nghiên cứu y học Nghiên cứu giải phẫu động mạch vành trên hình ảnh cắt lớp vi tính 64 lớp, so với hình ảnh chụp mạch qua da

B GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR

NG

B YT

I H C Y HÀ N I

V DUY TÙNG

NGHIÊN C U GI I PH U
NG M CH VÀNH TRÊN HÌNH NH
CH P C T L P VI TÍNH 64 L P SO V I
HÌNH NH M CH QUA DA
Chuyên ngành : Gi i ph u ng
Mƣ s

i

: 62720104

LU N ÁN TI N S Y H C

Ng

ih

ng d n khoa h c:
1. PGS.TS. Nguy n V n Huy
2. PGS.TS. Nguy n Qu c D ng

HÀ N I - 2016


L IC M

N

Trong quá trình h c t p và làm lu n án, tôi đã nh n đ
giúp đ r t nhi u c a nhà tr

c s quan tâm,

ng, b nh vi n, gia đình và b n bè.

Tôi xin chân thành c m n: Ban Ảiám hi u, Phòng Sau đ i h c, B môn
gi i ph u ng

i, Tr

ng

i h c Y Hà N i, Vi n H u Ngh Hà N i.

V i lòng kính tr ng sâu s c, tôi xin g i l i c m n t i:
-

PGS. TS. Nguy n V n ảuy, Tr

ng b môn gi i ph u tr

ng

i h c Y Hà N i.
-

PGS. TS. Nguy n Qu c D ng, Tr

ng khoa ch n đoán hình

nh Vi n H u Ngh Hà N i.
Nh ng ng

i th y t n tâm v i các th h h c trò, nh ng ng

i đã t o

cho tôi nh ng đi u ki n t t nh t trong quá trình h c t p, nghiên c u và đã
dành nhi u th i gian cùng trí tu tr c ti p h

ng d n tôi th c hi n và hoàn

thành lu n án này.
Tôi xin châ n thành c m n t p th các bá c s , y tá , k s Phòng
64-MSCT, Phòng ch p m ch đã t o đi u ki n thu n l i cho tôi trong quá
trình th c hi n đ tài.
Tôi xin chân thành c m n t p th cán b b môn gi i ph u tr

ng

i

h c Y Hà N i đã t n tình giúp đ tôi trong th i gian h c t p.
Cu i cùng, xin c m n b m tôi ng

i đã th

nuôi d y tôi cho t i ngày hôm nay. Xin c m n ng
b n bè thân thi t, nh ng ng

i đã luôn

ng yêu tôi h t m c, đã
i b n đ i c a tôi và các

bên c nh chia s khó kh n và đ ng

viên tôi trong su t th i gian qua.
Hà N i, tháng 09 n m 2016
V Duy Tùng


L I CAM OAN
Tôi là V ăDUYăTỐNG, nghiên c u sinh khóa 29 Tr
N i, chuyên ngành Gi i ph uăng
1.

ngă

i h c Y Hà

i,ăxinăcamăđoan:

âyălàălu n án do b n thân tôi tr c ti p th c hi năd

is h

ng

d n c a Th y PGS.TS NGUY Nă V Nă HUY,ă Th y PGS.TS
NGUY N QU CăD NG.
2. Công trình này không trùng l p v i b t k nghiên c u nào khác
đưăđ

c công b t i Vi t Nam.

3. Các s li u và thông tin trong nghiên c u là hoàn toàn chính xác,
trung th căvàăkháchăquan,ăđưăđ

c xác nh n và ch p thu n c a

c ăs n iănghiênăc u.
Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi mătr

c pháp lu t v nh ng cam k t này.

Hà N i, ngày 14 tháng 3 n m 2016

Th c s V Duy Tùng

CÁC CH

VI T T T

64-MSCT

Ch p c t l p vi tính 64 l p

BN

B nh nhân

M

ng m ch

MLTT

ng m ch liên th tătr

MM

ng m chăm

MV

ng m ch vành

NC

Nghiên c u

PCA

Ch p m ch qua da

c


M CL C
TV N
............................................................................................................... 1
Ch ng 1: T NG QUAN TĨI LI U ....................................................................... 4
1.1.ăThu tăng ă MV.................................................................................................. 4
1.2.ăQuanăđi măv ăs ăphânăchiaă Măvành............................................................... 4
1.3.ăL chăs ănghiênăc u,ă ngăd ngăm chăvành. ...................................................... 5
1.4.ăGi iăph uăcácăđ ngăm chăvành.......................................................................... 6
1.4.1.ăNguyênă y ........................................................................................ 6
1.4.2.ă

ng đi ........................................................................................... 8

1.4.3.ăPhânănhánhăvàăđo n........................................................................ 11
1.4.4.ăVòngăn iăc aăh ă MV. .................................................................. 16
1.4.5.ă uăth ă MV................................................................................... 17
1.4.6.ăKíchăth

căc aăcácă MV .............................................................. 17

1.4.7.ăM tăs ăb tăth

ngăgi iăph uăb măsinh ........................................... 18

1.5.ăCácăk ăthu tănghiênăc uăgi iăph uă MV .......................................................18
1.5.1.ăK ăthu tăph uătích .......................................................................... 18
1.5.2. K ăthu tălàmătiêuăb nă nămòn ........................................................ 20
1.5.3.ăK ăthu tăch păX quang có b măthu căc năquangătrênăxác ............ 20
1.5.4.ăK ăthu tăch păm chăvànhăquaăda ................................................... 21
1.5.5.ăK ăthu tăch păc tăl păviătính .......................................................... 26
Ch ng 2:
2.1.ă iăt

I T NG VĨ PH NG PHÁP NGHIểN C U .....................40
ngănghiênăc u .......................................................................................40

2.1.1.ăB nhănhânănghiênăc u .................................................................... 40
2.1.2.ăTiêuăchu năl aăch năfileă nh .......................................................... 40
2.1.3.ăTiêuăchu nălo iătr ......................................................................... 40
2.1.4.ăC ăm uănghiênăc u ........................................................................ 41


2.2. Ph

ngăpháp nghiênăc u..................................................................................41

