Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (498.84 KB, 23 trang )
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
MỤC LỤC
Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU
2
1. Lí do chọn đề tài
2
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
2
3. Đối tượng nghiên cứu
3
4. Giới hạn của đề tài
3
5. Phương pháp nghiên cứu
3
II. PHẦN NỘI DUNG
4
1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài
4
2. Thực trạng
4
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
6
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
6
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
6
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
17
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
17
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
18
1. Kết luận
18
2. Kiến nghị
19
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
1
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Mỗi môn học ở tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu, rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Trong các
môn học ở tiểu học, môn Toán có vị trí quan trọng.
Môn toán không chỉ giúp học sinh lĩnh hội các kiến thức, rèn các kĩ năng tính
toán mà còn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, tưởng tượng, óc sáng tạo, thói
quen làm việc khoa học, phát triển ngôn ngữ, tư duy lôgíc, góp phần hình thành các
phẩm chất, nhân cách của người lao động. Các kiến thức và kĩ năng trong môn
Toán rất cần thiết trong đời sống hàng ngày, là công cụ giúp học sinh học tốt các
môn học khác và để tiếp tục học lên các lớp trên.
Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy việc thực hiện phép tính
chia cho số có hai, ba chữ số là một vấn đề mà học sinh đang gặp nhiều khó khăn
nhất. Khi thực hiện phép chia, học sinh còn lúng túng trong việc tìm thương. Mặt
khác, việc hướng dẫn học sinh biết cách thực hiện phép chia cho số có nhiều chữ
số cũng là một vấn đề mà nhiều giáo viên đang quan tâm, trăn trở. Vậy làm thế nào
để hướng dẫn các em hiểu và biết cách thực hiện phép chia một cách nhanh nhất,
thành thạo nhất. Đó chính là điều mà tôi thường trăn trở, suy nghĩ. Vì vậy, tôi
quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép
chia cho số có nhiều chữ số”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu:
Trang bị cho các em những kiến thức cơ sở ban đầu về kĩ năng chia.
Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành tính như: nắm được kĩ năng đặt
tính, biết làm các bước tính, ứng dụng thiết thực được trong đời sống.
Giáo dục học sinh ý thức, thái độ học tập đúng đắn.
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
2
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Nhiệm vụ cụ thể:
Tìm hiểu nguyên nhân học sinh không thực hiện được phép chia, chia
chậm.
Ôn tập, củng cố, khắc sâu kiến kiến thức cơ bản về phép nhân, chia. Rèn
luyện các kĩ năng thực hành tính nhẩm, tính viết về phép chia.
Hình thành tác phong học tập và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch, có
kiểm tra có tinh thần hợp tác, độc lập và sáng tạo có ý thức vượt khó khăn, cẩn
thận, kiên trì, tự tin.
3. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số.
4. Giới hạn của đề tài
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4A thực hiện tốt phép chia cho số có
nhiều chữ số, trường Tiểu học Trần Quốc Toản, năm học 2015 – 2016.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp khảo sát, điều tra.
Phương pháp giảng giải.
Phương pháp gợi mở.
Phương pháp luyện tập, thực hành
Phương pháp trò chơi
Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
Phương pháp xử lí số liệu.
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
3
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận để thực hiện đề tài
Trong các môn học ở Tiểu học, môn Toán là một môn học khó và mang nặng
tính tư duy, trừu tượng. Việc dạy môn Toán ở Tiểu học nhằm giúp cho học sinh
biết vận dụng những kiến thức về Toán, được rèn luyện kĩ năng thực hành với
những yêu cầu cần được thể hiện một cách phong phú. Nhờ vào việc học Toán mà
học sinh có điều kiện phát triển năng lực tư duy, tính tích cực, rèn luyện phương
pháp luận và hình thành những phẩm chất cần thiết của người lao động. Học tốt
môn Toán, học sinh sẽ có một nền tảng vững chắc để học các môn khác và học lên
các bậc học trên. Ngoài ra, học sinh biết vận dụng những kiến thức đã học vào
giải quyết các tình huống, các vấn đề trong cuộc sống.
Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu về các phương pháp dạy học toán ở
tiểu học. Chuẩn kiến thức kỹ năng mà học sinh cần đạt được sau giờ học toán,
những kiến thức có trong bài học, tham khảo sách hướng dẫn và một số tài liệu
bồi dưỡng trong chương trình toán ở tiểu học. Thông tư 30/2014 của BGD. Quyết
định 16/2006 của BGDĐT. Bên cạnh đó còn có sự đúc kết kinh nghiệm của bản
thân qua thực tế giảng dạy trong thời gian qua.
