Cách làm bài văn thuyết minh

Một số kinh nghiệm giúp học sinh làm tốt
bài văn thuyết minh
Khi làm văn thuyết minh học sinh cần nắm đợc :
1 Mục đích của thuyết minh là cung cấp tri thức ở các lĩnh vực khoa học tự
nhiên và xã hội giúp ngời đọc có tri thức khách quan và có thái độ đúng đắn
đối với đối tợng thuyết minh.
2 Các phơng pháp thuyết minh chủ yếu nh: định nghĩa, giải thích, dùng số
liệu, liệt kê,so sánh...
3 Yêu cầu khi làm văn thuyết minh: Ngời viết phải có những hiểu biết sâu
sắc về lĩnh vực mình thuyết minh từ đó bài thuyết minh mới chính xác khoa
học và thuyết phục.
4 Các dạng thuyết minh thờng gặp :
- Thuyết minh về danh làm thắng cảnh (đền, chùa, hồ, kiến trúc...)
- Thuyết minh về một loài cây ( cây tre, cây hoa phợng, cây ăn quả trong vờn
nhà,cây lúa...)
- Thuyết minh về con vật nuôi trong gia đình ( con chó ,con mèo,con trâu...)
- Thuyết minh đồ vât, sự vật ( cái bút bi, bình thuỷ. cái quát, chiếc nón lá...)
- Thuyết minh về một cách làm ( cách làm một đồ chơi,cách nấu một món
ăn...)
- Thuyết minh về một trò chơi dân gian ( Rồng rắn lên mây, nấu cơm thi,
mèo đuổi chuột...)
- Thuyết minh về một nón ăn quê hơng ( món rau sắn, món canh tập
tàng,canh cua...)
- Thuyết minh về một thể loại văn học ( thể thơ lục bát, thơ thất ngôn bát cua
luật Đờng, thơ bốn chữ...)
- Gíơi thiệu về một tác giả hay một tác phẩm văn học ( giới thiệu tác giả
Nguyên Hồng và tác phẩm Những ngày thơ ấu....)
5 Xác định bố cục của các dạng bài thuyết minh thờng gặp
Vd 1: Thuyết minh về loài cây( hoặc loài vật nuôi trong gia đình)
MB: Giới thiệu đối tợng mà mình thuyết minh

TB :
a/ Nguồn gốc
b/ Phân loại
c/ Đặc tính sinh trởng
d/ ích lợi
KB: Cảm nghĩ hoặc những khuyến cáo khi nuôi trồng những loài vật( loài
cây) này
Vd 2: Thuyết minh về một trò chơi dân gian
MB: Giới thiệu trò chơi và ý nghĩa của chúng
TB:
a/Nguồn gốc
b/Thời gian diễn ra cuộc chơi
c/ Cách thức chơi
d/Diễn biến
e/Kết thúc cuộc chơi
KB: Nhận xét đánh giá của mình về trò chơi
Vd3: Thuyết minh về một cách làm
MB: Giới thiệu về đồ chơi hay món ăn để từ đó dẫn dắt đến cách làm chúng
TB:
a/Chuẩn bị nguyên liệu
b/Cách Làm
c/Yêu cầu sản phẩm
KB: ý nghĩa của sản phẩm
Vd 4: Thuyết minh về một tác giả và một tác phẩm văn hoc
MB: Có nhiều cách giới thiệu: có thể giới thiệu từ tác giả đến tác phẩm hoặc
ngợc lại
TB:
a/Tác giả:
-Tên thật, bút danh, ngày tháng năm sinh, năm mất ( tuỳ vào mỗi tác giả)
-Quê quán và gia đình

