SKKN một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3 4 tuổi

1. PhÇn më ®Çu
1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp:
Như chúng ta đã biết bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ em là trách nhiệm của
xã hội, của nhà trường và của mỗi gia đình. Đối với việc giáo dục và phát triển kỹ
năng sống cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non thông qua các hoạt động học cũng như
hoạt động chơi, giao lưu của trẻ hàng ngày ở trường, trong gia đình giữ vai trò vô
cùng quan trọng trong sự phát triển về mọi mặt cho trẻ như: Thẩm mỹ, đạo đức, trí
tuệ, thể lực và lao động. Thông qua các hoạt động hàng ngày như hoạt động học tập
mang tính nghệ thuật, giúp trẻ hoàn thiện hơn nhân cách cũng như kỹ năng sống của
mình ngay từ lứa tuổi mầm non. Trong xã hội hiện nay, giáo dục kỹ năng sống đã
trở thành một nhu cầu thiết yếu. Bởi sự bùng nổ của thông tin, với những suy thoái
về đạo đức, với những đua đòi của thế hệ trẻ, cùng với những mặt trái của công
nghệ thông tin, mặt trái của xã hội, với muôn ngàn cạm bẫy … giới trẻ hiện nay tiếp
cận rất nhiều loại tác động, tốt có, xấu có, thường xuyên chịu tác động đan xen của
những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn bị đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những
giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực từ gia
đình và xã hội. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non ngày càng trở nên thiết
yếu nhằm góp phần đào tạo “Con người mới với đầy đủ các mặt: Đức, trí, thể, mỹ.
Như Bác Hồ đã từng nói: “Vì lợi ích 10 năm trồng cây - Vì lợi ích trăm năm trồng
người”. Sở dĩ Bác nói như vậy là để khẳng định một lần nữa với chúng ta rằng việc
giáo dục trẻ để trẻ trở thành những công dân tốt cho xã hội cho đất nước là một
nhiệm vụ hàng đầu.
Giáo dục “Kỹ năng sống” cho trẻ là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội
hiện đại . Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp
trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ, cảm nhận thành những khả năng thực thụ, giúp
trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các tình huống khác nhau trong cuộc sống .
Một cá nhân nếu có đầy đủ kiến thức trong cuộc sống nhưng lại chưa có kỹ năng
cuộc sống ( Bao gồm rất nhiều kỹ năng ) và biết sử dụng linh hoạt kỹ năng này thì
không đảm bảo cá nhân đó có thể đưa ra các quyết định hợp lý, giao tiếp có hiệu quả

1

và có mối quan hệ tốt với mọi người. Kỹ năng sống chính là năng lực tâm lý xã hội
để đáp ứng và đối phó những yêu cầu và thách thức trong cuộc sống hàng ngày.
Một nghiên cứu gần đây về sự phát triển trí não của trẻ cho thấy khả năng giao tiếp,
khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù
hợp và biết tự cách giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập rất quan trong đối
với trẻ. Chính vì vậy, việc đi sâu lồng ghép dạy kỹ năng sống cho trẻ phù hợp với
từng độ tuổi từ lứa tuổi mầm non vô cùng cần thiết và đó cũng là một trong những
nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2019 - 2020.
Kỹ năng sống của trẻ bao gồm rất nhiều kỹ năng : Kỹ năng giao tiếp ứng xử,
kỹ năng vệ sinh, kỹ năng thích nghi với môi trường sống, kỹ năng hợp tác chia sẻ..
Dạy kỹ năng sống cho trẻ là truyền cho trẻ những kinh nghiệm sống của người lớn.
Nhằm giúp trẻ có những kỹ năng đương đầu với những khó khăn trong cuộc sống.
Trẻ biết vận dụng, biến những kiến thức của mình để giải quyết những khó khăn
trong cuộc sống cho phù hợp.
Muốn vậy, người lớn phải tạo cho trẻ có môi trường để trải nghiệm, thực
hành. Nhưng trên thực tế, trong xã hội hiện nay các gia đình thường chú trọng đến
việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến phát triển các kỹ năng cho trẻ. Luôn
bao bọc , nuông chiều, làm hộ trẻ khiến trẻ ỷ lại, ích kỷ, không quan tâm đến người
khác và các kỹ năng trong cuộc sống rất hạn chế. Khó khăn cho trẻ trong việc có
tình huống bất ngờ xảy ra.
Để giúp trẻ có kỹ năng sống không có nghĩa là phải dạy trẻ những gì cao siêu
vượt quá tầm hiểu biết của trẻ, mà chúng ta giúp trẻ trải nghiệm những hoạt động
hàng ngày của một xã hội thu nhỏ như: Làm việc, sinh hoạt, vận động, giao tiếp
trong cuộc sống, xoay quanh bản thân, gia đình, và môi trường xã hội, những người
lạ không quen biết. Để giúp trẻ sống hài hòa, thích nghi và thoải mái trong đời sống
xã hội, biết cách đối phó với những tình huống bất thường phát sinh hay không bị
mất bình tĩnh trước những nguy cơ đột ngột,.. trẻ cần được học và rèn luyện ngay từ
nhỏ, từ những bản năng tự nhiên như việc học ăn, học nói, học đi, đứng, ngủ nghỉ,..

đến việc học để có kiến thức và nhận thức về bản chất của cuộc sống, tôn trọng môi

2


trường sống, môi trường thiên nhiên xung quanh ta, và giao tiếp, ứng xử trung thực,
khôn ngoan, lịch sự với mọi người.
Giáo dục kỹ năng sống trên thực tế lớp của tôi trẻ chưa được mạnh dạn tự tin,
khả năng tự phục vụ kém, trong khi tham gia các hoạt động trẻ chưa đoàn kết, hợp
tác trong khi học và chơi. Vậy làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi
có hiệu quả và giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất về mọi mặt, đó là câu hỏi
luôn đặt ra cho tôi. Từ những trăn trở suy nghĩ trên tôi đã chọn đề tài: “Một số biện
pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi” để nghiên cứu.
1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp:
Xuất phát từ vai trò quan trọng của “Giáo dục kỹ năng sống” đối với trẻ, tôi
thấy việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một việc làm vô cùng quan trọng và có ý
nghĩa. Nhưng làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ một cách có hiệu quả?
Điều này quả không dễ dàng đối với tất cả các giáo viên mầm non.
Với đề tài này tôi biết đã được nhiều đồng nghiệp nghiên cứu, nhưng với tôi
đề tài này nó có những điểm mới: Tôi dành sự quan tâm và hình thành ở trẻ những
kỹ năng sống như: Giáo dục kỹ năng sống sẽ bắt đầu từ “động tác”, những hành vi
lễ giáo của trẻ. Ví như với bản thân, trẻ biết tên mình, vị trí của mình ở trường, ở
nhà, biết cách đi, đứng ngồi lịch sự, yêu thương quí mến những người thân. Rồi biết
thưa gửi, vâng dạ, không nói trống không, không nói leo, biết xưng hô thân mật.
Giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không
nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống,
khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ.
1.3. Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến, giải pháp
Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt
động dạy kỹ năng sống được hội đồng khoa học nhà trường xếp loại tốt và áp dụng

ở trường Mầm non nói chung và lớp mẫu giáo Bé tôi đang dạy nói riêng. Áp dụng
rộng rãi các trường MN trong toàn huyện, toàn tỉnh và đăng trên trag Web.
2. Néi dung
2.1. Thực trạng nghiên cứu nội dung:
1. Thực trạng.
3


