Một Số Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Sử Dụng Vốn Tại Công Ty Cổ Phần TM - XNK Thuận Thành

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan b n lu n v n nƠy lƠ công trình nghiên c u khoa h c, đ c l p
c a tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n v n lƠ trung th c vƠ có ngu n g c rõ
ràng.
Tác gi lu n v n

ÂU THÀNH

i

T


L I CÁM

N

Tác gi xin trơn tr ng cám n các th y, cô vƠ các đ ng nghi p t i phòng
h c vƠ Sau đ i h c đóng góp Ủ ki n cho vi c so n th o tƠi li u H
Lu n v n th c s nƠy.

ii

Ơo t o

i

ng d n trình bƠy


M CL C

L I CAM OAN .............................................................................................................i
L I CÁM N ................................................................................................................. ii
DANH M C CÁC CH

VI T T T ..............................................................................v

DANH M C CÁC B NG .............................................................................................vi
PH N M
CH

U .............................................................................................................1

NG 1 C S Lụ LU N V S

D NG V N TRONG DOANH NGHI P .....6

1.1 Khái ni m v v n trong doanh nghi p ..................................................................6
1.1.1 Khái ni m v n ........................................................................................... 6
1.1.2 Vai trò c a v n .......................................................................................... 6
1.1.3 Phơn lo i v n ............................................................................................. 7
1.2 S c n thi t ph i nơng cao hi u qu s d ng v n .................................................9
1.2.1 Hi u qu s d ng v n ................................................................................9
1.2.2 S c n thi t ph i nơng cao hi u qu s d ng v n .....................................9
1.3 S d ng v n trong doanh nghi p ........................................................................10
1.3.1 Chi phí s d ng v n ................................................................................10
1.3.2 Các ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n ............................................16
1.3.3 H th ng đòn b y trong doanh nghi p ....................................................22
1.3.4 C c u ngu n v n ....................................................................................25
1.3.5 Ngu n tƠi tr v n c a doanh nghi p ....................................................... 26
CH

NG 2 TH C TR NG S

D NG V N T I CÔNG TY C

PH N TM-XNK

THU N THÀNH ..........................................................................................................32
2.1 Th c tr ng kinh doanh công ty nh ng n m g n đơy ...........................................32
2.1.1 T ch c kinh doanh .................................................................................32
2.1.2 K t qu kinh doanh..................................................................................35
2.2 Th c tr ng s d ng v n t i công ty ....................................................................38
2.3 ánh giá hi u qu s d ng v n ...........................................................................45
2.3.1 ánh giá hi u qu s d ng v n trong ng n h n ......................................47
2.3.2 ánh giá hi u qu s d ng v n trong đ u t dƠi h n .............................. 61
2.3.3 ánh giá chung hi u qu s d ng v n ....................................................62

iii


2.4 Nguyên nhơn nh h

ng đ n hi u qu s d ng v n ........................................... 64

2.4.1 Nh ng nguyên nhơn khách quan ............................................................. 64
2.4.2 Nh ng nguyên nhơn ch quan................................................................. 66
CH

NG 3 PH

NG H

NG, GI I PHÁP NỂNG CAO HI U QU

S

D NG

V N T I CÔNG TY CP TM-XNK THU N THÀNH ............................................... 73
3.1 Ph

ng h

ng nơng cao hi u qu s d ng v n .................................................. 73

