ƯU ĐIỂM VÀ HƯỚNG PHÁT HUY ƯU ĐIỂM CỦA HÌNH THỨC LÀM VIỆC NHÓM

NHỮNG ƯU ĐIỂM VÀ HƯỚNG PHÁT
HUY ƯU ĐIỂM CỦA HÌNH THỨC
LÀM VIỆC NHÓM TRONG DẠY –
HỌC Ở BẬC ĐẠI HỌC

Hiện nay ở nước ta, tín chỉ đang là hình thức học phổ biến trong
các trường đại học. Và làm việc nhóm là một trong những phương
pháp được áp dụng trong đổi mới phương pháp dạy học để có thể
mang lại hiểu quả tối đa cho hình thức học mới mẻ này. Tuy nhiên làm
việc nhóm là phương pháp khá mới đối với sinh viên Việt Nam đặc
biệt là sinh viên năm nhất. Bởi hoạt động nhóm ở bậc phổ thông là rất
ít hoặc không có cho nên để có thể làm quen và vận dụng phương
pháp này một cách hiệu quả thì đòi hỏi mỗi cá nhân phải thấy được
những thuận lợi của làm việc nhóm cùng những khó khăn để từ đó
đưa ra giải pháp nhằm phát huy những điểm mạnh đồng thời khác
phục những điểm hạn chế. Đó là lí do em lựa chọn câu hỏi: “ Những
ưu điểm và hướng phát huy ưu điểm của hình thức làm việc nhóm
trong dạy – học ở bậc đại học”.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Khái niệm về nhóm, hoạt động của làm việc nhóm.
Nhóm là một tập hợp nhiều người có chung mục tiêu, thường
xuyên tương tác, làm việc với nhau. Mỗi thành viên đảm nhận một


công việc, vai trò cụ thể, rõ ràng và có quy tắc chung chi phối lẫn
nhau. Làm việc nhóm là hoạt động tất cả các thành viên trong nhóm
cùng họp lại, thảo luận, đưa ra ý kiến… sau đó thống nhất quan điểm,
đưa ra một cách giải quyết vấn đề xác định nhằm đặt được mục đích
đề ra một cách hiệu quả nhất Có hai hình thức nhóm gồm nhóm chính
thức và nhóm không chính thức:
- Nhóm chính thức là nhóm có tổ chức ổn định, có chức năng,

nhiệm vụ rõ ràng, thường tập hợp những người có chung chuyên môn
hoặc có chuyên môn gần gũi nhau và tồn tại trong một thời gian
dài.
- Nhóm không chính thức thường được hình thành theo những
yêu cầu, nhiệm vị đột xuất, có thể là tập hợp của những người có
chuyên môn không giống nhau và ở nhiều lĩnh vực khác nhau và
thường có nhiệm vụ giải quyết nhanh một hoặc một số vấn đề trong
thời gian ngắn.
II. Những thuận lợi trong hoạt động làm việc nhóm.
Trong thực tế cuộc sống, không có ai là hoàn hảo cả, do đó làm
việc nhóm có thể tập trung được những mặt mạnh của từng người và
bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu, hơn nữa nó còn tạo
được niềm vui và sự hứng thú trong học tập. Vì thế chúng ta cần phải
thấy được những ưu điểm của hình thức làm việc nhóm để phát huy
những điểm mạnh của nó. Sau đây em xin được trình bày 4 thuận lợi
như sau:
Trước hết, hoạt động làm việc nhóm sẽ nâng cao tính tương tác
giữa các thành viên nhằm tác động tích cực đến người học như tăng
cường động cơ học tập, nảy sinh những hứng thú mới, kích thích sự
giao tiếp, phát triển các mối quan hệ và quan tâm lẫn nhau giữa các
thành viên trong nhóm. Với tư cách là một sinh viên năm nhất, khi
mới bỡ ngỡ bước chân vào cánh cửa đại học, lạc lõng giữa hàng nghìn
sinh viên trong trường thì khi được phân công vào một nhóm học tập,
chúng ta sẽ có cơ hội làm quen với rất nhiều người bạn mới, từ đó
thích nghi hơn với cuộc sống đại học. Hơn thế nữa, không giống như
cấp 3, các thành viên trong nhóm đến từ rất nhiều vùng miền trên đất
nước với những giọng nói, nét văn hóa khác nhau. Vì vậy khi được
tiếp xúc, học tập cùng các bạn thì bản thân mỗi người sẽ học hỏi được
rất nhiều thứ, có cơ hội mở rộng được vốn kiến thức và quan trọng
nhất là mở rộng được mối quan hệ với những người bạn đồng trang