Kỹ năng sống là gì? Là những kỹ năng cần có cho hành vi lành mạnh cho
phép bạn đối mặt với những thách thức của cuộc sống hằng ngày.
Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non là ta nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong
cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm.
Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em phải hết sức đơn giản và gần gũi
với trẻ.
Chúng ta dạy kỹ năng sống cho trẻ chính là chúng ta dạy trẻ biết sự hợp tác,
tự kiểm tra, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp.
Trẻ sẽ học cách có được những mối liên kết mật thiết với các bạn khác trong
lớp, biết chia sẻ, chăm sóc, lắng nghe, trình bày và diễn đạt được ý của mình trong
nhóm bạn.
Và điều quan trọng và chúng ta mong muốn là sẽ giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi
tiếp nhận các thử thách mới qua việc phát triển các kỹ năng cho trẻ.Nếu chỉ suy
ngẫm và trò chuyện thôi thì chưa đủ , cần có các kỹ năng ứng dụng vào thực tế.
Ngày nay trẻ cần được trải nghiệm, hiểu kết quả của hành vi ứng xử và muốn chủ
động đưa ra những quyết định có sức ảnh hưởng lớn .
Năm học 2019 - 2020 tôi được phân công giảng dạy lớp mẫu giáo bé 3-4 tuổi
với tổng số là 25 cháu. Tuy nhiên trong quá trình rèn kỹ năng sống cho trẻ tôi đã gặp
những thuận lợi và khó khăn sau:
a.Thuận lợi.
Bản thân tôi được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của ban giám hiệu nhà trường
về sự đầu tư và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm và cung cấp

đầy đủ các trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi, nhất là hoạt động “Xây dựng môi trường
xanh, sạch, đẹp, an toàn và hiệu quả”, đây chính là hoạt động để giáo viên rèn luyện
kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống cho trẻ, thói quen và kỹ
năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm, rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe,
kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích khác:
rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các
tệ nạn xã hội.

4


Trẻ đã học qua lớp nhà trẻ nên đã có kiến thức và kỹ năng nhất định. Trẻ
mạnh dạn ham học hỏi và thích khám phá tìm hiểu thế giới xung quanh trẻ.
Giáo viên đều đạt trình độ chuẩn và trên chuẩn, nhiệt tình tâm huyết với
nghề.
Luôn luôn được sự quan tâm, chia sẻ và ủng hộ của phụ huynh.
Trường học nơi tôi công tác là ngôi trường được xây khang trang sạch sẽ nên
thuận lợi trong việc thực hiện nội dung xây dựng môi trường giáo dục sạch đẹp, an
toàn cho trẻ.
b. Khó khăn.
Về phía các bậc cha mẹ trẻ luôn nóng vội trong việc dạy con, do đó khi trẻ về
nhà mà chưa biết đọc, viết chữ, hoặc chưa biết làm toán thì lo lắng một cách thái
quá! Đồng thời lại chiều chuộng, cung phụng con cái khiến trẻ không có kỹ năng tự
phục vụ, chỉ chú ý đến khâu dạy, không chú ý đến con mình ăn, uống như thế nào,
trẻ có biết sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống hay không? Và vì sao
chúng ta cần những đồ dùng, vật dụng đó? Những đồ dùng đó để làm gì?
Một số phụ huynh đi làm ăn xa để các cháu ở nhà với các anh chị hoặc ông bà
đã già, thời gian phụ huynh quan tâm đến trẻ còn ít, không dành thời gian trò chuyện
để tìm hiểu tâm tư nguyện vọng của trẻ để giáo dục trẻ mà chỉ biết chiều theo mọi
đòi hỏi của trẻ, trẻ được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ cần. Ví dụ: Trẻ chỉ cần

đòi mua đồ chơi nào đó là được đáp ứng ngay mà không biết điều đó có phù hợp với
hoàn cảnh kinh tế của bố mẹ hay không, khi được món đồ chơi đó trẻ cũng không
biết cảm ơn bố mẹ….Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho trẻ thiếu
kỹ năng sống.
Mặc dù nhà trường đã hỗ trợ và đầu tư, tuy nhiên kinh phí trong việc tổ chức
một số các hoạt động ngoại khoá vào các ngày lễ, ngày tết nhằm dạy kỹ năng sống
cho trẻ còn hạn chế và chưa thường xuyên.
Giáo viên chưa hiểu nhiều về nội dung phải dạy trẻ lứa tuổi mầm non những
kỹ năng sống cơ bản nào, chưa biết vận dụng từ những kế hoạch định hướng chung
để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm non.
5


Đa số giáo viên lớn tuổi có nhiều kinh nghiệm nhưng việc đổi mới phương
pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý
thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh còn gặp nhiều khó khăn; giáo
viên trẻ tuổi ít hơn năng động, sáng tạo, mới vào nghề nhưng trình độ chuyên môn
còn hạn chế, nhưng lại gặp khó khăn trong công tác bồi dưỡng do nhận thức về
nghề chưa sâu sắc.
Từ những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện, tôi đã suy nghĩ,
nghiên cứu tài liệu để tạo điều kiện thuận lợi giúp cha mẹ dạy trẻ mầm non các kỹ
năng sống ”
* Kết quả khảo sát thực tế: Khi chưa thực hiện đề tài kết quả như sau:
TT
1
2
3
4
5
6

7
8

Mức độ nội dung khảo sát
+ Mạnh dạn tự tinh
+ Kỹ năng hợp tác
+ Phát âm rõ lời
+ Kỹ năng tự lập, tự phục vụ
+ Lễ phép
+ Kỹ năng vệ sinh
+ Kỹ năng thích khám phá học

Không đạt

Đạt
Số lượng
12/25
10/25
9/25
11/25
17/25
18/25

%
48%
40%
36%
44%
68%
72%

Số lượng
13/25
15/25
16/25
14/25
8/25
9/25
11/25

%
52 %
60 %
64 %
56 %
32 %
28%
44 %

14/25
56%
hỏi
+ Kỹ năng tự kiểm soát bản thân 13/25
52%
12/25
48%
- Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy những biện pháp thông thường, chưa có

biện pháp mới tác động thì chất lượng đạt được trên trẻ về các mức độ trung bình và
yếu còn ở mức rất cao, số trẻ kỹ năng tự phục vụ và hợp tác còn thấp. Vì vậy tôi đã

suy nghĩ trăn trở làm thế nào để có biện pháp hữu hiệu nhất trong việc thực hiện
nâng cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi có kỹ năng sống đạt hiệu quả cao.
2. Các giải pháp
2.1. Lập kế hoạch cho trẻ luyện tập thường xuyên để phát triển các kỹ
năng sống.
Tổ chức các hoạt động cho trẻ luyện tập thường xuyên đóng vai trò chủ đạo
trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Ở lứa tuổi mẫu giáo 3-4 tuổi, khả năng tập
trung chú ý và ghi nhớ có chủ định rất kém. Trẻ nhanh nhớ nhưng cũng nhanh quên.
6


