BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN

BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN
CHU TRÌNH MUA HÀNG VÀ THANH TOÁN TRONG KIỂM TOÁN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN
TÀI CHÍNH QUỐC TẾ (IFC)
I. Nhận xét và bài học kinh nghiệm thực tiễn
Trong nền kinh tế thị trường ngày nay và xu thế hội nhập kinh tế
quốc tế thì Kiểm Toán đã trở thành một ngành không thể thiếu. Mới ra
đời và hoạt động chưa được bao lâu nhưng Công ty kiểm toán và tư vấn
tài chính quốc tế IFC đã có một vị thế nhất định trong ngành. Số lượng
khách hàng mà công ty phục vụ rất đa dạng và rộng lớn trên rất nhiều
lĩnh vực. Những thành công đó là do sự nổ lực không mệt mõi của toàn
thể nhân viên công ty cũng như công ty có một đội ngũ KTV với nhiều
kinh nghiệm. Do vậy được tìm hiểu học tập tại công ty IFC là một cơ hội
tốt cho em.
Công ty IFC có được những thành công nhất định đó bởi công ty đã
xây dựng được cho mình một chương trình kiểm toán từ việc thiết kế lập
kế hoạch đến thực hành kiểm toán là rất khoa học, hợp lý dưạ trên các
nguyên tắc Kế toán Kiểm toán cũng như các chuẩn mực đã được ban
hành. Cụ thể như chương trình kiểm toán chu trình mua hàng và thanh
toán ở Công ty IFC: Từ việc lập kế hoạch được tuân thủ theo chuẩn mực
số 300, quy trình phân tích được lập theo chuẫn mực số 520, hu thập
bằng chứng theo chuân mực số 500 …
Trong quá trình hoạt động Công ty có những thuận lợi cũn như
khó khăn nhưng có một điều là Công ty đã biết khắc phục những khó
khăn và phát huy thững thế mạnh của mình.
• Những thuận lợi của Công ty IFC đã có:
- Đầu tiên là công ty có một đội ngũ những KTV giàu kinh nghiệm
với lòng nhiệt huyết muốn đem đến cho khách hàng những dịch vụ tốt
nhất. Một điều đặc biệt nữa là cán bộ, nhân viên của công ty có tuổi đời
rất trẻ có kiến thức ham học hỏi và sáng tạo đây chính là một lợi thế của
Công ty IFC trong quá trình cạnh tranh khốc liệt với các Công ty khác

trên lĩnh vực kiểm toán.
- Môi trường hoạt động kiểm toán ngày nay đã có nhiều bước tiến,
nhiều chính sách, chế độ, chuẫn mực cụ thể đã được ban hành tạo điều
kiện pháp lý vững chắc cho các hoạt động kiểm toán.
- Đã có nhiều khách hàng giữ mối quan hệ lâu dài với Công ty, xem
Công ty như một đối tác tin cậy.
• Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi còn tồn tại những hạn chế
khó khăn nhất định:
- Trước hết đó là yếu tố thị trường : Do nghề kiểm toán ngày càng
phát triển nên kéo theo sự ra đời của hàng loạt công ty Kiểm toán tư
nhân cũng như các hãng Kiểm toán quốc tế vào hoạt động nên nó tạo ra
sự cạnh tranh quyết liệt. Trước tình hình đó Công tchi phí IFC đã có các
phương án như hạ mức phí kiểm toán, nâng cao chất lượng các cuộc
kiểm toán đa dạng hoá dịch vụ phục vụ khách hàng.
- Môi trường pháp lý mặc dù đã có những điều tích cực nhất định
nhưng vẫn tồn tại những hạn chế nhất định như: Các chuẫn mực, các chế
độ chưa đầy đủ về nội dung quy trình cũng như phương pháp vận dụng,
nguồn tài liệu thiếu cả về số lượng tính đồng bộ, hạn chế về số lượng
mang tính chất hướng dẫn.
- Về phía khách hàng, ở nước ta còn nhiều doanh nghiệp chưa
nhận thức một cách đầy đủ về công việc kiểm toán cho nên dẫn tới một
thái độ bất hợp tác gây khó khăn cho các KTV làm việc điều này sẽ có
ảnh hưởng tới chất lượng của cuộc kiểm toán nhất định.
Có thể nói các quy trình kiểm tóan được xây dựng tại công ty IFC
là tốt nó phù hợp với các chuẫn mực kiểm toán Việt Nam cũng như quốc
tế được thừa nhận.Có thể nhận xét về chương trình kiểm toán của công
ty như sau:
1. Giai đoạn tiếp cận và lập kế hoạch kiểm toán tổng quát
Tiếp cận với khách hàng là bước thực hiện đầu tiên trong quy trình
kiểm toán BCTC của IFC. Việc thực hiện tốt ngay từ công tác tiếp cận với

