TIEU LUAN CAO học, môn báo CHI HOC, CHI TIẾT và VAI TRÒ của CHI TIẾT TRONG tác PHẨM báo CHÍ

Mở đầu
Báo chí là một sản phẩm hàng hóa đặc biệt. Báo chí trong lịch sử
cũng như hiện tại đã và đang có vai trò hết sức quan trọng đối với đời sống
kinh tế, chính trị của một quốc gia và quốc tế. Làm báo là một nghề mà ở
đó các nhà báo phải biết vận dụng tổng hợp lượng tri thức xã hội và nghề
nghiệp. Để đạt được kết quả cao trong chuyên môn nghiệp vụ báo chí, nhà
báo phải nắm chắc nghiệp vụ và các kỹ năng. Để có một tác phẩm báo chí
nói chung, một tác phẩm báo chí hay, chất lượng cao nói riêng cần trải qua
một quá trình lao động nghề báo mà ở đó người làm báo phải biết vận dụng
tổng hợp các trí thức, kỹ năng và nghiệp vụ chuyên môn. Khai thác chi tiết
là một kỹ năng, sử dụng chi tiết cũng là một kỹ năng...Mặc dù chi tiết là
phần nhỏ nhất trong sự kiện, trong bài báo, nhưng chi tiết có vai trò quan
trọng có thể quyết định đến sức sống của một bài báo. Nói theo cách khác
có lẽ sau khi xem báo người đọc chỉ đọng lại một hay vài chi tiết.
Trong khuôn khổ đề tài tiêu luận này, tôi xin được đề cập sâu về chi
tiết trong tác phẩm báo chí, vai trò của chi tiết, cách khai thác chi tiết, cách
sử dụng chi tiết sao cho hiệu quả cho mỗi tác phẩm báo chí. Trong quá
trình triển khai các nội dung sẽ không tránh được những khiếm khuyết rất
mong muốn nhận được sự đóng góp ý kiến từ những người đọc.


NỘI DUNG
I/ Khái niệm về chi tiết:
Từ điển tiếng Việt giải nghĩa Chi tiết là một phần rất nhỏ, điểm
nhỏ trong nội dung sự việc hoặc hiện tượng.
Dựa vào ý nghĩa thứ nhất trong Từ điển tiếng Việt và xem xét
dưới góc độ kỹ thuật thì: Chi tiết là bộ phận cấu thành trong tổng thể
một cỗ máy. Ví dụ như: Bu lông, vòng bi, trục quay…Tất cả các chi
tiết này có thể tháo rời và lặp ráp được. Nếu thiếu chi tiết cỗ máy vẫn
có thể hoạt động được những chắc chắn sẽ kém phần hiệu quả nếu có
đủ các bộ phận chi tiết. Cũng có những chi tiết không thể thiếu. nếu

thiếu cỗ máy không hoạt động.
Xét theo góc độ báo chí, chi tiết có những nét tương đồng như
trong lĩnh vực kỹ thuật. Điều đó có nghĩa: Chi tiết là một bộ phận nhỏ
nhất, là một trạng thái cụ thể của diễn biến sự kiện, là hành vi, cử chỉ,
lời nói, trạng thái tâm lý của con người, là sự tham gia của con người
mà có thể là nhân vật, có thể là nhân chứng, có thể chính tác giả trong
sự kiện.
Chi tiết là thuật ngữ dùng để chỉ các yếu tố thành phần phản ánh
sự vật trong thế giới khách quan được chọn lựa, sắp xếp, liên kết lẫn
nhau một cách khoa học, hợp lý, là chất liệu tạo thành dòng tin, đoạn
tin, bức ảnh, thước phim trong tác phẩm báo chí. Trong tác phẩm báo
chí mọi chi tiết đều có vị trí quan trọng, chi tiết này quan hệ chặt chẽ
với chi tiết kia, tạo nên một chỉnh thể thống nhất, không tách rời nhau.