Nếu các kỹ năng chúng ta dạy trẻ không được cũng cố bằng cách luyện tập thường
xuyên thì chúng sẽ dần mất đi. Ngược lại nếu ta có kế hoạch cho trẻ luyện tập
thường xuyên thì các kỹ năng đó sẽ thành kỹ xảo, phát triển bền vững và không bị
lãng quên. Việc tổ chức cho trẻ luyện tập phải có kế hoạch cụ thể, được tiến hành
thường xuyên và không ngừng sáng tạo, có như vậy mới gây được hứng thú cho trẻ.
Ví dụ: Hàng tuần vào sáng thứ 2, tôi thường tổ chức hoạt động trò chuyện
cùng trẻ khoảng 10 phút với tên mục là “Chuyện của bé” nhằm phát triển kỹ năng
giao tiếp cho trẻ. Qua hoạt động này trẻ biết tự giới thiệu mình, biết lắng nghe, biết
dùng ngôn ngữ của mình để kể về những chuyện trong 2 ngày nghỉ ở nhà của bé hay
trao đổi cùng cô về chủ đề đang học. Cuối tuần cho trẻ nhận xét câu chuyện nào hay
nhất sẽ đựơc nhận phần thưởng của cô.( Phần thưởng có thể là một bông hoa , một
bức tranh vẽ một con vật hay một hạt giống cây nảy mầm….Các phần thưởng được
thay đổi theo từng chủ đề). Kết quả, trẻ lớp tôi rất hứng thú khi tham gia buổi trò
chuyện đầu tuần. Trẻ đã có thói quen trước khi nói biết thưa cô, chào bạn và đặc biệt
rất mạnh dạn tự tin khi kể “chuyện của mình” cho bạn nghe.
Trong giờ hoạt động chiều của mỗi ngày, sau khi cho trẻ ôn bài cũ hoặc làm
quen với bài mới, tôi luôn dành thời gian khoảng 10 phút để tổ chức cho trẻ luyện
tập thực hành các kỹ năng dưới dạng trò chơi. Cụ thể:
Chiều thứ 2, tôi thường tổ chức cho trẻ thực hành các kỹ năng chăm sóc bản

thân như rửa tay, lấy nước uống, cho đồ vào cặp….Mỗi hoạt động tôi chọn một trò
chơi khác nhau.
Đối với trẻ mầm non, rèn kỹ năng sống cho trẻ là rèn luyện kỹ năng ứng xử
hợp lý các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc sinh hoạt theo
nhóm , rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ bảo vệ sức khoẻ,kỹ năng phòng chống
tai nạn , rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hoá ….
Một trong những kỹ năng đó là kỹ năng phòng chống tai nạn, biết tự bảo vệ
mình vô cùng cần thiết. Ngay từ nhỏ, trẻ cần được giáo dục kỹ năng ứng biến khi
gặp các tình huống khó khăn . Đó chính là những kỹ năng mà trẻ cần được trang bị
để đề phòng bất trắc xảy ra.

7


Với trẻ mẫu giáo bé, trẻ còn nhỏ tuổi , kinh nghiệm sống chưa có nên kỹ năng
phòng chống tai nạn ở trẻ còn hạn chế . Trẻ chưa nhận thức được mối nguy hiểm
xảy ra xung quanh trẻ và cách nhận biết, phòng tránh và xử lý cho phù hợp.
Chính vì vậy, với nội dung này, ngay từ đầu năm học cùng với giáo viên trong
lớp, tôi đã suy nghĩ, nghiên cứu đưa ra những nguy cơ cụ thể có thể xảy ra mất an
toàn với trẻ và đưa vào dạy trẻ ở mọi thời điểm trong ngày. Những nội dung đó
được gắn vào các chủ điểm trong năm một cách phù hợp.
Khi đã đưa ra được những nội dung phù hợp với trẻ thì việc lựa chọn phương
pháp, biện pháp để chuyển tải đến trẻ đạt hiệu quả tối ưu nhất cũng rất quan trọng.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mầm non là tư duy trực quan hình tượng,
những kiến thức giáo dục cho trẻ phải cụ thể, gần gũi dễ hiểu đối với trẻ. Chính vì
vậy, tôi đã lựa chọn những phương pháp sau để dạy trẻ:
* Thông qua việc tạo tình huống cụ thể :
Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ không an
toàn và cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với những lời dặn dò
nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ ,câu chuyện, bài hát có nội dung

giáo dục dạy trẻ. Song trên thực tế, trong chương trình có rất ít bài hát, bài thơ,
câu chuyện có nội dung đó . Vì vậy, trong năm học này, tôi nghiên cứu lựa chọn
những tình huống bất trắc thường xảy ra đưa ra những tình huống cụ thể để dạy trẻ
có kỹ năng ứng biến khi gặp tình huống khó khăn, biết cách

suy nghĩ và giải

quyết .
Ví dụ, với chủ điểm “Bản thân”. Trước đây, thông qua câu chuyện “Chú vịt
xám” hoặc nội dung bài hát “Đàn Vịt con” chúng tôi chỉ dùng lời giáo dục trẻ:
“Khi đi công viên hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được
chạy lung tung để khỏi bị lạc” chứ chưa dạy trẻ nếu chẳng may xảy ra sẽ phải xử lý
như thế nào.
Với cách giáo dục như vậy tôi thấy kết quả đạt trên trẻ chưa đạt hiệu quả.
Trẻ ghi nhớ một cách thụ động, và thường chóng quên. Và điều cốt yếu trẻ không
hiểu cốt lõi của vấn đề là tại sao không nên làm như vậy và nếu xảy ra thì phải làm
thế nào. Do đó bây giờ ngoài việc giáo dục như vậy vào giờ hoạt động chiều, tôi
8


đã đưa ra tình huống “Khi bé bị lạc mẹ trong siêu thị - bé sẽ làm gì ? Tôi đã cho trẻ
suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết của riêng trẻ. Lắng nghe ý kiến của trẻ,
cho trẻ suy nghĩ và trả lời theo ý kiến của mình, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi :
Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra
phương án tối ưu nhất :
Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, không khóc và chạy lung tung mà hãy đứng
yên tại chỗ chờ. Vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé. Hoặc bé có thể đến chỗ
chú bảo vệ, cô bán hàng trong siêu thị ở gần chỗ đó để nhờ gọi điện thoại, hoặc
thông báo lên loa để tìm bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có
hứa sẽ đưa về với bố mẹ. Vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc

làm hại bé. Với tình hình phức tạp trong xã hội hiện nay, nhiều tình huống bất trắc
có thể xảy ra đối với trẻ như bị bắt cóc , xâm hại .. Tôi đã đưa ra những tình huống
để dạy trẻ như :
“Nếu có người không quen biết cho bé quà bé nên làm như thế nào ? Ở
tình huống này, với lứa tuổi của trẻ trên thực tế trẻ rất thích khi được cho quà và sẽ
không biết tại sao không được nhận.
Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu “ Nếu đó là kẻ
xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé”. Tôi phân tích , giải thích cho trẻ và giúp trẻ có
phương án giải quyết đó là :
Tuyệt đối không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu tẩm
thuốc mê và trúng mưu của kẻ xấu.
Khi gặp trường hợp này bé nên nói “ Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu
không cho nhận quà của người lạ”.
+ Với chủ điểm “Gia đình”, ngoài việc giáo dục trẻ nhận biết và tránh những đồ
dùng nguy hiểm như bàn là, phích nước, bếp đang đun . Tôi đưa tình huống trẻ biết
tránh những mối nguy hiểm khác như:
“Nếu con đang ở nhà một mình , có người đến gọi mở cửa con sẽ làm gì ?
Tôi cho trẻ nói suy nghĩ , cách giải quyết của mình. Trong khi thảo luận với trẻ tôi
gợi mở :cũng có trường hợp kẻ xấu có thể gây hại cho bé hoặc lấy trộm đồ của gia
đình cũng chính là người thu tiền điện, nước hoặc chính là người quen biết với bố
9


mẹ bé để giúp trẻ suy đoán tìm cách giải quyết. Sau đó cô giúp trẻ rút ra phương án
tối ưu nhất trong trường hợp này :
Tuyệt đối không mở cửa, kể cả đó có thể là người quen của bố mẹ, người thu
tiền điện, nước. Nếu có người lớn ở trên gác chưa biết thì gọi xuống , còn nếu không
có ai ở nhà thì hẹn họ nhắn lại gì hoặc tối đến gặp bố mẹ.
Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà.
Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy

cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra . Tôi đã đưa tình
huống :
“Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?” Qua
tình huống này tôi dạy trẻ :
Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, Hãy
hét to để báo với người nhà và những người xung quang có thể nghe thấy. Nếu
không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm.
Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ
thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách
giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng
chính là kinh nghiệm mà ta cần dạy trẻ . Thông qua hoạt động đó cũng giúp trẻ có
sự tư duy lôgích, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh
nghiệm trong cuộc sống.
* Thông qua nội dung các câu chuyện :
Xuất phát từ đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe kể chuyện.
Nội dung các câu chuyện thường để lại ấn tượng cho trẻ khó phai mờ. Chính vì vậy
tôi đã sáng tác một số câu chuyện lồng vào đó các tình huống để giáo dục trẻ.
Giúp trẻ tiếp nhận một cách hứng thú, tự nguyện.
- Ở chủ điểm “ Nước và mùa hè”. Với đặc thù trẻ đang sống ở thành phố,
vì vậy ngoài việc giáo dục trẻ tránh xa ao, hồ, hố nước nguy hiểm mà môi trường
sống của trẻ ít gặp. Thì nhà vệ sinh cũng nhiều tình huống có thể gây nguy hiểm
cho trẻ. Chính vì vậy, tôi đưa ra những tình huống để dạy trẻ cách sử dụng an toàn

10


trong phòng tắm bằng cách đưa vào câu chuyện để trẻ rút ra bài học kinh nghiệm
cho mình
Ví dụ: Khi dạy trẻ cách mặc áo, tôi cho trẻ chơi trò chơi “Ai nhanh hơn, khéo
hơn”, cách chơi như sau: Cho 2 trẻ lên thi mặc áo, đầu tiên tôi gợi mở, giới thiệu với

trẻ các thao tác mặc áo sau đó tổ chức cho trẻ chơi. Cả lớp đếm ngược cùng cô từ 10
đến 1, khi nghe hết giờ phải dừng tay, cô và các bé kiểm tra kết quả và tặng quà.
Việc xác định nội dung cho trẻ thực hành, tôi dựa trên nguyên tắc cho trẻ làm quen
từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Chẳng hạn, cũng dạy trẻ cách mặc áo
nhưng tuần đầu tôi dạy trẻ cách mặc áo có khuy bấm, tuần tiếp theo tôi dạy trẻ cách
mặc áo có khuy cài và những tuần sau là áo có khoá kéo. Lúc đầu trẻ thực hiện rất
vụng về lúng túng nhưng do luyện tập thường xuyên và có kế hoạch nên các thao tác
của trẻ dần chính xác hơn. với cách tổ chức có hệ thống và linh hoạt như vậy trẻ lớp
tôi đã có kỹ năng chăm sóc bản thân tương đối tốt.
Chiều thứ 4, tôi tổ chức cho trẻ xem băng đĩa hoặc tranh ảnh có kèm những
câu chuyện về các hành vi ứng xử đúng sai giữa con người với con người, giữa con
người với môi trường xung quanh trong chủ đề. Qua đó giáo dục trẻ kỹ năng ứng xử
phù hợp với xung quanh.
Ví dụ: Dạy trẻ biết xếp ghế đúng nơi quy định như xếp nhẹ nhàng, không gây
ồn, khi xếp ghế ngồi học phải xếp thẳng hàng theo đúng tổ của mình, khi ngồi ăn
ghế phải xếp sát bàn, khi ra về phải xếp ghế vào góc lớp. Hoặc khi xếp dép phải xếp
kẹp đôi, tổ chim non xếp ngăn trên của giá dép, tổ hoa hồng xếp ngăn giữa, tổ thỏ
con xếp ngăn dưới… Nhờ được tham gia và nhắc nhở thường xuyên nên ý thức của
trẻ trong việc chấp hành các quy tắc cô đưa ra rất tốt.
Chiều thứ 6, tôi tổ chức cho trẻ sắp xếp lại đồ dùng đồ chơi ở các góc nhằm
phát triền kỹ năng hợp tác và rèn thói quen sống gọn gàng ngăn nắp. Những tuần
đầu, tôi cho trẻ quan sát cô và nghe cô giải thích vì sao phải làm như vậy? Cách sắp
xếp như thế nào cho đẹp? Những tuần tiếp theo tôi chia tổ, yêu cầu mỗi tổ tự xếp
mỗi góc chơi, thi xem đội nào xếp đúng, xếp đẹp và nhanh nhất. Rõ ràng khi tham
gia hoạt động này, các kỹ năng hợp tác của trẻ được phát triển. Trẻ biết giúp đỡ nhau
và nhắc nhở nhau cùng hoàn thành nhiệm vụ một cách nhanh chóng. Từ việc tổ
11


chức thường xuyên như vậy, các mối quan hệ cũng như kỹ năng làm việc nhóm của

trẻ được củng cố, bên cạnh đó đồ dùng đồ chơi của lớp tôi luôn được xếp gọn gàng,
ngăn nắp và rất khoa học.Với biện pháp này, các kỹ năng cần có luôn được củng cố
và hoàn thiện một cách chính xác.
2.2: Xác định nhiệm vụ cơ bản trong việc dạy trẻ kỹ năng sống
Giáo viên có thể làm được gì để dạy kỹ năng sống cho trẻ? Giáo viên cần
tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích
cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu, tiềm năng sáng
tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, phải giáo dục trẻ như thế nào
để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc sống.
Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo
dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng đều
các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy
tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng
vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau.
Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những bạn
khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết lắng
nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ khác nhau,
giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều này liên quan tới
việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người xung quanh,
cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ đó như thế nào? Cần chuẩn
bị cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong việc ăn uống để
chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi không đẹp của trẻ.
Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, trao
đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ tại nhà,
bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
2.3. Cụ thể hóa nội dung của những kỹ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy
trẻ.
+ Kỹ năng sống tự tin : Một trong những kỹ năng đầu tiên cần chú tâm là phát
triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả
12

về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kỹ năng sống này
giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi.
+ Kỹ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giúp trẻ học
cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này.
Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn.
+ Kỹ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong
những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được
học, sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của
trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu
mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán
trước được.
+ Kỹ năng giao tiếp: cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của
mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của mình trong
thế giới xung quanh nó.
Đây là một kỹ năng cơ bản và khá quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính
yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa
học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ
trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu
tố cần thiết để giúp trẻ sẳn sàng học mọi thứ.
Ví dụ: Giờ đón trẻ tôi trò chuyện cùng trẻ về cách giao tiếp để tự bảo vệ
mình:
Nếu lạc đường con sẽ tìm đến ai để hỏi? con hỏi như thế nào? Nếu bị ai bắt nạt con
kêu cứu như thế nào? Hay có khách đến lớp các con phải làm gì?...
Ngoài ra, ở trường mầm non giáo viên cần dạy trẻ nghi thức văn hóa trong ăn
uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay
sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật
dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ
nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, cảm

ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người lớn
dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh.
13