lứa. Và một khi đã xây dựng được mối quan hệ đó thì các thành viên


sẽ thấy hiểu và thân thiết với nhau hơn từ đó có thể dễ dàng trao đổi,
học tập cùng nhau một cách hiểu quả nhất. Không chỉ đối với sinh
viên năm nhất mà với sinh viên năm hai, năm ba,… thì hoạt động
nhóm cũng là cơ hội để làm việc với nhiều người bạn mới và mở rộng
hơn nữa các mối quan hệ.
Thứ hai, hoạt động làm việc nhóm giúp chúng ta học hỏi được
kiến thức của nhau, cùng chia sẻ kinh nghiệm. Bởi như em đã nói,
trong cuộc sống thì không có ai là hoàn hảo cả, mỗi người sẽ có một
thế mạnh riêng ở từng lĩnh vực và đồng thời cũng có không ít những
điểm yếu thì làm việc nhóm sẽ giúp mỗi người nhận ra được ưu và
nhược của mình để từ đó có thể phát huy cũng như khắc phục, sửa
chữa. Đó là điểu mà khi không làm chung với nhóm thì chúng ta khó
có thể nhận ra. Cụ thể là trong quá trình thảo luận nhóm, các thành
viên sẽ đưa ra những ý kiến của mình. Mỗi ý kiến là một quan điểm,
cách nhìn nhận ở một góc độ riêng sau đó cả nhóm sẽ cùng tổng hợp
lại và đi đến thống nhất. Như vậy, trong tất cả những ý kiến đó thì có
những ý kiến đúng,cũng có thể có những ý kiến sai, hoặc cũng có thể
là có ý kiến còn phiến diện… tuy nhiên qua đó thì mỗi thành viên sẽ
bộc lộ ra được những ưu điểm cũng như hạn chế của mình và kết quả
mà nhóm đạt được không những chỉ là một sản phẩm chung đúng đắn,
toàn diện mà còn là sự hoàn thiện hơn trong suy nghĩ của từng thành
viên – điều quan trọng nhất.
Thứ ba, hoạt động làm việc nhóm sẽ tăng khả năng phối hợp và
tinh thần trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhóm. Do mỗi thành
viên được phân công một công việc, đảm nhiệm một vai trò nhất định
trong việc giải quyết vấn đề chung của nhóm nên bản thân mỗi người
không thể trốn tránh trách nhiệm được mà họ tự ý thức được đó là

việc của mình và mình phải có trách nhiệm phải hoàn thành nó. Như
vậy, có thể ban đầu các thành viên trong nhóm là những người có tinh
thần trách nhiệm không cao, thậm chí là không có nhưng qua sự rèn
luyện từng ngày đó thì bản thân họ sẽ hình thành cho mình được thói
quen tốt và sẽ trở thành những con người thực sự có trách nhiệm trong
công việc và rộng hơn là trong mọi lĩnh vực khác của đời sống. Và
một khi đã có trách nhiệm thực sự với công việc của cá nhân mình thì
họ sẽ có trách nhiệm với công việc chung của nhóm và từ đó các
thành viên sẽ biết cách phối hợp với nhau một cách nhuần nhuyễn để
hiệu quả làm việc là cao nhất. Sự phối hợp ở đây được thể hiện ở chỗ,
khi nắm bắt được vấn đề cần làm là gì, các thành viên trong nhóm sẽ
có sự phân công nhau một cách hợp lý ví dụ như ai giỏi trong khía