2. Thực trạng
Ở những năm học lớp 2, lớp 3, học sinh đã được học và hình thành bảng
nhân, chia từ 2 đến 9. Học sinh đã được học và vận dụng thực hành phép chia cho
số có một chữ số, nắm được các bước tính. Giáo viên cũng rất nhiệt tình trong
việc hướng dẫn các em thực hiện phép chia. Đến đầu năm lớp 4, các em cũng
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
4
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
được ôn lại phép chia cho số có một chữ số. Nhưng thực tế cho thấy, học sinh
thực hiện phép chia rất khó khăn. Nhiều em không thực hiện được phép chia hoặc
chia được nhưng rất chậm chiếm rất nhiều thời gian mới chia được.
Qua kiểm tra khảo sát, phân loại đầu năm, kết quả như sau:
Khảo sát
TSHS
Chia được
Chia chậm
Không chia được
Đầu năm
25
10
10
5
Vậy những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do:
Về phía học sinh:
Phương pháp học tập chưa tốt: Một số em không thuộc được bảng nhân,
bảng chia, chưa nắm được các thành phần của phép chia; không hiểu được mối
quan hệ giữa phép nhân và phép chia. Nhiều em khi thực hiện phép chia mà số dư
lớn hơn số chia cũng không biết.
Sự chú ý, óc quan sát, trí tưởng tượng đều phát triển chậm.
Khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ khó khăn, sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ
toán học lúng túng, nhiều chỗ lẫn lộn.
Học sinh chưa chăm học: Qua quá trình giảng dạy, bản thân nhận thấy rằng
các em không thực hiện được phép chia là những em không chú ý chuyên tâm vào
việc học, không xác định được mục đích của việc học.
Khả năng tư duy của các em còn hạn chế: Một số học sinh thuộc bảng nhân
nhưng các em thuộc kiểu học vẹt, các em không hiểu gì cả, không hiểu được mối
quan hệ giữa phép nhân và phép chia dẫn đến không ước lượng được thương, thực
hiện phép chia khó khăn.
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
5
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Về phía giáo viên:
Trong quá trình dạy học, việc hướng dẫn học sinh tìm cách ước lượng
thương trong phép chia đôi khi không được chú ý một cách tỉ mỉ, chưa linh hoạt
trong việc vận dụng các phương pháp dạy học phù hợp.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Xây dựng cho học sinh những kiến thức cơ bản về kĩ năng chia, hình thành
và rèn luyện kĩ năng thực hành tính như: nắm được kĩ năng đặt tính, biết thực hiện
các bước tính, ước lượng thương nhanh. Giúp học sinh thực hiện phép chia một
cách thành thạo, nhanh, để các em nắm kiến thức ngày càng vững vàng hơn, hăng
say trong giờ học toán nâng cao chất lượng giảng dạy và làm nền tảng vững chắc
cho các lớp trên.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
Biện pháp 1: Tìm hiểu nguyên nhân học sinh không thực hiện được
phép chia
Trước hết, giáo viên phải kiểm tra, phân loại học sinh. Giáo viên cần nắm
được:
Bao nhiêu em đã thực hiện tốt phép chia cho số có một chữ số?
Bao nhiêu em đã thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số?
Bao nhiêu em chưa thực hiện được phép chia? Vì sao?
Bao nhiêu em thực hiện phép chia còn chậm? Nguyên nhân?
Biện pháp 2: Kiểm tra bảng nhân, bảng chia
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
6
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Đối với những học sinh không thực hiện được phép chia từ nguyên nhân
không thuộc bảng nhân, bảng chia thì giáo viên phải kiểm tra. Việc học sinh thuộc
được bảng nhân, bảng chia xem như giáo viên đã thành công một bước trong quá
trình hướng dẫn học sinh thực hiện phép chia. Vì vậy, trong mỗi tiết học toán giáo
viên phải thường xuyên kiểm tra bảng nhân, bảng chia. Ngoài ra, vào đầu giờ học
giáo viên dành 15 phút để các em tự kiểm tra lẫn nhau, tạo điều kiện để các em
học thuộc bảng nhân, bảng chia. Để các em ứng xử nhanh, giáo viên tổ chức cho
các em chơi trò chơi “xì điện” trả lời nhanh, đúng kết quả để các em có kĩ năng
nhớ lâu, nhẩm nhanh khi thực hiện tính.