2.4. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi. Phát triển các kỹ
năng sống qua việc tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong
nhà trường.
Từ việc phối hợp với phụ huynh, tôi có thêm thông tin về các kỹ năng sống
của trẻ ở nhà . Từ đó tôi có kế hoạch cụ thể và lựa chọn phương pháp giáo dục kỹ
năng sống cho trẻ phù hợp bằng cách giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi
nơi.
Để việc làm có hiệu quả, trước tiên tôi thực hiện nghiêm túc chế độ giờ giấc
trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Đây là một trong những nhân tố giáo dục có tác
dụng thúc đẩy mạnh mẽ phẩm chất cá nhân, khả năng tuân thủ yêu cầu của người
lớn và khả năng định hướng về thời gian cho trẻ. Tôi đã căn cứ vào nội dung cụ thể
của từng hoạt động để lựa chọn nội dung lồng ghép cho phù hợp.
Thông qua giờ đón trẻ, tôi lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ ( Biết
lễ phép chào cô, chào bố mẹ, hỏi han bạn….Hoặc tôi lồng ghép kỹ năng tự phục vụ
bản thân và chấp hành quy định của lớp.
Ví dụ: Tôi dạy trẻ biết cất cặp vào giá, biết xếp dép lên giá, đi vệ sinh đúng
nơi quy định…..)
Thông qua hoạt động có chủ định, đây là một trong những hoạt động để tôi
tích hợp có hiệu quả nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Tôi căn cứ vào nội
dung của từng tiết học để tích hợp một cách hài hoà, không ôm đồm.
Ví dụ: Qua việc trò chuyện quan sát Cầu trượt. Trẻ nhận biết được một số
nguyên nhân gây ngã, gây tai nạn và biết cách phòng tránh nguy cơ gây ngã. Các kỹ
năng tôi dạy trẻ đó là:
Kỹ năng giao tiếp: Trẻ biết lắng nghe cô, bạn, nêu ý kiến, chia sẻ thông tin.
Kỹ năng xử lý tình huống: Khi ngồi trên cầu trượt bé cần làm gì?( Vịn hai tay

vào 2 thành của cầu trượt, rồi đẩy người cho trượt xuống. Nếu bạn nào trượt nhanh
bị ngã thì thì bạn chơi cùng nhanh chóng đở bạn dậy hoặc chạy đến gọi cô …)
Kỹ năng ra quyết định: Làm gì hay không làm gì để phòng tránh ngã?
( Không trượt quá nhanh, không xô đẩy bạn khi ngồi trên Cầu trượt, vịn chắc thanh
cầu trượt…)
14


Ví dụ : Qua tiết học KPKH: Trò chuyện một số bộ phận trên cơ thể, tôi dạy
trẻ kỹ năng sau: Kỹ năng chăm sóc bản thân: Trẻ có một số kỹ năng và có ý thức giữ
gìn, bảo vệ các bộ phận trên cơ thể. Kỹ năng giao tiếp tự tin: Khi trả lời phải đứng
thẳng, mắt nhìn thẳng vào cô, nói to, rõ ràng….Kỹ năng tuân thủ quy tắc giờ học
như muốn nói phải giơ tay, chờ đến lượt cô mời mới được nói, không nói leo, tập
chung chú ý nghe cô…Chính vì thế trẻ lớp tôi học rất ngoan, trong giờ học biết chú
ý lắng nghe, tuân thủ theo sự hướng dẫn của cô và đặc biệt rất tự tin khi trả lời câu
hỏi cô đưa ra.
Thông qua hoạt động ngoài trời tôi đã lồng ghép dạy trẻ nhiều kỹ năng khác
nhau.
Ví dụ: Thông qua giờ hoạt động góc, chúng ta biết rằng: “Trẻ học bằng chơi,
chơi mà học”. Vì thế qua việc tham ra chơi ở các góc thì các kỹ năng sống đựơc trẻ
tiếp thu một cách dễ dàng nhất. Hoạt động chủ đạo của trẻ mầm non đó là hoạt động
vui chơi, “Học mà chơi, chơi mà học”. Trong quá trình vui chơi trẻ được thể hiện
mình. Đồng thời vui chơi cũng giúp trẻ được ôn luyện, củng cố những kiến thức đã
được học của trẻ giúp trẻ ghi nhớ lâu nhất những gì trẻ tiếp thu được. Khi nội dung
chơi lành mạnh hình thành cho trẻ có thái độ tích cực đối với hiện thực, có tinh thần
trách nhiệm với người khác, có lòng thương người…Thông qua chơi hình thành
những hành vi xã hội, hình thành những phẩm chất đạo đức quý giá và đúng đắn.
Xuất phát từ đặc điểm trên của trẻ tôi nhận thấy trong quá trình hướng dẫn trẻ chơi,
thông qua trò chơi người giáo viên tác động lên mọi mặt của cá nhân trẻ và đặc biệt
là hành vi lễ giáo của trẻ. Do vậy không thể cho trẻ chơi tự do mà cô giáo hướng

dẫn trẻ chơi để kịp thời uốn nắn những hành vi chưa tốt của trẻ.
Ví dụ: Qua góc chơi phân vai mẹ con, trẻ học được các kỹ năng như: Kỹ
năng giao tiếp ( giao tiếp giữa mẹ với con, trẻ biết nói nựng con, dặn dò con), kỹ
năng chăm sóc ( biết lấy nước cho con uống, xúc bột cho con ăn), kỹ năng hợp tác
( trẻ học được cách chơi trong nhóm như biết trò chuyện chia sẻ với bạn bên
cạnh…. Sau khi chơi xong trẻ biết cất đồ chơi đúng nơi quy định.
Không chỉ ở góc phân vai trẻ mới học được các kỹ năng sống mà ở tất cả các
góc chơi khác thì các kỹ năng của trẻ đều có thể được cũng cố và phát huy.
15


Ví dụ: Ở góc xây dựng, trẻ có kỹ năng hợp tác, làm việc theo nhóm. Trẻ ở lớp
tôi đã biết tự phân vai chơi cho nhau và chơi rất đoàn kết, không tranh giành đồ chơi
của nhau và đã biết cùng nhau tạo nên công trình đẹp.
Qua việc tổ chức bữa ăn cho trẻ, tôi tập cho trẻ làm một số công việc tự phục
vụ qua đó hình thành ở trẻ một số kỹ năng sử dụng đồ dùng ăn, uống đúng cách và
hành vi văn hoá văn minh như:
Cách dùng ca, cốc, bát, thìa.
Cách rót nước, chia thức ăn.
Chuẩn bị bàn ghế cho bữa ăn (gấp khăn lau, tự chia đĩa, chia bát…)
Trẻ được tập luyện một số thói quen hành vi văn minh trong ăn uống ( Trẻ
biết mời cô, mời bạn, biết vệ sinh cá nhân trước và sau khi ăn, biết giữ vệ sinh
chung và hành vi văn hoá như không nói chuyện khi ăn, ho hoặc ngáp phải quay ra
ngoài đồng thời lấy tay che miệng, biết nhặt cơm rơi bỏ vào đĩa và lau tay…)
Khi tổ chức giấc ngủ cho trẻ, tôi dạy trẻ biết tự mình lấy cất gối đúng nơi quy
định, biết lau chùi chân trước khi lên sạp, đi nhẹ, nói khẽ, không làm ồn khi bạn
đang ngủ.
Ngoài ra tôi còn lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào các hoạt động
khác trong ngày như ăn phụ chiều, hoạt động chiều, vệ sinh, trả trẻ....Bằng việc tạo
tình huống có vấn đề để trẻ suy nghĩ và giải quyết qua đó trẻ được cũng cố các kỹ

năng của mình.
Tóm lại, cần giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mọi lúc mọi nơi, đảm bảo tính
liên tục để mỗi kỹ năng, phẩm chất mới được hình thành sẽ trở thành thói quen,
thành thuộc tính vững chắc trong nhân cách trẻ. Tuy nhiên không nên lạm dụng tích
hợp quá nhiều sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động chính cũng như sẽ gây
tâm lý nặng nề cho trẻ khi tham ra vào các hoạt động đó. Sau mỗi hoạt động, tôi
nhận xét đánh giá các kỹ năng đạt được trên trẻ bởi đây cũng là một trong những
biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ rất hiệu quả.
Nội dung phong trào“ Xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp, an toàn và hiệu
quả”, trong đó có nội dung: Nhà trường cần tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể
thao một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh.
16


Tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù
hợp với lứa tuổi của học sinh.
Làm đồ chơi dân gian; sáng tác bài hát, điệu múa thể loại dân ca cho trẻ ở lứa
tuổi mầm non.
Tăng cường tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, vui chơi
giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non. Đưa ca dao hò khoan Lệ
Thuỷ vào chương trình giáo dục trẻ.
Duy trì biện pháp tăng cường cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong giờ hoạt
động ngoài trời, trẻ được xem các câu chuyện cổ tích, hỏi đáp về nội dung các câu
chuyện.
Tổ chức các hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với
lứa tuổi của trẻ mầm non. Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia hoạt động đa
dạng và phong phú của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá nhân trong
việc giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ.
Tổ chức hoạt động nghệ thuật cho trẻ, tổ chức hoạt động phát triển tư duy để
phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống tự tin, phát triển tình cảm, nhận thức ở

trẻ.
Tổ chức văn nghệ gồm nhiều thể loại, đa dạng nội dung, hình thức biểu diễn
nhằm huy động sự tham gia của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá
nhân trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ và
qua đó tuyên truyền về hiệu quả giáo dục mầm non
Đồng thời hàng tuần vào sáng thứ hai tổ chức cho toàn trường tập thể dục buổi sáng
qua những các nền nhạc, qua đó giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động và giáo dục
trẻ lòng yêu quê hương, đất nước.
2. 5. Tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng sống cơ bản.
Trước hết, giáo viên, phụ huynh phải là tấm gương cho trẻ noi theo, luôn gương
mẫu, yêu thương, tôn trọng và đối xử công bằng với trẻ, tạo điều kiện tốt nhất để trẻ
được vui chơi, học tập với môi trường an toàn, thân thiện.
Cô giáo và cha mẹ cần thống nhất phương pháp để giáo dục trẻ như vậy trẻ mới học
và áp dụng được các kỹ năng trong cuộc sống hàng ngày.
17


Bên cạnh việc dạy trẻ ở trường, tôi cũng chú trọng đến việc trao đổi với phụ
huynh để cùng phối hợp dạy kỹ năng sống cho trẻ. Tuyên truyền cho phụ huynh
hiểu không nên làm hộ con, phải dậy trẻ tính tự lập từ bé. Trẻ càng được hướng dẫn
sớm về cách tự vệ , nhận biết những mối nguy hiểm từ xung quanh và cách xử lý thì
sẽ vững vàng vượt qua những thử thách trong mọi tình huống. Điều đó được chứng
minh rõ ràng từ thức tế. Chính vì vậy, cách bảo vệ trẻ tốt nhất chính là dạy trẻ biết
cách tự bảo vệ bản thân.
Việc dạy trẻ những kỹ năng đó phải là một quá trình . Nhiều phụ huynh cho
rằng con mình còn quá bé để hiểu được những điều đó cũng như nghĩ rằng trẻ mẫu
giáo vẫn được sống trong sự bao bọc , bảo vệ tuyệt đối của bố mẹ. Những trên thực
tế, không phải lúc nào cha mẹ cũng ở bên con khi có tình huống xấu.
Thời gian gần đây, có nhiều trẻ em bị lạm dụng, xâm hại thân thể lại chính là
người thân quen như bạn bố mẹ, hàng xóm quen biết.. Chính vì vậy, người lớn phải

khéo léo, tế nhị kể cho con nghe những tình huống xấu có thể gây hại cho bé và
giúp con biết cần xử lý như thế nào. Cô giáo phối hợp cùng phụ huynh khéo léo dạy
trẻ cách giữ gìn và bảo vệ các cơ quan, bộ phận trên cơ thể. Giúp trẻ chủ động , cảnh
giác với tình huống khi có người quan tâm thái quá đến cơ thể của trẻ. Dạy trẻ một
số cách phản kháng và bảo vệ bản thân.
Trong cuộc sống hàng ngày, nên dạy trẻ cách xử lý những tình huống bất trắc
mà trẻ có thể gặp phải dưới hình thức trò chuyện, tạo tình huống, gợi mở giúp trẻ
tìm ra cách giải quyết. Không áp đặt, cấm đoán trẻ .
Thay vì “ Con không được làm thế này, thế kia “ thì ta nên đưa ra các tình huống cụ
thể thông qua thực tế giúp trẻ hiểu tại sao không được làm như thế, nếu xảy ra thì sẽ
phải làm như thế nào ?
Chính từ những suy nghĩ tìm cách xử lý ở các tình huống cụ thể đó giúp trẻ
dần có kỹ năng suy đoán, biết áp dụng những kiến thức kinh nghiệm mình đã có để
tìm cách giải quyết . Từ đó trẻ có thể vận dụng với những tình huống khác trong
thực tế hàng ngày mà trẻ gặp . Dần hình thành cho trẻ những kinh nghiệm, những
kỹ năng biết bảo vệ mình trong cuộc sống sau này.

18


Song song với việc thực hiện biện pháp giáo dục trên, là giáo viên chủ nhiệm
lớp, tôi luôn ý thức được tầm quan trọng của việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà
trường. Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ không phải là chuyện một sớm một chiều mà
là cả một quá trình. Các kỹ năng sống phải được giáo dục, rèn luyện đồng nhất thì
mới bền vững và thành kỹ xảo. Nếu chỉ dạy kỹ năng sống cho trẻ ở trường thôi thì
chưa đủ. Bên cạnh đó, môi trường gia đình rất thích hợp để giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ. Trẻ được tiếp thu các kỹ năng thông qua gia đình một cách tự nhiên, nhẹ
nhàng mà lại hiệu quả cao. Mặt khác, nuôi dạy con luôn là mối quan tâm hàng đầu
của các bậc phụ huynh nhất là trong thời buổi hiện nay, ai cũng muốn con mình đạt
thành tích cao trong học tập cũng như trưởng thành hơn về mặt nhân cách. Tuy

nhiên việc làm thế nào để có thể giúp trẻ phát huy được khả năng tiềm ẩn? Làm thế
nào để trẻ có những kỹ năng sống tốt nhất thì nhiều phụ huynh còn lúng túng trong
vấn đề này. Trên thực tế nhiều phụ huynh chưa có kiến thức về kỹ năng sống, không
biết kỹ năng sống bao gồm những kỹ năng nào? Cần giáo dục trẻ từ đâu, dạy trẻ
những gì? Chính vì vậy mà tôi phải tuyên truyền đến các bậc phụ huynh để họ hiểu
tầm quan trọng của kỹ năng sống, những kiến thức cần dạy trẻ, phương pháp dạy trẻ
như thế nào để trẻ tiếp thu một cách thoải mái, tự nhiên. Việc tuyên truyền đến các
bậc phụ huynh được tiến hành trong giờ đón, trả trẻ, thông qua bảng tuyên truyền,
thông qua việc mời phụ huynh tham quan hoặc tham ra trực tiếp vào các hoạt động
của lớp hay thông qua buổi họp phụ huynh. Cụ thể:
Thông qua giờ đón trẻ, tôi đã trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khoẻ, vệ
sinh cá nhân, những phản ứng kém linh hoạt cũng như những kỹ năng của trẻ để
cùng phụ huynh giáo dục trẻ, giúp trẻ chủ động trong các hoạt động..
Tuyên truyền để các bậc phụ huynh hiểu rằng : Giáo dục kỹ năng sống là giúp
trẻ nâng cao năng lực để tự lựa chọn giữa những giải pháp khác nhau. Quyết định
phải xuất phát từ trẻ . Nội dung giáo dục phải xuất phát từ chính nhu cầu và kinh
nghiệm của trẻ . Trẻ cần có điều kiện để cọ sát các ý kiến khác nhau, trao đổi kinh
nghiệm, tập tành, thực hành và áp dụng.
Thông qua các buổi họp phụ huynh, tôi cũng đã chủ động lồng ghép nội dung
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ đến các bậc phụ huynh.
19


