối khó với các em. Mục tiêu
của giờ dạy Tiếng Việt là phải hướng đến giáo dục học sinh yêu Tiếng Việt bằng
cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự
phong phú của ngữ điệu trong việc biểu đạt nội dung. Thế nhưng hiện nay, ở
trường Tiểu học, mặt âm thanh của ngôn ngữ, đặc biệt ngữ điệu chưa được chú ý
đúng mức. Đó là một trong những lý do cho học sinh của chúng ta đọc và nói
chưa tốt. Đó cũng là ý do khiến cho trong nhiều trường hợp, học sinh không
hiểu đúng văn bản được đọc.
Tập đọc là một môn học có vị trí quan trọng đặc biệt trong chương trình
Tiểu học. Nó là công cụ để học tập những môn khác. Nó tạo ra hứng thú và động
cơ học tập. Nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập
cả đời. Nó là một khả năng không thể thiếu được của con người trong thời đại
văn minh. Như vậy, dạy đọc có một ý nghĩa vô cùng to lớn vì nó bao gồm các
nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.
Thơ là một loại tác phẩm văn học được viết theo thể loại văn vần. Ngay từ
nhỏ các em đã được tiếp xúc với những bài thơ, bài ca dao qua các bài hát ru.
Do thể loại văn vần nên thơ dễ nghe và dễ nhớ. Mặt khác, các câu thơ, các khổ
thơ không chỉ có hình ảnh, mà còn chứa nhạc điệu trong đó. Vì vậy các bài thơ
thường được các em đón nhận một cách nhiệt tình. Tuy nhiên, do mới tiếp xúc
với việc học chữ, nên việc đọc với các em còn khó khăn những đọc thơ cho
đúng vần điệu, đúng nhịp của câu thì cần phải có một có một quá trình rèn luyện
nhất định. Trong chương trình Tiếng Việt lớp 1 có rất nhiều bài thơ được đưa
vào chương trình. Ngay cuối học kỳ 1 đã có những bài thơ, câu thơ được đưa
1/30

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

vào. Sang học kỳ 2, học sinh bắt đầu làm quen với môn Tập đọc. Trong đó có
đọc các đoạn văn, các bài thơ ngắn, nhưng nhìn chung chủ yếu là thơ.
Hiện nay, việc đọc các văn bản của học sinh còn sai rất nhiều. nhất là đọc
thơ các em thường không đọc đúng vần điệu, ngắt nhịp lấy hơi không đúng nên
khi nghe một bài thơ sẽ kém thuyết phục. Việc giúp các em đọc đúng nhất là đọc
đúng các bài thơ sẽ làm tăng nhận thức Tiếng Việt của các em. Đồng thời khi
nghe một bài thơ đọc đúng các em sẽ cảm nhận được phần nào tâm hồn của bài
thơ từ đó các em hứng thú hơn nữa trong việc học tập của mình.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào để giúp các em đọc đúng tiếng, đọc liền tiếng
trong từ, trong câu, đọc đúng ngữ điệu, biết cách ngắt nghỉ hơn trong văn bản
thơ, cũng như văn bản văn xuôi. Những băn khoăn này chính là lý do tôi chọn
đề tài: “Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi
trong dạy học tập đọc lớp Một”.
II. THỜI GIAN, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG
1. Thời gian nghiên cứu đề tài từ tháng 09 năm 2018 đến tháng 03 năm 2019.
2. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 1, trường Tiểu học.
3. Đối tượng nghiên cứu: “Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và
tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một”.
III. SỐ LIỆU KHẢO SÁT
Khi bắt đầu vào học kỳ hai tôi đã tiến hành khảo sát khả năng đọc các bài thơ
của học sinh có trong chương trình sách giáo khoa Tiếng Việt - Lớp 1.
Bảng 1: Mức độ hứng thú và yêu cầu cần đạt về kĩ năng đọc và mức độ hứng
thú với môn Tập đọc trước khi áp dụng sáng kiến (Số liệu lấy vào thời điểm
tháng 9/2018)
Sĩ số

67

Mức độ hứng thú
Yêu cầu cần đạt về kĩ năng đọc
Thích
Bình thường Không thích Đọc chậm, ngọng Đọc đúng Đọc lưu loát
SL % SL
%
SL
%
SL
%
SL
% SL
%
15 22,4 20
29,8
32 47,8
23
34,3
32 47,8 12 17,9

Nhìn vào số liệu trên chúng tôi nhận thấy kĩ năng đọc của các em còn chưa
tốt, nhất là đọc thơ. Vào giai đoạn này để đọc được các câu thơ theo đúng là cả
một vấn đề rất lớn đối với các em. Vì vậy, việc rèn đọc đúng cho học sinh trong
các tiết Tập đọc ở lớp Một nói chung và đọc thơ nói riêng là một việc làm vô
cùng quan trọng và cần thiết.

2/30

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

PHẦN II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Tập đọc là một phân môn có vị trí hết sức quan trọng trong môn Tiếng Việt
nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay. Đọc thông viết thạo là một yêu
cầu đặt ra với bất cứ học sinh Tiểu học nào, ngay từ những ngày đầu tiên đến
trường các em đã phải học đọc mặc dù ở giai đoạn này việc đọc của các em mới
chỉ dừng lại ở mức độ nhận diện kí hiệu chữ viết và giải mã bằng âm thanh song
đây là một giai đoạn rất quan trọng bởi đó là giai đoạn học sinh phải học để đọc
và làm nền tảng cho những giai đoạn tiếp theo, giai đoạn đọc để học. Càng về
sau yêu cầu đặt ra trong việc đọc càng được nâng cao, từ việc đọc để hiểu được
nội dung văn bản đến việc phát triển kĩ năng đọc diễn cảm. Dạy học Tập đọc ở
Tiểu học là một việc làm hết sức có ý nghĩa trong việc hình thành và phát triển
kĩ năng đọc cho học sinh, nó khẳng định sự cần thiết cho việc hình thành và phát
triển một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh. Thông qua
phân môn Tập đọc mà trau dồi vốn Tiếng Việt, vốn học văn và phát triển tư duy,
mở rộng vốn hiểu biết của học sinh về cuộc sống. Bồi dưỡng tư tưởng tình cảm
trong sáng, yêu cái đẹp, cái thiện, có thái độ ứng xử tốt trong cuộc sống, yêu
Tiếng Việt.
II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC
Qua nhiều năm giảng dạy và trao đổi với đồng nghiệp tôi đã có những
nhận xét chung về thực trạng dạy học như sau:
1. Đối với giáo viên
Nhìn chung giáo viên tiểu học đều rất coi trọng tiết tập đọc. Giáo viên đã
nghiên cứu phương pháp dạy Tập đọc để dạy tốt song chưa đi sâu lựa chọn
phương pháp cho phù hợp để tiết dạy đạt kết quả cao nhất. Bên cạnh đó một số
giáo viên chưa chú ý và coi trọng tính luyện tập, thực hành của học sinh. Tôi
thấy trách nhiệm của người giáo viên rất quan trọng trong sự nghiệp trồng

người. Mục tiêu của giáo dục tiểu học là hình thành cho học sinh những cơ sở
ban đầu về môn Tiếng Việt trong đó có phân môn Tập đọc. Tập đọc là phân môn
thực hành vì vậy nhiệm vụ của nó là hình thành kĩ năng đọc cho học sinh. Dạy
đọc giáo dục lòng ham đọc sách cho học sinh giúp cho các em thấy được đây
chính là con đường đặc biệt để tạo cho mình một cuộc sống trí tuệ phát triển.
Tập đọc góp phần là giàu vốn kiến thức ngôn ngữ, bồi dưỡng cho học sinh lòng
yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các cách tư duy có hình ảnh. Xuất phát từ nhiệm
vụ của môn học ,động cơ dạy học của môn học người giáo viên phải luôn nhiệt
tình trong giảng dạy. Người giáo viên phải hiểu rõ nội dung bài tập đọc dể
truyền đạt cho học sinh kĩ năng đọc đúng. Người giáo viên phải đọc tốt, đọc hay
thì mới rèn khả năng đọc cho học sinh .
3/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