Trong lĩnh vực báo chí, theo PGS, TS Tạ Ngọc Tấn, chi tiết là
"Những bộ phận nhỏ nhất của sự kiện. Chi tiết có thể là một hành vi,
một lời nói, một cử chỉ của con người, một sự vật hay một trạng thái
cụ thể của hoàn cảnh diễn ra sự kiện".
Từ các khái niệm và định nghĩa trên, có thể thấy, chi tiết có hai
đối tượng cơ bản là sự việc và con người, đây là những căn cứ để phân
biệt các loại chi tiết.
II/ Các loại Chi Tiết:
Trong tác phẩm báo chí có các loại chi tiết như : Con số ; Hình
ảnh ; chi tiết tả ; chi tiết thuật ; chi tiết bình và chi tiết diễn giải – Tác
giả thể hiện cái tôi trong sự nhập cuộc vào sự vật, hiện tượng.
1. Chi tiết là con số : Con số là số liệu được tổng hợp, đánh giá
được kiểm chứng đưa vào tác phẩm. Nếu biết dùng con số, con số có
thể nói lên nhiều điều trong tác phẩm báo chí. Con số vừa là minh
chứng, vưa là tâm điểm để so sánh, đối chiếu, vừa là chi tiết rễ nhớ, rễ

gây ấn tượng cho độc giả. Ví dụ ‘‘ Một vốn, bốn lời’’


2. Chi tiết tả: Tả là việc mô tả lại sự việc, sự vật để người không
chứng kiến có thể hình dung và thấu hiểu sự việc, sự vật khi mà không
có điều kiện tiếp xúc trực tiếp. Trong tác phẩm báo chí Chi tiết tả
nhằm làm rõ không gian, thời gian, hiện trạng sự việc, hình dáng, nội
tâm, tính cách, cử chỉ …của con người. Thông qua mô tả, công chúng
có thể hiệu được sự việc, sự vật, hiện tượng và cũng có thể hiểu được
dụng ý của tác giả (quan điểm của tác giả). Tác giả có thể tả lại bằng
ngôn từ, bằng hình ảnh phác họa, có thể bằng âm thanh, bằng giọng
nói…
3. Chi tiết bình: Loại chi tiết này thường mang yếu tố khách
quan, là lời binh của tác giả, của nhân chứng. Chi tiết này thường thể
hiện góc nhìn, quan điểm sống, thái độ, tình cảm với sự vật, hiện
tượng.
4. Chi tiết thuật : Thuật có nghĩa là kể lại. Mục đích nhằm tái
hiện rõ nét diễn biến của sự kiện theo lô gic có thể đủ hoặc không đủ
từng diễn biến. Có thể kết hợp thuật và tả nhằm tái hiện sự vật, hiện
tượng. Đối tượng của chi tiết thuật có thể là sự kiện, sự vật, hay diễn
biến tâm lý của con người…
5. Chi tiết cái tôi của nhà báo là trạng thái, cảm xúc, lý lẽ, phân
tích, giải thích, là sự đánh giá, bình luận, là sự khen ngợi hay phê
bình…
6. Chi tiết hình ảnh : Đây là loại chi tiết ghi chụp được trong sự
kiện, có thể là hiện vật, có thể động tác, ánh mắt…nhân vật trong sự
kiện.


III/ Vai trò của chi tiết:

- Chi tiết trước tiên tạo ra sự ấn tượng cho công chúng. Nếu chi
tiết hay, chi tiết đắt tạo ra sức nặng và sức sống mãnh liệt cho tác
phẩm báo chí.
- Chi tiết nhằm diễn giải sự vật, hiện tượng hay sự kiện trong tác
phẩm báo chí.
- Chi tiết là bằng chứng, tạo ra sự tin cậy cho công chúng, tạo ra
sựa an toàn cho nhà báo khi công bố thông tin.
- Chi tiết thể hiện qua điểm, cái tôi của tác giả, thậm chí là quan
điểm của Đảng phái của một giai cấp, tầng lớp thông qua cái tôi của
nhà báo.
- Chi tiết góp phần lột tả bản chất, sự vật, hiện tượng có thể cô
đọng hơn, đúng với sự việc và cũng có có thể không đúng với sự việc,
sự vật. Không đúng với sự việc là việt lột tả bả chất, động cơ không
trong sáng của người thực hiện theo kiểu ‘’treo đầu dê, bán thịt chó’’
- Chí tiết có sự liên kết với nhau, cùng chung một mục đích, hay
dụng ý của tác giả. Tuy nhiên việc sắp đặt, lắp ghép chi tiết cần sự tài
tình của tác giả để có sự thống nhất giữa các chi tiết và đạt hiệu quả
cao nhất trong việc thể hiện nội dung và tư tưởng .