Cha mẹ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc
tham gia vào quá trình giáo dục trong nhà trường. Giáo viên mời cha mẹ tham gia
vào các buổi trao đổi, tọa đàm, tham gia đầy đủ các buổi họp phụ huynh học sinh và
dự một số hoạt động học của trẻ ở lớp.
Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn luyện đạo đức
cho trẻ, giúp trẻ hoàn thiện mình, biết đọc sách, dạy trẻ yêu thương bạn bè, yêu
thương con người. Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các truyện bằng tranh tùy theo lứa

tuổi, gợi mở tính tò mò, ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.
Khi còn nhỏ cha mẹ cần dành ra 15 phút / ngày để trò chuyện, đọc sách cho
trẻ nghe các loại sách phù hợp với lứa tuổi. Khi trẻ có thể tự đọc được lúc đó việc
đọc sách trở thành là niềm vui có giá trị và có ý nghĩa hơn giúp trẻ phát triển sự ham
hiểu biết, tìm tòi phát triển nhân cách của trẻ.
Cô giáo, cha mẹ giúp trẻ phát triển sở thích, ý thích của mình và đảm bảo
rằng người lớn có thể cung cấp thêm phương tiện để trẻ thực hiện ý thích đó.
Ví dụ: như trẻ thích vẽ, ngoài việc cho trẻ học năng khiếu vẽ thì cô giáo, cha
mẹ có thể cho trẻ thêm bút màu, giấy vẽ và hãy chỉ cho trẻ cách lưu giữ các bức
tranh để tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính trẻ hoặc triển lãm tranh của trẻ
ở góc nhỏ trong nhà.
Cô giáo, cha mẹ cần dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống, biết cách
sử dụng các đồ dùng ăn uống; hơn nữa trẻ sẽ được dạy cách sử dụng các đồ dung
đúng chức năng một cách chính xác và thuần thục.Việc này được thực hiện trong
giờ học, giờ sinh hoạt hàng ngày của trẻ tại lớp và trong bửa cơm gia đình.
Cụ thể: Trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ
đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn
nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, không vội vã,
không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu…
tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỷ năng tự phục
vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
Bên cạnh đó, yêu cầu phụ huynh phối hợp cùng cô giáo trong việc thống nhất
phương pháp giáo dục trẻ:
20


Tin tưởng vào trẻ và năng lực của trẻ.
Tôn trọng ý kiến của trẻ, không áp đặt ý kiến của mình .
Không nói dài và nói nhiều , không đưa lời giải đáp có sẵn mà hãy đưa câu hỏi
để trẻ tự tìm tòi.

Không vội vàng phê phán đúng - sai mà kiên trì giúp trẻ biết tranh luận và có
thể đưa ra kết luận của mình.
2.6. Thực hiện nhiệm vụ dạy trẻ kỹ năng sống.
Tôi thực hiện kế hoạch giáo dục, kế hoạch đánh giá trẻ bằng việc bảng đánh
giá trẻ, quan sát ghi chép hàng ngày từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan
hệ với cô, với bạn, ghi chép những kỹ năng trẻ đạt được trong mỗi ngày làm căn cứ,
thước đo để đánh giá cuối mỗi độ tuổi, cuối giai đoạn phát triển của trẻ theo từng độ
tuổi. Cũng từ biện pháp này, giáo viên sẽ có điều kiện lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để
đánh giá trẻ, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các biện pháp giáo dục từng trẻ
vì trẻ con rất khác nhau và giúp trẻ hình thành các kỹ năng sống.
Nhiều bậc cha mẹ rất e ngại khi tham gia vào quá trình giáo dục trẻ, hơn nữa
phần lớn cha mẹ thường lúng túng khi lựa chọn hình thức thực hiện. Tôi đã trang bị
các bảng thông tin dành cho phụ huynh , các bậc cha mẹ có thể đọc, quan sát theo
dõi dễ dàng giúp nhà trường tuyên truyền đến cha mẹ của trẻ những kết quả giáo
dục ở con mình, tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi hai chiều với các bậc cha mẹ
những vấn đề có liên quan đến trẻ, các thông tin của lớp, thông tin sức khỏe, ngược
lại các bậc cha mẹ có thể ghi chép những yêu cầu, đề nghị, thông tin cần trao đổi với
giáo viên.
Nhằm tạo môi trường đọc sách cho con trẻ, tôi đã trang bị, đóng các kệ sách
thư viện tại góc học tập, trang trí đẹp với nhiều tên gọi khác nhau theo chủ đề : “Thư
viện trường mầm non”; “tủ sách gia đình”; “dinh dưỡng trẻ thơ”; “những con vật
đáng yêu”; thiết kế phân chia nhiều ngăn để sách, truyện nhiều kích cở, vừa tầm trẻ.
Khuyến khích các bậc cha mẹ tăng cường đọc sách cho trẻ nghe.
Tham gia hội thảo“ Trường học thân thiện, an toàn và hiệu quả” khi nhà
trường tổ chức. Đây cũng là cơ hội giúp tôi đúc rút kinh nghiệm mà tôi đang nghiên
cứu, khai thác để đánh giá kết quả, rút ra bài học kinh nghiệm.
21


Lập kế hoạch, phổ biến những thông tin hỏi đáp trong việc thực hiện xây

dựng phong trào“ Trường học xanh, sạch, đẹp, an toàn và hiệu quả”; lập phương án
triển khai đến giáo viên, nhân viên về công tác đảm bảo an toàn cho trẻ, xây dựng
các tiêu chí đánh giá và thực hiện cam kết đảm bảo an toàn cho trẻ giữa Hiệu trưởng
và giáo viên, nhân viên nhằm giúp đội ngũ có định hướng thực hiện kế hoạch cụ thể
và đạt kết quả.
Trang trí sân trường các khẩu hiệu nhắc nhở giáo viên, người lớn phải gương
mẫu như: “Mỗi cô giáo là tấm gương sáng về đạo đức, tự học, sáng tạo” bằng chính
hình ảnh giáo viên và học sinh của trường, đặc biệt chú ý đưa hình ảnh đẹp của các
trẻ giúp trẻ tự điều chỉnh hành vi, giúp trẻ thể hiện bản thân và luôn biết giữ gìn, là
điều kiện để khen ngợi sự cố gắng của trẻ.
3. Hiệu quả sáng kiến:
Sau một thời gian thực hiện các biện pháp nêu trên, lớp tôi đã đạt được
những kết quả như sau:
* Về phía học sinh
100% trẻ đều được cô giáo và cha mẹ tạo mọi điều kiện khuyến khích khơi dậy
tình tò mò, phát triển trí tưởng tượng, năng động, mạnh dạn, tự tin.
100% trẻ có thói quen lao động tự phục vụ, được rèn luyện kỹ năng tự lập; kỹ
năng nhận thức.
Trẻ đi học đều đạt tỷ lệ 98% trở lên, trẻ chăm ngoan đạt từ 99% trở lên và ít gặp
khó khăn khi ở lớp, trẻ có kỹ năng lao động tự phục vụ, trực nhật, sắp xếp bàn ăn, tự
xếp khay để khăn ăn, tự chuẩn bị khăn ăn, bát, thìa ….trong các giờ ăn, tự xếp chăn
và gối trước và sau khi ngủ ...
Trẻ được rèn luyện kỹ năng xã hội, kỹ năng gia tiếp chung
Đa số trẻ có các kỹ năng học tập tốt, biết cố gắng hoàn thành công việc của mình
đến cùng, biết kết hợp với nhóm bạn trong các hoạt động hàng ngày
100% trẻ khỏe mạnh, sạch sẽ, mạnh dạn, hồn nhiên.
Trẻ có ý thức học tập tốt, biết lao động tự phục vụ bản thân, có thói quen vệ sinh
ở mọi lúc, mọi nơi.