cạnh nào thì sẽ đảm nhận làm về khía cạnh đó hoặc ai là người sẽ là
người đảm nhận việc tìm tài liệu, ai phụ trách đánh máy,in bài… Như
vậy nhờ có tinh thần trách nhiệm, sự phối hợp giữa các thành viên mà
công việc đã được giải quyết theo đúng mong muốn của nhóm và đảm
bảo tính công bằng khi ai cũng phải làm và được hưởng thành quả
đúng với công sức đã bỏ ra.
Thứ tư, hoạt động làm việc nhóm giúp chúng ta cải thiện khả
năng giao tiếp, trình bày, tự tin thể hiện trước đám đông. Kĩ năng
thuyết trình, hùng biện là một kĩ năng mềm rất cần thiết đối với mỗi
cá nhân không chỉ trong học tâp mà còn cần cho cuộc sống sau này.
Thực tế trong nhóm thì vẫn còn rất nhiều bạn rất rụt rè, khép mình
ngại thể hiện trước đám đông – đây là rào cản lớn mà nếu không khắc
phục sớm thì nó ảnh hưởng rất lớn đến học tập cũng như cuộc sống
sau này. Và làm việc nhóm sẽ giúp bạn cải thiện được điểm yếu này.
Các bạn sẽ rèn luyện khả năng nói trước hết là trong phạm vi nhóm
mình. Bởi trong quá trình làm việc nhóm thì các thành viên sẽ phải

thường xuyên đóng góp ý kiến của mình. Và một khi bạn đã có thể
trình bày một cách rành mạch, lưu loát ý kiến, quan điểm của mình
trước các thành viên khác trong nhóm thì bạn đã bước đầu khắc phục
được sự tự ti của bản thân. Không chỉ trong phạm vi nhóm mà còn
trong phạm vi lớn hơn nhiều. Bởi các bài tập nhóm hầu như đều cần
phải thuyết trình. Như vậy đây chính là cơ hội để bạn có thể nói trước
đám đông, có thể lần đầu đó là điều khó khăn với bạn nhưng khi bạn
đã làm được một lần rồi thì đến lần thứ hai, thứ ba… đó sẽ trở thành
điều hết sức bình thường và bạn đã có thể hoàn toàn tự tin để thuyết
trình trước đám đông.
III. Khó khăn trong hoạt động làm việc nhóm.
Bên cạnh những thuận lợi mà hoạt động nhóm đem lại thì vẫn
còn rất nhiều những khó khăn mà hầu hết nhóm nào cũng mắc phải.
Sau đây em xin đưa ra 3 khó khăn chủ yếu
sau:
Trước hết là về vấn đề thời gian và khoảng cách địa lí. Hầu như
các bạn sinh viên đều ở trọ và ở cách xa nhau, đi lại khó khăn và rất
khó trong việc bố trí lịch họp nhóm và địa điểm họp nhóm để tạo
thuận lợi nhất cho tất cả thành viên trong nhóm. Tuy nhiên đó là việc
hết sức khó khăn, chính vì thế khi có lịch họp nhóm, các thành viên
đều rất ngại đi hoặc đi muộn gây ảnh hưởng đến hiệu quả làm việc
nhóm


Thứ hai, làm việc nhóm rất dễ tạo tâm lí ỷ lại dẫn đến hiện tượng
trong nhóm chỉ có một số thành viên tích cực làm việc, đóng góp ý
kiến còn các thành viên còn lại thì không chịu làm việc, chỉ chờ người
khác làm và hưởng thành quả. Đặc biệt là ỷ lại vào nhóm trưởng, suy
nghĩ rằng đã có nhóm trưởng lo rồi thì mình không cần làm nữa. Hoặc
có thái độ bất cần, suy nghĩ rằng bao nhiêu điểm cũng được, không

quan trọng nên làm việc một cách hời hợt, không có sự đầu tư. Hoặc
cũng có những trường hợp thành viên trong nhóm chỉ đến cho có mặt,
không lo làm việc, đóng góp ý kiến mà chỉ lo làm việc riêng… Điều
đó thể hiện thái độ không tôn trọng người khác và cũng là không tôn
trọng chính bản thân mình.
Thứ ba, đó là cái tôi quá lớn của thành viên trong nhóm – đây
là trở ngại đến hoạt động làm việc nhóm hiệu quả. Có nhiều bạn khi
đưa ra ý kiến của mình, chỉ khăng khăng bảo vệ quan điểm đó mà
không quan tâm rằng điều đó có đúng không và cũng không chịu lắng
nghe ý kiến của các thành viên khác trong nhóm. Điều đó rất dễ gây
bất hòa, tạo không khí căng thẳng, ảnh hưởng đến tinh thần đoàn kết
giữa các thành viên trong nhóm. Sự bảo thủ cá nhân đó không những
gây ảnh hưởng đên hiệu quả làm việc nhóm mà còn đem lại nhiều bất
lợi cho chính bản thân người đó. Bởi bản thân mỗi người không ai là
toàn diện về mọi mặt, không thể tránh được những thiếu sót trong suy
nghĩ, hành động. Vì vậy khi nghe người khác nhận xét nhược điểm
của mình sẽ giúp ta nhận ra những thiếu sót để từ đó khắc phục.
III. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động làm việc nhóm.
Để làm việc nhóm có hiệu quả cần phải có những giải pháp
phù hợp để phát huy những thuận lợi đồng thời khắc phục những điểm
yếu
để
giúp
hoạt
động
nhóm
trở
nên
hiệu
quả.