Một tác phẩm báo chí nếu thiếu chi tiết sẽ trở nên nhạt nhẽo,
nghèo nàn về nội dung và không có sức thuyết phục. Mỗi chi tiết có
chức năng, nhiệm vụ khác nhau nhưng đều hàm chứa một nội dung sự
thật. Cả văn bản báo chi là một văn bản sự thật. Chỉ đến khi nào đọc
xong một văn bản báo chí thấy không có bất cứ sự giả dối nào thì mới
được coi là văn bản báo chi hoàn chỉnh. Trong một bài báo, chỉ cần
một chi tết sai cũng làm suy giảm mức độ tin cậy của thông tin, thậm
chí có trường hợp làm hỏng cả tác phẩm.
Một tác phẩm báo chí có nhiều chi tiết độc, ấn tượng, chính xác,
thể hiện rõ quan điểm của tác giả, thì tác phẩm ấy sẽ đi vào lòng công

chúng. Trong tác phẩm báo chí mọi chi tiết đều có vị trí quan trọng,
chi tiết này quan hệ chặt chẽ với chi tiết kia, tạo nên một chỉnh thể
thống nhất, không tách rời nhau. Một tác phẩm báo chí nếu thiếu chi
tiết sẽ trở nên nhạt nhẽo, nghèo nàn về nội dung và không có sức
thuyết phục.
Mỗi chi tiết có chức năng, nhiệm vụ khác nhau nhưng đều hàm
chứa một nội dung sự thật. Cả văn bản báo chi là một văn bản sự thật.
Chỉ đến khi nào đọc xong một văn bản báo chí thấy không có bất cứ sự
giả dối nào thì mới được coi là văn bản báo chi hoàn chỉnh. Trong một
bài báo, chỉ cần một chi tết sai cũng làm suy giảm mức độ tin cậy của
thông tin, thậm chí có trường hợp làm hỏng cả tác phẩm.


Đã có ý kiến cho rằng: Chi tiết là "điểm tựa" của sự kiện, là
"linh hồn" của tác phẩm báo chí, có khả năng gây "bão tố" trong lòng
người đọc. Bằng vào các chi tiết được chọn lựa và sắp đặt có chủ đích,
nhà báo gửi gắm vào tác phẩm những ý đồ, tư tưởng, xúc cảm… của
mình. Theo đó, chi tiết chính là những "nhịp cầu" để người đọc "bước
vào" thực tiễn đời sống với cảm giác "tươi nguyên" vốn có của nó.
Quả vậy, không có thứ "tế bào"nào trên một "sinh thể báo chí" mạnh
bằng các chi tiết trong việc kích thích vào huyệt thần kinh nhạy bén
nhất của người đọc trong quá trình tiếp nhận thông tin. Bởi vì, chi tiết
- chính là "những hình ảnh" vô cùng cần thiết cho quá trình "trực
quan sinh động" của con người trên con đường nhận thức thế giới.


IV: Làm thế nào để khai thác chi tiết cho tác phẩm báo chí.
Để một tác phẩm báo chí đạt được các tiêu chí cơ bản về nội
dung và hình thức, nhà báo phải hết sức lưu tâm đến các giai đoạn tìm
và lựa chọn chi tiết. Quá trình đó gồm có giai đoạn phát hiện, tìm

kiếm chi tiết; giai đoạn chọn lựa chi tiết và giai đoạn sắp đặt, sử dụng
chi tiết.
Để phát hiện được chi tiết, nhà báo phải dùng các phương pháp:
Đọc tài liệu, nghe báo cáo; hoặc qua trò chuyện, phỏng vấn các nhân
vật; qua quan sát thực tiễn mà tìm kiếm, chắt lọc chi tiết, lựa chọn
quan điểm, thể hiện quan điểm, viết lời bình, ghi hình ảnh……Có thể
gọi

đây

là

quá

trình

“săn

lùng”

chi

tiết.