22

Trẻ mạnh dạn, tự tin trao đổi ý kiến của mình và chia sẻ ý kiến của mình với bạn,
với cô.
Trẻ biết hợp tác tốt với bạn khi chơi trong nhóm.
Với việc áp dụng các giải pháp vào tình hình thực tế ở lớp kết quả đạt được khá
mĩ mãn, cụ thể như sau:
Bảng đối chứng số liệu đầu năm so với Cuối học kì I:

Nội dung và mức độ khảo sát
+ Mạnh dạn tự tinh
+ Kỹ năng hợp tác
+ Phát âm rõ lời
+ Kỹ năng tự lập, tự phục vụ
+ Lễ phép
+ Kỹ năng vệ sinh
+ Kỹ năng thích khám phá học hỏi
+ Kỹ năng tự kiểm soát bản thân

Đầu năm
Đạt
SL
%
12/25
48%
10/25
40%
9/25
36%
11/25

44%
17/25
68%
18/25
72%
14/25
56%
13/25
52%

Cuối học kì II
Đạt
SL
%
25/25
100%
25/25
100%
24/25
96%
25/25
100%
25/25
100%
25/25
100%
25/25
100%
25/25
100%

* Về phía giáo viên.
Bản thân tôi nắm rất chắc nội dung, phương pháp để giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ. Tự tin sáng tạo hơn trong việc dạy kỹ năng sống cho trẻ
Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh, tạo được uy tín, tiềm năng đối với phụ huynh.
Qua các đợt thanh tra, kiểm tra định kỳ, đột xuất của ngành, lớp được xếp loại
Tốt.
* Về phía phụ huynh :
Phụ huynh thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ,
luôn quan tâm đến sự phát triển sau này của con em mình.
Phụ huynh thường xuyên phối hợp chặt chẽ với cô trong việc dạy trẻ các kỹ năng
sống, trao đổi với giáo viên thông qua nhiều hình thức
Giao tiếp giữa bố mẹ và con gần gũi hơn, ít la mắng hơn, hướng dẫn trẻ để trẻ tự
đi lây đồ dùng phục vụ bản thân.
3. KẾT LUẬN
23


3.1. Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp
Để thực hiện tốt “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi”
trước hết giáo viên không chỉ nghiên cứu nắm vững, mục đích, yêu cầu của hoạt
động, mà còn cần phải nắm chắc được các phương pháp và biện pháp thực hiện giúp
trẻ lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, không gò bó, áp đặt. Giúp trẻ hiểu bài sâu
hơn, và vận dụng những điều đã học vào thực tế hằng ngày của trẻ.
Sau khi khảo sát thực tế trên tôi khắc phục những hạn chế và tiến hành thực
hiện biện phát mới. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là quá trình giáo dục
lâu dài, ở mọi lúc mọi nơi và rất quan trọng vì giáo dục mầm non là cấp học đầu
tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân tạo những tiền đề cho việc hình thành nhân
cách con người mới. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi thông qua mọi
hoạt động trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày ở trường mầm non và ở gia đình trẻ.

Vì vậy để giáo dục trẻ 3-4 tuổi kỹ năng sống ngay từ nhỏ giúp trẻ hiểu biết về môi
trường giáo dục và môi trường xã hội, có ý thức, hành vi tốt và biết sống thân thiện,
có trách nhiệm với cộng đồng xã hội.
Trẻ em như một tờ giấy trắng, ngây thơ, trong trắng nếu ta viết lên đó những
điều tốt thì trẻ sẽ tốt, nhưng khi ta viết lên đó những điều xấu thì tương lai của các
em sẽ không tốt đẹp. trẻ em góp phần không nhỏ trong việc tiếp nối, lĩnh hội những
tri thức mới là nền tảng của sự phát triển của đất nước sau này. Giáo dục trẻ biết
chào hỏi khi gặp người lớn, biết dạ thưa khi trả lời, biết nhận lỗi và nói lời xin lỗi,
cám ơn đúng tình huống. Giáo dục trẻ biết xếp hàng chờ tới lượt, không tranh giành
đồ chơi của bạn, biết chia sẽ, nhường nhịn và giúp đỡ bạn cùng chơi. Môi trường
trong nhà trường phải theo phương châm lấy trẻ làm trung tâm, tạo cho trẻ biết cách
giải quyết vấn đề. Môi trường hoạt động để giáo dục trẻ ở đó người lớn phải luôn
mẫu mực và làm gương cho trẻ noi theo. Tạo môi trường thân thiện với trẻ, gần gũi
thương yêu và luôn giúp đỡ trẻ thấy tự tin , thoải mái. Việc dạy cho trẻ biết lễ phép
không chỉ có tác dụng uốn nắn khuôn khổ cho trẻ từ nhỏ mà còn có tác dụng giúp
cho trẻ ngoan ngoãn và nghe lời cô giáo và bố mẹ nhiều hơn.
Với vai trò là người làm công tác giáo dục tôi nhận thức đúng đắn về vai trò
và tầm quan trọng của công tác giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Qua việc áp dụng
24


những biện pháp mới, tôi thấy trẻ linh động hơn, nhanh nhẹn hơn, Nhân cách ý chí
tình cảm của trẻ được hình thành. Bằng sự chủ động linh hoạt vận dụng các nội
dung giáo dục kỹ năng sống vào các hoạt động khác nhau làm cho trẻ hứng thú, tập
trung, giúp trẻ thể hiện được sự khéo léo, óc tưởng tượng, sự giao lưu giữa bạn bè.
Giáo viên sáng tạo hơn trong việc làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, biết tìm ra các giải
pháp để thực hiện tốt chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Bản thân tôi sẽ cố gắng học
hỏi hơn nữa để tìm ra những giải pháp tối ưu nhằm đem lại kết quả tốt nhất cho trẻ.
Cần khẳng định việc đứa trẻ thích nghi nhanh hay chậm, hình thành những kỹ
năng sống diễn ra lâu hay mau phụ thuộc rất nhiều vào mức độ đúng đắn trong việc

chuẩn của người lớn đối với đứa trẻ và góp phần hình thành cho trẻ những hành vi
văn minh để dần dần hoàn thiện nhân cách tốt đẹp của truyền thống con người Việt
Nam phù hợp với mọi chuẩn mực đạo đức xã hội một cách tự nguyện.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng trong việc dạy trẻ kỹ năng
sống lớp mẫu giáo bé trong năm học vừa qua. Kính mong sự góp ý chân thành của
hội đồng khoa học để bản thân có thêm nhiều kinh nghiệm vào giảng dạy tốt hơn.
3.2. Kiến nghị, đề xuất:
Để thực hiện tốt hoạt động Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ Mầm non trong
giai đoạn hiện nay thông qua việc thực hiện các biện pháp trên đã phần nào đạt được
một số kết quả như đã nêu. Bản thân xin có một số đề xuất sau :
* Đối với trường:
Cần tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập ở các đơn vị bạn để trao
đổi, học hỏi kinh nghiệm.
Đầu tư kinh phí mua một số trang thiết bị phục vụ hoạt động kĩ năng sống.
Có các biện pháp, kiến nghị để mở các lớp bồi dưỡng kỹ năng sống cho đội
ngũ giáo viên.
* Đối với Phòng Giáo dục:
Cần tăng cường hơn nữa các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng sống….
Cung cấp các tiến bộ khoa học kỹ thuật như: Học tập qua băng hình, đĩa ghi
hình...để cung cấp thêm tư liệu cho giáo viên.

25