TỔNG QUÁT VỀ CẠNH TRANH

TỔNG QUÁT VỀ CẠNH TRANH
1.1 Tính tất yếu và vai trò của cạnh tranh đối với hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp.
1 .1.1 Tính tất yếu của cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường.
Theo quan điểm cổ điển thì thị trường là nơi diễn ra các quan hệ trao đổi, mua bán
hàng hoá, theo như cách hiểu này thị trường được thu hẹp lại ở “cái chợ ‘’
Sản xuất hàng hoá càng phát triển, các hình thức mua bán ngày càng đa dạng phong
phú thì khái niệm thị trường có nhiều sự thay đổi. Theo nghĩa hịn đại, thị trường là quá
trình mà người mua, người bán tác động qua lại nhau để xác định giá cả và lượng hàng hoá
mua bán. Như vậy, theo cách hiểu này thị trường được mở rộng hơn cả về không gian, thời
gian, cá nhân và dung lượng.
Nền kinh tế thị trường là một nền kinh tế được điều tiết chủ yếu bởi các quy luật của
thị trường như quy luật cung cầu, giá cả, quy luật tiền tệ, quy luật cạnh tranh. .. Trong số
các quy luật của nền kinh tế thị trường, cạnh tranh là một trong những quy luật có tác dụng
rất lớn trong việc điều tiết, thúc đẩy sự phát triển của thị trường. Sự tồn tại của cạnh tranh
là tất yếu trong mỗi nền kinh tế.
Cạnh tranh kinh tế là một sự ganh đua giữa các cá nhân, tổ chức, đơn vị trong các
hoạt động kinh doanh nhằm mục đích thu lợi nhuận. ở đâu có lợi ích kinh tế thì ở đó sẽ có
sự cạnh tranh. Quy luật cạnh tranh là cơ chế vận động của thị trường, là nơi gặp gỡ của các
đối thủ cạnh tranh mà kết quả là sẽ có doanh nghiệp bị bật ra khỏi thị trường, có nguy cơ
phá sản song cũng có những doanh nghiệp trụ lại được và ngày càng phát triển.
Ngày nay, do sự phát triển của khoa học kỹ thuật, sản xuất hàng hoá cũng ngày càng
phát triển với quy mô hết sức rộng lớn, nó không chỉ giới hạn ở một quốc gia nào đó mà đã
mở rộng ra phạm vi thế giới. Chính điều này đã làm cho cạnh tranh ngày càng sâu rộng và
gay gắt hơn. Nó được xem như một yếu tố tồn tại khách quan của nền kinh tế. Mỗi một
doanh nghiệp dù muốn hay không vẫn phải chấp nhận sự cạnh tranh.
1 .1.2 Vai trò của cạnh tranh đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Cạnh tranh có vai trò rất to lớn và quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế nói
chung và với bản thân mỗi doanh nghiệp nói riêng. Bất kỳ một nền kinh tế nào cũng cần
thiết phải duy trì sự cạnh tranh. Đứng ở góc độ lợi ích xã hội, cạnh tranh là một hình thức
mà Nhà nước sử dụng để chống độc quyền, tạo cơ hội để người tiêu dùng có thể lựa chọn

được những sản phẩm có chất lượng tốt, giá cả rẻ. Chính vì vậy duy trì sự cạnh tranh là
nhằm bảo vệ lợi ích người tiêu dùng. Đứng ở góc độ doanh nghiệp, cạnh tranh sẽ là điều
kiện thuận lợi để mỗi doanh nghiệp tự khẳng định vị trí của mình trên thị trường, tự hoàn
thiện bản thân để vươn lên giành ưu thế so với các đối thủ cạnh tranh khác.
Trên thị trường, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp là cuộc cạnh tranh khốc liệt nhất
nhằm giành dật người mua, chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ, toạ ưu thế về mọi mặt cho
doanh nghiệp nhằm thu dược lợi nhuận lớn nhất.
Cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải sản xuất và cung ứng những hàng hoá và dịch
vụ mà thị trường cần để đáp ứng nhu cầu ngày càng dda dạng và phong phú của khách
hàng. Cạnh tranh thực chất là một cuộc chạy đua không có đích, là quá trình các doanh
nghiệp đưa ra các biện pháp kinh tế tích cực và sáng tạo nhằm đứng vững trên thương
trường và tăng lợi nhuận trên cơ sở tạo ra ưu thế về sản phẩm, giá bán và tổ chức tiêu thụ
sản phẩm. Doanh nghiệp muốn tạo ra ưu thế về sản phẩm và giá bán thì phải tăng chất
lượng sản phẩm và giá bán phải rẻ. Muốn vậy, mỗi doanh nghiệp phải không ngừng đưa
tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh nhằm nâng coa chất lượng sản phẩm và
dịch vụ, bên cạnh đó phải tối ưu hoá các yếu tố đầu voà của sản xuất để giảm tối đa giá
thành sản phẩm. Trong cơ chế thị trường, doanh nghiệp nào cung cấp hàng hoá dịch vụ với
chất lượng tốt mà giá thành rẻ nhất thì sẽ chiến thắng. Chính vì vậy, cạnh tranh sẽ loại bỏ
các doanh nghiệp có chi phí cao trong sản xuất kinh doanh và khuyến khích, tạo diều kiện
cho các doanh nghiệp có chi phí thấp vươn lên.
Để tham gia vào thị trường doanh nghiệp phải tuân thủ quy luật đào thải chọn lọc.
Cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải tự nâng cao chất lượng của mình, nâng cao trình
độ kiến thức về kinh doanh. Do đó, cạnh tranh tranh là điều kiện rất tốt để để đào tạo ra
những nhà kinh doanh giỏi.
Cạnh tranh là động lực phát triển cơ bản nhằm kết hợp một cách tối ưu nhất lợi ích
của các doanh nghiệp, lợi ích của người tiêu dùng và lợi ích của xã hội. Trước đây, trong
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, cạnh tranh được coi là cá lớn nuốt cá bé, do đó không
được khuyến khích. Song hiện nay, cạnh tranh đã được nhìn nhận theo xu hướng tích cực,
tác dụng của nó thể hiện rất rõ ở sự phá sản của một số doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu
quả và sự phát triển vượt bậc của những doanh nghiệp khác biết sử dụng hiệu quả các yếu

tố của quá trình kinh doanh.
Tóm lại, cạnh tranh là động lực phát triển của mỗi quốc gia nói chung và của từng
doanh nghiệp nói riêng, là công cụ hữu hiệu để điều tiết hoạt động kinh doanh trên thương
trường.
1 .1.3.Các loại hình cạnh tranh trong kinh doanh:
*Xét theo phạm vi ngành kinh tế, cạnh tranh được chia làm 2 loại:
-Cạnh tranh trong nội bộ ngành:là cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cùng sản xuất
kinh doanh một loại dịch vụ. Trong cuộc cạnh tranh này, doanh nghiệp thua cuộc sẽ phải
thu hẹp hoạt động kinh doanh, thậm chí bị phá sản còn doanh nghiệp nào chiến thắng sẽ
mở rộng phạm vi hoạt động của mình trên thị trường, uy tín và vị thế của doanh nghiệp sẽ
được nâng cao. Cạnh tranh trong nội bộ ngành là một cuộc cạnh tranh tất yếu phải xảy ra,
tất cả đều nhằm vào mục tiêu cao nhất là lợi nhuận của doanh nghiệp. Chính vì vậy, mỗi
doanh nghiệp phải cải tiến kỹ thuật, năng lực quản lý...nhằm nâng cao năng suất lao động,
hạ giá thành sản phẩm để tìm lợi nhuận siêu ngạch
-Cạnh tranh giữa các ngành: là cạnh tranh giữa các chủ doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh hàng hoá dịch vụ trong các ngành kinh tế khác nhau nhằm mục tiêu lợi nhuận, vị thế
và an toàn. Cạnh tranh giữa các ngành tạo ra xu hướng di chuyển của vốn đầu tư sang các
ngành kinh doanh thu được lợi nhuận cao hơn và tất yếu sẽ dẫn đến sự hình thành tỷ suất
lợi nhuận bình quân.