Công việc này muốn đạt hiệu quả, đòi hỏi nhà báo phải có các
phẩm chất cần thiết như khả năng nắm bất vấn đề, khả năng liên
tưởng, tính “tò mò” trong gặp gỡ, gợi chuyện với người trong cuộc;
khả năng xông xáo trong tiếp cận thực tiễn, có vốn tri thức phong phú,
nắm chắc quy trình và kỹ năng làm báov.v…

Trong công đoạn chọn lựa chi tiết, nhà báo phải thực hiện
phương châm “thừa còn hơn thiếu”, nghĩa là cố gắng gom nhặt càng
nhiều càng tốt các chi tiết mà bản thân nhìn thấy, nghe thấy, đọc thấy,
phân tính, liên tưởng thấy... Ngay lập tức nhà báo phải biết ghi, chép,
diễn đạt chi tiết để tránh tình trạng khi thực hiện việc sáng tạo tác
phẩm báo chí gs ta quên mất chi tiết, phải nhào lặn lại chi tiết. Trong
tất cả các chi tiết chúng ta tìm thấy , chúng ta mạnh dạn loại bỏ những
chi tiết rườm rà, chọn lựa những chi tiết “đắt”; thậm chí là bỏ cái tinh
ít lấy cái tinh nhiều để đưa vào tác phẩm.
Tóm lại, sử dụng hay không sử dụng một chi tiết, đòi hỏi nhà báo
phải có sự cân nhắc kỹ càng.
V. Làm thế nào để sử dụng chi tiết trong các tác phẩm báo chí cho có
hiệu quả.
Trải qua một quá trình lao động miệt mài bằng việc vận dụng
những kỹ năng, chúng ta có hàng loạt những chi tiết trong tay. Vậy
làm thế nào để sử dụng những chi tiết đó sao cho có hiệu quả lại cần
đến một kỹ năng khác đó là kỹ năng lựa chọn và xắp xếp các chi tiết.
Điều này có nghĩa chúng ta phải sàng lọc chi tiết, sắp xếp khoa học các
chi tiết đã được lựa chọn.


Trong tư cách là một người phản ánh hiện thực, nhà báo phải
luôn xuất phát từ bản chất của thông tin báo chí là thông tin sự kiện
và dựa trên sự thật để phản ánh, chứ không được phép thêm thắt chi
tiết hay hư cấu sự kiện theo chủ quan của mình. Và ngay cả thông tin
sự thật, thì mỗi chi tiết mà nhà báo đưa vào tác phẩm đều nhằm tới
các ý đồ cụ thể. Nhà báo giỏi là người luôn làm chủ và tạo cho mình
tính năng động trong việc lựa chọn và sử dụng chi tiết để có thể phát
huy cao nhất hiệu quả thông tin tác phẩm của mình.

Trong thực tế cho thấy, đối với mỗi quan điểm thì có yêu cầu chi tiết
khác nhau. Chi tiết đắt ở quan điểm này có thể là chi tiết loại của
quan điểm khác. Như vậy việc lựa chọn chi tiết phải dựa vào quan
điểm và tư tưởng chủ đề của tác phẩm.

Mỗi nhà báo, do những đặc điểm cá nhân như vốn sống văn hoá, lý
lịch đời tư, tiểu sử tâm hồn… nên dù có giống nhau về chủ đề hay
thể loại, thậm chí “gặp gỡ “ nhau ở nội dung phản ánh, thì sự khác
nhau về tác phẩm giữa họ - chính là các chi tiết. Từ một chi tiết
bình thường quan sát được, nếu nhà báo có sự khéo léo trong sắp
đặt và sử dụng chi tiết đó sẽ trở nên có hồn, dễ dàng đạt đến các
mục tiêu định sẵn.


Trong chi tiết có vấn đề số lượng và chất lượng. Một tác phẩm có thể
có nhiều chi tiết, nhưng có những tác phẩm tuy ít chi tiết, nhưng
thực sự cuốn hút người đọc, bởi đó là những chi tiết đắt. Nói một
cách hình ảnh, nó như "đóng đinh" một cách tự nhiên trong lòng
người đọc, nhờ đó mà người đọc gần như nhớ được trọn vẹn những
nội dung cốt lõi của tác phẩm.
Bước đầu nghiên cứu chúng tôi thấy, cùng một sự kiện hay chi tiết
nhưng mỗi nhà báo lại có cách chọn lựa và sử dụng chi tiết hoàn
toàn khác nhau. Với một sự kiện cụ thể, nhà báo này chọn chi tiết
con số là chính, nhà báo khác dùng các chi tiết tả, bình làm chủ
đạo…. Thói quen mang tính "kĩ thuật" này phụ thuộc vào rất
nhiều yếu tố, nhưng theo chúng tôi là do vốn sống văn hoá, lý lịch
đời tư và tiểu sử tâm hồn của người viết quy định. Từ cái mới, cái
lạ của đời sống hiện thực, nhà báo tìm kiếm, chắt lọc các chi tiết và
biến chúng thành cái mới, cái lạ mang dấu ấn cá nhân mình trong
tác phẩm. Mục tiêu cuối cùng là chọn chi tiết nào sao cho có hiệu