-Bản thân: ghi những mốc thời gian có tính chất đánh dấu cuộc đời và sự
nghiệp sáng tác
- Phong cách sáng tác
-Các tác phẩm chính.
b/ Tác phẩm:
- Tóm tắt ( nếu cần thiết)
- Những giá trị chủ yếu về nội dung và nghệ thuật
KB: Những đánh giá của các tác giả khác về tác giả, tác phẩm mình thuyết
minh, hoặc nhận xét của bản thân mình về tác giả, tác phẩm mình đang thuyết
minh.
Sau đây cô giáo xin giới thiệu một số bài văn thuyết minh đợc
điểm cao của học sinh trờng THCS Sơn Lộc Sơn Tây Hà Nội
Thuyết minh về loài mèo
Trong chúng ta chắc chẳng ai là không biết đến loài mèo, loài vật đáng yêu đ-
ợc nuôi rộng rãi trong gia đình. Nhng các bạn có chắc là mình hiểu rõ về loài
mèo cha? Nếu cha mời các bạn cùng tôi tìm hiểu về loài mèo nhé.
Theo các nhà nghiên cứu thì loài mèo có nguồn gốc từ mèo rừng, nó xuất
hiện và đợc thuần hoá đầu tiên ở Ai Cập sau đó phát triển và lan rộng sang
châu Âu và nhiều nớc trên thế giới. Còn ở Việt Nam ta mèo đợc nuôi cũng từ
rất lâu rồi, chắc chắn nó xuất hiện từ trớc khi có câu ca dao:
Con mèo mà chèo cây cau
Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà . Meò có rất
nhiều loại nhng nhìn chung đều có những đặc điểm giống nhau: nhanh nhẹn,
khoẻ mạnh. Đầu mèo tròn, nhỏ hơi nhô ra ở phía trớc là mõm mèo.Trông mèo
nhỏ bé thế nhng hàm răng nó có đến 30 chiếc.Trong số này ngoài bốn chiếc
răng nanh sắc nhọn thì hầu hết đều nhỏ xíu. Kì lạ nhất là đôi mắt mèo, đôi mắt
trong veo giống hai hòn bi ve. Đồng tử mèo có khả năng co dãn cực tốt.Ban
ngày nó thu nhỏ đêm đến mới dãn ra thế là mèo ta có thể nhìn rõ trong đêm
tối.Thân hình nhỏ bé của mèo đựoc nâng đỡ bởi bốn chân chắc khoẻ.Vì nằm
trong nhóm động vật bậc thấp nên mèo vẫn có đuôi dài. Mỗi chân mình đều có

bốn ngón. Dới những ngón chân có vuốt sắc này là đệm thịt giúp mèo đi lại
nhẹ nhàng và có thể nhào lộn từ trên cao xuống dới đất.
Mèo có tập tính rất đặc biệt, nó thờng liếm láp lòng bàn chân trớc bên phải
của mình cho thật sạch rồi lấy chính bàn chân đó cọ cọ vào mặt mình.Có lẽ vì
thế mà có câu hát :
Meo meo meo rửa mặt nh mèo, xấu xấu lắm chẳng đợc mẹ yêu.khăn mặt đâu
mà ngôì liếm láp, đau mắt rồi lại khóc meo meo. Một tập tính nữa ở mèo mà
không phải ai cũng biết đó là bắt chuột rất tài, nhng nói nhỏ với các bạn nhé
không phải mèo nào cũng bắt chuột tốt đâu. Dù là mèo mun lông đen từ đầu
đến đuôi , mèo mớp có bộ lông xám tro xen vài khoang xám đậm hay mèo tam
thể, mèo cảnh thì chỉ có những con mèo mà trong mồn nó trên hàm ếch có
từ sáu nếp nhăn trở lên thì mới biết bắt chuột. Dới sáu nếp mèo chỉ biết ngủ xó
bếp và bắt gián thôi. Nêú chọn đợc chú mèo mà hàm ếch có từ tám đến chín
nếp thì chẳng cần phải bắt chuột tiếng kêu meo meo của nó đã khiến cho
chuột hồn vía lên mây. Đây chính là kinh nghiệm dân gian của các cụ dùng
để chọn mèo hay mà không cần phải xem mèo có co chân hay ruỗi chân nh
một số ngời vẫn làm. Nếu quan sát kĩ mèo hơn nữa bạn sẽ còn biết thêm một
thói quen nữa của mèo mà không phải ai cũng biết đó là thói quen ăn chuột
sống rất lạ (ăn theo mặt trăng tháng): khi bắt đợc chuột to mèo ăn không
hết nó sẽ ăn phần đầu nếu lúc này là đầu tháng, ăn phần thân nếu là giữa
tháng, ăn phần đuôi nếu là cuối tháng.Vì thế khi nuôi mèo bạn hãy chú ý để
quét hết phần thịt thừa mỗi khi mèo bắt đợc chuột to kẻo gây mất vệ sinh và
nhất là mùi hôi thối từ phần thịt còn lại mà mèo không ăn hết.
Mèo sinh trởng cũng thật dễ dãi: Từ một con mèo mới sinh, sau một
tháng tuổi nó đợc mẹ dạy cho những kĩ năng bắt mồi cơ bản nh chạy ,nhảy,
rình mồi, bắt mồi thế rồi lớn hơn một chút khoảng 4 đến 5 tháng tuổi nó có
thể tự săn mồi.Đến mời hay mời hai tháng tuổi nó có thể sinh sản đợc.Lúc này
mèo cái có bộ lông tơ mới mợt làm sao. Nhng chỉ sau kì sinh nở không lâu
mèo mẹ sẽ gầy hốc hác vì ngoài việc cho con bú nó còn có trách nhiệm nhòm
ngó từ hai đến sáu đứa con trong một lứa sinh của mình.Những con mèo con