*Xét theo mức độ cạnh tranh:
-Cạnh tranh hoàn hảo:
Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là thị trường mà ở đó có rất nhiều người bán sản
phẩm tương tự nhau về phẩm chất, quy cách, chủng loại, mẫu mã. Giá cả của sản phẩm là
do cung cầu trên thị trường xác định,những nhười bán trong thị trường này không có khả
năng chi phối đến giá cả. Các doanh nghiệp được tự do gia nhập và rút khỏi thị trường. Do
đó, trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, các doanh nghiệp tham gia kinh doanh muốn thu
được lợi nhuận tối đa thì không còn cách nào khác là phải tìm mọi biện pháp giảm chi phí
đầu vào tới mức thấp nhất.
Cạnh tranh hoàn hảo là trạng thái thị trường ưu việt nhất. Trong thị trường này, người
tiêu dùng có thể dễ dàng lựa chọn những hàng hoá dịch vụ tốt nhất với mức giá hợp lý.

Đồng thời, các doanh nghiệp sc kinh doanh phải luôn tìm mọi cách cải tiến công nghệ,
nâng cao chất lượng sản phẩm cho phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng. Lợi ích của
xã hội luôn được bảo đảm do có sự phân bổ hợp lý các nguồn tài nguyên. Tuy nhiên, trong
điều kiện hiện nay không có thị trường nào lại đạt được trạng thái cạnh tranh hoàn hảo.
-Cạnh tranh không hoàn hảo:
Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo là loại thị trường phổ biến nhất hiện nay. Sức
mạnh thị trường thuộc về một số doanh nghiệp sản xuất kinh doanh lớn. Các doanh nghiệp
trên thị trường này kinh doanh những loại hàng hoá và dịch vụ khác nhau. Sự khác biệt
giữa những loại hàng hoá và dịch vụ này ở nhãn hiệu. Trên thị trường, có những loại hàng hoá
dịch vụ chất lượng như nhau song sự lựa chọn của người tiêu dùng lại căn cứ vào uy tín của
nhãn hiệu sản phẩm. Cạnh tranh không hoàn hảo có 2 hình thức:
+Độc quyền tập đoàn: là loại thị trường mà ở đó nhu cầu về một số loại hàng hoá và
dịch vụ đều do một vài doanh nghiệp lớn đáp ứng. Những doanh nghiệp này rất nhạy cảm
với hoạt động kinh doanh của nhau, họ phụ thuộc lẫn nhau trong việc định giá và số lớn
hàng hoá bán ra. Các doanh nghiệp đều muốn cung cấp hàng hoá dịch vụ với giá rẻ nhằm
thu hết khách hàng song nếu họ có ý định giảm giá xuống thấp thì sau một thời gian sẽ có
doanh nghiệp khác giảm giá xuống mức thấp hơn. Trong thị trường này các doanh nghiệp
cũng không thể tự ý tăng giá vì nếu tăng giá trong khi giá của các doanh nghiệp khác
không tăng thì sẽ rất có hại, khách hàng sẽ tìm đến những doanh nghiệp cung cấp với giá
rẻ hơn.
+Cạnh tranh mang tính độc quyền với mức độ rất khác nhau. Số lượng doanh nghiệp
tham gia kinh doanh trên thị trường này tương đối lớn. Sản phẩm của các doanh nghiệp là
khác nhau thể qua bao bì, nhãn hiệu sản phẩm, mẫu mã, quy cách, chủng loại… Giá cả của
mỗi doanh nghiệp là do chính doanh nghiệp đó đặt ra tuy nhiên không thể hoàn toàn theo ý
mình.
Mức độ cạnh tranh ở thị trường cạnh tranh không hoàn hảo giảm hơn so với thị
trường cạnh tranh hoàn hảo.
