Bài 44:Chu trình sinh địa hóa

Bài 44: CHU TRÌNH SINH ĐỊA HÓA VÀ SINH QUYỂN
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu khái niệm khái quát về chu trình sinh địa hóa.
- Nêu được nội dung chu trình cacbon, nitơ, nước.
- Nêu được khái niệm sinh quyển , các khu sinh học trong sinh quyển và lấy ví dụ minh họa các khu sinh học đó.
2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp, suy luận.
- Phát triển kỹ năng hợp tác nhóm.
3. Thái độ
- Giải thích được nguyên nhân của một số hoạt động gây ô nhiễm môi trường từ đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên.
II.PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
- Máy tính, máy chiếu đa phương tiện
- PHT : Quan sát tranh 2 và đoạn phim mô phỏng 1: Chu trình sinh địa hóa cacbon. Thảo luận nhóm 2 phút hoàn thành PHT :
1. Hãy viết số thứ tự các mũi tên chỉ :
- Con đường Cacbon đi từ môi trường vô cơ vào QX? .Tên quá trình này?
CO
2
trong không khí
Hợp chất
C trong
SVSX
Hợp chất C
trong SVTT
bậc 1
Hợp chất C
trong SVTT
bậc 2
SVPG
Hợp chất C trong xác SV
Hợp chất C trong các chất lắng đọng

Chết
Chết
Chết
…
- Cacbon trao đổi trong QX?
- Các con đường hoàn trả Cacbon vào môi trường vô cơ? .Tên quá trình này?
2. Có phải tất cả lượng C của QXSV được trao đổi liên tục theo vòng toàn hoàn kín hay không?
- Đáp án PHT :
Câu 1:
- Cacbon đi từ môi trường vô cơ vào quần xã: Khí cacbonic trong khí quyển được thực vật hấp thụ, thông qua quá trình quang hợp
tổng hợp nên các hợp chất hữu cơ có cacbon.
- Cacbon trao đổi trong quần xã: trong QX, hợp chất Cacbon trao đổi thông qua chuỗi và lưới thức ăn (trên cạn và dưới nước).
- Cacbon trở lại môi trường vô cơ qua các con đường:
+ Hô hấp của động – thực vật
+ Phân giải của vi sinh vật.
+ Sự đốt cháy nhiên liệu trong công nghiệp.
(1)
(2) (3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
CO
2
trong không khí
Hợp chất
C trong
SVSX

Hợp chất C
trong SVTT
bậc 1
Hợp chất C
trong SVTT
bậc 2
SVPG
Hợp chất C trong xác SV
Hợp chất C trong các chất lắng đọng
Chết
Chết
Chết
…
Câu 2: Không phải tất cả lượng cacbon của QX được trao đổi liên tục theo vòng toàn hoàn kín mà có một phần lắng đọng trong môi
trường đất, nước hình thành nên nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu lửu…
- Các file ảnh tĩnh
+ Tranh 1. Sơ đồ tổng quát về chu trình trao đổi vật chất trong tư nhiên.
+ Tranh 2. Chu trình cacbon .
+ Tranh 3. Sơ đồ chu trình cacbon.
+ Tranh 4. Chu trình nitơ.
+ Tranh 5. Chu trình tuần hoàn nước trong tư nhiên.
+ Tranh 6. Sơ đồ chu trình cacbon.
+ Tranh 7. Sơ đồ chu trình nitơ
+ Tranh 8. Khu sinh học trên cạn phân bố theo vĩ độ và mức độ khô hạn của các vùng trên trái đất.
+ Tranh 9. Một số khu sinh học của Việt Nam.
- Các file ảnh động
+ Phim 1: Chu trình sinh địa hóa cacbon.
+ Phim 2: Chu trình sinh địa hóa nito.
+ Phim 3: Chu trình sinh địa hóa nước.
+ Phim 4: Rừng nhiệt đới.