2. Đối với học sinh
Qua nắm bắt chất lượng đọc của học sinh trong những năm học trước đây,
tôi nhận thấy kĩ năng đọc của một số học sinh còn tồn tại. Đó là hiện tượng đọc
chậm so với yêu cầu tốc độ đọc, đọc ngọng thanh (hỏi, ngã, sắc) đọc ngọng vần
(vần anh, inh, ach); phát âm sai phụ âm (tr/ch, s/x, l/n); đặc biệt ngọng nhiều
nhất là l/n; n đọc là l).
Ví dụ :
- Sai vần: anh/ăn và ach/ăt.
Tiếng “Anh” học sinh đọc là “ăn”
Từ “Anh em” học sinh đọc là “ăn em”
Từ “Tờ tranh” học sinh đọc là “ tờ trăn”
Từ “Có khách” học sinh đọc là “có khắt”
- Sai thanh: Thanh ngã và thanh sắc
Từ “Ăn cỗ” học sinh đọc là “ăn cố”

Từ “Lọ mỡ” học sinh đọc là “lọ mớ”
Từ “Hộp sữa” học sinh đọc là “hộp sứa”
Từ “Cũng” học sinh đọc là “cúng”
Từ “Anh dũng” học sinh đọc là “anh dúng”
Từ “Quên vở” học sinh đọc là “quên vợ”
- Sai phụ âm: tr/ch; s/x; l/n
Từ “Sáng nay” học sinh đọc là “xáng lay”
Từ “Lúc nào” học sinh đọc là “lúc lào”
Từ “Con trâu” học sinh đọc là “con châu”
Từ “Chói chang” học sinh đọc là “trói trang”
Chính vì sự phát âm sai nên tốc độ đọc và đọc hiểu văn bản của học sinh rất
hạn chế. Mặt khác theo yêu cầu học sinh còn phải đọc đúng. Yêu cầu tiếp theo
đó là đọc nhanh, lưu loát cần có giọng đọc phù hợp với từng câu, từng đoạn,
từng bài sao cho phù hợp với từng nhân vật đó là điều hết sức khó khăn với học
sinh lớp Một. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy tốc độ đọc và đọc đúng các
dòng thơ, đúng câu thơ của học sinh còn rất hạn chế. Đọc đúng nhịp điệu, đọc
hay các bài thơ sao cho phù hợp là điều khó khăn với học sinh lớp Một.
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Trước tình hình thực tế dạy học để luyện đọc thơ đúng cho học sinh trong
các tiết Tập đọc ở lớp Một. Tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp hướng
dẫn học sinh luyện đọc để nâng cao chất lượng tiết học tập đọc đó là :
- Giáo viên cần chuẩn bị chu đáo cho tiết học.
- Giáo viên cần đọc mẫu diễn cảm.
- Hướng dẫn học sinh đọc đúng tiếng, từ khó trong bài thơ.
4/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

- Rèn kỹ năng đọc ngắt, nghỉ giọng đúng chỗ cho học sinh.

- Tổ chức linh hoạt trò chơi học tập.
1. Biện pháp thứ nhất: Giáo viên cần chuẩn bị chu đáo cho tiết học.
Mỗi tiết Tập đọc muốn đạt hiệu quả cao thì yêu cầu đối với người giáo viên
là phải có sự chuẩn bị bài chu đáo, lập kế hoạch dạy học chi tiết, chuẩn bị những
đồ dùng cần thiết. Khi dạy bất kì một bài Tập đọc nào, bao giờ tôi cũng dành
một khoảng thời gian nhất định để tìm hiểu về tác giả, hoàn cảnh sáng tác, tìm
hiểu nội dung, ý nghĩa của bài mà tác giả muốn gửi gắm trong tác phẩm. Đọc bài
một vài lần để tìm hiểu cách đọc, dự đoán trước các tình huống có thể xảy ra để
lập kế hoạch dạy học phù hợp. Đối với các bài Tập đọc học thuộc lòng ở lớp 1
thì chủ yếu là thơ, do vậy trước khi dạy tôi luôn tìm hiểu cách ngắt nhịp thơ,
cách gieo vần, thể loại thơ,.... để từ đó xây dựng kế hoạch, lựa chọn hình thức tổ
chức sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Giáo viên có nghiên cứu kĩ bài trước thì mới
cảm nhận được cái hay, cái đẹp, cái hồn của tác phẩm mà tác giả muốn gửi gắm
trong bài và phần giảng bài của giáo viên mới hấp dẫn, thu hút học sinh hứng
thú với bài học.
Để chuẩn bị cho việc đọc, trước hết giáo viên hướng dẫn học sinh ngồi đọc
sao cho đúng tư thế. Khi ngồi đọc cần phải ngồi ngay ngắn, khoảng cách tứ mắt
đến sách nên nằm trong khoảng từ 30 - 35 cm, cổ và đầu thẳng, phải thở sâu và
thở ra chậm để lấy hơi, học sinh phải bình tĩnh, tự tin, không vội vàng đọc ngay.
Học sinh cần đọc to, rõ ràng. Khi đọc thành tiếng, học sinh có thể đọc cho mình
hoặc cho người khác hoặc cả hai. Đọc cùng với phát biểu trong lớp là hai hình
thức giao tiếp trước đám đông đầu tiên của trẻ em nên giáo viên phải coi khâu
chuẩn bị để đảm bảo sự thành công, tạo cho các em sự tự tin cần thiết. Khi đọc
thành tiếng, giáo viên cho các em hiểu rằng đọc không chỉ cho mình, cho cô
giáo mà là cho tất cả. Kĩ năng đọc là một kĩ năng phức tạp đòi hỏi quá trình
luyện tập lâu dài. Đối với học sinh lớp 1, việc rèn luyện kĩ năng kĩ năng phải
tính từ điểm xuất phát đầu tiên: luyện đọc từng con chữ ghi âm, ghi vần tiến tới
luyện đọc từng tiếng, từng từ, từng câu… Ở lớp 1 giáo viên cần dành nhiều thời
gian cho học sinh luyện tập đọc thông thạo văn bản trước khi kết hợp tìm hiểu
nội dung văn bản. Song lưu ý nếu trình độ học của học sinh chưa tốt, các em đọc

chưa lưu loát văn bản: Mục đích cuối cùng của việc đọc là để thông hiểu văn
bản. Có nhiều cấp độ tạo nên sự thông hiểu toàn bộ nội dung văn bản: hiểu
nghĩa của từ ngữ, nghĩa của câu, của đoạn, của toàn văn bản. Ngay ở mức độ
đọc thầm việc phát lại các thông tin thành âm thanh ngôn ngữ vẫn được thực
hiện trong trí não người đọc. Vì thế người bên ngoài không thể nghe được các
âm thanh này. Cơ chế trên cho ta thấy có thể dạy cho học sinh từ việc luyện đọc
thành tiếng thành thạo chuyển dần sang tập đọc nhẩm và đọc thầm, đọc to cho
5/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

các bạn cùng nghe nên cần đọc đủ lớn để cho tất cả những người này nghe rõ.
Nhưng như thế không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên. Giáo viên nên cho
học sinh trên bảng để đối diện với những người nghe. Tư thế đứng đọc phải vừa
đàng hoàng, vừa thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm bằng hai tay.
Để giúp học sinh đọc tốt một bài Tập đọc, tôi thường hướng dẫn học sinh
chuẩn bị một cách chu đáo, cụ thể đó là:
- Đọc bài trước 1-2 lần.
- Tìm xem bài tập đọc có mấy đoạn (khổ thơ), có mấy câu (dòng thơ)
- Tìm tiếng có vần mới trong bài.
- Tập trả lời miệng các câu hỏi về tìm hiểu nội dung trong bài.
Ví dụ: Khi dạy bài Cái Bống tôi đã hướng dẫn học sinh chuẩn bị như sau:

