Thực trạng suy dinh dưỡng và một số yếu tố liên quan tới suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên năm 2014

2019

JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE

THỰC TRẠNG SUY DINH DƯỠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN
QUAN TỚI SUY DINH DƯỠNG THỂ THẤP CÒI Ở TRẺ EM DƯỚI 5
TUỔI TẠI HUYỆN KHOÁI CHÂU, TỈNH HƯNG YÊN NĂM 2014
Hoàng Minh Chính1, Đào Quang Minh2

TÓM TẮT
Mục tiêu: Nghiên cứu thực hiện với 2 mục tiêu: Xác
định tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) và mô tả một số yếu tố
liên quan đến suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi
tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên năm 2014.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu
mô tả cắt ngang với đối tượng nghiên cứu là những trẻ
dưới 5 tuổi và bà mẹ thường trú tại các xã, thị trấn của
huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên năm 2014.
Kết quả: Có 438 đối tượng được phỏng vấn. Tỷ
lệ SDD thể nhẹ cân, thấp còi và gầy còm của đối tượng
nghiên cứu lần lượt là 15,5%; 23,7%; 6,6%. Môt số yếu tố
liên quan đến SDD thể thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi là: tiền sử
sinh sản, bệnh tật của trẻ, thời điểm ăn dặm của trẻ không
đúng và một số yếu tố từ phía bà mẹ
Kết luận: Tỷ lệ SDD chung ở trẻ dưới 5 tuổi tại
huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên năm 2014 giảm so với
năm 2013
Từ khóa: Suy dinh dưỡng, trẻ dưới 5 tuổi, thể thấp còi
ABSTRACT
SITUATION OF MALNUTRITION AND
FACTORS ASSOCIATED WITH MALNUTRITION

IN CHILDREN UNDER 5 YEARS OLD IN KHOAI
CHAU DISTRICT, HUNG YEN PROVINCE IN 2014
Background: This study was performed with the target:
Determination of malnutrition rate and describe factors
associated with malnutrition in children under 5 years old in
Khoai Chau district, Hung Yen province in 2014.
Materials and methods: The study was applied cross
– sectional design conducted on childrens under 5 years
old and their mothers were living in Khoai Chau district,
Hung Yen province.

Results: 438 subjects were interview. The proportion
of underweight, stunting and wasting was 15.5%; 23.7%
and 6.6%. A number of factors related to stunting in
children under 5 years old are: reproductive history,
children’s illness, incorrect feeding time of children and
some factors from mothers.
Conclusion: The proportion of general malnutrition
in under 5-year-old children in Khoai Chau district, Hung
Yen province in 2014 is lower than in 2013
Keywords: Malnutrition, children under 5 years old,
stunting
I . ĐẶT VẤN ĐỀ
Suy dinh dưỡng do thiếu protein - năng lượng và các
vi chất dinh dưỡng là vấn đề sức khỏe cộng đồng, gặp ở
nhiều nước trên thế giới với tỷ lệ mắc cao ở các nước đang
và kém phát triển trong đó có Việt Nam. Suy dinh dưỡng
(SDD) gặp nhiều ở trẻ em dưới 5 tuổi, biểu hiện với các
mức độ khác nhau bệnh không những ảnh hưởng đến phát
triển thể chất, mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển tinh

thần, trí tuệ của trẻ và để lại hậu quả nặng nề cho trẻ và xã
hội, trường hợp nặng có thể dẫn đến tử vong.
Tại tỉnh Hưng Yên năm 2013 tỷ lệ SDD trẻ em dưới
5 tuổi thể nhẹ cân 13,4%, thể thấp còi 25,1%, thể gầy còm
7,5%. Huyện Khoái Châu năm 2013, theo điều tra của Sở
Y tế Hưng Yên và Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản
tỉnh, tỷ lệ SDD trẻ em dưới 5 tuổi thể nhẹ cân 15,3%, thể
thấp còi 24,8%. Chương trình mục tiêu phòng chống SDD
trẻ em đã và đang được triển khai trên toàn huyện, tỷ lệ
SDD trẻ em dưới 5 tuổi giảm đáng kể nhưng tỷ lệ SDD
trẻ em dưới 5 tuổi vẫn luôn nằm trong nhóm huyện có tỷ
lệ SDD cao và có mức giảm hàng năm thấp. Chính vì vậy,
việc đánh giá thực trạng SDD trẻ em dưới 5 tuổi là rất cần

1. Trường Đại học Y dược Hải Phòng
2. Bệnh viện Thanh Nhàn
Chịu trách nhiệm chính: Hoàng Minh Chính, Email:
Ngày nhận bài: 06/03/2019