Biện pháp 3 : Ôn lại phép chia cho số có một chữ số
Bất kỳ một dạng toán nào học sinh cũng được đi từ bài dễ đến bài khó. Để
thực hiện được phép chia cho số có một chữ số, việc đầu tiên học sinh phải nắm
được các kiến thức cơ bản sau:
Đặt tính
Thực hiện tính từ trái sang phải.
Mỗi lần chia đều tính theo ba bước: Chia, nhân, trừ nhẩm.
Số dư bao giờ cũng nhỏ hơn số chia.
Ví dụ: 12847 : 6 = ?
Lần 1: 12 chia 6 được 2, viết 2
1284 6
2 nhân 6 bằng 12
0 2
12 trừ 12 bằng 0.
Lần 2: Hạ 8; 8 chia 6 được 1, viết 1
1284 6
1 nhân 6 bằng 6
08 21
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
7
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
8 trừ 6 bằng 2, viết 2.
2
Lần 3: Hạ 4; được 24; 4 chia 6 được 4, viết 1284 6
4
08 214
4 nhân 6 bằng 24
24
24 trừ 24 bằng 0, viết 0.
0
Ngoài ra, trong thực tế giảng dạy, khi giáo viên hỏi về phép chia trong bảng
thì học sinh nêu kết quả rất nhanh.
Ví dụ: 15 : 3 = 5 27 : 9 = 3
56 : 7 = 8
64 : 8 = 8
….
Nhưng khi giáo viên hỏi về phép chia có dư thì có em lúng túng không biết
kết quả bằng bao nhiêu.
Ví dụ: 17 : 4
37: 5
41 : 7
Giáo viên lưu ý với các trường hợp:
* 15 chia 5 bằng 3. Vậy các số từ 16 đến 19 chia 5 cũng được 3 nhưng sẽ có
dư( số dư bằng 1;2;3;4), 20 chia cho 5 mới được 4.
16 : 5 = 3 ( dư 1)
17 : 5 = 3 ( dư 2)
18 : 5 = 3 ( dư 3)
19: 5 = 3 ( dư 4)
* 42 chia 7 bằng 6; 35 chia 7 bằng 5. Vậy các số từ 36 đến 41 chia cho 7 đều
bằng 5 và có dư.
40 : 7 = 5 ( dư 5)
39 : 7 = 5 ( dư 4)
36 : 7 = 5 ( dư 1)
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
8
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Khi học sinh đã làm thành thạo các bài tập dạng trên, nắm vững các thao tác
thực hiện phép chia. Giáo viên cho học sinh vận dụng với các bài tập có số bị chia
lớn hơn.
Gợi ý: Phép tính này có mấy lượt chia?
Mỗi lượt chia thực hiện mấy bước tính?( 3 bước: Chia nhân trừ).
Bắt đầu chia từ số nào?
Cho học sinh vận dụng các bài cùng dạng:
55 5 46 2
05 11 06 23
0 0
57 5 968 2 8845 4
07 11(dư 2) 16 434 08 2211(dư 1)
2 08 04
0 05
1
Với dạng bài tập thương có chữ 0, giáo viên cũng đi từ phép chia đơn giản,
từ số bị chia có 2 chữ số đến số bị chia có 3, 4, 5 chữ số.
Cho học sinh nhắc lại: 0 chia cho số nào cũng bằng 0.
0 nhân số nào cũng bằng 0.
Ví dụ:
0 : 9 = 0
1 : 9 = 0 ( dư 1).
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản
9
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
4 : 9 = 0 ( dư 4).
7 : 9 = 0 ( dư 7).
8 : 9 = 0 ( dư 8).
5 : 7 = 0 ( dư 5).
6 : 8 = 0 ( dư 6).
Hướng dẫn học sinh vận dụng vào bài tập:
62 : 3 = 816 : 4 = 9182 : 9 =
62 3 816 4 9182 9
02 20(dư 2) 016 208 018 1020 (dư 2)
0 0 02
2 0
Biện pháp 4: Hướng dẫn cách chia cho số có nhiều chữ số
Thưc hiện phép chia cho số có hai, ba chữ số là sự kế thừa của phép chia cho
số có một chữ số. Vì vậy, khi thực hiện phép chia cho số có hai, ba chữ số, giáo
viên cần hướng dẫn học sinh cách thực hiện chia như chia cho số có một chữ số.