Cái Bống
Cái Bống là cái bống bang
Khéo sảy, khéo sàng cho mẹ nấu cơm.
Mẹ Bống đi chợ đường trơn
Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa ròng
- Đọc thành tiếng 1-2 lần, dùng bút chì ghi số dòng thơ đầu trong bài tập

đọc.
- Nói câu chứa tiếng có vần anh hoặc ach

M: Nước chanh mát và bổ
Quyển sách này rất hay
- Học sinh tập trả lời miệng các câu hỏi để tìm hiểu nội dung bài. Phần tìm
hiểu này giúp học sinh nhớ được nội dung bài.
+ Bống đã làm gì để giúp mẹ nấu cơm?
+ Bống đã làm gì khi mẹ đi chợ về ?
6/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

Việc chuẩn bị bài kỹ của học sinh như vậy nên ở trên lớp dưới sự gợi mở,
dẫn dắt, hướng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ đọc đúng, tiến tới đọc hay, các em
chủ động trong việc nắm bắt nội dung bài đọc, phát huy được tính tích cực, chủ
động của học sinh trong tiết học.
Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy rằng để dạy thành công một tiết Tập
đọc, truyền thụ được kiến thức một cách khoa học, sâu sắc giáo viên cần chuẩn
bị kỹ những việc sau:
+ Soạn bài cụ thể, chi tiết thể hiện rõ hoạt động của thầy, của trò. Xây dựng
được các phương pháp dạy học truyền thống kết hợp với các phương pháp,
phương tiện dạy học hiện đại một cách linh hoạt để giờ dạy nhẹ nhàng và đạt
hiệu quả.
+ Nắm chắc yêu cầu rèn đọc ở từng bài. Đọc kĩ bài tập đọc sắp dạy, trao đổi
học tập cách dạy của đồng nghiệp, dự kiến các tình huống học sinh sẽ mắc phải
và cách sửa các tình huống đó.
+ Tìm hiểu kĩ nội dung bài để hiểu được các biện pháp nghệ thuật tác giả đã
dùng, từ đó xác định cách đọc đối với từng đoạn, từng bài để thể hiện đúng tình

cảm của từng bài.
+ Nắm vững hệ thống câu hỏi trong bài tập đọc, đưa ra thêm những câu hỏi
dẫn dắt để giúp học sinh phân tích, khai thác nội dung.
+ Soạn bài trên giáo án PowerPoint trình chiếu các slide phù hợp với nội
dung bài học. Tự quay hoặc tham khảo một số tư liệu phục vụ cho bài học.
2. Biện pháp thứ hai: Giáo viên cần đọc mẫu diễn cảm bài thơ.
Đọc mẫu của giáo viên vô cùng quan trọng vì muốn học sinh đọc đúng, đọc
hay giáo viên phải giới thiệu mẫu đúng. Lời đọc mẫu của giáo viên nhằm định
hướng cho học sinh đọc đồng thời giúp học sinh nhận thức đúng nội dung bài
học. Nếu là văn bản nghệ thuật còn có tác dụng khơi gợi hứng thú và sự tưởng
tượng của học sinh - giúp các em dễ đi vào thế giới của tác giả, tác phẩm dưới
một ánh sáng hấp dẫn hơn. Với văn bản nghệ thuật đọc mẫu của giáo viên là đọc
diễn cảm. Còn văn bản thông thường đọc mẫu là đọc đúng. Yêu cầu đọc diễn
cảm chưa đặt ra với học sinh lớp 1 nhưng việc đọc diễn cảm bài thơ của Giáo
viên là cần thiết. Giáo viên biết khích lệ động viên thì học sinh sẽ bắt chước
giọng đọc của Giáo viên. Người Giáo viên có giọng đọc tốt diễn cảm, chuẩn
mực thì không có gì đáng ngại nếu như học sinh bắt chước thầy cô.
* Đọc mẫu của GV bao gồm:
- Đọc toàn bài: thường nhằm giới thiệu, gây xúc cảm, tạo hứng thú và tâm thế
học đọc cho học sinh.
- Đọc câu, đoạn: Nhằm hướng dẫn, gợi ý hoặc “tạo tình huống” để học sinh
nhận xét, giải thích nội dung bài đọc.
7/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

- Đọc từ, cụm từ: nhằm sửa phát âm sai và rèn cách đọc đúng cho học sinh
Vấn đề đặt ra trước tiên, để đọc mẫu diễn cảm bài thơ, giáo viên cần tìm hiểu
và cảm thụ bài thơ, tìm hiểu bối cảnh lịch sử, hoàn cảnh sáng tác, vị trí của tác

phẩm, tác giả... tiếp đến là việc tìm hiểu nội dung, hình thức bài đọc: thể loại, bố
cục, kết cấu, nghệ thuật. Hiểu được nội dung cảm thụ: cảm thụ sâu sắc, tính
lôgic sẽ đọc diễn cảm tốt. Giọng đọc mẫu diễn cảm hay sẽ bắt đầu từ cảm xúc
của lòng mình, người đọc phải nhập vai lúc đó khả năng truyền cảm người nghe
lớn hơn.
Ví dụ : Bài: Ngôi nhà
Em yêu nhà em
Hàng xoan trước ngõ
Hoa xao xuyến nở
Như mây từng chùm.
Em yêu tiếng chim
Đầu hồi lảnh lót
Mái vàng thơm phức
Rạ đầy sân phơi.
Em yêu ngôi nhà
Gỗ, tre mộc mạc
Như yêu đất nước
Bốn mùa chim ca.
Tô Hà
- Đọc toàn bài với giọng đọc chậm rãi, tha thiết, tình cảm. Đọc ngắt hơi từng
dòng thơ.
- Luyện đọc một số tiếng, từ khó: hàng xoan, xao xuyến nở, lảnh lót, thơm
phức. Như vậy qua gợi ý bằng câu hỏi, bằng hình ảnh của từ khó, luyện đọc từ
khó giúp các em ghi nhớ đúng từ phát âm đúng.
+ Đối với từ : xao xuyến nở, lảnh lót, thơm phức. Giáo viên gợi mở bằng hình
ảnh sau đó giải nghĩa từ. Học sinh hiểu nghĩa của từ sẽ giúp các em đọc đúng,
đọc lưu loát.

8/30

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

hàng xoan

hoa xao xuyến nở

Tóm lại, việc giáo viên đọc mẫu diễn cảm bài thơ là rất cần thiết vì muốn học
sinh đọc đúng phải giới thiệu cho các em mẫu đúng. Lời đọc mẫu đúng và hay
của giáo viên có tác dụng định hướng cách đọc cho học sinh, đồng thời giúp các
em nhận thức đúng hơn nội dung bài đọc. Nếu bài đọc là một văn bản nghệ thuật
thì lời đọc của giáo viên còn có ý nghĩa khơi gợi hứng thú và tưởng tượng của
học sinh, làm cho các em dễ đi vào thế giới của tác phẩm và thấy tác phẩm dưới
một ánh sáng hấp dẫn hơn. Giáo viên cần hướng dẫn để học sinh đọc sao cho
phù hợp với nội dung chính của bài văn, bài thơ.
Đọc mẫu diễn cảm bài thơ của giáo viên chính là cái đích, mẫu hình kĩ năng
đọc mà học sinh cần đạt được. Do đó yêu cầu đọc thành tiếng của giáo viên phải
đảm bảo chất lượng đọc chuẩn: đọc đúng, rõ ràng, trôi chảy, đọc đủ lớn, nhanh
vừa phải và diễn cảm. Giáo viên phải ổn định trật tự, tạo cho học sinh tâm thế
ngồi đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc, giáo
viên đứng ở vị trí bao quát được cả lớp, không nên đi lại trong khi đọc, cầm sách
mở rộng, đọc đủ lớn để em học sinh xa nhất cũng nghe rõ và thỉnh thoảng mắt
phải rời sách nhìn lên học sinh nhưng không làm cho bài đọc bị gián đoạn.
3. Biện pháp thứ ba: Hướng dẫn đọc đúng tiếng, từ khó.
Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không
có lỗi. Đọc đúng là đọc không thừa, không sót từng âm, vần, tiếng. Đọc đúng
không phải thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, tức là đọc chính âm. Nói cách khác là
không đọc theo cách phát âm địa phương lệch chuẩn. Đọc đúng bao gồm việc
đọc đúng các âm thanh (đúng các âm vị) ngắt nghỉ hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ
điệu). Luyện đọc đúng phải rèn cho học sinh thể hiện chính xác các âm vị Tiếng