3.1.1 Nh n đ nh v th tr
3.1.2 Ph

ng h

ng vƠ c h i kinh doanh ....................................... 73

ng nơng cao hi u qu s d ng v n ...................................... 80

3.2 Gi i pháp nơng cao hi u qu s d ng v n t i công ty ........................................ 82
3.2.1 Nơng cao ch t l

ng ngu n nhơn l c ...................................................... 83

3.2.2 Nơng cao hi u qu t ch c kinh doanh ................................................... 84

3.2.3 C c u l i ngu n v n .............................................................................. 88
3.2.4 Huy đ ng v n cho phát tri n ................................................................... 89
3.2.5 HoƠn thi n quy trình k ho ch hóa tƠi chính .......................................... 91
3.2.6 Các gi i pháp khác .................................................................................. 92
3.2.7 i u ki n đ th c hi n nh ng gi i pháp nêu trên ................................... 94

iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BQ

Bình quân

CP

C ph n

CSH

Ch s h u

GTGT

Giá tr gia t ng

H QT

H i đ ng qu n tr

LNST

L i nhu n sau thu

NHTM

Ngơn hƠng th

TM-XNK

Th

TSC

TƠi s n c đ nh

TSL

TƠi s n l u đ ng

v

ng m i

ng m i - Xu t nh p kh u

DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1 K t qu kinh doanh ....................................................................................... 37
B ng 2.2

B ng cơn đ i k toán ................................................................................... 39

B ng 2.3 C c u ngu n v n s d ng ........................................................................... 42
B ng 2.4 Mô hình tƠi tr v n ....................................................................................... 46
B ng 2.5

i u ch nh nguyên giá m t s tƠi s n ........................................................... 47

B ng 2.6 Báo cáo tƠi s n c đ nh (giá ghi s ) .............................................................. 48
B ng 2.7 Báo cáo tƠi s n c đ nh (giá đi u ch nh) ....................................................... 49
B ng 2.8 M c đ chu chuy n v n ................................................................................ 51
B ng 2.9 M c đ chu chuy n v n ................................................................................ 52
B ng 2.10 Hi u qu s d ng v n ................................................................................. 55
B ng 2.11 Hi u qu s d ng v n ................................................................................. 56
B ng 2.12 Phơn b nh ng y u t chung ...................................................................... 57
B ng 2.13 Phơn b nh ng y u t chung....................................................................... 58
B ng 2.14 K t qu t ng ho t đ ng kinh doanh ............................................................ 59
B ng 2.15 K t qu t ng ho t đ ng kinh doanh ............................................................ 60
B ng 2.16

ánh giá hi u qu đ u t dƠi h n ............................................................. 63

B ng 2.17 M c đ tác đ ng c a các y u t t i roe ...................................................... 68
B ng 2.18

Trình đ chuyên môn cán b qu n lỦ ....................................................... 72

B ng 3.1 C c u ngu n v n đ xu t ............................................................................ 89

vi


DANH M C HỊNH V ,

TH

Hình 2.1: T ch c b máy qu n lỦ công ty ...................................................................33
Hình 2.2: C c u n ph i tr ......................................................................................... 43
Hình 2.3: C c u v n ch s h u ..................................................................................43
Hình 2.4: Mô hình tƠi tr v n (bình quơn) ....................................................................45
Hình 2.5: M c sinh l i các lo i v n ..............................................................................57
Hình 3.1: Mô hình gi i pháp kinh doanh ......................................................................85

vii



PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tƠi
Doanh nghi p có v trí đ c bi t quan tr ng đ i v i s phát tri n kinh t , lƠ thƠnh ph n
ch y u t o ra thu nh p cho qu c gia. Nh ng n m g n đơy, ho t đ ng c a doanh
nghi p đư có b

c phát tri n m nh m , góp ph n gi i phóng vƠ phát tri n s c s n xu t,

huy đ ng vƠ phát huy n i l c vƠo phát tri n kinh t xư h i, góp ph n quy t đ nh vƠo
ph c h i vƠ t ng tr

ng kinh t , t ng kim ng ch xu t kh u, t ng thu ngơn sách vƠ tham

gia gi i quy t có hi u qu các v n đ xư h i nh t o vi c lƠm, nơng cao thu nh p, c i
thi n đ i s ng c a ng

i lao đ ng...