2.2.1.ăCácăn iădungănghiênăc u ................................................................ 42
2.2.2. Cáchăđoăđ ngăkính,ăcácăgócăvàătínhăđ ăh păc aăt ngăđo năvàănhánh....... 46
2.2.3.ăCácăph

ngăti năch păphim ........................................................... 49

2.2.4.ăX ălýăs ăli u ................................................................................... 54
2.2.5.ăBi năphápăkh ngăch ăsaiăs ............................................................ 55
2.2.6.ăV năđ ăđ oăđ cătrongănghiênăc u .................................................. 55
Ch

ng 3: K T QU NGHIểN C U...................................................................56

3.1.ă

căđi măchungăv ăb nhănhân.........................................................................56

3.1.1. Phânăb theoăgi i ............................................................................ 56
3.1.2. Phânăb theoătu i ............................................................................ 56
3.2.

căđi măchungăv ănguyênă y soăv iăcácăxoangă Măch ...........................57

3.2.1. V ătríăl

MVăsoăv iăcácăxoangă Măch trên 64-MSCT .............. 57

3.2.2. V ătríăl

MVăsoăv iăchi uăcao xoangă Măch trên 64-MSCT .... 58

3.2.3. L ă MVăsoăv iăchi uătr
3.2.4. H

căsauăc aăxoangă Măch .................. 59

ngăđiăc aă MVăsoăv iă Măch ălênăvàăxoangăđ ngăm chăch ... 60

3.3.ăKh ăn ngăhi nă nhă MV .................................................................................61
3.3.1.

căđi măchungăv ăkh ăn ngăhi nă nhăcácăđo năc aăcácă MV .... 61

3.3.2. Cácăđo năvàăcácănhánhă MVăph i................................................. 63
3.3.3. Cácăđo năvàănhánhăc aă MVătrái .................................................. 73
3.3.4.ăKh ăn ngăhi nă nhăcácănhánhă........................................................ 76
3.4. Phânătíchăm iăt

ngăquanăgi aăkh ăn ngăhi nă nhăcácănhánh,ăđ ngăkínhă

cácănhánhăvàăgócătáchăc aăcácănhánh m ch. ..................................................82
3.5.ăCácăb tăth

ngăgi iăph u..................................................................................83

3.5.1.ăB tăth

ngăv ănguyênă yăc aă MV .............................................. 83

3.5.2.ăB tăth

ngăv ăđ

ngăđiăcácăđ ngăm chăvành ................................ 84

Ch ng 4: BĨN LU N .............................................................................................87
4.1.ă căđi măchungăv ănhómăb nhănhânănghiênăc u..........................................87
4.2. Kh ăn ngăhi nă nhăxoangă MV......................................................................87
4.2.1. V ătríăl ă MVăsoăv iăcác xoangă Măch trên 64-MSCT .............. 87
4.2.2. V ătríăl ă MVăsoăv iăchi uăcaoăxoangă Măch ătrênă64-MSCT .... 90
4.2.3. L ă MVăsoăv iăchi uătr
4.2.4.ăH

că- sauăc aăxoangă Măch ................... 94

ngăđiăc aă MVăsoăv iăxoangă Măch ăvàă MCălên ............... 94

4.3.ăKh ăn ngăhi nă nhă MV .................................................................................95
4.3.1.ă

căđi măchungăv ăkh ăn ngăhi nă nhăcácăđo n ........................... 95

4.3.2.

ng m ch vành ph i..................................................................... 98

4.3.3.

ng m ch vành trái .................................................................... 108

4.4. M iăt

ngăquanăgi aăcácănhánhăm ch..........................................................114

4.5.ăM tăs ăb tăth

ngăgi iăph u ..........................................................................115

4.5.1. B tăth

ng v v trí xu t phát....................................................... 116

4.5.2. B tăth

ng t i các m ch ............................................................... 116

K T LU N ...............................................................................................................118
DANH M C CÁC CỌNG TRÌNH CỌNG B
LIểN QUAN
N LU N ÁN
TĨI L I U THAM KH O
PH L C


DANH M C B NG

B ngă3.1.ă Phânăb ăt ăl ăb nhănhânătheoăgi i............................................... 56
B ngă3.2.ă Phânăb ăt ăl ăb nhănhânătheoănhómătu i .................................... 56
B ngă3.3.

Nguyênă yă MVătrênă64-MSCT ................................................ 57

B ngă3.4.

Nguyênă yă MVătrênă64-MSCT ................................................ 58

B ngă3.5.

Gócăgi a MV v iăm tăph ngăngangăquaăxoangă MC ............. 59

B ngă3.6.

Gócăh păb i MV v iă Măch ălênăvàăxoangă Măch trên 64-MSCT .... 60

B ngă3.7.

T ăl hi nă nhăcácăđo năc aă MV ............................................. 61

B ngă3.8.

T ăl ăhi nă nh cácăđo n MVăph i ............................................ 63

B ngă3.9.

ngăkínhăcác đo nă MVăph i ................................................ 63

B ngă3.10. Chi uădài các đo nă MVăph i.................................................... 64
B ngă3.11. T ăl hi nă nhăcácănhánhăc aă MVăph i ................................... 64
B ngă3.12. Kh ăn ngăhi nă nhăcácănhánhăc aă MVăph i ............................ 65
B ngă3.13. T ăl ăhi nă nhăcácănhánhăb ăph i ............................................... 66
B ngă3.14. Nguyênă yăđ ngăm chănón ......................................................... 66
B ngă3.15. Nguyênă yăđ ngăm chănútăxoang ............................................... 68
B ngă3.16. T ăl ăhi nă nhăcácănhánhăc a MVăph i ................................... 70

B ngă3.17.

ngăkínhăcácănhánhăc aă MVăph i ....................................... 70

B ngă3.18. Gócăt oăb iăgi a MVăph i và cácănhánhăc aănó...................... 71
B ngă3.19. T ăl ăhi nă nhăcácăđo năvàănhánhăđ ngăm chăvànhătrái ............. 73
B ngă3.20.

ngăkínhăcácăđo năc aă MVătrái ........................................... 74

B ngă3.21. Chi uădàiăcácăđo năc aă MVătrái............................................... 75
B ngă3.22. Kh ăn ngăhi nă nhăcácănhánh ..................................................... 76
B ngă3.23. Giáătr ăc aă64-MSCTăsoăv iăPCAăkhiăđánhăgiáăv ăkh ăn ngăhi nă
nhăcácănhánhăchéo,ănhánhăváchăvàănhánhăb ătù ........................ 77