Việt cụ thể như sau:
a/ Đọc đúng phụ âm đầu:
* Học sinh đọc sai “s” với “x”.
“X” đọc là “xờ” không đọc là “sờ”
“Xe ô tô” không đọc là “se ô tô”
“S” đọc là “sờ” không đọc là “xờ”
9/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

“Su su” không đọc là “xu xu”
- Giáo viên phải đọc mẫu, phát âm thật chuẩn
X phát âm nhẹ
S phát âm nặng, đọc cong lưỡi( phụ âm đầu lưỡi – răng)
Ví dụ: Trong bài tập đọc “Lũy tre” Giáo viên cần luyện cho học sinh luyện
phát âm “s” và “x”.
* Học sinh đọc sai “tr” thành “ch”
Giáo viên hướng dẫn học sinh phát âm tiếng có âm “ch” thật rõ ràng. Sau đó
luyện cho các em phát âm một số tiếng như: cha, cho, chúng, chanh, chân ,
chưa, chắc...
Tiếp đó cho học sinh phát âm “t”( âm “t” làm âm trung gian, có cùng phương
thức phát âm và tiêu điểm cấu âm đầu lưỡi – lợi gần với vị trí của “ch” và “tr”.
Giáo viên hướng dẫn học sinh đặt vị trí đầu lưỡi và lưỡi quặt. Cho học sinh bật
hơi mạnh để phát âm “tr” sau đó đưa âm về âm tiết như: “tra”, “trúng”, “tranh”,
“trâm”, “trưa”. Tiếp đó giáo viên giúp học sinh đặt từ vào ngữ cảnh, vào hình
ảnh cụ thể :
Cha (mẹ) - Tra (hạt)
Chanh (quả) - Tranh (vẽ )
Chân (tay) - Trân (trọng)

Chưa (\xong) - Trưa (buổi trưa)
Từ đó giúp học sinh cần phát âm đúng để người nghe hiểu rõ mục đích nói
đúng và khi cần đọc cần phát âm đúng để người nghe hiểu rõ nội dung văn bản.
* Học sinh đọc “r” thành “d”
Cho học sinh phát âm d. Sau đó cho học sinh phát âm tiếng: da, do, danh, dung,
dâu, dinh, dưỡng…Hướng dẫn học sinh giữ nguyên vị trí của lưỡi khi phát âm
“d” sau đó giữ nguyên mặt lưỡi. Sau đó phát âm “r”( lưỡi rung) tiếp đó đưa về
âm tiết như : ra, rung, rinh. Tiếp đến giúp học sinh đưa từ vào văn cảnh :
Ví dụ: Da (thịt) - Ra (vào)
Danh(dự) - Ranh (ma)
Dâu (quả) - Râu (chòm)
* Học sinh đọc “l” thành “n” và “n” thành “l”
Với học sinh việc phát âm sai l và n là phổ biến nên việc sửa l/n là việc làm
cần thiết song không thể một sớm một chiều mà có kết quả ngay được. Bởi vì trẻ
tiếp cận với quá nhiều người nói ngọng. Muốn sửa cho học sinh phát âm chuẩn
hai âm này đòi hỏi giáo viên phải kiên trì và sửa cho các em mọi lúc mọi nơi,
phải có sự giúp đỡ lẫn nhau để cùng khắc phục, phải có phương pháp, cách thức

10/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

luyện tập tốt nhất. Trong thực tế, học sinh hay đọc (nói) ngọng âm l thành n và
ngược lại.
Trước tiên, phải cho học sinh biết bộ phận phát âm chủ yếu của người là
khoang miệng, lưỡi, lợi, môi, răng…Muốn phát âm đúng, trước hết cần thấy sự
giống nhau của hai âm này.
- Điểm giống nhau: cả l và n đều là âm đầu lưỡi - lợi (hàm trên)
- Điểm khác nhau: l là âm khe bên (âm xát), n là âm tắc.

Muốn phát âm đúng thì âm l thì phải nâng mặt lưỡi cong lên, chặn luồng khí
đi lên mũi, đồng thời hai bên lưỡi hạ xuống để luồng không khí từ phổi lên bên
phải lách qua hai bên, cọ xát vào thành má, qua miệng mà thoát ra ngoài.
Khi phát âm n, hai bên lưỡi phải áp sát vào hai bên miệng, đồng thời lưỡi con
hạ xuống làm cho không khí từ phổi lên không hoàn toàn qua đường miệng mà
phải có một phần qua mũi để thoát ra ngoài. Có cảm giác lưỡi hơi thụt về sau, đè
xuống.
Giáo viên phát âm l - n để học sinh phân biệt qua thính giác. Sau đó yêu cầu
học sinh phát âm đúng l - n, phải tiến hành từng bước: từ luyện âm, luyện tiếng
đến luyện câu, luyện đoạn, luyện bài.
- Luyện phát âm từng âm l và n nhiều lần.
- Luyện phát âm theo thứ tự: âm l trước, âm n sau, rồi đảo lại nhiều lần.
- Tốc độ ban đầu phát âm chậm sau nhanh dần: n-ơ-nờ (nờ) na, no,nô, nơ …Tiếp
đó cho học sinh phát âm lo, la, lô, lơ…
- Giáo viên ghép từ vào văn cảnh để học sinh có ý thức đọc đúng, đọc hiểu.
Ví dụ : Quả na - bao la
Ăn no - lo lắng
Nô nức - sông lô
- Sau đó, tìm tư liệu là những câu thơ có l - n để luyện cho học sinh.
+ Lúa nếp là lúa nếp làng
Lúa lên lớp lớp lòng nàng lâng lâng.
+ Lời nói chẳng mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
+ Lên non mới biết non cao
Nuôi con mới biết công lao mẹ hiền.
+ Một cây làm chẳng lên non
Ba cây chụm lại lên hòn núi cao.
+ Con cò, con vạc, con nông
Ba con cùng béo vặt lông con nào.
Vặt lông con cốc cho tao

11/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn.
b/ Đọc đúng phần vần.
- Học sinh ở lớp tôi chủ nhiệm nói riêng và học sinh khối Một nói chung hay
phát âm sai các vần sau:
+ Anh đọc sai thành an
+ Ach đọc sai thành ăt
+ Ươu đọc sai thành ưu hoặc iêu
+ Ưu đọc sai thành iu
+ Ay đọc sai thành ây nhảy dây đọc sai thành nhẩy dây
+ Áo bẩn đọc sai thành áo bửn
- Thực tế khi học sinh đọc vần sai thì khi ghép vào tiếng cũng sai, vậy thì
muốn học sinh đọc đúng tiếng có vần hay sai thì đòi hỏi giáo viên phải hướng
dẫn học sinh đọc vần đúng. Việc làm đầu tiên giáo viên cần sử dụng phương
pháp luyện theo mẫu để rèn cho học sinh theo đúng chuẩn chữ viết. Sau đó dùng
kiến thức ngữ âm học để phân tích sự khác nhau cơ bản lỗi phát âm và chuẩn
âm. Có thể sửa lỗi này bằng cách khi phát âm phải kết thúc bằng yếu tố ngậm
miệng ở phụ âm cuối kèm theo tốc độ phát âm nhanh. Trong các nguyên âm đôi,
yếu tố đầu bao giờ cũng rõ hơn. Ta có thể sử dụng điều này để sửa lỗi: đọc lướt,
chuyển từ nguyên âm đôi thành nguyên âm đơn.
Ví dụ: “ Rượu” là phát âm đúng đối lập với “rựu” giáo viên cho học sinh
phát âm “ư” trước sau đó tạo nên sự đối lập giữa các âm tròn môi và không tròn
môi bằng cách cho một loạt từ như mười- rươi-dưới-rựu-rượu. Sự tương đối này
giúp học sinh nhanh nhận biết và dễ phát âm.
c/ Đọc đúng thanh điệu.
- Đối với học sinh lớp 1 các em hay ngọng thanh ngã nên khi đọc tiếng sai