Độc quyền:
Thị trường cạnh tranh độc quyền là loại thị trường mà ở đó có một doanh nghiệp duy
nhất kiểm soát hoàn toàn số lượng hàng hoá, dịch vụ bán ra trên thị trường. Trên thị

trường này, các doanh nghiệp không thể tự do ra nhập vì họ phải bảo đảm rất nhiều yếu tố
như vốn đầu tư, công nghệ kỹ thuật… giá cả trên thị trường do doanh nghiệp đặt ra, người
mua phải chấp nhận giá. Vì vậy, để kiếm được lợi nhuận tối đa doanh nghiệp độc quyền đã
tạo ra sự khan hiếm hàng hoá để nâng mức giá lên cao. Nhiều nước trên thế giới đã có lụt
chống độc quyền, tuy nhiên độc quyền cũng có nhiều mặt tích cựcbởi vì doanh nghiệp độc
quyền có khả năng bỏ vốn lớn để nghieen cứu phát triển công nghệ hiện đại, mở rọng quy
mô sản xuất do đó giảm được chi phí sản xuất trên một đơn vị sản phẩm.
Trong điều kiện hiện nay, ở tất cả các nước trên thế giới hầu như không tồn tại trạng
thái thị trường cạnh tranh hoàn toàn và độc quyền hoàn toàn.
ở nước ta, thị trường độc quyền chỉ tồn tại dưới dạng ít bị cạnh tranh như ngành xăng
dầu, bưu chính viễn thông... Nhà nước ta cho phép một số doanh nghiệp trong nước và
nước ngoài kinh doanh trong một số lĩnh vực lớn để phá vỡ độc quyền, đảm bảo lợi ích của
người tiêu dùng.
1 .2. Những hoạt động chủ yếu của cạnh tranh trong kinh doanh.
Kinh doanh trong nền kinh tế thị trường không thể tránh khỏi cạnh tranh. Nếu doanh
nghiệp không dám đương đầu với sự cạnh tranh thì sẽ dân đến phá sản. Các doanh nghiệp
phải chấp nhận sự cạnh tranh, dự báo trước sự cạnh tranh và sẵn sàng sử dụng linh hoạt vũ
khí cạnh tranh để thắng được các đối thủ. Bản chất của cạnh tranh trong kinh doanh là phải
tạo ra ưu thế so với các đối thủ. Mỗi doanh nghiệp khác nhau sẽ có ưu thế khác nhau, song
nhìn chung các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau về sản phẩm, về giá cả của sản phẩm, về
cách thiết lập mạng lưới kênh phân phối, về các hoạt động xúc tiến, khuếch trươngưu thế
của doanh nghiệp cề dịch vụ và một số hoạt động khác… Song trước hết mỗi doanh nghiệp
muốn cạnh tranh thành công thì phải xây dựng chiến lược kinh doanh. Chiến lược kinh
doanh có vai trò rất quan trọng, có tính chất quyết định đến vận mệnh của doanh nghiệp.
Thực tiễn ở nhiều nước có nền kinh tế thị trường phát triển mạnh đã cho thấy rằng,
không ít những người ra nhập lang kinh doanh từ số vốn ít ỏi nhưng đã nhanh chóng thành
đạt trên thương trường nhờ có chiến lược kf hiệu quả. Bên cạnh đó đã có những người đã
từng khuynh gia bại sản do không có chiến lược kinh doanh hoặc có chiến lược kinh doanh
sai lầm trong đó có cả những người đã từng một thời rất nổi tiếng trên thương trường.
Chiến lược kinh doanh giúp các doanh nghiệp thấy rõ cơ hội và nguy cơ xảy ra trong

hiện tại và trong tương lai, để phân tích đánh giá dự báo các điều kiện môi trường trong
tương lai, tận dụng cơ hội, giảm nguy cơ, đưa doanh nghiệp vượt qua cạnh tranh dành
thắng lợi trên thương trường. Kinh doanh trong một môi trường có nhiều doanh nghiệp
cạnh tranh thì việc xây dựng chiến lược kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tránh đfược
những rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.
Xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả là vấn đề đầu tiên cần phải thực hiện nhằm
nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, khi đac xây dựng được chiến lược kinh
doanh thì các doanh nghiệp mới có cơ sở để thực hiện các hoạt động tiếp thao.
1 .2.1.Cạnh tranh về sản phẩm.
Sản phẩm xét dưới góc độ kỹ thuật là những hàng hoá cứng, còn xét dưới góc độ
khách hàng là những hàng hoá mềm và bao gồm cả dịch vụ đi kèm với sản phẩm, thoả mãn
nhu cầu con người. Mỗi doanh nghiệp cần xem xét sản phẩm dưới góc độ của khách hàng.