Ví dụ: 672 : 21 = ?
Đặt tính
Tính từ trái sang phải.
Lần 1: 67 chia 21 được 3, viết 3
672 21
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 10
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
3 nhân 1 bằng 3, viết 3
63 3
3 nhân 2 bằng 6, viết 6
4
67 trừ 63 bằng 4, viết 4.
Lần 2: Hạ 2 được 42; 42 chia 21 được 2, viết 672 21
2.
63 32
2 nhân 1 bằng 2, viết 2
42
2 nhân 2 bằng 4, viết 4
42
42 trừ 42 bằng 0, viết 0.
0
Ở mỗi lần chia, giáo viên cần hướng dẫn học sinh ước lượng như sau:
Lần 1: 67 : 21 được 3, hướng dẫn học sinh lấy chữ số hàng chục ở số bị
chia chia cho chữ số hàng chục ở số chia, lấy 6 : 3 được 3.
Lần 2: 42 : 21 được 2, hướng dẫn học sinh lấy chữ số hàng chục ở số bị
chia chia cho chữ số hàng chục ở số chia, lấy 4 : 2 được 2.
Hay nói cách khác, khi chia cho số có hai chữ số, ở mỗi lần chia, ta che đi
một chữ ở tận cùng của số bị chia và số chia, rồi ước lượng thương như chia cho
số có một chữ số.
Ví dụ: 8192 : 64 = ?
+ Để thực hiện được phép chia trên ta làm thế nào? (đặt tính)
+ Thực hiện tính từ đâu sang đâu? (từ trái sang phải)
Lần 1: Lấy mấy chia mấy? ( Lấy 81 chia cho 64) 8192 64
Ta ước lượng thế nào? (Lấy 8 : 6)
64 1
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 11
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Vây 81 chia 64 được mấy? (được 1)
17
1 nhân 4 bằng 4, viết 4
1 nhân 6 bằng 6, viết 6
81 trừ 64 bằng 17, viết 17
Lần 2: Lấy mấy chia mấy? (179 chia 64)
8192 64
Ta ước lượng thế nào?( Lấy 17 : 6)
64 12
Vậy 179 chia 64 được mấy? (được 2)
179
2 nhân 4 bằng 8, viết 8
128
2 nhân 6 bằng 12 viết 12
51
179 trừ 128 bằng 51, viết 51.
Lần 3: Lấy mấy chia mấy? (Lấy 512 chia 64)
8192 64
Ta ước lượng thế nào? (Lấy 51 : 6)
64 128
Vậy 512 chia 64 được mấy? (được 8)
179
8 nhân 4 bằng 32, viết 2, nhớ 3
128
8 nhân 6 bằng 48, thêm 3 bằng 51, viết 51
512
512 trừ 512 bằng 0, viết 0.
512
0
Ví dụ: 1944 : 162 = ?
Lần 1: 194 chia 162 được 1, viết 1
1944 162
1 nhân 2 bằng 2, viết 2
162 1
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 12
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
1 nhân 6 bằng 6, viết 6
32
1 nhân 1 bằng 1, viết 1
194 trừ 162 bằng 32, viết 32.
Lần 2: Hạ 4 được 324; 324 chia 162 được 2, 1944 162
viết 2.
162 12
2 nhân 2 bằng 4, viết 4
324
2 nhân 6 bằng 12, viết 2, nhớ 1
324
2 nhân 1 bằng 2, thêm 1 bằng 3, viết 3
0
324 trừ 324 bằng 0, viết 0.
Ở mỗi lần chia, giáo viên cần hướng dẫn học sinh ước lượng như sau:
Lần 1: 194 : 162 được 1, hướng dẫn học sinh lấy chữ số hàng trăm ở số bị
chia chia cho chữ số hàng trăm ở số chia, lấy 1 : 1 được 1.
Lần 2: 324 : 162 được 2, hướng dẫn học sinh lấy chữ số hàng trăm ở số bị
chia chia cho chữ số hàng trăm ở số chia, lấy 3 : 1 được 3. Nhưng vì 162 x 3 = 468,
mà 468>324 nên lấy 3 : 1 được 2.
