Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi

Ngày soạn: 10 -10 - 2010
Ngày dạy: 18 - 10 - 2010
Tiết theo PPCT: 38_ Đọc văn
Tên bài: Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi
(Bảo kính cảnh giới bài 43)
I/. Mục Tiêu bài học
Giúp HS:
1. Về kiến thức:
- Cảm nhận đợc vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè:căng tràn sức sống và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với nhân
dân, đất nớc của Nguyễn Trãi.
- Thấy đợc đặc sắc nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi:thất ngôn xen lục ngôn dồn nén cảm xúc, cách ngắt nhịp, cách dùng từ ngữ
hình ảnh sống động.
2. Về kĩ năng:
Rèn khả năng đọc hiểu một bài thơ Nôm Đờng luật
3. Về t tởng:
- Bồi dỡng tình yêu thiên nhiên đất nớc, tình cảm gắn bó với cuộc sống của nhân dân.
- Tích hợp giáo dục t tởng đạo đức Hồ Chí Minh từ những điểm tơng đồng giữa hai tâm hồn nghệ sĩ bình dị đời thờng, yêu
thiên nhiên, luôn trăn trở vì dân, vì nớc, nghị lực sống phi thờng vợt lên trên mọi hoàn cảnh. Từ đó xác định một động lực
phấn đấu cho học sinh: noi theo để xứng đáng là thế hệ tiếp nối, chủ nhân của thời đại mới.
II/. phơng tiện thực hiện
- SGK, SGV Ngữ văn 11 tập 1
- Hình ảnh minh họa
- Thiết bị dạy học cơ bản: phấn, bảng, máy chiếu...
- Các kiến thức đã học của học sinh có liên quan
- Các tài liệu tham khảo khác
1
III/. Cách thức tiến hành
Sử dụng thích hợp các hình thức dạy học: nêu vấn đề, phân tích gợi mở, đối thoại, thảo luận nhóm.
IV/. Tiến trình lên lớp
1. Bớc 1: ổn định tổ chức ( 1 phút ): kiểm tra sĩ số, sơ đồ lớp.
2. Bớc 2: Kiểm tra bài cũ ( 4 phút ): Kiểm tra việc học bài cũ và vở soạn của HS .

CH1( dành cho HS trung bình): THCS em ó hc vn bn tỏc phm no ca Nguyn Trói?
CH2 ( dành cho HS khá, giỏi): Học xong hai văn bản Nớc Đại Việt ta và Bài ca Côn Sơn em biết đợc nét đẹp chính nào
trong thơ văn của Nguyễn Trãi ?
3. Bớc 3: Bài mới:
* Lời vào bài:
* Bài giảng:
ppTG Hoạt động
của thầy và trò
Trọng tâm
kiến thức cần truyền đạt
Nội dung tích hợp
5ph
Câu hỏi :
Dựa vào tiểu dẫn SGK hãy
giới thiệu khái quát về tập
thơ Quốc âm thi tập và
bài thơ Cảnh ngày hè ?
I.Tìm hiểu chung
1 . Tập thơ Quốc âm thi tập
- Là tập thơ Nôm, gồm 254 bài
- Nội dung: vẻ đẹp con ngời Nguyễn Trãi
- Nghệ thuật: sáng tạo trong thể thơ Đờng luật
- Bố cục: 4 phần ( SGK)
-> đặt nền móng cho thơ tiếng Việt.
2. Bài thơ Cảnh ngày hè
2
25ph
Câu hỏi: Đọc và cảm nhận bài
thơ: Em hãy tái hiện bức
tranh cảnh ngày hè ?

Gợi mở 1: Nhận xét tác dụng
của các biện pháp dùng từ,
đặt câu, nhịp thơ ?
Gợi mở 2: Từ đó cho thấy nhà
thơ đã tái hiện cảnh vật qua
hình ảnh, màu sắc, hơng vị,
âm thanh, trạng thái nh thế
nào ? Có phải chỉ có thiên
nhiên không hay còn có con
ngời? Thiên nhiên là chính
hay con ngời là chính?