III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHỦ YẾU
- PPTQ kết hợp vấn đáp tìm tòi
- PP tổ chức hoạt động nhóm
IV. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
1.Kiểm tra bài cũ: (Thời gian :5 phút )
Câu 1: Thế nào là chuỗi và lưới thức ăn? Cho ví dụ minh họa về 2 loại chuỗi thức ăn?
Câu 2: Hãy chọn phương án trả lời đúng.
Quan sát một tháp sinh khối, có thể phân biệt được những thông tin nào sau đây?
A. Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn.
B. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
C. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc.
D. Quan hệ giữa các loài trong quần xã.
2.Giảng bài mới:
Hoạt động 1
Tên hoạt động : Tìm hiểu khái quát chu trình sinh địa hóa trên trái đất
Mục tiêu :
- Nêu khái niệm khái quát về chu trình sinh địa hóa.
- Giải thích một cách khái quát sự trao đổi vật chất trong quần xã và chu trình sinh địa hóa.
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, suy luận.
Thời gian :5 phút
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
- Chiếu tranh 1 và yêu cầu HS :
+ Quan sát tranh 1, trả lời câu lênh:
Theo chiều mũi tên, hãy giải thích
một cách khái quát sự trao đổi vật
chất trong quần xã và chu trình sinh
địa hóa?
+ Thế nào là chu trình sinh địa hóa?
- Kết luận : Thông qua các chuỗi
thức ăn, vật chất vận động từ môi

- Quan sát tranh kết hợp kiến thức
SGK muc I, kiến thức đã học ở bài
42, 43 trả lời câu hỏi.
I. Trao đổi chất qua chu trình sinh đia hóa
- Trao đổi vật chất trong nội bộ quần xã:
+ SVSX quang tổng hợp nên chất hữu cơ từ chất vô cơ của
môi trường.
+ Sự trao đổi vất chất giữa các SV trong QX được thực
hiện thông qua chuỗi và lưới thức ăn. Vật chất được vận
chuyển từ SVTT bậc 1, bậc 2 tới bậc cao nhất.
+ Khi SVchết xác của chúng bị phân giải thành chất vô cơ,
SV trong QX sử dụng một phần chất vô cơ tích lũy trong
môi trường vô sinh trong chu trình vật chất tiếp theo.
- Chu trình sinh địa hóa là chu trình trao đổi các chất vô cơ
trong tự nhiên, theo đường từ môi trường ngoài truyền vào
cơ thể SV, rồi từ cơ thể SV truyền trở lại môi trường. Một
trường đi vào quần xã sinh vật rồi lại
thoát khỏi quần xã sinh vật ra môi
trường để tạo nên những chu trình
khép kín. Vật chất được sử dụng lặp
đi lặp lại nhiều lần.
phần vật chất của chu trình sinh địa hóa không tham gia vào
chu trình tuần hoàn mà lắng đọng trong môi trường
Hoạt động 2
Tên hoạt động : Tìm hiểu chu trình sinh địa hóa của một số chất : Cacbon, nitơ, nước
Mục tiêu :
- Nêu được nội dung chủ yếu của chu trình cacbon, nitơ, nước.
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, tổng hợp, kỹ năng hoạt động nhóm.
- Giải thích được nguyên nhân của một số hoạt động gây ô nhiễm môi trường từ đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên.
Thời gian : 20 phút

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
- Chiếu phim 1, tranh 2 yêu cầu HS :
Quan sát tranh và đoạn phim mô
phỏng1: Chu trình sinh địa hóa
cacbon. Thảo luận nhóm 2 phút hoàn
thành PHT ?
- Tại sao hiện nay hàm lượng CO
2
trong khí quyển lại gia tăng?
- Sự gia tăng hàm lượng CO
2
gây ra
những hậu quả nào cho nhân loại?
- Xem phim, thảo luận nhóm cử đại diện nhóm trình
bày. Các nhóm khác nhận xét ,bổ sung ý kiến hoàn
thiện PHT :
(Đáp án PHT- Tranh 3)
- Hàm lượng CO
2
trong khí quyển ngày một gia tăng
là do:
+ Hoạt động công nghiệp đốt cháy nhiên liệu, giao
thông vận tải …thải vào khí quyển lượng lớn CO
2
.
+ Trong khi đó rừng và các rạn san hô ngày càng bị
hủy hoại và thu hẹp…
- Sự gia tăng hàm lượng CO
2
gây nên hiệu ứng nhà

kính, làm cho trái đất ngày một nóng lên gây nhiều
II. Một số chu trình sinh địa hóa
1. Chu trình cacbon
- Cacbon đi từ môi trường vô cơ vào quần
xã: Khí cacbonic trong khí quyển được thực
vật hấp thụ, thông qua quá trình quang hợp
tổng hợp nên các hợp chất hữu cơ có
cacbon.
- Cacbon trao đổi trong quần xã: trong QX,
hợp chất Cacbon trao đổi thông qua chuỗi
và lưới thức ăn (trên cạn và dưới nước).
- Cacbon trở lại môi trường vô cơ qua các
con đường :