Tuy nhiên, trong nh ng n m g n đơy tình hình kinh t toƠn c u có nh ng bi n đ ng
b t n r t l n, d n t i s phá s n c a r t nhi u các t ch c kinh t tƠi chính, S h i
nh p ngƠy cƠng sơu r ng c a kinh t n

c ta vƠo kinh t toƠn c u đư đem l i cho

chúng ta nh ng c h i to l n đ phát tri n, nh ng đ ng th i nó c ng lƠm cho n n kinh
t n

c ta b ph thu c vƠ c ng d t n th

ng h n tr

c nh ng tác đ ng t nh ng v n

đ toƠn c u.
Trong nh ng n m g n đơy mƠ đ c bi t lƠ t 2008 đ n nay, tình hình kinh t n

c ta có

nh ng bi n đ ng b t n r t l n: l m phát vƠ lưi su t t ng cao, ho t đ ng kinh doanh
nhi u công ty chao đ o m nhầ. Có nhi u nguyên nhơn d n t i tình tr ng trên trong đó
có c nh ng nguyên nhơn khách quan vƠ ch quan:
V khách quan, s h i nh p ngƠy cƠng sơu r ng c a n

c ta vƠo kinh t th gi i đư

khi n kinh t Vi t Nam nói chung vƠ các doanh nghi p Vi t Nam nói riêng ph i ch u
chung nh ng nh h

ng tiêu c c t suy thoái vƠ b t n kinh t toƠn c u.

V ch quan, ph n l n các doanh nghi p Vi t Nam có quy mô v a vƠ nh , công ngh
l c h u, thi u kinh nghi m trong t ch c đi u hƠnh s n xu t kinh doanh, th tr

ng tiêu

th nh h p... lƠm cho n ng l c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam nói chung
lƠ th p, đ ng tr

c s c ép c nh tranh ngƠy cƠng l n c a các doanh nghi p n

cùng nh ng tác đ ng tiêu c c t tình hình kinh t v mô trong n
lƠm cho nhi u doanh nghi p không th đ ng v ng vƠ t n t i.

1

c ngoƠi

c vƠ trên th gi i đư


Có quan đi m cho r ng, s phá s n c a các doanh nghi p nói trên nh lƠ m t s sƠng
l c, s đƠo th i ra kh i n n kinh t nh ng doanh nghi p y u kém.

i u đó không sai

n u đ ng trên góc đ qu n lỦ v mô n n kinh t , tuy nhiên n u đ ng trên góc đ c a
m i doanh nghi p thì đi u đó l i không th ch p nh n đ

c, b i m t doanh nghi p

không th cho r ng mình nên b lo i b khi th y tình hình kinh doanh hi n t i đang trì
tr vƠ thua l , mƠ ph i tìm m i cách đ c i ti n, đ v c d y tình hình s n xu t kinh
doanh, đ t n t i vƠ đ phát tri n. V n đ đ t ra lƠ lƠm cách nƠo đ đ t đ

c m c tiêu

này?
giúp cho các doanh nghi p thoát kh i tình tr ng y u kém thì ph i tìm ra đ

c

nguyên nhơn vƠ đ a ra các gi i pháp cùng nh ng công c phù h p đ kh c ph c. V i
nh ng nguyên nhơn khách quan đem l i chúng ta ch có cách lƠ h n ch b t nh h
ch không th tránh đ

ng

c nó, do v y chúng ta ch có th t p trung nhi u vƠo vi c kh c

ph c nh ng đi m y u do nh ng nguyên nhơn ch quan t phía trong doanh nghi p gơy
ra.
M t trong nh ng nguyên nhơn ch y u d n đ n tình tr ng trên lƠ do công tác qu n lỦ
vƠ đi u hƠnh s d ng v n t i đa s các doanh nghi p đ c bi t lƠ nh ng doanh nghi p
có quy mô nh vƠ v a ch a th c s đ