B ngă3.24. T ngăh păkh ăn ngăhi nă nhăcácănhánhăđ ngăm chăliênăth tătr c .. 78
B ngă3.25.

ngăkínhăcácănhánhăchéo,ănhánhăb ătùăvàănhánhăvách .......... 80

B ngă3.26. Góc tách các nhánh chéo,ănhánhăb ătùăvàănhánhăvách ............... 81
B ngă3.27. Góc tách gi aăcácănhánhăc aă Măvànhătrái ................................ 82
B ngă3.28. Nguyênă yă MVătrênă64-MSCT ................................................ 83
B ngă3.29. S ătr

ngăh păđiătrongăc ătimă ................................................... 84

B ngă3.30. V ătríăc uăc ă Măvành ................................................................ 84
B ngă3.31.ă Chi uădàiăvàăđ ăd yăc aăc uăc .................................................. 85

DANH M C BI U
Bi uăđ 3.1. Phânăb ăb nhănhânătheoătu i ................................................................ 57
Bi uăđ ă3.2.ăT

ngăquanăgi aăchi uădàiăvàăđ ăd yăc uăc ................................... 85


DANH M C HÌNH
Hình 1.1.
Hình 1.2.
Hình 1.3.
Hình 1.4.
Hình 1.5.
Hình 1.6.
Hình 1.7.
Hình 1.8.
Hình 1.9.
Hình 1.10.
Hình 1.11.
Hình 1.12.
Hình 1.13.
Hình 1.14.
Hình 1.15.
Hình 1.16.
Hình 1.17.
Hình 1.18.
Hình 1.19.
Hình 1.20.

Hình 1.21.
Hình 1.22.
Hình 1.23.
Hình 1.24.
Hình 2.1.
Hình 2.2.
Hình 2.3.
Hình 2.4.
Hình 2.5.

Môăph ngăchi uăh ngăc aăxoangă Măch ............................................. 7
Hìnhămôăph ngăl ătáchăc aăcácă Măvành ................................................ 7
V ătríătáchăc aă MVăsoăv iăg că Măch ăvàă Măph i ............................ 8
Môăph ngăđ ngăđiă MVăph i ................................................................ 9
Môăph ngăbi năđ iăg căxu tăphátăc aăđo năthânăchung ........................10
Môăph ngăgócăgi aă Măm ăvàă Măliênăth tătr c...............................10
Cácănhánhă MV ......................................................................................12
Các nhánhă MV ......................................................................................14
S ăđ ăphân chia 29 đo năvàănhánhă M..................................................16
Cácăqueălàmăch ăđi mătrongăquáătrìnhăph uătích.....................................19
Tiêuăb nă nămònăcóăch ăth ăm u ..............................................................20
Hìnhăch păX quangă MV .......................................................................21
Môăph ngăt ăth ăch p ..............................................................................23
H ng hi n nh rõ nh t c aăđo n thân chung và các nhánh ...............24
T ăth quanăsátă Măliênăth tătr c .........................................................24
T ăth quanăsátă Măm ...........................................................................25
T ăth ăquanăsátă MVăph i ......................................................................26
T ăth ăquanăsátăđo năg nă MVăph i ......................................................26
Môăph ngăcácăb căchuy năbànăvàăt oăraăcácăl păc tă .........................28
Kh ăn ngăhi nă nhăt iăđaătrênăm tăvòngăquayăc aăMSCTă16ăl p ........28

Kh ăn ngăhi nă nhăt iăđaătrênăm tăvòngăquayăc aă64-MSCTăl p ........29
Kh ăn ngăhi nă nhăt iăđaătrênăm tăvòngăquayăc aăMSCTă256ăl p ..29
S ăđ ăc uăt oăh ăth ngămáyăDSCT.........................................................31
Môăph ngăth iăđi măch păsoăv iăkho ngăth iăgianăR-R .......................34
D ngă nhăMIPătrênăch pă64-MSCT .......................................................42
Hìnhă nhăđoăgócăgi aăcácăxoangă Măch vàăđ ngăm chăvành ............43
Cácăđo n,ăcácănhánhăc aă MVăph iătrênăhìnhă nh 64-MSCT .............44
Các đo n,ăcácănhánhăc aă MVăliênăth tătr cătrênăhìnhăch pă64-MSCT ... 45
Cácăđo n,ăcácănhánhăc aă MVăm ătrênăhìnhăch pă64-MSCT.............46


Hình 2.6.
Hình 2.7.
Hình 2.8.
Hình 2.9.
Hình 2.10.
Hình 2.11.
Hình 2.12.
Hình 2.13.
Hình 2.14.
Hình 2.15.
Hình 2.16.
Hình 3.1.
Hình 3.2.
Hình 3.3.
Hình 3.4.
Hình 3.5.
Hình 3.6.
Hình 3.7.
Hình 3.8.

Hình 3.9.
Hình 3.10.
Hình 3.11.
Hình 3.12.
Hình 3.13.
Hình 3.14.
Hình 3.15.
Hình 3.16.

Cáchăđoăchi uădài,ăđ ngăkínhăvàăgócătáchăc aăt ngănhánhăm chătrênă
k ăthu tă64-MSCT ...................................................................................47
Cáchăđoăgócăt oăb iăgi aăthânătráiăchínhăvàăcácănhánhăđ cătáchăraăt ă
thânănàyătrênăk ăthu tă64-MSCT.............................................................48
Kh oăsátă MVătrênăph năm măQCA .....................................................49
H ăth ngămáyăch pă64-MSCTăt iăb nhăvi năH uăNgh ăHàăN i ..........49
Minhăho ăcácăl păc tătim,ăvàăc tăl pătheoăđi nătim ................................50
nh d ngă“MIP”ăđ ăxácăđ nhăs ăcóăm tăc aăcácăđo năvàăcácănhánhă
trênăhìnhă nhăch pă64-MSCT..................................................................51
Cácăd ngă nhăđ cătáiăt o........................................................................51
H ăth ngămáyăch păm chăt iăb nhăvi năH uăNgh ăHàăN i ..................52
Môăph ngă MVăđ căhi nărõătrênăt ăth ăch păph iăvàătrái ................53
T ăth ănghiêngătrái ...................................................................................53
RAO - cranialăkh oăsátă Măliênăth tătr căv iăcácănhánhăchéo ...........53
Kh ăn ngăquanăsátănguyênă yăc aă MVăsoăv iăcácăxoang ..................58
MVăph iăxu tăphátăt ăxoangă Măch ătrái. .........................................58
Kíchăth căxoangă Măch ăph iăvàăxoangă Măch ătráiătrênăch pă
c tăl păviătínhă64ăl p.................................................................................59
Nguyênă yăc aă MVăsoăv iăcácăxoangă Măch ătrênă64-MSCT.........60
MVăph iăxu tăphátăcaoătrênăxoangă Măch ........................................60
MVăph iăxu tăphátăcaoătrênăxoang Măch ........................................61