quả nhất trong việc thể hiện nội dung, vấn đề cần đề cập.


Tần số xuất hiện của chi tiết (nhiều - ít, dày - thưa) lại phục
thuộc vào thể loại, chủ đề, chủ đích của tác giả. Người đọc thường dễ
dàng bắt gặp chi tiết con số trong thể loại tin, chi tiết lời nói nhân vật
trong ký chân dung, chi tiết miêu tả trong các thể loại ghi chép, tường
thuật; chi tiết bình (cái tôi của tác giả) trong thể loại phóng sự; còn
trong bình luận, chi tiết chính là các luận chứng, luận cứ, luận điểm…
Đây là những nét đặc thù cho từng thể loại tác phẩm báo chí. Trên cơ
sở tính đặc thù nay, nhà báo cần xác định rõ thể loại trước khi đi tìm
chi tiết, sử dụng chi tiết trong tác phẩm báo chí.
Xét theo bố cục, chi tiết có thể nằm ở mở đầu, thân bài hay kết
luận, thậm chí chúng nằm ngay trong tiêu đề hay trong sappô của tác
phẩm. Nói tóm lại, chi tiết hết sức linh hoạt và có sự biến hoá không
cùng. Chi tiết có mặt trong mọi loại hình báo chí. Nói cách khác, mọi
tác phẩm báo chí, dù thuộc thể loại nào đều không thể không bắt đầu
và bằng vào các sự kiện, mà thực chất là các chi tiết, vì chi tiết chính là
"những bộ phận nhỏ nhất của sự kiện".
Khi khai thác một chi tiết, cần phải đặt chi tiết đó trong mối
quan hệ với các chi tiết khác cả trước và sau, có căn cứ, chứng cứ rõ
ràng mới được dùng làm tư liệu cho bài viết. Viết phóng sự điều tra về
vụ án, không thể chỉ căn cứ vào lời cung, mà phải đi tìm chứng cứ, khi
đã đủ chứng cứ mới viết, viết rồi phải kiểm tra lại, khi đã thấy đủ mức
độ tin cậy thì mới yên tâm.


Các sự kiện nhiều khi chỉ là “cái cớ” để nhà báo – thông qua các
chi tiết mà “thổi” hồn và tâm huyết của mình vào tác phẩm. Vì thế,
người đọc không đơn thuần chỉ tiếp nhận thông tin, họ còn “đọc được”

và “nhìn thấy” cả tài năng, tư chất sáng tạo và hình bóng cá nhân của
nhà báo qua tác phẩm.
Nếu thiếu đi các chi tiết cần thiết và đắt giá, tác phẩm báo chí sẽ
trở nên hời hợt, nhạt nhẽo. Ngược lại, ôm đồm quá nhiều chi tiết sẽ
dẫn đến sự rườm rà, rối rắm, làm giảm giá trị thông tin cũng như
thẩm

mỹ

của

tác

phẩm.

Để một tác phẩm báo chí đạt được các tiêu chí cơ bản về nội dung
và hình thức, nhà báo phải hết sức lưu tâm đến các giai đoạn của “một
quá trình chi tiết”. Quá trình đó, theo chúng tôi – gồm có giai đoạn
phát hiện, tìm kiếm chi tiết; giai đoạn chọn lựa chi tiết và giai đoạn sắp
đặt, sử dụng chi tiết. Để phát hiện được chi tiết, nhà báo phải dùng các
phương pháp: đọc tài liệu, nghe báo cáo; hoặc qua trò chuyện, phỏng
vấn các nhân vật; qua quan sát thực tiễn mà tìm kiếm, chắt lọc chi tiết,
…Có thể gọi đây là quá trình “săn lùng” chi tiết.