khách hàng sẽ đảm bảo cho việc lập kế hoạch kiểm toán của IFC đạt hiệu
quả cao, tạo nền tảng vững chắc cho sự thành công của cuộc kiểm toán. Do
đó,IFC thường cử các lãnh đạo cao cấp của mình tham gia vào giai đoạn này
như trưởng phòng, Chủ nhiệm Kiểm toán. Thực tế cho thấy công tác tiếp cận
với khách hàng được IFC tiến hành nhanh chóng, không gây khó khăn cho
khách hàng, đưa ra các yêu cầu phù hợp do đó việc ký kết hợp đồng được
diễn ra một cách nhanh chóng. Thủ tục ký kết hợp đồng được thực hiện đầy
đủ, nghiêm túc theo quy định hiện hành của pháp luật về Hợp đồng kinh tế
và phù hợp với Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 210 - Hợp đồng kiểm
toán.
Công việc lập kế hoạch kiểm toán cũng đã được IFC tiến hành một
cách nhanh chóng, khoa học và hiệu quả, tuân thủ theo Chuẩn mực kiểm
toán Việt Nam số 300 - Lập kế hoạch kiểm toán. Trong bước này, KTV đã rất
chú trọng thu thập, tìm hiểu các thông tin chi tiết về khách hàng thông qua
việc quan sát, phỏng vấn, gặp gỡ trực tiếp với Ban Giám đốc khách hàng. Với
các thông tin thu thập được, có thể khẳng định rằng IFC luôn tuân thủ
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 310 về thu thập thông tin cơ sở khi tiến
hành kiểm toán: “Để thực hiện kiểm toán BCTC, KTV phải có hiểu biết cần
thiết, đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và phân tích được các
sự kiện, nghiệp vụ và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm toán...”.
Đối với chu trình mua hàng và thanh toán việc lập kế hoạch đã tuân
thủ qua các bước:
- Chuẩn bị kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán.
- Thu thập thông tin cơ sở về chu trình mua hàng và thanh toán.
- Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng và thực hiện thủ tục phân tích đối
với chu trình mua hành và thanh toán.
- Đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong chu trình.
- Tìm hiểu hệ thống KSNB và đánh giá rủi ro kiểm soát đối với chu trình.
- Lập kế hoạch kiểm toán toàn diện và lập chương trình kiểm toán.
Việc lập kế hoạch kiểm toán giúp cho KTV phân phối công việc một