mắt nhắm nghiền bò nghuềnh ngoàng nhiều khi bò ra khỏi ổ khiến mẹ nó
chẳng đợc đi đâu xa, lúc lúc lại cắp con thả vào ổ. Nếu thấy ngời lạ nhòm ngó
đàn con hoặc ổ bẩn mèo mẹ sẵn sằng cắp con đi nơi khác ngay.
Vì mèo bắt chuột rất tài, hơn nữa thịt mèo lại rất ngon nên những
năm gần đây mèo đợc nuôi rất nhiều, ngoài mục đích bắt chuột ngời ta còn
nuôi mèo với mục đích kinh tế .Chỉ khác điều những con mèo đợc nuôi theo h-
ớng công nghiệp để cung cấp thịt cho các quán tiểu hổ thì chúng bị cắt râu,
chọc thủng màng nhĩ. Họ làm nh vậy là để mèo không còn có khả năng nhận
biết và rình mồi, nó sẽ không còn ý thức bắt chuột mà chỉ một ăn một lớn, một
tăng cân. Nhu cầu thịt tiểu hổ và cao mèo ngày càng tăng cộng với một số
quan niệm cho rằng dùng ruột mèo để căng dây vợt ten nít nên vài năm gần
đây mèo dần dần hiếm đi vừa qua đã có những khuyến cáo cấm bán và ăn thịt
mèo.Xong lệnh này không đợc làm triệt để cho nên các quán tiểu hổ vẫn còn
tồn tại đây đó.Cứ đà này có thể đến một ngày nào đó mèo có thể sẽ bị xếp vào
sách đỏ
Em yêu quý loài mèo vì nó rất gần gũi với con ngời.Để loài mèo đợc
phát triển và đợc bảo vệ chúng ta hãy cùng nhau tuyên truyền cho mọi ngời
hiểu và có ý thức bảo tồn loài vât này.

( Nguyễn Phi Anh Lớp 8 b)
Thuyết minh về một trò chơi dân gian
Nấu cơm thi là một trong những trò chơi dân gian đợc chơi phổ biến ở vùng
đồng bằng Bắc Bộ.Với ý nghĩa là đề cao giá trị của hạt lúa, hạt gạo nên nó còn
tồn tại cho đến ngày nay.
Không biết nấu cơm thi có nguồn gốc từ đâu và xuất hiện trong khoảng
thời gian nào. Chỉ biết rằng theo phỏng đoán của các nghệ nhân già thì nấu
cơm thi ra đời khi mà đời sống vật chất của ngời Việt cổ ở vào trình độ khá
phát triển.Ngời ta ngoài biết ăn chín uống sôi còn biết tìm ra các cây lơng thực
trong đó không chỉ có lúa gạo mà cả các cây củ quả nh khoai sắn...Nấu cơm
thi ra đời cùng với các trò chơi dân gian khác nh kéo co, thi mặc quần áo