Công việc này muốn đạt hiệu quả, đòi hỏi nhà báo phải có các phẩm
chất cần thiết như khả năng nắm bất vấn đề, khả năng liên tưởng,
tính “tò mò” trong gặp gỡ, gợi chuyện với người trong cuộc; khả
năng xông xáo trong tiếp cận thực tiễn v.v… Trong công đoạn chọn
lựa chi tiết, nhà báo phải thực hiện phương châm “thừa còn hơn

thiếu”, nghĩa là cố gắng gom nhặt càng nhiều càng tốt các chi tiết
mà bản thân nhìn thấy, nghe thấy, đọc thấy. Sau đó lại phải theo
tinh thần “Quí hồ tinh bất quí hồ đa”- tức là mạnh dạn loại bỏ
những chi tiết rườm rà, chọn lựa những chi tiết “đắt”; thậm chí là
bỏ cái tinh ít lấy cái tinh nhiều để đưa vào tác phẩm.
Tóm lại, sử dụng hay không sử dụng một chi tiết, đòi hỏi nhà báo phải
có sự cân nhắc kỹ càng.


Cũng có những chi tiết phải kỳ công lắm nhà báo mới săn tìm
được, nhưng cuối cùng họ không thể đưa vào tác phẩm. Ở đây do
rất nhiều yếu tố, có thể là do vấn đề dân trí, dân chủ; có thể là do
phong tục, tập quán và pháp luật qui định, mà dù rất tâm đắc với
chi tiết đó nhưng một khi nó chưa phù hợp, có thể gây phương hại
đến lợi ích của cộng đồng thì quyết không sử dụng. Bởi vì, giữa
“cái tôi” vốn thường trực khát vọng ngân lên tiếng chuông với âm
điệu riêng của mình, thì đôi khi nhà báo phải đành lòng quên đi
tiếng chuông ấy để hoà âm vào nhịp điệu của cả cộng đồng.
Cũng trong việc sử dụng chi tiết, có một nguyên tắc không
kém phần nghiệt ngã đối với các nhà báo. Trong tư cách là một
người phản ánh hiện thực, nhà báo phải luôn xuất phát từ bản chất
của thông tin báo chí là thông tin sự kiện và dựa trên sự thật để
phản ánh, chứ không được phép thêm thắt chi tiết hay hư cấu sự
kiện theo chủ quan của mình. Và ngay cả thông tin sự thật, thì mỗi
chi tiết mà nhà báo đưa vào tác phẩm đều nhằm tới các ý đồ cụ thể.
Nhà báo giỏi là người luôn làm chủ và tạo cho mình tính năng động
trong việc lựa chọn và sử dụng chi tiết để có thể phát huy cao nhất
hiệu quả thông tin tác phẩm của mình.

Mỗi nhà báo, do những đặc điểm cá nhân như vốn sống văn hoá,
lý lịch đời tư, tiểu sử tâm hồn… qui định, nên dù có giống nhau về
chủ đề hay thể loại, thậm chí “gặp gỡ “ nhau ở nội dung phản ánh,
thì sự khác nhau về tác phẩm giữa họ - chính là các chi tiết. Từ một
chi tiết bình thường quan sát được, nếu nhà báo có sự khéo léo
trong sắp đặt và sử dụng, chi tiết đó sẽ trở nên có hồn, dễ dàng đạt
đến các mục tiêu: trúng, đúng, hay; trở thành chi tiết “nằm lòng”,
thậm chí làm nên “bão tố” trong lòng người đọc.
Là một yếu tố quan trọng thuộc nội dung của tác phẩm báo chí,
chi tiết đang cần được tìm hiểu ngày càng sâu hơn với tư cách là một
đối tượng quan trọng cả đối với những người nghiên cứu khoa học về
báo chí, cũng như với công tác đào tạo và hoạt động sáng tạo của các
nhà báo.
Chi tiết là một trong những yếu tố thuộc nội dung của tác phẩm
báo chí (gồm sự kiện, chi tiết, chính kiến, vấn đề, đề tài, tư tưởng). Chi
tiết đóng vai trò rất quan trọng trong việc khẳng định, làm rõ tư
tưởng, chủ đề của tác phẩm báo chí; là bằng chứng để công chúng tiếp
nhận đặt niềm tin vào báo chí, đồng thời ghi dấu sự thành công của tác
giả.