cách hiệu quả với nhau, theo dúng chương trình kiểm toán, tạo căn cứ thích
hợp cho IFC đưa ra kết luận tránh được những bất đồng với khách hàng.
2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Trên cơ sở kế hoạch đã được lập, các KTV đã được thực hiện một cách toàn diện.
Mặc dù thời gian thực hiện cho cuộc kiểm toán là hạn chế nhưng các KTV đã vận dụng một
cách linh hoạt các phương pháp kỹ thuật để thu thập bằng chứng một cách đầy đủ. Công
việc này luôn đảm bảo 3 bước:
- Thực hiện các thủ tục kiểm soát.
- Thực hiện các thủ tục tuân thủ.
- Thực hiện các thủ tục kiểm tra chi tiết.
Trong quá trình thực hiện kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán,
các KTV của Công ty IFC luôn thực hiện đầy đủ các bước nêu trên. Việc thực
hiện đủ các bước cơ bản này là sự bảo đảm hạn chế tối đa rủi ro kiểm toán, do
đi chệch hướng kiểm toán hay do vội vàng đưa ra kết luận mà thiếu đi các thủ
tục kiểm tra chi tiết cần thiết. Chu trình mua hàng và thanh toán là một chu
trình quan trọng và kết quả kiểm toán chu trình này có ảnh hưởng đến toàn bộ
cuộc kiểm toán, các bước kiểm toán nêu trên sẽ cho giúp cho kiểm toán viên
thu thập các bằng chứng thích hợp, đầy đủ và có hiệu lực làm cơ sơ cho việc
đưa ra kết luận sau này.
Trong quá trình kiểm toán, các KTV của Công ty IFC đã vận dụng linh
hoạt lý thuyết vào thực tế, cụ thể KTV sắp xếp thực hiện các thủ tục kiểm
toán một cách khoa học, tối thiểu hoá sự kiểm tra chồng chéo. Bên cạnh đó,
KTV còn thường sử dụng triệt để kết quả của các bước kiểm tra trước trong
việc thiết kế các thủ tục kiểm tra tiếp theo.
Các thủ tục phân tích, đánh giá tổng quát cũng luôn được các kiểm toán
viên sử dụng trong quá trình kiểm toán bởi tính hiệu quả của nó. Thực tế đã
chứng minh “phân tích” là một biện pháp nhanh chóng, ít tốn kém về thời
gian, công sức nhưng bằng chứng thu được lại có tính hiệu lực cao. Việc sử
dụng hiệu quả các thủ tục phân tích cũng làm giảm bớt công việc kiểm tra chi
tiết vốn tốn nhiều thời gian và chi phí nhờ đó đẩy nhanh tiến độ công việc và

giảm thiểu chi phí kiểm toán.
Chu trình mua hàng và thanh toán có liên quan đến nhiều chu trình khác
như chu trình Hàng tồn kho, Vốn bằng tiền,Tài sản cố định... Cho nên, khi tiến
hành kiểm toán cần có sự phối hợp giữa các chu trình. Điều này sẽ giúp cho
kiểm toán viên tránh được sự lập lại trong các thủ tục kiểm toán, tiết kiệm
được thời gian và nâng cao hiệu quả công việc. Cụ thể, trong quá trình kiểm
toán chu trình mua hàng và thanh toán các KTV của Công ty IFC đã liên hệ với
kết quả kiểm toán các chu trình Hàng tồn kho, Vốn bằng tiền, Tài sản cố định
để khẳng định tính có thật của các nghiệp vụ mua vào cũng như các nghiệp vụ
thanh toán. Thêm vào đó, các thủ tục kiểm toán đối với chu trình mua hàng và
thanh toán luôn bám sát các mục tiêu đề ra, điều này sẽ tránh cho việc thực
hiện các thủ tục không có tính hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Đồng thời khi phát
hiện những sai sót, gian lận, KTV luôn thận trọng xem xét bằng chứng, trao đổi
với khách hàng để tìm ra nguyên nhân của những sai sót đó. Tất cả những biện
pháp nêu trên sẽ giúp cho kiểm toán viên tích lũy được nhiều kinh ngiệm trong
việc phát hiện và xử lý các gian lận, sai sót.
Bên cạnh đó, các KTV của Công ty IFC luôn sẵn sàng đưa ra những lời
tư vấn cần thiết giúp cho hệ thống KSNB với chu trình này nói riêng và với
tất cả hệ thống nói chung hoạt động một cách hữu hiệu nhất. Chính sự nhiệt
tình và hiểu biết của KTV- Công ty IFC đã tạo ra không khí làm việc thoải mái