Hay nói cách khác, khi chia cho số có ba chữ số, ở mỗi lần chia, ta che đi hai
chữ ở tận cùng của số bị chia và số chia, rồi ước lượng thương giống như chia cho
số có một chữ số.
Đối với những học sinh chưa biết cách ước lượng thương nhanh thì giáo
viên phải hướng dẫn một cách tỉ mỉ. Việc rèn kĩ năng ước lượng thương là cả một
quá trình. Thực tế của vấn đề này là tìm cách nhẩm nhanh thương của phép chia.
Để làm được việc này, ta thường cho học sinh làm tròn số bị chia và số chia để dự
đoán chữ số ấy. Sau đó nhân lại để thử. Nếu tích vượt quá số bị chia thì phải rút
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 13
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
bớt chữ số đã dự đoán ở thương, nếu tích còn kém số bị chia quá nhiều thì phải
tăng chữ số ấy lên. Như vây, muốn ước lượng cho tốt, học sinh không những thuộc
bảng nhân, chia và biết nhân nhẩm, trừ nhẩm nhanh mà còn phải biết cách làm tròn
số thông qua một số trường hợp sau:
a) Trường hợp 1: Số chia tận cùng là 1,2 hoặc 3
Ví dụ 1: 96 : 32
Muốn ước lượng 96 : 32 = ? Ta làm tròn 96 thành 90; 32 thành 30, rồi nhẩm
90 chia 30 được 3, sau đó thử lại: 32 x 3 = 96 để có kết quả 96 : 32 = 3.
Trên thực tế, việc làm tròn 96 thành 90; 32 thành 30 được tiến hành bằng
cách cùng che bớt chữ số 6 và 2 ở hàng đơn vị của số bị chia và số chia để có 9 chia
3 được 3.
Ví dụ 2: Ước lượng thương 568 : 72 = ?
Ta cùng che đi một chữ số tận cùng của số bị chia và số chia.
Ở số bị chia ta che đi 8.
Ở số chia ta che đi 2.
Vì 56 : 7 được 8, nên ta ước thương là 8.
Thử: 72 x 8 = 576 > 568. Vậy thương ước lượng 8 hơi thừa ta giảm xuống 7
và thử lại: 72 x 7 = 504, 568 – 504 = 64<72. Do đó: 568 : 72 được 7.
Từ các ví dụ trên, ta nhận thấy: Nếu số chia tận cùng là 1,2 hoặc 3 thì ta làm
tròn giảm, tức là bớt đi 1, 2 hoặc 3 đơn vị ở số chia. Trong thực hành, ta chỉ việc
che bớt một chữ số tận cùng ở số bị chia và số chia.
b) Trường hợp 2: Số chia tận cùng là 4, 5, 6
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 14
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Ví dụ: 245 : 46 = ?
Làm tròn giảm 46 được 40 (che chữ số 6) và làm tròn tăng 46 đươc 50 (che
chữ số 6 và tăng 4 lên thành 5).
Làm tròn giảm 245 được 24 ( che chữ số 5).
Ta có: 24 : 4 được 6.
24 : 5 được 4.
Vì 4<5<6 nên ta thử lại với 5.
46 x 5 = 230, 245 – 230 = 15<46.
Vậy 245 : 46 được 5.
Nếu số chia tận cùng là 4, 5 hoặc 6 thì ta nên làm tròn số chia cả tăng lẫn
giảm rồi thử lại các số trong khoảng hai thương ước lượng này.
c) Trường hợp 3: Số chia tận cùng là 7, 8, 9.
Ví dụ 1: Muốn ước lượng thương 86 : 17 = ? Ta vẫn thường làm tròn 17 theo
cách che bớt chữ số 7, nhưng vì 7 khá gần 10 nên ta tăng chữ số 1 ở hàng chục
thêm 1 đơn vị để được 2. Còn đối với số bị chia 86 ta vẫn làm tròn giảm thành 80
bằng cách che bớt chữ số 6 ở hàng đơn vị.
Kết quả ước lượng thương 8 : 2 = 4
Thử lại: 17 x 4 = 68<86 và 86 – 68 = 18, vì số dư bao giờ cũng nhỏ hơn số
chia nên thương ước lượng hơi thiếu do đó ta phải tăng thương đó (4) lên thành 5
rồi thử lại: 17 x 5 = 85, 86 – 85 = 1<17.