Còn trong thực tiễn báo chí, có thể dựa trên các tiêu chí để phân
loại chi tiết. Chẳng hạn, theo tiêu chí về nội dung sẽ có các kiểu chi
tiết; tiêu chí theo cách lựa chọn sẽ có chi tiết điển hình, không điển
hình; chi tiết theo đối tượng phản ánh sẽ có hệ chi tiết sự vật (gồm các
chi tiết miêu tả: tả đồ vật, tả cảnh…); hệ chi tiết sự việc gồm chi tiết
hoàn cảnh (cảnh sống của nhân vật hoặc hoàn cảnh tác động vào sự
kiện); chi tiết tình huống, chi tiết con số; và hệ chi tiết về con người, có
chi tiết ngoại hình và nội tâm nhân vật (vóc dáng, cử chỉ, nét mặt, lời
nói, tâm tư…); chi tiết hành động của nhân vật (hành vi, động tác,

hoạt động…). Ở dạng chi tiết có quan hệ ở chủ đề, sẽ có các hệ chi tiết
chủ đạo, bổ trợ v.v…
Nhưng bên cạnh những chi tiết "đắt giá", trong các tác phẩm
báo chí vẫn có những chi tiết làm kém chất lượng bài báo bởi các chi
tiết thừa, chi tiết nhạt, thậm chí là chi tiết vô bổ…
Trước hết, trên giác độ lý thuyết phải làm rõ để khẳng định vị
trí, vai trò, giá trị của chi tiết trong tác phẩm báo chí thuộc tất cả các
loại hình báo chí. Chi tiết rất phong phú, đa dạng về kiểu, dạng và có
khả năng biến hoá hết sức linh hoạt. Mỗi sự kiện bao gồm nhiều chi
tiết. Trong mỗi chi tiết lại có hàng loạt các chi tiết nhỏ; thậm chí có
những chi tiết rất đặc biệt, chúng đạt đến các phẩm chất quan trọng
như độ sắc, độ đậm, độ sâu, độ tinh,… đó chính là những tình tiết; hay
ví như chi tiết là những "người đẹp", những "hoa khôi", thì tình tiết
phải là những "hoa hậu", "á hậu". Trong chi tiết có thể có tình tiết,
nhưng có khi có tình tiết nhưng chưa hẳn đã có chi tiết v.v…


Chúng tôi sẽ có dịp bàn sâu về vấn đề này. Các chi tiết và tình
tiết kết nối nhau, được "xâu chuỗi" bởi những sự kiện. Bằng tài năng
chọn lựa và nghệ thuật sắp đặt của tác giả, chúng cùng hướng về cái
đích chung là làm bật chủ đề, đề tài, góp phần khẳng định các chức
năng của thông tin báo chí, truyền thông.


Kết Luận.
Như vậy chi tiết có một vai trò quan trọng trong tác phẩm báo chí.
Việc khai thác và sử dụng chi tiết là một kỹ năng. Nếu nhà báo khai thác và
dựng hiệu quả các chi tiết sẽ mang lại hiệu quả rất cao trong việc thu thập,
xử lý và thể hiện thông tin, thể hiện vấn đề. Muốn làm được những việc đó
đòi hỏi nhà báo phải nắm chắc chuyên môn, có kỹ năng nghề nghiệp, nhất

là kỹ năng khai thác và sử dụng chi tiết trong tác phẩm báo chí.


Tài liệu tham khảo:
1. Truyền thông trong thế giới hiện đại - Tác giả Nguyễn Văn
Dững)
2.

Trần Quang Khải: Chi tiết – Hồn cốt trong tác phẩm báo chí.

3.

Trần Quang Khai: Nhà báo từ năng lực và vận dụng sáng tạo việc lựa chọn và sử
dụng chi tiết trong tác phẩm báo chí.

4.

Các thể ký báo chí – Tác giả Đức Dũng.

5.

Cơ sở Lý luận Báo chí – Tác giải Trần Thế Phiệt.

6.

Tạp chí hội Nhà báo Việt Nam.