slide bài giảng ngữ văn 8 tiết 92 HÀNH ĐỘNG nói

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Nêu đặc điểm hình thức và chức năng
của câu phủ định? Cho ví dụ.
* Đặc điểm hình thức : có từ phủ định: không,
chưa, chẳng, ch¼ng ph¶i lµ...
* Chức năng: + Thông báo, xác nhận không có
sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (phủ
định miêu tả).
+ Phản bác một ý kiến, một nhận
định (phủ định bác bỏ).


Ngữ văn- Tiết 92


Tiết 92. Hµnh

®éng nãi (T1,2)

I- Hành động nói là gì?
1.Bài tập: đọc vd SGK


☺Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi
cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con
hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà
kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn
hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó,
tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa

sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà
lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã
mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm
củi nuôi thân.


_ (1) Con trăn ấy là của
vua nuôi đã lâu. (2) Nay em
giết nó, tất không khỏi bị tội
chết. (3) Thôi, bây giờ nhân
trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. (4) Có chuyện gì để
anh ở nhà lo liệu.

Đẩy
Thạch
Sanh đi
để mình
hưởng
lợi


1. Ví dụ:

Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng
gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ
con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào
nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới
hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn

nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó,
tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà
lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ
giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa,
kiếm củi nuôi thân.


_ (1) Con trăn ấy là của
vua nuôi đã lâu. (2) Nay em
giết nó, tất không khỏi bị tội
chết. (3) Thôi, bây giờ nhân
trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. (4) Có chuyện gì để
anh ở nhà lo liệu.
Lời nói

Có

Hành động nói

Đẩy
Thạch
Sanh đi
để mình
hưởng lợi

Mục đích

I- Hành động nói là gì?
1.Ví dụ:
2.Nhận xét
- Hành động nói là hành động được thực
hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
(Ghi nhớ SGK – T62)

II-Một số kiểu hành động nói thường gặp:


Câu hỏi thảo luận

? Xác định mục đích trong mỗi câu nói
của Lí Thông ?


Lời của Lí Thông
Con trăn ấy là của vua nuôi đã
lâu.
Nay em giết nó, tất không khỏi bị
tội chết.
Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn ngay đi.
Có chuyện gì để anh ở nhà lo
liệu.

Mục đích
Trình bày

Đe dọa
Điều khiển

Hứa hẹn


Ví dụ 2: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt
lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó
liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí
vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên
nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó
lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?
Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)


Hành động nói

Mục đích

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?

Hỏi

-Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn
Đoài.

Báo tin

-U nhất định bán con đấy ư ?

Hỏi

-U không cho con ở nhà nữa ư ?

Hỏi

-Khốn nạn thân con thế này!
Trời ơi!...

Bộc lộ cảm xúc


Ghi nhớ 2 SGK T63:
Hành động nói:

Mục đích:

* Hành động hỏi

Hỏi

* Hành động trình bày

Báo tin, kể, tả, nêu ý
kiến, dự đoán…

* Hành động điều khiển

Cầu khiến, đe dọa, thách
thức…

* Hành động hứa hẹn

Hứa hẹn

* Hành động bộc lộ cảm
xúc

Bộc lộ cảm xúc


i.
¬
·o c thả
l
g phú i.
n
).¤ sinh n khơ n
1
( ng
ể ền ơ
i

b
g
Ô
(2) trở về xin đ ì cũn
tôi ôi sẽ uốn g
)T
((3 ông m ợc.
,
đư
g
n
ô

Lời của cá vàng
Hành động
Mục đích
Câu 1
Bộc lộ cảm xúc
Câu 2
Điều khiển
Câu 3
Hứa hẹn


III*Luyện tập:
Bài tập 1

Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm
mục đích gì? Hãy xác định mục đích nói
của hành động nói thể hiện ở một số câu

trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối
với việc thực hiện mục đích chung.



Bài tập 2
a/
Hành động nói

Mục đích

Bác trai đã khá rồi chứ?

Hành động hỏi

Cảm ơn cụ…vẫn mỏi mệt lắm.

Hành động trình bày.

Hành động điều khiểnTrình bày
Vâng, cháu cũng đã nghĩ…còn gì. Hứa hẹn- Trình bày (bộc
lộ cảm xúc).
Thế thì phải giục…rồi đấy.
Hành động điều khiển
Này, bảo bác ấy….cho hoàn hồn.


Bài tập 2
b/
Hành động nói

Mục đích

Đây là Trời có ý phó thác cho
minh công làm việc lớn.

Hành động trình bày

Chúng tôi nguyện…báo đền Tổ
quốc

Hành động hứa hẹn


Bài tập 2
c/
Hành động nói

Mục đích

- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!

Báo tin (trình bày)

- Cụ bán rồi?

Hỏi

- Bán rồi! Họ vừa bắt xong

Trình bày

- Thế họ cho bắt à?

Hỏi

- Khốn nạn…ơi! …dốc ngược nó
lên

Bộc lộ cảm xúc- Trình bày


Bài tập 3
Hành động nói

Mục đích

- Anh phải hứa với em…

Điều khiển

- Anh hứa đi.

Điều khiển

-Anh xin hứa

Hứa hẹn

Không phải câu có từ “hứa” bao giờ

cũng thực hiện hành động hứa hẹn.


Bài tập bổ sung :

*Xác định kiểu hành động
nói trong cuộc đối thoại sau?
Lan: -Cô giáo nhắc cả lớp
mình chiều nay đi lao
động
→ Báo tin (trình bày)
Hoa:- Mấy giờ?
Lan: -2 giờ .
→ Hỏi
→ Thông báo (trình bày)


* Viết một đoạn văn ngắn
(chủ đề tự chọn) trong đó
có sử dụng các kiểu hành
động nói vừa học.


Công việc về nhà:
• Nắm được hành động nói và các kiểu hành động
nói.
• Làm các bài tập.
• Chuẩn bị phần tiếp theo:

“Trả bài Tập làm văn số 5”

soạn bài : “Nước Đại Việt ta” (Nguyễn Trãi)