Chúng ta thấy rằng, yếutố đầu tiên quyết định đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp được thể hiện trước hết ở chỗ sản phẩm của doanh nghiệp có thể cạnh tranh
được với sản phẩm của các doanh nghiệp khác hay không? Mỗi doanh nghiệp đều có ưu
thế khác nhau về sản phẩm. Sức cạnh tranh của doanh nghiệp được thể hiện qua chất
lượng. Chất lượng là yếu tố quan trọng nhất mà người tiêu dùng sẽ quyết định nên lựa
chọn sản phẩm của doanh nghiệp nào. Để có thể cạnh tranh được về chất lượng sản phẩm
bắt buộc các doanh nghiệp phải đầu tư nghiên cứu, cải tiến công nghệ kỹ thuật sản xuất,
tạo ra sự khác biệt thông qua tính năng tác dụng của sản phẩm. Sản phẩm muốn cạnh tranh
được phải có những nét đặc sắc riêng, điều này cũng ảnh hưởng tới vị trí của sản phẩm trên
thị trường. Đảm bảo chất lượng sản phẩm luôn là phương châm kinh doanh đồng thời là vũ
khí cạnh tranh rất hiệu quả của nhiều doanh nghiệp trên thế giới. Nhà sản xuất ô tô
Mercedes – Benz cua CHLB Đức khi được hỏi: Bí quyết thành công ở đâu? Họ đã trả lời
rằng ở chất lượng của hàng hoá và dịch vụ. Công ty này đã luôn coi chất lượng là lòng tin.
Chính vì vậy khi nền kinh tế của các nước trên thế giới gặp khó khăn, các loại ô tô bị ứ
đọng thì ô tô Mercedes – Benz đã trở thành món hàng tiêu thụ được trên thế giới. Tục ngữ
có câu: “Không sợ không biết hàng hoá, chỉ sợ hàng hoá đối địch với hàng hoá”. Do đó cải
tiến và nâng cao chất lượng hàng hoá và dịch vụ là cơ sở quan trọng nhất quyết định khả
năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng của sản phẩm mới cũng là công cụ để cạnh
tranh rất hiệu quả. Trong tình hình hiện nay, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật trên thế
giới đang thay đổi nhanh chóng, cạnh tranh về thị trường hết sức gay gắt, để thoả mãn nhu
cầu không ngừng thay đổi của khách hàngthì biện pháp quan trọng nhất của doanh nghiệp
là phải không ngừng đổi mới sản phẩm và cung cấp những dịch vụ mới. Doanh nghiệp nào
có nhiều sản phẩm mới và tốc đọ phát triển càng nhanh thì càng có khả năng cạnh tranh.
Vậy phát triển về sản phẩm mới là liều thuốc cải tử hoàn snh, phát triển sản phẩm
mới phải căn cứ vào nhu cầu của thị trường. Trong trường thị trường khan hiếm về sản
phẩm của doanh nghiệp thì việc doanh nghiệp đưa ra những loại sản phẩm mới có phong cách
độc đaó , chất lượng cao sẽ là điều kiện rất thuận lợi để giành giật thị trường.
Với hàng dệt may Việt Nam thì về sản phẩm có những đặc tính sau để có thể cạnh
tranh: sản phẩm phong phú, đa dạng, mang tính thời trang cao, phụ thuộc vào thời vụ...
Những đặc trưng đó cũng tạo nên những thuận lợi trong cạnh tranh về sản phẩm.
Với những doanh nghiệp chuyên kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ thì việc nâng cao
chất lượn sản phẩm và phát triển các sản phẩm mới chính là việc doanh nghiệp nâng cao
chất lượng các dịch vụ cung cấp cho khách hàng và phát triển thêm nhiều loại dịch vụ mới.
Đây là kinh nghiệm cạnh tranh và gây uy tín cho khách hàng của công ty kinh doanh dịch
vụ bưu chính viễn thông, kinh doanh các khu vui chơi giải trí ở một số nước phát triển trên
thế giới.