Trước hết, mối cá nhân phải có thái độ và quan điểm về sự hợp
tác đúng đắn. Làm việc nhóm tức là bạn đang làm việc trong môi
trường tập thể chính vì thế bản thân mỗi người cần hạn chế cái tôi cá
nhân, phải biết láng nghe ý kiến của người khác với một thái độ tôn
trọng. Bởi tôn trọng người khác chính là bạn đang tôn trọng chính bản
thân mình và cũng là cách mà bạn làm người khác tôn trọng mình.
Hơn nữa làm việc nhóm đòi hỏi sự phối hợp giữa các thành viên và
cũng không ai là giỏi toàn diện, biết được tất cả mọi thứ cả vậy nên
các thành viên trong nhóm cần chấp nhận sự khác biệt về ý kiến của
nhau để giải quyết vấn đề được hoàn thiện và tốt
nhất.


Thứ hai, để làm việc nhóm hiệu quả thì mỗi thành viên cần xác
định được điểm mạnh của mình để phát huy một cách tốt nhất trong
quá trình thảo luận và vượt qua những điểm yếu của chính mình, khắc
phục những điểm yếu đó để hòa nhậpvới các thành viên trong nhóm.
Điểm mạnh của người này cũng có thể là điểm yếu của người kia, vì
thế mỗi thành viên cần tìm hiểu thế mạnh của nhau để tạo sự hỗ trợ,
bổ sung cho nhóm. Vì khi đó, ý kiến của các thành viên trong nhóm
đưa ra sẽ trở nên toàn diện hơn với nhiều góc độ nhìn nhận khác nhau
từ đó sản phẩm chung mà nhóm làm ra sẽ hoàn thiện hơn.
Thứ ba, chúng ta cần phải có tinh thần học hỏi, chịu khó lắng
nghe, tất cả vì tập thể. Trong khi làm việc nhóm, tất cả mọi người đều
đưa ra quan điểm khác nhau, khi quan điểm được trình bày thì các
thành viên phải chú ý lắng nghe, không nên cắt ngang hoặc có phản
ứng một cách thái quá cho dù ý kiến đó là trái với ý của bạn hoặc nó
không đúng… Bởi nếu đặt nạn vào vị trí của người đang nói và bạn bị
một ai đó cắt ngang thì chắc hẳn bạn sẽ thấy rất khó chịu và cảm thấy
mình đang không được tôn trọng. Vậy nên lắng nghe cũng là cách mà

bạn tôn trong người khác.
Thứ tư, các thành viên trong nhóm cần phải tôn trọng lẫn nhau.
Và cần hiểu rõ những điều cơ bản khi xây dựng nhóm là phải nói ra
quan điểm của mình, không sợ nói sai, luôn cởi mở, tích cực trong quá
trình làm việc và hoàn thiện một cách nhanh chóng nhiệm vụ của
nhóm. Nhóm cần động viên, khen ngợi khi thành viên có ý kiến hay
bởi đôi khi chỉ với một lời nói như vậy thôi cũng đủ làm người khác
vui mừng, có thêm động lực và thấy tự tin về bản thân hơn từ đó làm
tăng hiệu quả làm việc nhóm. Bên cạnh đó cũng không nên chê bai ý
kiến của người khác, nếu bạn thấy rằng ý kiến đó là không phù hợp thì
nên góp ý một cách tinh tế và nhẹ nhàng để người đó không cảm thấy
khó chịu và sẽ nhận thức được điểm sai trong quan điểm của
mình.
Thứ năm, chúng ta cần tích cực giao lưu, đối thoại, thuyết trình
trước bạn bè để đẩy lùi sự tự ti, tăng khả năng nói trước đám đông.
Bởi đây là cơ hội tốt để rèn luyện bản thân mà khi không làm việc
nhóm thì chúng ta chưa chắc có cơ hội đó. Hơn nữa giao tiếp là kĩ
năng không thể thiếu đối với mỗi sinh viên và rộng hơn là đối với tất
cả mọi người. Bởi chỉ khi chúng ta có một kĩ năng giao tiếp, thuyết
trình tốt thì chúng ta mới có thể trình bày được sản phẩm chung do
nhóm đã dày công làm ra đồng thời thuyết phục được người nghe ủng