Nguy năAnăL., 70T (A.ăNhìnătr c,ăB.ăNhìnănghiêngătrái,ăC.ăNhìnăsau)
trên 64-MSCT, .........................................................................................62
Nguy năAnăL., 70T,ăhìnhă nhăcácăđo n trên PCA (A) .........................62
Nguyênă yă Mănónătrênă64-MSCT........................................................67
Nguyênă yă MănónătrênăPCAăA ............................................................67
Mănútăxoangătrênă64-MSCT .................................................................68
A:ă Mănútătáchăt ă MVăph i,ăB:ă Mănútătáchăt ă Măm ..................69
Mănútăxoangătrênă64-MSCT và trên PCA ...........................................69
MVăph iăchoăm tănhánhăb ăph i .........................................................72
Gócătáchăc aă Măb ăph iătrênă64-MSCT và trên PCA ........................72
Nhánhăph iă1ăvàă2ătrênă64-MSCT và trên PCA .....................................72


Hình 3. 17.
Hình 3.18.
Hình 3.19.
Hình 3.20.
Hình 3.21.
Hình 3.22.
Hình 4.1.
Hình 4.2.
Hình 4.3.
Hình 4.4.
Hình 4.5.
Hình 4.6.
Hình 4.7.
Hình 4.8.
Hình 4.9.
Hình 4.10.
Hình 4.11.

Hình 4.12.
Hình 4.13.
Hình 4.14.
Hình 4.15.
Hình 4.16.
Hình 4.17.
Hình 4.18.
Hình 4.19.
Hình 4.20.
Hình 4.21.
Hình 4.22:

oăđ ngăkínhăđo năthânăchungătrênăhaiăk ăthu tă64-MSCT và PCA ....75
Góc tách các nhánh chéo .........................................................................79
Nhánh vách quan sát trên.........................................................................79
S ăl ngăcácănhánhăb ătùăbi năđ i ..........................................................79
Nguyênă yăc aă MVăsoăv iăcácăxoang..................................................83
Hình nh b tăth ng d ng c uăc ă MV ................................................86
Bi năđ i nguyên yăđ ng m ch vành ph i t xoang ch trái. ...............88
ngăm chăvànhăph iăcóănguyênă yăt ăxoangăch ătrái ....................89
ngăm chăvànhăph iăcóănguyênă yăt ăxoangăch ătrái .........................90
Môăph ngăđi mău năc aă ngăd năsoăv iăkíchăth căt ngă ngăc aă
xoangăđ ngăm chăch ăvàăv ătríănguyênă yăc aăcácăđ ngăm chăvành .91
MVătráiăxu tăphátăcaoătrênăxoangă Măch ..........................................91
MVăxu tăphátăcaoătrênăhìnhă nhăch păc tăl păviătínhăv ătríăm iătên ...92
Môăph ngăquáătrìnhăđ aă ngăd năvàoăđ ngăm chăvành ........................93
B.ă MVăph iăđiăg năti pătuy năv iăđ ngăch ălênătrênăhìnhă nhă64MSCT........................................................................................................95
Các đo năđ ng m chăvànhăđ c tái t o trên 64-MSCT .....................96
Khôngăquanăsátăđ căđo năxaă Măm ătrênă64-MSCT .........................97
Cácăd ngă Mănónătrênă64-MSCT ........................................................100

Cácăd ngă Mănón ..................................................................................101
ngăm chănútăxoang ............................................................................102
Hìnhă nhăcácănhánhăb ăph iăc aă MVăph iătrênăhìnhă nh .................104
Hìnhă nhăđ ngăm chăliênăth tăsau ........................................................106
S ăthayăđ iăchi uădàiăc aăđo năthânăchungă MVătrái.........................108
Cácăd ngăxu tăhi năcácănhánhăchéo ......................................................109
Góc tách các nhánh chéo .......................................................................110
Nhánh vách quan sát ..............................................................................111
S ăl ngăcácănhánhăb ătùăbi năđ i ........................................................113
Thânăchungă MVătrái............................................................................113
Aăgócăt oăb iăgi aăthânăchungăvàăcácănhánh........................................114


1

TV N
B nh lý đ ng m ch ( M),ă đ c bi t là b nh đ ng m ch vành ( MV)
nhăh

ngătr căti păđ năch căn ngăc ăquanăt iăm căcóăth ănguyăhi măđ iăv iă

tínhăm ngăng

iăb nh. S ăli uăth ngăkêăc aăD.ăLloyd-Jones vàăc ngăs ă[1].

n mă 2009ă choăth yă hi nă m iăn mă trênă toànăth ă gi iăcóă kho ngă34,5%ăb nhă
nhână t ăvongădoă cácă b nhătimă m ch.ă Trongă s ăđó,ăb nhă MVă làă m tătrongă
nh ngănguyênănhânăhàngăđ uăgâyăt ăvong.