- Là một bài trong phần đầu
Vô đề của tập thơ Quốc âm thi tập
- Nằm ở vị trí thứ 43, trong mục
Bảo kính cảnh giới(gơng báu răn mình)
II. Đọc hiểu văn bản
1. Cảnh ngày hè:
Con ngời thi nhân đang rỗi rãi hóng mát suốt
ngày dài.
Cây hòe xanh từ tán lá giơng lên che rợp
Cây thạch lựu trớc hiên nhà nở hoa nh đang phun
màu đỏ.
Sen hồng trong ao đã ngát mùi hơng
Tiếng ve kêu inh ỏi nh tiếng đàn bên lầu cao lúc
mặt trời sắp lặn.
Trong tâm t của nhà thơ vang lên : Tiếng đàn
của Nghiêu, Thuấn và hình ảnh xã hội lý tởng
dân giàu đủ khắp đòi phơng .
-> Hình ảnh, màu sắc, hơng vị đặc trng cho

mùa hè: các tính từ chỉ màu sắc: lục (xanh
đậm), đỏ, hồng : gam màu mạnh, hài hòa gợi
ý thức thái độ nghiêm khắc
với bản thân, giữ gìn phẩm
chất đạo đức cách mạng của
Hồ Chí Minh: Tự khuyên
mình, Nghe tiếng giã
gạo, 4 câu đề từ tập Nhật
kí trong tù
3
cảm giác tơi tắn rực rỡ, các từ láy lao xao, dắng
dỏi gợi sự nhộn nhịp tấp nập
- > âm thanh mạnh, dứt khoát, liên tục, nhịp
nhàng, trầm bổng ngân dài, vang xa, tín hiệu của
cuộc sống dân dã nơi làng quê thanh bình
-> trạng thái của cảnh vật: Thời gian cuối ngày
nhng sự sống thì không dừng lại.
* Các động từ mạnh: đùn đùn, giơng, phun, tiễn,
kết hợp đảo ngữ, và cách ngắt nhịp, đối xứng gợi
liên tởng về trạng thái của cảnh: sức sống tiềm
tàng từ bên trong tuôn trào mạnh mẽ, không
ngừng nh tràn khắp không gian, thấm vào vạn
vật
* ngắt nhịp ở câu 3, 4: 3/4 khác với nhịp 4/3
thông thờng của thơ Đờng luật, có tác dụng nhấn
mạnh, làm nổi bật cảnh vật; nghệ thuật đối xứng
giữa hai câu có tác dụng làm tăng thêm vẻ rộn
ràng cho cảnh
* Đảo ngữ, đa từ láy, tính từ lao xao, dắng
dỏi lên đầu câu nhấn mạnh âm thanh sự sống

của con ngời nhộn nhịp, tấp nập đậm đà hơi thở
cuộc sống.
4
Câu hỏi: Từ sự phân tích trên,
theo em cảnh ngày hè ở đây
có gì đặc sắc ?
=> Bài thơ trớc hết là một bức tranh đẹp về
thiên nhiên và cuộc sống ngày hè đợc phác họa
từ gần đến xa, từ hẹp đến rộng, từ cụ thể trớc mắt
đến trừu tợng xa xôi bằng mọi giác quan thị giác
, thính giác, khú giác cùng những liên tởng tinh
tế, có sự hòa hợp giữa thiên nhiên cảnh vật và sự
sống con ngời với những nét rất đặc trng từ cây
cối lá hoa, đến hơng vị, màu sắc, âm thanh, ánh
sáng. Tất cả đều tơi tắn, sôi động rộn ràng, căng
tràn sức sống. Nhờ đó tác động vào mọi giác
quan ngời đọc khơi gợi những rung cảm mãnh
liệt. Hè mà không bức bối, cuối ngày mà không
gợi buồn bã lụi tàn.
-> Cảnh vật và bút pháp vừa kế thừa truyền
thống thơ ca dân tộc và vừa có sự sáng tạo gần
với thơ hiện đại.
2. Con ng ời nhà thơ:
5