154

SỐ 3 (50) - Tháng 05-06/2019
Website: yhoccongdong.vn

Ngày phản biện: 11/03/2019

Ngày duyệt đăng: 21/03/2019


EC N

KH
G
NG

VI N

S

C

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
thiết, giúp cho chính quyền, ngành Y tế và các ban, ngành
liên quan của huyện tìm ra những giải pháp hữu hiệu nhằm
giảm hơn nữa tỷ lệ SDD trẻ em dưới 5 tuổi tại huyện Khoái
Châu, tỉnh Hưng Yên nói riêng và SDD trẻ em dưới 5 tuổi
nói chung.
Xuất phát từ những yêu cầu và thực tế trên chúng tôi
tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng suy dinh dưỡng
và một số yếu tố liên quan tới suy dinh dưỡng thể thấp
còi ở trẻ em dưới 5 tuổi tại huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng
Yên năm 2014” .
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU
Nghiên cứu thực hiện trên 438 trẻ dưới 5 tuổi và bà
mẹ thường trú tại 3 xã được chọn ngẫu nhiên: Đại Tập,
Tân Châu, Đại Hưng của huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng
Yên năm 2014.
Nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp điều tra
mô tả cắt ngang. Số liệu được thu thập bằng đo trực tiếp

các số đo nhân trắc của trẻ, và phỏng vấn bà mẹ bằng bộ
câu hỏi đã được thiết kế sẵn của Viện Dinh dưỡng. Sau đó
được xử lý bằng chương trình thống kê Y học SPSS 13.0,
áp dụng phân tích mô tả tính tần số, tỷ lệ phần trăm và
dùng test khi bình phương để so sánh tỷ lệ, tính OR, p để
xác định yếu tố nguy cơ.
III. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
3.1. Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi tại
huyện Khoái Châu - tỉnh Hưng Yên năm 2014
Qua phân tích kết quả nghiên cứu trong tổng số
438 trẻ em dưới 5 tuổi được lựa chọn vào nghiên cứu
tại 03 xã chọn ngẫu nhiên trên địa bàn huyện Khoái
Châu, tỉnh Hưng Yên chúng tôi thấy có 270 trẻ nam
chiếm tỷ lệ 61,6% và 168 trẻ nữ chiếm tỷ lệ 39,4%,
như vậy số trẻ nam nhiều hơn trẻ nữ, điều này phù hợp
với tỷ lệ trẻ nam nhiều hơn trẻ nữ trong tổng số 1.388
trẻ dưới 5 tuổi chung ở 03 xã nghiên cứu (nam chiếm
58%; nữ chiếm 42%).

Bảng 3.1. Tình trạng dinh dưỡng thể nhẹ cân (cân nặng theo tuổi thấp) ở đối tượng nghiên cứu
Tình trạng dinh dưỡng (Cân nặng theo tuổi)

Số NC

Tỷ lệ (%)

Trẻ béo phì

14

3,2

Trẻ không SDD

356

81,3

Trẻ SDD

68

15,5

Độ I

61

13,9

Độ II

7

1,6

Độ III

0

0,0

Độ SDD

Khi so sánh kết quả nghiên cứu của chúng tôi với kết
quả của một số tác giả khác cho thấy, tỷ lệ SDD thể nhẹ
cân của trẻ em dưới 5 tuổi huyện Khoái Châu cao hơn kết
quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Hà Phương (2011), tại

huyện An Dương - thành phố Hải Phòng là 13,1%, kết quả
nghiên cứu của chúng tôi lại thấp hơn kết quả nghiên cứu
của tác giả Trần Đình Tấn (2013), tại huyện Phù Cừ - tỉnh
Hưng Yên là 19,1%.

Bảng 3.2. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi (chiều cao theo tuổi thấp) ở đối tượng nghiên cứu
Tình trạng dinh dưỡng (chiều cao theo tuổi)

Số NC

Tỷ lệ (%)

Trẻ không SDD

334

76,3

Trẻ SDD

104

23,7

Độ I

86

19,6

Độ II

18

4,1

Độ III

0

0,0

Độ SDD

SỐ 3 (50) - Tháng 05-06/2019
Website: yhoccongdong.vn

155


JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE

2019

Khi so sánh tỷ lệ SDD thể thấp còi chung của trẻ em dưới 5 tuổi trong nghiên cứu này với tỉnh Hưng Yên và toàn
quốc năm 2013 cho ta thấy:

Hình 3.1. So sánh tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi chung của trẻ em dưới 5 tuổi huyện Khoái Châu
với tỉnh Hưng Yên và toàn quốc
Tỷ lệ (%)

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy: Tỷ lệ
SDD thể gầy còm chung ở trẻ em dưới 5 tuổi tính theo chỉ
tiêu cân nặng/chiều cao của huyện là 6,6% chủ yếu là SDD
độ I, không có SDD độ II và độ III.

Khi so sánh tỷ lệ SDD gầy còm chung của trẻ em dưới
5 tuổi trong nghiên cứu này với trong tỉnh Hưng Yên và
toàn quốc năm 2013 cho thấy:

Hình 3.2. So sánh tỷ lệ SDD thể gầy còm chung của trẻ em dưới 5 tuổi huyện Khoái Châu
với tỉnh Hưng Yên và toàn quốc
Tỷ lệ (%)

Kết quả hình 4.3 cho ta thấy: Tỷ lệ SDD thể gầy còm
chung của trẻ em dưới 5 tuổi huyện Khoái Châu là 6,6%
thấp hơn tỷ lệ SDD thể gầy còm chung của trẻ em dưới 5
tuổi trong toàn tỉnh là 7,5% và bằng với tỷ lệ SDD thể gầy
còm chung của trẻ em trong toàn quốc là 6,6%.