nhanh, đập nồi đập niêu... Nó thờng diễn ra vào những ngày nông nhàn hay
trong các dịp lễ hội lớn nh tết Nguyên Đán, Rằm tháng giêng, tết trung thu...
Tuỳ vào phong tục của mỗi vùng miền hay khoảng thời gian tổ chức thi của
mỗi nơi mà có những cách chơi khác nhau.Có nơi cuộc chơi gồm có 3 cặp có
nơi lại 4 cặp, có nơi chơi cặp nam nữ nơi lại chơi cặp cùng nam hoặc cùng
nữ. Cuộc chơi thờng đợc diễn ra ở sân đình mỗi làng .Bắt đầu ban tổ chức mời
những ngời chơi về vị trí.Sau đó phát cho mỗi đội: gạo nớc, chày cối, giần
sàng , 2 cây mía 1 đốt tre và một nồi đất. Sau khi có hiệu lệnh của ban tổ chức
thì cuộc thi bắt đầu.Từng cặp thi phải vừa giã gạo vừa trông một em bé sao cho
em bé dới 2 tuổi lại không phải con mình không khóc , vừa nấu cơm những
ngời thi cũng phải vừa trông thêm một con cóc để nó không đợc nhảy ra khỏi
vòng tròn là danh giới của các đội thi. Đặc biệt hơn nhiên liệu để làm cho cơm
chín không phải là củi bình thờng mà là 2 cây mía và 1 đốt tre nên ngời chơi
trong quá trình giã gạo phải kết hợp ăn hết 2 cây mía khi ăn rít cho bã hết
sạch nớc và cạo đốt tre thành từng sợi nhỏ làm nòm châm lửa từ que nhang
cháy sẵn mà ban tổ chức cuộc thi phát cho.Sau khi xong các công đoạn là đến
việc nấu cơm công đoạn này cũng khó khăn không kém. Thổi đợc lửa đã khó
nhóm cho bén với bã mía và trấu cháy to còn khó hơn... Khi cơm cạn ngời
thổi cơm lại phải biết vần trấu sao cho cơm đủ độ chín tới mà không cháy hay
sống.
Cuộc chơi kết thúc khi các đội đem cơm lên cho ban giám khảo chấm .Yêu
cầu cơm chín đều dẻo, hạt gạo trắng , thời gian nấu nhanh nhất.Cơm của đội
thắng cuộc sẽ đợc đơm ra đĩa đem vào đình thắp nhang.
Nấu cơm thi cũng nh các trò chơi dân gian khác thể hiện một nét đẹp văn
hoá của dân tộc. Ngày nay bộ văn hoá và thông tin đang dần dần khôi phục
các trò chơi dân gian, học sinh chúng ta cũng nên biết và tuyên truyền về các
trò chơi này . Đó âu cũng là một cách thể hiện tình yêu quê hơng đất nớc của
mỗi ngời.
( Vơng Thành Trung Lớp 8b)
Thuyết minh về một loài cây vờn nhà

Kính tha ban giám khảo! th toàn thể hội thi ! hôm nay tôi rất vinh dự khi đợc
thay mặt họ hàng nhà cau về đây dự hội thi cây và hoa bốn mùa.
Th ban giám khảo,Tha hội thi ! Họ nhà cau của chúng tôi sống trên đất Việt
từ rất lâu rồi. Theo nh các cụ trởng lão trong họ thì không biết họ nhà cau
chúng tôi có nguồn gốc từ bao giờ chỉ biết rằng chúng tôi xuất hiện từ khi
chàng trai họ Cao và cô gái họ Lu nên vợ nên chồng, thế rồi vì sự hiểu lầm mà
ba ngời phải chết. Khi chết anh em họ vẫn gắn bó đoàn kết bên nhau. Đó
chính là sự tích trầu cau. Không biết có phải do sự tích này không mà ngời
Việt ta rất gắn bó và yêu quý cây cau lá trầu coi đó là biểu tợng cho tình yêu,
hạnh phúc gia đình.Ca dao xa đã hơn một lần nhắc đến chúng tôi :
Miếng trầu mở đầu câu chuyện hay
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài ngồi nhớ trầu không thôn nào
Chúng tôi có rất nhiều loại: cau nếp quả ngăn mình tròn một số ngời gọi nó là
cau sung. Cau tẻ quả dài mình dẹt ngời ta còn gọi nó là cau thuổng.Họ nhà cau
chúng tôi lại còn chia ra nhiều chi xét về hình dáng cây bên ngoài ví dụ những
ai có thân hình cao vút thì xếp vào chi cau cao những ai có thân hình đậm mà
lùn thì xếp vào chi cau lùn. Lại còn một số anh ngoại nhập cứ trú hợp pháp
lâu ngày trên đất Việt ta nên cũng đợc ra nhập họ hàng nhà chúng tôi đó là chi