iăv iăcácăn

trongăđóăcóăVi tăNam,ăb nhă MVăđangăcóăxuăh

căđangăphátătri n,ă

ngăgiaăt ngănhanhăchóngăvàă

đangăd năđ nănhi uăthayăđ iătrongămôăhìnhăb nhătimăm ch [2].
M cădù gi iăph uăc a các MVăđưăđ
k ăthu tătruy năth ng vàăđưăđ

cănghiênăc uăk ăl

ng b ngăcácă

cămôăt ăkháăđ yăđ ătrongăcácăsách giáo khoa

gi iăph uăkinhăđi n,ănh ngăđ ăđápă ngăđòiăh iăngàyăcàngăcaoăv ăhi uăbi tăgi iă
ph uătrongăch năđoán,ăđi uătr ăvàăcan thi păb nhăm chăvành,ăchúngăv năti pă
t căđ

căquanătâmănghiênăc uăd aătrênănh ngăk ăthu tăhi năhìnhăngàyăcàngă

hi năđ i h n.
M chă máuă nóiă chungă vàă cácă MVă nóiă riêngă th

ngă cóă nhi uă bi nă

đ i gi iăph u.ăN măv ngăcácăbi năđ iăgi iăph uăc aăcácă MVălàăc ăs ăquan
tr ngăchoăbácăs ălâmăsàngăphiênăgi iă(đ c)ă cácă filmsăch păm ch,ăph uăthu tă

hayăth căhi năcácăth ăthu tăcanăthi păm chămáuăm tăcáchăđúngăđ năvàăchínhă
xácă nh mă nângă caoă hi uă qu ă đi uă tr .ă Trongă đi uă tr ă cană thi pă m ch,ă th yă
thu căc năbi tărõăcácăthôngătin chiăti tăv ăt ngăđo năhayănhánhăm ch:ăt năsu tă
cóăm t,ăv ătrí,ăkíchăth

c,ăh

ngăđiăvàăgócătách.ă âyălàănh ngăthôngătinăkhôngă

th ăthi uăkhiănongăhayăđ tăstentăđi uătr ăh p,ăt că MV.
Cóănhi uăk ăthu tăb căl ă MV,ănh ălàmăkhuônăđúcă Măhayăph uătích.ă
âyălàăhaiăk ăthu tăkinhăđi năđ

cănhi uătácăgi ăs ăd ngăđ ănghiênăc uăvàăk tă


2
qu ăc aănh ngănghiênăc uăđóăđưăđ

căth ăhi năquaănh ngămôăt ătrongăcácăsáchă

giáoăkhoaăgi iăph uăkinhăđi n.ăTuyănhiên,ăcácăk ăthu tănghiênăc uănàyăc ngăcóă
nh ngăh năch :ăCácăkhuônăđúc M đ năthu năkhôngăchoăphépănh năđ nhăliênă
quanăc aăcácăm chămáuăđóăv iăcácăc uătrúcăc aătim (doăđưăb ălàmătiêuăđi); tiêu
b năph uătíchăkhóăđemăl iăcáiănhìnătoànăc nhăc aătoànăb ăl

iăm chătrênăkhôngă

gian baăchi uăvàăvi căph uătíchăcácănhánhăsâuăg pănhi uăkhóăkh n;ăkhóăcóăth ă
làmăraăm tăl

ngătiêuăb năđ ăl năđ ăth yăđ

căh tănh ngăbi năđ iăgi iăph uăcóă

t nă su tă xu tăhi nă th p… Trongă khiăđó,ăv iă máyă ch pă c tă l păviă tínhă 64ă l pă
(64-MSCT) hayăcácămáyăch păđaăđ uădòăkhác,ăng
h uăh tăcác đo năvàăcácănhánhăc aăcácă Măđ

iătaăcóăth ălàmăhi năhìnhă

cănghiênăc u,ăcóăth ăd ngăhìnhă

nhă cácă Mă trênă khôngă giană baă chi uă trongă m iă liênă quană v iă cácă c uă trúcă
khác,ăcóăth ănh năđ nhăđ
đ

căh uăh tăcácăbi năđ i gi iăph uăvàăcóăth ăth ngăkêă

căt ăl ăc aăcácăbi năđ iăgi iăph uăd a trênăm tăs ăl

ngăl năphimăch p.

Cácăk ăthu tăch năđoánăhìnhă nhăhi năt iăchoăphépătáiăt oăl iăhìnhă nhăcácă
Măngàyăcàngărõănétăh n.ăTheoăthôngăl ,ăng

iătaăv năcoiăhìnhă nhătrênăcácă

phimăch păm chăvànhăquaădaă(PCA - Percutaneous Coronary Angiography) là
“chu n”,ălàăc năc ăđ ăđánhăgiáăkh ăn ngăhi n nhăc aăcácăph

ngăti năkhác.ă

Tuy 64-MSCTă(MultisliceăSpiralăcomputerătomography)ăc ngăcóăgiáătr ăr tăcaoă
trongăhi nă nhătimăvàăcácă MV,ăcóăth ăchoăphépăth yăđ
bìnhăth

ng,ăcácăbi năđ iăhay b tăth

căhìnhă nhăgi iăph uă

ngăgi iăph uăc ngănh ăcácăth

ngăt n,ă

vi căphânătíchăgiáătr ăhi nă nhăc aă64-MSCTăsoăv iăPCAăb ngăphânătíchătoánă
h călàăvi călàmăc năthi t.
Trênăth ăgi iăđưăcóăr tănhi uăbáoăcáoăv ăbi năđ iăhayăb tăth

ngăc aăcácă

Mătrênăcácăhìnhă nhăch păMSCT.ă ă Vi tăNam,ăbáoăcáoăc aăcácănhàă ch nă
đoánăhìnhă nh,ăcácănhàăcanăthi păm chăhayăcácănhàăngo iăkhoaătimăm chăch ă
thuăh pătrongăkho ngăkhôngăgianăb nhălýăvàăth

ngăt năc aăm tănhánhăm chă

nh ănàoăđóămàăch aăcóănh ngăđ ătàiănghiênăc uăđánhăgiáăv ăgi iăph uăvàăcác

3
bi năđ iăgi iăph uăc aă cácă m chăvành. V iănh ngălýădoătrên,ăchúngătôiăti nă
hànhăđ ătàiă“Nghiên c u gi i ph u đ ng m ch vành trên hình nh c t l p vi
tính 64 l p, so v i hình nh ch p m ch qua da” nh măcácăm cătiêu:
1.

Xác đ nh kh n ng hi n nh, kích th

c, góc tách các đo n và

nhánh đ ng m ch vành trên ch p c t l p vi tính 64 l p so v i
hình nh trên ch p m ch vành qua da.
2.

Mô t m t s b t th

ng gi i ph u c a đ ng m ch vành d a trên

hình nh ch p c t l p vi tính 64 l p và hình nh trên ch p m ch
vành qua da.