hẳn chữ ghi âm.
Ví dụ: Bài Lũy tre- Sách Tiếng Việt 1-Tập 2- trang 121: từ “ngã” trong câu:
“Những trưa đồng đầy nắng
Trâu nằm nhai bóng râm”
Giáo viên giúp học sinh từ đúng từ “những”. Như chúng ta biết thanh ngã
có âm vực cao, độ cao bắt đầu gần ngang thanh huyền. Đường nét vận động
bị gãy giữa do quá trình phát âm có hiện tượng tắc thanh hầu. Nên người ta
có thể dùng thanh huyền để tạo mức độ cao tương tắc thanh hầu. Nên người
ta có thể dùng thanh huyền để tạo mức độ cao lúc bắt đầu. Kết hợp với thanh
nặng có yếu tố tắc ngậm giống hiện tượng tắc tương hầu của thanh ngã . Cuối
cùng dùng thanh sắc để tạo đường nét vút cao.

12/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

Cụ thể giáo viên hướng dẫn học sinh nối các thanh trong một phát âm: Má.
Cho học sinh luyện tập và làm thao tác này nhanh hơn nhưng phải giữ đúng quy
tắc: độ dài từ huyền đến nặng luôn dài hơn từ nặng đến sắc. Thanh ngã (~) sẽ
được tạo thành. Sau đó cho học sinh phát âm chắc các tiếng có cùng thanh ngã
cùng vần với tên gọi thanh. Bã, đã, giã, xã, hã...
Rồi đến chắp tiếng cùng thanh, cùng loại âm tiết với tên gọi thanh.
Ví dụ: Ngỡ, khẽ, cũ, cỗ, giỗ...
Ở khâu luyện phát âm đúng này chúng ta nên dùng biện pháp làm mẫu thật
nhiều lần với đủ loại âm tiết để học sinh có sự tự điều chỉnh trong quá trình phát
âm theo.
d/ Đọc đúng ngữ điệu.
Giáo viên giúp học sinh đọc đúng bao gồm cả đúng tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ
hơi, ngữ điệu câu. Ngữ điệu là hiện tượng phức tạp, có thể tách ra thành những

yếu tố cơ bản có quan hệ với nhau: chỗ nghỉ, trọng tâm, âm điệu, âm nhịp và âm
sắc. Dạy đọc đúng ngữ điệu là dạy cho học sinh làm chủ những yếu tố ấy. Đọc
đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng vừa là mục đích của dạy
đọc thành tiếng vừa là phương tiện giúp học sinh chiếm lĩnh nội dung dạy học.
Ở khâu này, giáo viên dựa vào nghĩa, vào quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng để
hướng dẫn học sinh ngắt hơi cho đúng. Lưu ý khi đọc không được hướng dẫn
tách từ ra làm hai.
Ví dụ: Bài Ngưỡng cửa- Sách Tiếng Việt 1- Tập 2- trang 109
Không được đọc như sau:
“ Nơi/ này/ ai cũng/ quen
Ngay từ/ thời /tấm bé”
- Không tiếng “là” như câu thơ:
Ví dụ: Bài : Quà của bố- Tiếng Việt 1- Tập 2- trang 121
Không đọc: Bố em là/ bộ đội
Như vậy, các ví dụ về lỗi đã nêu ra ở trên đều là những chỗ cần ngắt giọng.
Nên trước khi dạy một bài tập đọc cụ thể giáo viên cần dự tính những chỗ học
sinh ngắt giọng sai để xác định được điểm cần luyện ngắt giọng.
Ví dụ : Bài “Cái Bống”
Cái Bống là cái bống bang
Khéo sảy, khéo sàng cho mẹ nấu cơm.
- Theo dự tính học sinh sẽ ngắt nhịp
Cái Bống/ là/ cái bống bang
Khéo sảy,/ khéo sàng cho mẹ /nấu cơm.

13/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

- Trong khi đó xét về mặt ngữ nghĩa và lý thuyết trọng âm hai dòng thơ này phải

ngắt nhịp như sau:
Cái Bống/ là cái/ bống bang //
Khéo sảy,/ khéo sàng/ cho mẹ nấu cơm//
Bên cạnh hướng dẫn học sinh cách ngắt giọng thể hiện đúng ngữ pháp. Giáo
viên còn cần phải dạy cách ngắt giọng biểu cảm, là chỗ ngừng lâu hơn bình
thường hoặc chỗ ngừng không do loogic ngữ nghĩa mà do dụng ý người đọc
nhằm gây ấn tượng về cảm xúc nhằm tạo những chỗ ngừng gây ấn tượng, tập
trung sự chú ý của người nghe vào những từ ngữ sau chỗ ngừng. Những từ ngữ
mang trọng âm ngữ nghĩa dạy ngắt nghỉ đúng giáo viên còn cần phải hướng dẫn
học sinh ngắt hơi phù hợp với dấu câu: nghỉ hơi ít ở dấu phẩy, nghỉ hơi nhiều ở
dấu chấm. Đọc đúng các ngữ điệu câu, lên giọng ở cuối câu có dấu hỏi, hạ giọng
ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù hợp với tình cảm diễn đạt trong câu cảm,
với câu cầu khiến khi cần nhấn giọng cho phù hợp để thấy rõ các nội dung cầu
khiến khác. Ngoài ra giáo viên còn hướng dẫn đọc đúng tốc độ bằng cách khi
các em đã đọc đúng rồi yêu cầu các em đọc nhanh theo tốc độ, lớp 1 cần phải
đọc to được một bài ngắn khoảng 30 chữ trong thời gian 1-2 phút.
Khi hướng dẫn học sinh đọc đúng tôi đưa các từ khó, tôi đọc mẫu cho các
em đọc kém, đọc ngọng đọc theo ví dụ : nơ, cá, lá, ca nô...Hướng dẫn học sinh
phân biệt cách đọc từ: “ lá mạ”, “ca nô” khác với đọc tiếng: “nơ, lá”... là các em
phải đọc liền hai tiếng để tạo thành từ. Hoặc khi hướng dẫn học sinh luyện đọc
tôi thường chú ý hướng dẫn các em cách đọc ở những câu thơ sau:
Ví dụ: Bài Đi học- Sách Tiếng Việt 1- Tập 2- trang 130
Hôm qua/ em tới trường//
Mẹ dắt tay/ từng bước//
Hôm nay/ mẹ lên nương//
Một mình em/ tới lớp./
Trường của em/ be bé
Nằm lặng/ giữa rừng cây
Cô giáo em/ tre trẻ
Dạy em/ hát rất hay.//

Để học sinh đọc đúng tôi hướng dẫn các em ngắt nhịp theo đúng dòng thơ,
cách ngắt nhịp theo đúng dòng thơ, cách nhấn giọng ở những từ đã gạch chân,
nhờ hướng dẫn tỉ mỉ, chu đáo các em đã đọc lưu loát, rõ ràng, mạch lạc.
Học sinh lớp 1 chủ yếu mắc lỗi phát âm sai l- n, gi- r, s- x, ch- tr ... và
ngọng dấu thanh (thanh ngã, thanh sắc); vần (anh/ăn, ach/ăt). Đối với mỗi bài
giáo viên cần hướng dẫn học sinh quan sát tranh để học sinh tìm được từ đúng
14/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

phù hợp với nội dung tranh. Sau đó học sinh phát âm tiếng, đánh vần, phân tích
tiếng, từ mà học sinh hay mắc lỗi. Giáo viên nên cho học sinh tìm các cặp tiếng,
từ như : lòng tốt- nòng súng; nước non- lon giã cua...hoặc nói câu có cả tiếng có
âm l và n như: Bác thợ nề đang ăn một quả lê/ Bé nói năng thật là lễ phép.
Ngoài ra, giáo viên còn sưu tầm thêm một số hình ảnh để học sinh tìm từ
và luyện đọc.