Vậy 86 : 17 được 5.
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 15
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Ví dụ 2: Có thể ước lượng thương 530 : 58 như sau:
Che bớt hai chữ số tận cùng của số chia, nhưng vì 8 khá gần 10 nên ta tăng
chữ số 5 lên thành 6.
Che bớt một chữ số tận cùng của số bị chia.
Ta có: 53 : 6 được 8. Vậy ta ước lượng thương là 8. Thử lại: 58 x 8 = 464,
530 – 464 = 66>58. Vậy thương ước lượng là 8 hơi thiếu ta tăng lên là 9 rồi thử
lại: 58 x 9 = 522, 530 – 522 = 8<58.
Vậy 530 : 58 được 9.
Nếu số chia tận cùng là 7,8 hoặc 9 thì ta làm tròn tăng, tức là thêm 3,2 hoặc 1
đơn vị vào số chia. Trong thực hành, ta chỉ che bớt chữ số tận cùng đó đi và thêm 1
vào chữ số liền trước và che bớt chữ số tận cùng của số bị chia.
Để việc làm tròn số đơn giản, ta chỉ hướng dẫn học sinh làm tròn tăng hoặc
làm tròn giảm đối với số chia. Số bị chia luôn làm tròn giảm là che bớt chữ số tận
cùng.
Trong thực tế giảng dạy, trong một lớp có nhiều đối tượng học sinh. Nhiều
em ước lượng thương rất nhanh nhưng cũng có một số em ước lượng rất chậm.
Đối với các em còn chậm thì giáo viên có thể cho các em làm tính vào nháp hoặc
viết bằng bút chì, nếu sai thì tẩy đi rồi điều chỉnh lại.
Biện pháp 5: Luyện tập, thực hành
Sau khi học sinh đã nắm được cách ước lượng thương, giáo viên cần tiếp
tục cho các em luyện tập thêm vào các buổi học thứ hai. Trong quá trình hướng
dẫn học sinh, giáo viên phải kiên trì, đi từng dạng bài tập. Với mỗi dạng, giáo viên
hướng dẫn thật kĩ. Sau khi làm thành thạo thì cho học sinh áp dụng làm nhiều bài
tập với từng dạng đó. Khi đã nắm vững kĩ năng, thao tác từng bước tính thì hướng
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 16
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
dẫn học sinh thực hiện bước tính trừ nhẩm để phép tính được trình bày ở dạng
ngắn gọn hơn.
Sau mỗi bài toán, khi tìm được kết quả phép tính, giáo viên nên tập cho học
sinh thử lại kết quả: Lấy thương nhân số chia, cộng số dư( nếu có), nếu cho kết
quả bằng số bị chia thì phép chia đó đúng.
Ngoài ra, việc tổ chức “ Trò chơi” trong quá trình học tập cũng chiếm một
vị trí hết sức quan trọng trong việc củng cố các lượt chia, cách viết đúng. Vào đầu
giờ học, tôi thường tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Ai nhanh, ai đúng”. Em nào
nhanh, đúng sẽ có thưởng.
Ví dụ:
Bài 1: Khoanh vào đáp án em cho là đúng nhất của mỗi lượt chia sau và giải
thích.
8469 : 241= ?
Lượt 1: A. 846 : 241 = 3 dư 113
B. 846 : 241 = 3 dư 123
C. 846 : 241 = 3 dư 122
Lượt 2: Hạ 9; 1239 : 241
A. 1239 : 241 = 5 dư 34
B. 1239 : 241 = 4 dư 275
C. 1239 : 241 = 5 dư 43
Bài 2: Khoanh vào đáp án em cho là đúng nhất và giải thích.
83120 : 92 =?
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 17
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
A. 83120 : 92 = 93 (dư 44).
B. 83120 : 92 = 903 (dư 40).
C. 83120 : 92 = 903 (dư 44)
Qua các trò chơi cho thấy học sinh rất hứng thú mỗi khi giáo viên tổ chức
xen kẻ trong các tiết học nhất là trò chơi mang tính toán học như trên.