4

Ch

ng 1

T NG QUAN TÀI LI U

1.1. Thu t ng

MV

Cácă đ ngă m chă vànhă - coronary arteries - xu tă phátă t ă nguyênă ti ngă
Latinălàă“corona”, có ngh aălàăchi căv

ngămi n,ăámăch ăcácăđ ngăm ch ( M)

nàyăch yăvòngăquanhătimănh ăm tăchi căv

ngămi n.ăL năđ uăthu tăng ăđ

s ăd ngătrongăchuyênăngànhăgi iăph uăđ ă môăt ă m chă máuănuôiăd

ngăchoă

timă n m 1670 (Collins Sons, 2009). Tuy nhiên, kháiă ni mă MVă ch ă đ
dùng đ ămôăt ăm chămáuăcóănguyênă yăt ăxoang

Măch ,ănuôiăd

ti păchoăkh iăc ătim,ăcácăm chămáuălânăc năđ nănuôiăd
tim,ăthìăkhôngăđ

că
că

ngătr că

ngăchoămàngăngoàiă

căs ăd ngăthu tăng ănày [3], [4], [5].

1.2. Quan đi m v s phơn chia M vƠnh.
Hi n t i có r t nhi u tác gi trongă n

că vàă n

c ngoài nghiên c u v

Măvànhă nhi u chuyên ngành khác nhau, doăđóăcóănhi u quan ni m phân
Măvành.ăPh n l n các tác gi đ u phân chia h

MV g măhaiă Mălàă

cácănhánhăbênăđ u tiên c aă Măch , xu t phát t m tătr

c và ch y vòng theo

chia h

hai phía ph i và trái c a tim, g iălàă Măvànhăph iăvàă Măvànhătrái.ăTuyănhiênă
Măvànhătráiăch là m t thân r t ng n, s m chia thành hai nhánh chính ch y
vòng theo m tătr

c và m t sau c a tim nên m t vài tác gi coi hai nhánh này

nh ăhaiă Măvành,ăc ngăthêmă Măvành ph iălàăbaă Măvành.ă Măvànhăph i,
Măliênăth tătr

c và Măm ăv i lý do sau [6].

+ă Măliênăth tătr
x p x b ngăđ

căvàă Măm ăth

ngăkínhă Măvànhăph i.

ngăcóăđ

ngăkínhăt

ngăđ i l n


5
+ M iă Mă nàyă c p máu cho m t vùng riêng bi t c aă c ă tim,ă doă đóă
ch căn ngăc aăbaă Mănàyălàănh ănhau.
+ă ôiăkhiăc baă Mănàyăđ u xu t phát tr c ti p t
riêng bi t, m cădùătr

Măch b i ba l

ng h p này ch g p kho ng 1% [7], [8], [9], [10].

Trên th c t , h u h t các tác gi đ uă phână chiaă Mă vànhă thànhă Mă
vành ph iăvàă Măvànhătráiăvìăđaăs các tác gi nghiên c u v
th yă Măliênăth tătr

Măvànhăđ u

c và Măm ăxu t phát t m t thân chung [7],[11], [12],

[13], [14], [15], [16].
Tuy v y các nhà ph u thu t tim m ch th

ng phân chia h

thành b nănhánhălàă Măvànhăph i,ă Măm ,ă Măliênăth tătr
sau. Vìăđâyălàăb n m ch có đ

ng kính l n, khi t năth

Măvànhă

c,ă Măliênăth t

ngăt căđ u r t nguy

hi m [17], [18], [19].
1.3. L ch s nghiên c u, ng d ng m ch vƠnh.
Nhìn chung h

MV đưăđ

c chú ý nghiên c u t r t s m, n i b t là mô

t c a Galen (129 - 199 sau Công Nguyên), Aristoles (384 - 322ătr

c Công

Nguyên). Tuy v y các mô t c a các tác gi v n mang tính duy tâm, mô t
theo tr căgiácăvàătríăt

ngăt

ng [20] doăđóăk t qu nghiên c u còn nhi u h n

ch [21].
Theo phát hi n c a Leonardo da Vanci (1452 - 1519) tim có hai
nuôiăd

MVă

ng [22], [23]. Hay s mô t m t s bi năđ i gi i ph u c aăcácă MVă

b i Vesalius-A (1514 - 1564) [24], k t qu nghiên c u c a các tác gi đư tr
thành tài li u chính th ng s d ngătrongăđàoăt o bác s kh p châu Âu th i b y
gi . Tuy nhiên n mă1761ăh th ng

MV m i th c s đ

c mô t đ yăđ và

chính xác b i G.P. Morgagni [25]. Nhi u tác gi sau ti p t c nghiên c u, phát
hi n và b sung thêm trong su tăđ u th k 20,ănh ănghiênăc u v các bi n
th gi i ph u c a Grant and Regnier [26] hay nghiên c u d a trên các hình

6
nh ch p m ch c a Mason Sones 1962 [27], (FM. Sones, EK. Shirey 1962)
[28]. Các nghiên c u gi i ph u d a trên ch p m ch này đưăt o ra m tăb

c

ngo t trong nghiên c u v gi i ph u nói chung và m ch máu nói riêng, k
thu tănàyănhanhăchóngăđ
đ

c ph bi n ra toàn th gi i. Hi n nay, hình nh thu

c trên phim ch p m ch v năđ

b nh lý v m ch vàă đ

căcoiălàă“tiêu chu năvàng”ătrongăch năđoánă

c coi là k thu t cung c p nh ng thông tin v gi i

ph u tin c y nh t. M t khác, gi i ph uă MVăcònăđ

c ti n hành kh o sát d a

trên hình nh ch p c t l p vi tính. T khi Godfrey Hounsfield cùng Ambrose
choăraăđ i chi c máy ch p CLVT s nưoăđ u tiên (1/10/1971), các th h máy
ch p c t l p vi tính đưăkhông ng ng c i ti n và nâng c păđ rút ng n th i gian
và t căđ ch p nh m t o ra các hình nhărõănét,ăđ c bi t là v iăcácăc ăquană
luôn chuy năđ ngănh ătim, m ch máu, v i các th h máy CLVT 2, 4, 16, 32,

64, 128, 256, 320 và dãy, hay h th ng ch p hai ngu năn ngăl
cu c cách m ng trong ch năđoánăhình nh, hình nh thuăđ
giá hình thái và tình tr ng t năth

ng, đưăt o ra

c cho phép đánhă

ngă Mănh ăh p hay vôi hoá.