núi non

lon ton

quạt nan

lan can

cây chanh

bức tranh

cặp sách

xách túi
15/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

Thầy giáo dạy học
bé nhảy dây
Để phát âm các tiếng có thanh ngã giáo viên hướng dẫn các em lấy hơi ra
nhẹ hơn những tiếng có thanh ngã, lưỡi hơi cong, ban đầu để lưỡi gần ngạc
cứng, môi hơi tròn đọc hơi kéo dài giọng để phát ra tiếng đó. Ngoài việc hướng
dẫn cho các em biết cách phát âm giáo viên cần tạo cho học sinh sự tự tin,
thường xuyên động viên khuyến khích học sinh, yêu cầu những học sinh khác
không được trêu đùa khi các bạn này đọc bài.

bà đưa võng ru bé ngủ ngon
cô bé trùm khăn đỏ đã nhớ lời mẹ dặn
Ngoài việc đọc sai lỗi ở âm đầu, một số học sinh còn đọc sai vần, giáo viên
giúp học sinh phân biệt sự khác nhau đó thông qua những ví dụ cụ thể.

cái bát

vòng bạc

16/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

quyển sách

viên gạch

chong chóng

cải xoong

Để sửa cách phát âm sai cho học sinh phải mất nhiều thời gian đòi hỏi cả
giáo viên và học sinh đều phải kiên trì và cố gắng. Không chỉ luyện đọc cho học
sinh trong các giờ tập đọc mà phải kết hợp luyện trong tất cả các môn khác.Ví
dụ tích hợp với các môn học khác: Khi học môn Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội,
Toán giáo viên thường gọi những học sinh đọc chậm đứng lên đọc yêu cầu của
đầu bài nhằm giúp các em mạnh dạn, ghi nhớ mặt chữ qua đó sẽ giúp các em
đọc đúng, đọc nhanh trong môn Tập đọc. Ngoài ra ngay cả trong lúc giao tiếp,
ngoài ra giáo viên cần tạo cho học sinh sự tự tin vì thực tế những em này rất
ngại đọc bài trước lớp. Giáo viên phân công những em học sinh đọc tốt kèm học
sinh này giúp các em tập phát âm trong những lúc ra chơi. Giáo viên cần kết hợp
với phụ huynh, hướng dẫn phụ huynh giúp con sửa những lỗi phát âm sai.
4. Biện pháp thứ tư: Rèn kĩ năng đọc ngắt, nghỉ giọng đúng cho học sinh.
Thơ là tiếng nói của tình cảm, là sự phản ánh con người và thời đại một cách
cao đẹp, thơ rất giàu chất trữ tình. Vì vậy khi đọc thơ cần thể hiện được tình cảm
của tác giả gửi gắm trong từ, từng dòng thơ, nhịp thơ để truyền cảm xúc đến
người nghe. Vì vậy đọc thơ phải đọc đúng dòng thơ, vần thơ, thể thơ để thể hiện
sắc thái, tình cảm. Khi dạy bài tập đọc là thơ thì một công việc không thể thiếu
được đối với giáo viên và học sinh đó là ngắt nhịp câu thơ. Thực tế cho thấy học
sinh mắc lỗi ngắt nhịp. Học sinh tìm được trong bài có những dấu câu thì ngắt
17/30

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

nhịp ra sao. Do vậy khi dạy những bài đọc thơ ở giai đoạn đầu tôi thường xuyên
sử dụng bài giảng điện tử để giúp học sinh đọc đúng các câu thơ cần chú ý ngắt
giọng.
Học sinh sẽ được luyện đọc từng câu rồi đọc nối tiếp nhau cho đến hết
bài. Giáo viên có thể cho các em dùng ký hiệu đánh dấu vào sách để khi đọc
không bị quên. Đến giai đoạn sau (khoảng từ giữa học kỳ II trở đi) tôi đã để học
sinh nhìn vào sách và nêu cách ngắt giọng của mình ở từng câu thơ (vì những
bài thơ của lớp 1 thường là ngắn nên công việc này cũng không chiếm quá nhiều
thời gian trong tiết dạy). Nếu học sinh nói đúng giáo viên công nhận ngay và
cho các em đánh dấu luôn vào sách. Nếu học sinh nói sai giáo viên sửa lại cho
học sinh.
Đối với các bài thơ giáo viên cũng phải hướng dẫn cho học sinh bắt nhịp
đúng thì mới thể hiện được tình cảm của tác giả. Như chúng ta biết những bài
thơ trong chương trình lớp Một đa số là các bài thơ có ý nghĩa giáo dục tình cảm
đạo đức, yêu quê hương đất nước, yêu gia đình, bè bạn. Nếu các em đọc đúng
các em sẽ cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài thơ. Khi ngắt nhịp thơ ta dựa
vào cấu trúc ngữ pháp cấu tạo câu, cấu tạo cụm từ. Thơ lục bát thường ngắt nhịp
2/4 ; 2/6 ; 4/4...
Ví dụ: Bài :
Cái Bống
Cái Bống/ là cái/ bống bang //
Khéo sảy,/ khéo sàng/ cho mẹ nấu cơm//
Mẹ Bống/ đi chợ/ đường trơn //
Bống ra gánh đỡ/ chạy cơn mưa ròng //
Khi đọc học sinh thường ngắt mỗi dòng thơ một lần là do thói quen nhưng
tôi đã sửa lại và hướng dẫn cho các em cách đọc vắt dòng: cuối dòng 1 đọc vắt
luôn sang dòng 2, cuối dùng 3 đọc vắt luôn sang dòng 4. Cứ như thế cho đến hết

bài.
Ví dụ: Bài “Kể cho bé nghe”
Hay nói ầm ĩ /
Là con vịt bầu//
Hay hỏi đâu đâu/
Là con chó vện //....
Bên cạnh việc rèn đọc đúng trong các giờ tập đọc ở trên lớp thì trong các
tiết tăng cường Tiếng Việt tôi cũng thường đưa ra những câu thơ hoặc bài thơ
ngắn để giúp học sinh luyện đọc và ngắt giọng đúng. Đó là những bài thơ, bài ca
dao trong chương trình sách giáo khoa hoặc một số bài thơ ngắn gọn dễ hiểu,
phù hợp với lứa tuổi các em.

18/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

Ví dụ :

Hoa sen
Trong đầm/ gì đẹp/ bằng sen
Lá xanh, bông trắng/ lại chen nhị vàng.
Nhị vàng/ bông trắng /lá xanh
Gần bùn mà chẳng/ hôi tanh mùi bùn.

Qua bài thơ giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của hoa sen. Hương sen
thơm ngan ngát, thanh khiết. Một loài hoa gần bùn mà không lẫn mùi bùn.
Nói tóm lại, đọc đúng tiếng, từ, câu; ngắt giọng đúng là yêu cầu, mục đích
của việc dạy Tập đọc là phương tiện để phát triển ngôn ngữ cho học sinh.
5. Biện pháp thứ năm: Tổ chức linh hoạt trò chơi học tập.