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các biện pháp này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Biện pháp này làm
tiền đề, hỗ trợ cho biện pháp kia. Khi học sinh thuộc được bảng nhân, chia, nắm
vững được cách ước lượng thương trong ba trường hợp trên thì học sinh sẽ thực
hiện được phép chia một cách thành thạo, nhanh.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Qua các biện pháp nêu trên đã giúp các em học sinh thực hiện phép chia chậm
và không biết cách thực hiện phép chia của lớp có sự tiến bộ một cách rõ rệt, đưa
chất lượng học tập của các em nâng dần. Cụ thể đầu năm học có nhiều em có
nguy cơ lưu ban, rất yếu toán, kĩ năng tính toán rất chậm, không thuộc bảng nhân,
bảng chia. Đến cuối năm học các em đã cơ bản thực hiện phép chia cho số có
nhiều chữ số một cách thành thạo và quan trọng hơn là biết cách thử lại khi thực
hiện xong một phép chia.
Kết quả thực hiện phép chia của lớp 4A, năm học 2015 – 2016 như sau:
Khảo sát
TSHS
Chia được
Chia chậm
Không chia được
Đầu năm
25
10
10
5
Cuối kì 1
25
17
8
Cuối năm
25
23
2
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 18
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Đề tài đã áp dụng tốt tại trường vào việc hướng dẫn học sinh thực hiện
phép chia cho số có nhiều chữ số môn toán ở khối 4.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Để nâng cao chất lượng học tập của học sinh người giáo viên cần:
Thật sự hết mình “Vì đàn em thân yêu” xem các em như con của mình cần
phải có trách nhiệm giúp đỡ. Nếu giáo viên nhận thức được như vậy thì các em
không còn là gánh nặng đối với giáo viên.
Thường xuyên theo dõi và ghi nhận sự tiến bộ của các em, cũng như những
hạn chế, khó khăn các em gặp phải để kịp thời điều chỉnh phương pháp dạy học
cho phù hợp với từng cá thể học sinh.
Giáo viên phải bình tĩnh, khéo léo, tuyệt đối tránh nôn nóng, xúc phạm các
em; phải từng bước dẫn dắt các em trong bầu không khí học tập thoải mái, nhẹ
nhàng, tạo tâm lý hưng phấn thích học, thích khám phá, tìm tòi ở các em. Từ đó
nâng cao dần tri thức (nhưng phải đảm bảo tính vừa sức) với các em.
Người giáo viên phải có tâm huyết yêu nghề, mến trẻ và cần phải kiên trì,
liên tục trong suốt năm học; không nên thấy các em tiến bộ lại vội ngưng hay lơ là
đi. Vì các em học tiểu học mau hiểu nhưng cũng nhanh quên.
2. Kiến nghị
Phòng giáo dục cần tổ chức nhiều chuyên đề, giao lưu về những kinh
nghiệm liên quan đến các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục để giáo viên học
hỏi, rút kinh nghiệm.
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 19
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Nhà trường nên bổ sung thêm một số sách hay về phương pháp dạy học các
môn học để giáo viên tham khảo, học tập.
Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân tôi trong việc hướng dẫn học
sinh thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số. Chắc rằng trong quá trình thực
hiện vẫn còn nhiều khiếm khuyết mà bản thân chưa chỉ ra được. Rất mong được
học tập thêm ở các bạn đồng nghiệp, Hội đồng ban giám khảo.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Bình Hòa, ngày 14 tháng 2 năm 2017.
Người viết
Huỳnh Thị Tuyết Nhung
Nhận xét của hội đồng sáng kiến cấp trường
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 20
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Chủ tịch hội đồng
(Kí tên, đóng dấu)
Nhận xét của hội đồng sáng kiến cấp huyện
Chủ tịch hội đồng
(Kí tên, đóng dấu)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
Tên tài liệu
Tác giả
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 21
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
1
Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ Nhà xuất bản Giáo dục
năng các môn học ở Tiểu học.
2
Phương pháp dạy học các môn học ở Tiểu Nhà xuất bản Giáo dục
học.
3
Việt Nam
Việt Nam
Công văn số 5842/BGD ĐTVP ngày Bộ Giáo dục và Đào tạo
01/9/2011 về hướng dẫn điều chỉnh nội
dung dạy học
4
Thông tư 30/2014
Bộ Giáo dục và Đào tạo
5
Toán 4 sách học sinh
Nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam
6
Toán 4 sách giáo viên
Nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam
7
Quyết định 16/2006
Bộ Giáo dục và Đào tạo
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 22
Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số
Người thực hiện: Huỳnh Thị Tuyết Nhung – Trường TH Trần Quốc Toản 23