156

SỐ 3 (50) - Tháng 05-06/2019
Website: yhoccongdong.vn

3.2. Một số yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng
thể thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi huyện Khoái Châu,
tỉnh Hưng Yên
Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ SDD thấp còi của trẻ
em dưới 5 tuổi chúng tôi sắp xếp từ mạnh đến yếu.


EC N
KH
G
NG

VI N

S

C

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
* Yếu tố từ phía trẻ:
SDD thể thấp còi liên quan với tiền sử trẻ mắc bệnh
tiêu chảy (OR=2,8),trẻ đẻ nhẹ cân, thiếu tháng (OR=2,7),
tiền sử trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp (OR=1,4).
* Yếu tố nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ:
SDD thấp còi của trẻ có liên quan với thời điểm ăn
dặm của trẻ không đúng: Cho trẻ ăn dặm< 4 tháng tuổi

(OR=6,0), từ 4- 6 tháng tuổi (OR= 3,8); trẻ được ăn dặm
ít bữa ≤ 2 bữa/ngày (OR= 3,4); trẻ được cai sữa mẹ sớm <
18 tháng tuổi (OR=2,8); bà mẹ không nhớ thời gian cho trẻ
bú mẹ ngay sau sinh (OR=2,0).
* Yếu tố từ phía mẹ:
SDD thấp còi ở trẻ có liên quan đến mẹ không được
uống viên sắt trong thời gian mang thai (OR=2,5); bà mẹ

không được uống vitamin A liều cao sau sinh (OR=2,4);bà
mẹ không ăn muối iod trong thời gian mang thai (OR=2,3);
bà mẹ có TTDD gầy (OR= 1,8); bà mẹ có trình độ học vấn
thấp từ THCS trở xuống (OR=1,7).
IV. KẾT LUẬN
Tỷ lệ SDD chung ở trẻ dưới 5 tuổi tại huyện Khoái
Châu, tỉnh Hưng Yên năm 2014 giảm so với năm 2013
Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ SDD thấp còi của trẻ
em dưới 5 tuổi: tiền sử trẻ mắc bệnh tiêu chảy, trẻ đẻ nhẹ
cân, thiếu tháng, tiền sử trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp,
thời điểm ăn dặm của trẻ không đúng và một số yếu tố từ
dinh dưỡng của bà mẹ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tổng cục thống kê (2013) Báo cáo điều tra đánh giá Các mục tiêu trẻ em và phụ nữ Việt Nam. 217.
2. Chuc D.V., Hung N.X., Trang V.T. và cộng sự. (2019). Nutritional Status of Children Aged 12 to 36 Months
in a Rural District of Hungyen Province, Vietnam. BioMed Res Int, 2019, 1–8.
3. Ferreira C.S., Rodrigues L.A., Bento I.C. và cộng sự. (2018). Factors associated with Sisvan Web coverage
for children under 5 years of age, in the municipalities of the Regional Health Inspectorate of Belo Horizonte, Brazil.
Ciênc Amp Saúde Coletiva, 23(9), 3031–3040.
4. Huynh G., Huynh Q.H.N., Nguyen N.H.T. và cộng sự. (2019). Malnutrition among 6–59-Month-Old Children
at District 2 Hospital, Ho Chi Minh City, Vietnam: Prevalence and Associated Factors. BioMed Res Int, 2019, 1–8.

5. Mohseni M., Aryankhesal A., và Kalantari N. (2019). Prevention of malnutrition among children under 5
years old in Iran: A policy analysis. PLOS ONE, 14(3),
6. Neves A.M. và Madruga S.W. (2019). Alimentação complementar, consumo de alimentos industrializados e
estado nutricional de crianças menores de 3 anos em Pelotas, Rio Grande do Sul, Brasil, 2016: um estudo descritivo*.
Epidemiol E Serviços Saúde, 28(1).
7. Reiher A. và Mohammadnezhad M. (2019). A qualitative exploration of behavioral factors affecting mothers
of malnourished children under 5 years old in Kiribati. F1000Research, 8, 83.
8. Stephens K., Orlick M., Beattie S. và cộng sự. (2019). Examining Mid‐Upper Arm Circumference Malnutrition
z‐Score Thresholds. Nutr Clin Pract.
9. Wasihun A.G., Dejene T.A., Teferi M. và cộng sự. (2018). Risk factors for diarrhoea and malnutrition among
children under the age of 5 years in the Tigray Region of Northern Ethiopia. PLOS ONE, 13(11).
10.Nguyễn Thị Thanh Uyên. (2018). Nghiên cứu về tình trạng dinh dưỡng và các yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng
dinh dưỡng của trẻ ở một số trường mầm non trên địa bàn thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai, Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt
tháng 6/2018, tr 126-131.

SỐ 3 (50) - Tháng 05-06/2019
Website: yhoccongdong.vn

157