1.4. Gi i ph u các đ ng m ch vƠnh
1.4.1. Nguyên y
Các

MVălàănh ng nhánh bênăđ u tiên c aă Măch , tách t xoang

ch (aortic sinus) hay xoang Valsalva,ă ngayă d

M

i m t ph ng ranh gi i gi a

xoangă Măch vàă Măch lên, m t ph ng này nghiêng ra sau m t góc 300 so
v iăvană Măph i. Trongăkhiăđóăm t ph ng qua ph n n n c a t ng van M ch
l i h p v i nhau m t góc 110 vàăh iăxo n v n [29], [30]. V iăđ căđi m này, nên
MVăph i l i có nguyên y

tr

c, bên ph iă Măph i,ă MVătráiă sau,ăh iă

l ch sang trái so v iă Mă ph i [31], [32]. N u xét m iă t

ngă quană gi a l

nguyên y c aăcácă MVăsoăv i m t ph ng qua n năcácăvană Măch t
ng (m t ph ng xoang - đ ng m ch ch sinus-aortic plane

ngă

hình 1.1) thì v


7
trí l nguyên y c aăcácă MVăcóăth thayăđ i

quanh (trênăhayăd

i) m t

ph ng n n. Tuy nhiên theo nghiên c u c a B. Pejkovic [33] thì s bi năđ i
nàyăc ngăkhông v

t quá 1cm, có t i 71% l tách c aăcácă MVă ngang m c

m t ph ng điăquaăb t do c a van vành,ă19%ăcaoăh năt 0,2 - 10mm, 10%
th păh năt 0,3 - 2mm. V i đa s tr
b t do c a các lá van nên
nhă h

ngă đ n l

th i k tâmătr

ng h p l nguyên y

MVă caoăh nă

th i k tâmăthuăcácăláăvanăthayăđ iăc ngăkhôngă

MV,ă đi uănàyă đưă giúpă íchă choă vi că đ đ yă MVă trongă

ng.

Hình 1.1. Mô ph ng chi u h

ng c a xoang M ch [34]

Hình 1.2. ảình mô ph ng l tách c a các M vành [35]
Khiăphânătíchăl ănguyênă yăc aă cácă MVătheoăm tăph ngăngang cho
th yăcácă MVăcóănhi uăbi n đ iătheoăm tăph ngănày. Theo Pejkovicăđưăch ăraă


8
87%ă MVăph iăn mă ăph năsauăvà ph năgi aăc aăxoangă Măch ph i,ă13%ă ă
ph nătr

c

MVătrái,ă85%ătáchă ăph năsauăho căgi aăxoangă Măch trái và

ch ă 15%ă làă ă ph nă tr

că xoangă Mă ch trái [33]. Nghiênă c uă c a Paolo

Angelini choăth y l ăxu tăphátă MVăkhôngăbaoăgi ăcóăm tăt iăv ătríăđ iădi nă
phíaăsauăthână Măph i,ămàăch ă ăhaiăb ăc aăthână Măph iă[36].
Tr

c

Xoang ch

Rãnh vành

Van ba lá

Xoang

Sau
Măch
Hình 1.3. V trí tách c a MV so v i g c M ch và M ph i [37]
1.4.2.


ng đi
ng m ch vành ph i.
T ăl ănguyênă yă ăxoangă Măch ph i đ ngăm chăđiăh

h

ngăsangăph i,ă

ngăđiănàyăh păv i tr căd căc aă Măch ăm tăgócăkho ngă530 (t ă150 - 1500)

[33]; khi gócănàyăcàngănh năthìă M l iăcàngăđiăsátăvàoăthànhăc aă Măch và
ng

căl i.ăTrongătr

ngăh pă MVăđiăápăsátăvàoăthànhă Măch ăthìă trong thì

t ngă ápă Mă s ă làmă gi mă l uă l

ngă máuă trongă MV.ă âyă c ngă làă nguyênă

nhânăgâyăđ tăt ătrênăb nhănhânătr ătu i [38].


9

Hình 1.4. Mô ph ng đ ng đi MV ph i
1. Bình th ng, 2. i lên, 3. i xu ng, 4. i ngang [36].
N uăsoăv iăm tăph ngăngangăquaăxoangă Măch ,ă MVăph iăxu tăphátă
vuôngăgócăv iăxoangă M ch (góc = 900), ho c MVăti pătuy năv iă Măch ă
(góc < 900).ăTrongătr

ngăh pă Măvànhăcóăđo năn mătr că ti pătrongăthànhă

c aăxoangă Măch thì góc này là 00 [39], [40]. T ănguyênă y,ă MVăph i điă

vòngăsangăbênăph iătheoărưnhăvànhăt iăb ăph iăc aătim [41]. Trongătr
MVăkhôngăv
th tăph iătr

ngăh pă

tăquaăb ăph iăthìănóăch ăđóngăvaiătròănh ă Mănónăhayă Mă

c [36].

aăs ăcác

Măv

tăquaăb ăph i,ăđ nă“vùngăđi m”ătrên

m tă ph ngă hoànhă c aă timă (đi mă g pă nhauă gi aă rưnhă liênă th tă sau và rãnh
vành). Kho ngă20%ă MVăph iăt năh tă ăb ăph iăhayăgi aă b ăph iăvàăvùngă
đi m [15]. T iă vùngă đi mă Mă tách raă choă m tă sauă tâmă th tă tráiă r iă đ iă tênă
thành

Măliênăth tăsau. Trênăđ

ngăđi

Măn măgi aă l păc ătimăvàă láă t ngă

c aăngo iătâmăm căthanhăm c [34].ăKohichiroăIăWasakiăvàăc ngăs ă [42] khi
nghiênă c uă m iă t

ngă quană gi aă môă m ă trongă rưnhă vànhă vàă MVă đưă th yă

r ng nhómăb nhănhânăcóăth ătíchămôăm ătrongărưnhăvànhăl năh nă100 ml thì
cóăcácăb nhălýă MVăcaoăh nănhómăcóăth ătíchănh ăh nă100 mlănh ăm căvôiă
hóa.ă i uănàyăchoăth yăm iăt

ngăquanăch tăch ăgi aăđ

đ ăb nhălýăv iăđ ăd yăcácămôăquanhă M.

ngăkínhă MV,ăm că


10
ng m ch vành trái



o nă thână chungă MVă tráiă sauă nguyênă yă cóă h

ngă điă h pă v iă tr că

d căc aă Măch ăm tăgócăvàoăkho ngă380 (t ă10ă- 900) [36].