hộ, tin theo quan điểm, cách giải quyết đó đồng thời có cơ hội mở
rộng các mối quan hệ, phục vụ cho công việc cũng như trong cuộc
sống sau này.
Thứ sáu, cần có một nhóm trưởng có tình thần trách nhiệm cao
và khả năng lãnh đạo tốt. Bởi nhóm trưởng là người đóng vai trò định
hướng cũng như phân công công việc cho các thành viên khác trong
nhóm. Đồng thời nhóm trưởng cũng là người đóng vai trò quan trọng

trong việc điều chỉnh các mối quan hệ giữa các thành viên và bầu
không khí làm việc trong nhóm. Sự phân công của nhóm trưởng sẽ
đảm bảo rằng ai trong nhóm cũng đều sẽ phải làm một khối lượng
công việc tương đương nhau để từ đó mọi thành viên sẽ có ý thức
trong việc hoàn thành công việc của bản thân mình và nhằm tránh
trường hợp người không làm gì nhưng vẫn được hưởng thành quả
chung của cả nhóm. Hơn nữa bầu không khí làm việc nhóm cũng đóng
vai trò khá quan trọng đến hiệu quả làm việc nhóm bởi quá trình làm
việc nhóm không thể diễn ra trong một bầu không khí quá căng thẳng,
nghiêm túc nhưng cũng không nên đùa cợt quá nhiều. Trong lúc các
thành viên đưa ra ý kiến không thể tránh được những lúc xẩy ra xích
mích, bất đồng quan điểm vì thế nhóm trưởng sẽ đóng vai trò là người
trung gian ở giữa, giải quyết mối bất hòa đó để có thể duy trì được
hoạt động của nhóm diễn ra bình thường và hiệu quả nhất.
Cuối cùng thì trong thời đại công nghệ hiện đại ngày nay, cần
biết tận dụng những thành quả của khoa học công nghệ trong việc liên
lạc và tìm tài liệu nhằm giải quyết khó khăn trong việc sắp xếp lịch
làm việc nhóm và tìm thông tin phục vụ cho quá trình làm việc nhóm.
Ví dụ như chúng ta có thể trao đổi ý kiến, bàn bạc công việc thông qua
email, yahoo, facebook … mà không phải mất thời gian di chuyển, tìm
địa điểm, bố trí thời gian gặp mắt để trao đổi với nhau. Hoặc chúng ta
có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin trên internet với một khối lượng
thông tin khổng lồ trong một thời gian ngắn và chỉ bằng những thao
tác vô cùng đơn giản. Tuy nhiên, đó chỉ là những công cụ hỗ trợ vì thế
nên chúng ta cần biết tận dụng một cách có hiệu quả và khoa học
nhưng cũng không nên quá phụ thuộc vào nó.
C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ.
Chúng ta đang sống trong một thời đại của những cách thức làm
việc mới mẻ với những cái đầu biết tổ chức. Làm việc độc lập hay làm
việc nhóm thì cái cuối cùng mà chúng ta hướng đến vẫn là chất lượng

và hiệu quả của công việc. Do đó tùy theo phương pháp làm việc nào
mà bạn phải tự biết cách thay đổi thói quen và cách làm việc của mình
để thích nghi được với môi trường làm việc đó. Làm việc nhóm là
cách thức học tập và làm việc hiệu quả và phổ biến hiện nay nhất là
với những công việc có khối lượng việc cần giải quyết lớn và đòi hỏi
tập trung cao. Do đó ngay từ bây giờ bạn hãy học cách làm việc, từ
độc lập tự chủ đến việc biết hòa mình vào tập thể. Và quan trọng nhất
là nâng cao khả năng của bản thân trong việc xử lí công việc của mình
cũng như biết cách phối hợp với người khác để hoàn thành công việc
chung.