Điều đặc biệt đối với trẻ em trò chơi đóng vai trò quan trọng trong sinh
hoạt, bước vào nhà trường, trẻ em làm quen với hoạt động học tập với những
yêu cầu cao hơn. Trong tiết học mà giáo viên biết sử dụng kết hợp hình thức trò
chơi trong học tập sẽ đạt hiệu quả cao. Chính vì vậy trò chơi được sử dụng trong
các tiết dạy học có tác dụng tích cực nhằm làm thay đổi hình thức học tập.
Thông qua trò chơi không khí lớp học trở nên thoải mái, dễ chịu. Việc tiếp thu
kiến thức của học sinh trở nên tự nhiên, nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.
Trò chơi học tập cần có yêu cầu:
+ Chơi để đạt mục đích học tập nào? Ngoài giải trí còn có mục đích cũng
cố tri thức, kĩ năng học tập.
+ Nội dung học tập phải gắn với các tri thức và kĩ năng của một nhóm học
hoặc một lĩnh vực tri thức, kỹ năng nào đó. Nói cách khác khi sáng tạo ra trò
chơi thì người giáo viên cần dựa vào các kiến thức và kĩ năng của môn học.
+ Trò chơi học tập cần có luật chơi rõ ràng đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện
không đòi hỏi thời gian dài. Trò chơi học tập thường diễn ra thời gian ngắn, phù
hợp với trình độ học sinh. Muốn đạt được điều đó, giáo viên cần biết khơi ngợi
sự hứng thú, hào hứng cho các em trong mỗi tiết học. Trò chơi học tập là hình
thức hầu hết học sinh nào cũng thích, cũng muốn được tham gia. Đây là hình
thức học tập gây hứng thú cho học sinh nhất mà đạt hiệu quả cao vì nó phù hợp
với tâm lí lứa tuổi Tiểu học “Học mà chơi- Chơi mà học”. Vì vậy, khi dạy các
19/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

bài tập đọc học thuộc lòng, tôi thường tổ chức cho học sinh lớp mình thi đọc
thuộc bài dưới hình thức các trò chơi như sau:
5.1.Trò chơi:Thi đọc bài hay
a/ Mục tiêu:
- Rèn kĩ năng nhớ và đọc đúng các câu thơ, khổ thơ trong bài thơ học

thuộc lòng trong sách giáo khoa Tiếng Việt 1.
- Luyện trí nhớ tốt, tác phong ứng xử nhanh nhẹn, chính xác và ý thức nỗ
lực của từng người trong nhóm (tổ) khi đọc thành tiếng từng câu thơ (khổ thơ)
theo yêu cầu nêu ra.
b/ Cách chơi như sau:
- Giáo viên thiết kế trên bài giảng điện tử các bông hoa hoặc các con vật.
Dưới mỗi bông hoa hoặc con vật là các yêu cầu (Có thể ghi từ đầu tiên, dòng thơ
đầu tiên của khổ thơ hoặc ghi yêu cầu đọc thuộc khổ thơ nào hay đọc thuộc cả
bài thơ), số lượng bông hoa hoặc con vật tương ứng với số khổ thơ trong bài.
- Mời học sinh tham gia chơi: Mỗi học sinh sẽ chọn cho mình một bông
hoa hoặc một con vật mà mình thích, sau đó thực hiện yêu cầu được ghi dưới
bông hoa hoặc con vật đó. Cả lớp và giáo viên theo dõi, bình chọn cá nhân đọc
tốt nhất. Hoặc nếu đọc đúng thì các em được quyền chọn một hộp quà (giáo viên
đã chuẩn bị sẵn).
Ví dụ: Bài “Chuyện ở lớp” (Tuần 30- Sách Tiếng Việt1- tập 2- trang 100)
- Để kiểm tra việc học sinh học thuộc lòng bài thơ, tôi đã tiến hành dưới
hình thức trò chơi “Thi đọc bài hay” như sau:
- Thiết kế trên bài giảng điện tử 4 bông hoa:
+ Bông hoa hồng: Mẹ có biết…..
+ Bông hoa cúc:
Mẹ có biết……
+ Bông hoa hướng dương: Vuốt tóc con……
+ Bông hoa ly: Đọc thuộc lòng cả bài
- Đồng thời, tôi cũng thiết kế trên bài giảng điện tử gồm 4 hộp quà, dưới
mỗi hộp quà có ghi tên một món quà. Khi học sinh đọc đúng yêu câu nêu dưới
bông hoa thì được quyền chọn một món quà. Khi tổ chức trò chơi như vậy, tôi
thấy rằng các em rất hứng thú với bài học, tiết học rất sôi nổi mà đạt hiệu quả.
5.2.Trò chơi:Thả thơ
Giáo viên có thể sử dụng trò chơi này trong hoạt động Luyện học thuộc
lòng của tiết Tập đọc - Học thuộc lòng.

a/ Mục tiêu:
- Rèn kĩ năng nhớ và đọc đúng các câu thơ, khổ thơ trong bài thơ học
thuộc lòng trong sách giáo khoa Tiếng Việt 1- Tập 2.

20/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

- Luyện trí nhớ tốt, tác phong ứng xử nhanh nhẹn, chính xác và ý thức nỗ
lực của từng người trong nhóm (tổ) khi đọc thành tiếng từng câu thơ (khổ thơ)
theo yêu cầu nêu ra.
b/ Chuẩn bị:
- HS học thuộc bài thơ (hoặc khổ thơ) đã nêu yêu cầu học thuộc lòng ở lớp.
- Lập hai nhóm (tổ) chơi có số người bằng nhau; giáo viên (hoặc một học
sinh) làm trọng tài; xác định bài học thuộc lòng để chuẩn bị phiếu “ thả thơ’
- Các phiếu “thả thơ” (bằng giấy hoặc bằng bìa mỏng, hình chữ nhật): mỗi
phiếu ghi một câu thơ đầu của từng khổ thơ 4, 5 chữ (hoặc 1,2 từ đầu của mỗi
câu thơ lục bát) trong bài đã học thuộc lòng.
Ví dụ 1: Bài Làm anh (Tiếng Việt 1, tập 2, trang 139) cần làm 4 phiếu ghi
4 dòng thơ đầu của mỗi khổ thơ như dưới đây:
Phiếu 1:
Làm anh khó đấy
Phiếu 2:

Khi em bé khóc

Phiếu 3

Mẹ cho quà bánh

Làm anh thật khó
Phiếu 4
c/ Cách chơi:
- Trọng tài nêu cách chơi và quy định “luật chơi”
+ Mỗi lượt chơi gồm 2 nhóm (tổ) có số người bằng phiếu “thả thơ” đã
chuẩn bị cho mỗi bài. Mỗi nhóm cử một nhóm trưởng để điều hành việc “thả
thơ” của nhóm mình. Hai nhóm trưởng bắt thăm( hoặc oẳn tù tì) để giành quyền
“thả thơ” trước (VD nhóm A giành được quyền này.)
+ Hai nhóm đứng đối diện và cách nhau khoảng 2m. Mỗi người trong
nhóm A cầm một tờ phiếu (giữ kín); sau khi nghe trọng tài hô “bắt đầu”, nhóm
A cử một người đưa (thả) ra một tờ phiếu cho một bạn bất kì ở nhóm kia (nhóm
B). Bạn ở nhóm B nhận phiếu phải đọc thuộc cả khổ thơ (hoặc cả câu thơ lục bát
gồm 2 dòng) có câu (từ) ghi trên phiếu, nêu đọc đúng sẽ được thưởng một bông
hoa . Khi nhóm A “thả” xong hết số phiếu, trọng tài tính tổng số bông hoa của cả
nhóm và ghi lại.
+ Đổi lại nhóm “thả thơ” (nhóm B), chơi tương tự như trên, sau đó tính
tổng số bông hoa của nhóm (nhóm B).
- Lưu ý thêm về “luật chơi”:
+ Chỉ được “thả” từng phiếu và “thả” cho mỗi bạn đối diện một lần
(không “thả” nhiều phiếu một lúc và không “ thả” nhiều lần phiếu cho một bạn).

