67. Điều Nào Nhục Hơn

Thuật Xử Thế Người Xưa Ngô Nguyên Phi
Điều Nào Nhục Hơn
Nước Tề có một người nghèo khổ, thường hay ăn xin ở chợ trong thành. Ai
nấy đều chán ghét hắn, vì hắn thường xin nhiều lần. Giờ thì không còn ai muốn
bố thí cho hắn nữa.
Người khốn cùng đó tìm đến nhà họ Điền làm tạp dịch cho tên mã phu của
họ Điền để kiếm ăn. Có người nói với kẻ khốn cùng đó:
- Làm việc cho một tên chăn ngựa để tìm miếng ăn, ngươi không cảm thấy
nhục sao?
Người kia đáp:
- Cái nhục lớn nhất là đi ăn xin. Trước đây tôi đã từng đi ăn xin mà chưa
thấy nhục, huống chi nay được làm khổ dịch cho người chăn ngựa kiếm miếng
ăn thì nhục nỗi gì?
Lời Bàn:
Thậm chí đi ăn xin cũng chưa phải là nhục. Người ta xin ăn (trừ bọn ăn bám
xã hội) vì thời cuộc, hoàn cảnh, tật nguyền ... đó là giải pháp tạm thời của những
kẻ không đủ điều kiện để kiếm sống. Mãi đến đầu thế kỷ hai mươi, ở Trung Hoa
vẫn còn "Cái Bang". Vua Lê Thánh Tôn của ta viết về "Ăn mày":
Chẳng phải ăn đong chẳng phải vay,
Lộc trời để lại được ... ăn mày!
Nếu kẻ lười biếng thấy việc lao động cho là khó nhọc, đi ăn xin khỏe hơn, kẻ
ấy mới đáng gọi là nhục. Lời chất vấn của ông khách kia là không đúng! Làm
thuê cho một nhà giàu, hay cho một người chăn ngựa cũng là lao động, miễn là
việc làm ấy đừng vi phạm đến pháp luật là được.