Hình 1.5. Mô ph ng bi n đ i g c xu t phát c a đo n thân chung
B. So v i xoang M ch , A. So v i M ch [36].
Mă m ă vàă Mă liênă th tă tr

că làă haiă nhánhă đ

MV trái; sauătáchăhaiănhánhăđiănuôiăd
chúng ch yătheoăhaiăh

că táchă t ă thână chungă

ngăchoăhaiăvùngăc ătimăkhácănhau,ă

ngăvàă t oăv iănhauăm tăgócăkho ngă860 (60 - 1200)

[33]. Theoănghiênăc uăth cănghi măc aăJingliangăDongăgóc này c ngăcó giá
tr ătrungăbìnhă750 (t ă70ă- 1200) [43].

Hình 1.6. Mô ph ng góc gi a M m và M liên th t tr

c [43]

Các tác gi nghiên c u v giá tr c a góc t o b i gi aă Măm ăvàă Mă
liên th t tr

căđưăch ra r ng giá tr c a góc này càng l n thì s l uăthôngămáuă

trong n i m ch càng t t và phân b máuăđ u vào c haiă M,ăcác m ch ít g p
t năth

ngăh năkhiăgócănàyănh [44], [33].


11
1.4.3. Phân nhánh và đo n
 Theo gi i ph u

- MV ph i tách các nhánh.
+ Nhánh nón đ ngăm chă(conusăbranch), đâyăth

ngălàănhánhăbênăđ uă

tiênăc aă MVăph iă(53,34%), nh ngăcóă45 - 50%ăt ătáchătr căti păxoangă Mă
ch ph i [45], [30]. Trong tr

ngă h pă nhánhă nónă xu tă hi nă đ ng th iă c ă ă

MVăph iăvàă MVătráiăthì haiănhánhăth

ngăn iăv iănhauăt oănênăvòngăn iă

quanhă nónă Mă ph iă (vòngă Vieussens)ă [46], [25]. Nhánhă nónă điă h
tr

c,ăsangătráiăvàăxu ng d

ngă raă

i,ăh păv iă MVăph iăm tăgócăt ă65ă - 850, n uă

nhánh nón táchăt ăxoangă Măch thìănhánhăm chănàyăh păv iăxoangă Măch
m tăgócăkho ngă70o. Tuy nhiên, nhánh nón th

ngălà nhánhăm chănh ,ăđ

ngă

kính trung bình 0,5 - 2,1mm [45], [46].
+ă

ngăm chănútăxoangănh (sino-atrial node branch), hayăcònăđ

căcoiă

nh ăm tă Mănh làăcácănhánhăm chăcóă50 - 65%ătáchăt ăđo năđ uăc aă MVă
ph i,ă ngayă sauă nguyênă yă c aă Mă nón,ă 35 - 45%ă đ
[15], [47]. Nhánh này điăgi aăti uănh ăph i và

că táchă t ă Mă m [37],

Măch ,ăt iăph năn năti uănh ,ă

quanhăph năth păt nhăm chăch ătrên,ăt năh tăgi a t nhă m ch (TM) ch ătrên và
tâmănh ăph i.
+ Các nhánh nh (atrial branches), đâyă làă nh ngă nhánhă m chă nh ,
đ

ngăkính kho ngă1mm,ăs ăl

ngăkhôngăh ngăđ nhăt ă1 - 3ănhánh,ătáchătr că

ti păt ă MVăph iătrongărưnhăvành,ăcác nhánh này phânăb ăch ăy uăvàoăm tă
tr

cătâmănh ăph i.
+ Cácănhánhăth tă(ventricular branches), g mănhánhătr

căvàănhánhăsau

th tăph i.ăCácănhánhănàyătáchăt ăđo năg n,ăđo năxaăc aă Măvànhăph i,ăđiăh
v ăm mătim,ăs ăl

ngăvàăkíchăth

ngă

căt ăl ăngh chăv iă Măb ăph i [36].

+ Nhánh b ăph i (right marginal branch),ătáchătr căti păt ă MVăph i,ă
v ătrí táchăth

ngăt iăv ătríă Măv

làănhánhăm chăcóăkíchăth

tăquaăb ăph iăc aătim.ă Măb ăph iăth

ngă

căl n,ăđiăd cătheoăb ăph iă(điăgi a m tăhoànhăvàă


12
m tă căs

n),ăh

ngăv ăm mătim,ăcóăth ăcóăhaiă Măđiă ăm tătr

căvàăm tăsauă

c aăb ăph i [47], [15].
+ Nhánh nútănh ăth t, là nhánh bên mà 80%ăđ

cătáchăt ă MVăph i,ă

20%ăt ă Măm , khiă Măđiăvàoăvùngăđi măc aătim [35], các nhánh phânăb ă
nuôiăd

ngăchoănútănh ăth t [48].
+ Nhánh liên th t sau (posterior interventricular branch), là nhánhăt nă

c aă MVăph iă 70 - 80% s ătr
nhánhă m

ngăh pănh ngăc ngăcóăth ălàănhánhăt năc aă

MVă trái [26]. Nhánh này g nă nh ă t oă nênă m tă góc vuông v iă

MVăph iăvàăđiăvàoătrongărưnhăliênăth tăsauăr i t năh tă ăđ nhătim,ăn iănóăti pă
n iăv iă Măliên th tătr

c.ăTrênăđ

ngăđi, nhánh này tách ra các nhánh phân

b ăvàoănútănh ăth t,ăph năsauăc aăváchăliênăth t [48].

+ăNhánhăth tătráiăsauăth

ngăti păt căđiătheoăh

ngăc aă Măvànhăph iă

trongărưnhăvànhăsangătrái,ăr iăchoăcácănhánhăvàoăm tăsauăth tătrái.ă

Hình 1.7. Các nhánh MV [37]
- M liên th t tr

c (Left anterior descending - M xu ng tr

c trái)

Là m t trong hai nhánh t n c aăthânăchungă MVătrái,ă80%

M điăt

rãnh vành, ti păh
th tătr

căh

ng v iăđo n thân chung, điăh

ng sang ph i theo rãnh liên

ng v m m tim [49],ă Măcóăth t n h t

tr

c khiăđiăđ n m m