21/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

+ Người nhận được phiếu phải tự nghĩ và đọc thuộc khổ thơ (câu thơ),
không được hỏi bạn khác trong nhóm; các bạn trong nhóm không được nhắc.
+ Sau khi nhận phiếu, quá 10 giây (đếm từ 1 đến 10) mà người nhận

không đọc được thì sẽ không được tính .
- Kết thúc cuộc chơi, trọng tài nhận xét và công bố kết quả: nhóm đạt
nhiều bông hoa hơn là nhóm thắng cuộc, được giáo viên thưởng hiện vật (nếu
có) hoặc được cả lớp hoan nghênh.
5.3.Trò chơi: Ô chữ bí mật.
GV có thể sử dụng trò chơi trong hoạt động tìm hiểu bài hoặc cuối giờ học.
a/ Mục tiêu:
- Học sinh dựa trên kiến thức đã học để nhận định, phân tích, tổng hợp
một vấn đề hay nội dung nào đó.
- Luyện trí nhớ tốt, phản ứng mạnh.
b/ Chuẩn bị:
- Hệ thống câu hỏi (hàng dọc, hàng ngang).
- Đội chơi (2 đội).
- Trọng tài.
- Máy tính, máy chiếu
c/ Cách chơi:
Các đội chơi lần lượt lựa chọn bất kỳ câu hỏi ở hàng ngang.
Sau đó, giáo viên đọc câu hỏi tương ứng với ô chữ ở hàng ngang đó. Mỗi
đội chơi sẽ có 15 giây suy nghĩ và trả lời.
Đối với ô chữ duy nhất ở hàng dọc, các đội chơi có quyền trả lời vào bất
cứ lúc nào khi đang diễn ra trò chơi. Đội nào trả lời được ô chữ hàng dọc trước
sẽ là đội chiến thắng.
Ví dụ: Vận dụng dạy bài Tập đọc: Tặng cháu (Tiếng Việt 1 tập 2, trang 49)
- Giáo viên sử dụng máy tính (phần mềm Violet hoặc Power Point), máy
chiếu làm các ô chữ sau:

+ Câu hỏi hàng ngang số1: Gồm 5 chữ cái - Điền vào chỗ chấm:
“ Tháp Mười đẹp nhất bông sen.
Việt Nam đẹp nhất có tên………” (Đáp án: Bác Hồ).
22/30

Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

+ Câu hỏi hàng ngang số 2: Gồm 8 chữ cái - Điền vào chỗ chấm:
“ Anh em như thể tay chân.
Anh em ……….hai thân vui vầy” (Đáp án: hòa thuận).
+ Câu hỏi hàng ngang số 3: Gồm 7 chữ cái - Con hãy cho biết đây là lá cờ
của nước nào ? (Đáp án: Việt Nam)
+ Câu hỏi hàng ngang số 4: Gồm 5 chữ cái:
“ Chim gì biểu tượng hòa bình
Cả nhân loại chúng mình đều mến yêu” (Đáp án: Bồ câu)
+ Câu hỏi hàng ngang số 5: Gồm 7 chữ cái - Các chú bộ đội bảo vệ biên giới
để mang lại cuộc sống như thế nào cho mọi người? (Đáp án: bình yên)
+ Câu hỏi hàng ngang số 6: Gồm 5 chữ cái: Hồ Gươm là cảnh đẹp ở đâu?
(Đáp án: Hà Nội ).
+ Câu hỏi hàng ngang số 7: Gồm 5 chữ cái: Nghe nhạc và điền từ vào chỗ chấm.
Ai yêu……bằng Bác Hồ Chí Minh (Đáp án: Nhi đồng ).
+ Câu hỏi gợi ý ở ô chữ hàng dọc: Hòa bình
5.4.Trò chơi: Đọc thơ truyền điện.
Giáo viên có thể sử dụng trò chơi này trong các bài thơ có yêu cầu học thuộc lòng.
a/ Mục tiêu:
- Rèn kĩ năng đọc thuộc nhanh câu thơ trong bài đã học thuộc lòng ở sách
giáo khoa Tiếng Việt.
Luyện trí nhớ và phản xạ nhanh nhạy, kịp thời.
b/ Chuẩn bị:
- Giáo viên dự kiến thời điểm chơi (cuối tiết Tập đọc – Học thuộc lòng
thời gian chơi (khoảng bao nhiêu phút) và cách chơi (theo nhóm hay tổ, hoặc
theo dãy bàn học). Từ đó, cho học sinh ngồi tại chỗ theo khu vực hay kê bàn ghế
để 2 nhóm quay mặt vào nhau (hoặc đứng thành 2 hàng đối diện).

c/ Cách chơi:
- Giáo viên nêu tên bài thơ (đã học thuộc lòng) sẽ đọc truyền điện, sau đó
hướng dẫn cách chơi và nêu yêu cầu:
+ 2 nhóm (tổ, dãy, bàn) cử đại diện bắt thăm (hoặc “oẳn tù tì”) để giành
quyền đọc trước.
+ Đại diện nhóm đọc trước (A) sẽ đứng lên đọc câu thơ đầu tiên của bài rồi
chỉ định thật nhanh “ truyền điện” một bạn bất kì của nhóm đối diện (B). bạn được
chỉ định phải đứng dậy thật nhanh để đọc tiếp những câu thơ tiếp theo của khổ thơ
đó; nếu đọc đúng và trôi chảy thì sẽ được chỉ định ngay một bạn ở nhóm kia (A)
đọc tiếp câu thơ thứ nhất của khổ thơ tiếp...cứ như vậy cho đến hết bài.
Ví dụ : Bài thơ: Gửi lời chào lớp Một (Tiếng Việt 1, tập 2- trang162 ) đọc như
sau:
- Học sinh A1 - Lớp Một ơi! Lớp Một
23/30


Một số biện pháp giúp học sinh đọc thơ đúng và tổ chức trò chơi trong dạy học tập đọc lớp Một.

- Học sinh B1 - Đón em vào năm trước
- Học sinh A2 - Nay giờ phút chia tay
- Học sinh B2 - Gửi lời chào tiến bước
............
Trường hợp học sinh được chỉ định (được “truyền điện”) chưa đọc ngay
(vì chưa thuộc). Các bạn ở nhóm đối diện sẽ hô “một, hai, ba” (hoặc đếm đến 5);
hô (đếm) xong mà bạn đó không đọc được thì phải đứng yên tại chỗ (bị “điện
giật”); học sinh đã đọc thuộc câu thơ trước sẽ được chỉ định một lần nữa để bạn
khác trong nhóm đối diện đứng lên đọc tiếp,..
Ví dụ, ở bài thơ nêu trên: học sinh A1 (thuộc) → học sinh B1 (không
thuộc) → học sinh A1 chỉ định tiếp học sinh B2 (thuộc) → học sinh A2...
Nhóm nào có nhiều học sinh phải đứng (không thuộc bài – bị “điện

giật”) là nhóm thua cuộc.
- Giáo viên cho học sinh thực hiện trò chơi, theo dõi và giúp học sinh chơi
đúng yêu cầu; nhận xét và đánh giá kết quả (tuyên dương hay khen thưởng
nhóm “đọc nhanh - thuộc giỏi” - thắng cuộc). Nếu có điều kiện, giáo viên cho 2
nhóm (tổ) khác chơi lại hoặc cho chơi lần thứ hai.
Lưu ý: Giáo viên cần thống nhất quy ước cho học sinh dễ đọc: 1 câu thơ
là 1 dòng thơ (in trong sách giáo khoa). Qua trình thực hiện trò chơi, giáo viên
cũng cần nhắc học sinh tự giác, có kỉ luật (không nhắc bài cho bạn, không nhìn
SGK…)
5.5.Trò chơi: Thi đọc tiếp sức
Trò chơi này có thể áp dụng vào hoạt động Luyện đọc thuộc lòng trong
các tiết Tập đọc.
a/ Mục tiêu:
- Rèn kĩ năng đọc đúng và nhanh các bài văn, bài thơ đã học trong sách
giáo khoa.
- Luyện tác phong nhanh nhẹn, tập trung chú ý để phối hợp nhịp nhàng
giữa các bạn trong nhóm với nhau khi đọc thành tiếng từng câu nối tiếp.
b/ Chuẩn bị:
- 1 đồng hồ (dùng để tính thời gian đọc của mỗi nhóm)
- Mỗi học sinh trong nhóm thi có một cuốn sách giáo khoa.
- Lập các nhóm chơi có số người bằng nhau; cử 1 người làm trọng tài; xác
định bài văn (thơ) sẽ thi đọc.
c/ Cách chơi:
- Giáo viên nêu yêu cầu và hướng dẫn cách chơi:
+ Các tổ (nhóm) tham gia chơi thi với số người bằng nhau (hoặc giáo viên
ấn định số học sinh cụ thể).
24/30