c quan tơm, ch a có b ph n tƠi chính chuyên

trách, ho c n u có thì do h n ch v trình đ nên ch t l

ng c a công tác nƠy còn h n

ch . Do đó, các doanh nghi p trong quá trình ho t đ ng c a mình th
d ng đ

c k ho ch s d ng v n có tính dƠi h n, không hi u rõ đ

ng không xơy
c chi phí khi s

d ng m i m t lo i v n dùng đ tƠi tr cho ho t đ ng kinh doanh, không xác đ nh đ
m t c c u v n h p lỦ, không xác đ nh đ

c

c hi u qu s d ng v n khi đ u t c ng

nh l a ch n vi c đ u t vƠo m t d án nƠo đó, không bi t cách s d ng c ng nh
m c đ s d ng các công c đ gia t ng hi u qu s d ng v nầ Nh ng y u t nƠy đư
lƠm gi m sút nghiêm tr ng hi u qu kinh doanh vƠ góp m t ph n đáng k vƠo s phá
s n hƠng lo t c a các doanh nghi p.
Nh m giúp các doanh nghi p nơng cao đ

c hi u qu trong s d ng v n đ t đó nơng

cao hi u qu s n xu t kinh doanh, t ng n ng l c c nh tranh vƠ đ y m nh phát tri n
trong th i k h i nh p đ y bi n đ ng, tác gi ti n hƠnh nghiên c u đ tƠi ắM t s gi i

2


pháp nơng cao hi u qu s

d ng v n t i công ty c ph n TM-XNK Thu n

Thành”.
2. M c đích nghiên c u c a đ tƠi
M c đích c a đ tƠi lƠ thông qua nghiên c u tình hình kinh doanh t i công ty c ph n
th

ng m i XNK Thu n ThƠnh trên đ a bƠn huy n nh m tìm ra nh ng gi i pháp thi t

th c góp ph n t ng c
3. Ph

ng, hoƠn thi n công tác s d ng v n trong các doanh nghi p...

ng pháp nghiên c u

Trong quá trình nghiên c u, quan đi m duy v t bi n ch ng vƠ duy v t l ch s đ
tƠi th c hi n xuyên su t. NgoƠi ra, đ tƠi còn s d ng m t s ph
a) Ph

cđ

ng pháp khác nh :

ng pháp x lỦ tƠi li u

i v i tƠi li u v tình hình: sau khi thu th p đ

c t p h p l i, đánh giá m c đ chính

xác, r i đi u ch nh l i đ s d ng cho phơn tích.
i v i tƠi li u d ng s : đ

c phơn t theo các tiêu chí c n quan tơm, dùng máy tính

tính toán, t ng h p ra nh ng ch tiêu v s tuy t đ i, s t

ng đ i, s bình quơn, t c đ

t ng... đ phơn tích vƠ đ a ra nh ng k t lu n.
b) Ph

ng pháp phơn tích tƠi li u

đánh giá hi u qu s d ng v n, đ tƠi s d ng nh ng ch tiêu c ng nh nh ng mô
hình đư đ

c s d ng ph bi n đ phơn tích tƠi chính doanh nghi p nh : s vòng quay

kho n ph i thu, s vòng quay hƠng t n kho, s vòng quay v n l u đ ng, s vòng quay
v n c đ nh, s vòng quay v n kinh doanh, h s n , ROAE, ROA, ROE, NPV, IRR,
mô hình DU PONTầ
Ph

ng pháp so sánh đ

t đó th y đ
h

c s d ng đ so sánh các ch tiêu đư l

c s bi n đ ng c a các hi n t

ng hoá qua các n m,

ng nh m xác đ nh nguyên nhơn vƠ tìm

ng gi i quy t:

 So sánh s tuy t đ i: nh m xác đ nh quy mô thay đ i gi a ch tiêu

v i k g c.

3

k phơn tích so


 So sánh s t

ng đ i: nh m xác đ nh m c đ bi n đ ng gi a ch tiêu

k phơn tích

so v i k g c, t đó lƠm rõ b n ch t c a s bi n đ ng.
4.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a,

it

ng nghiên c u

tƠi t p trung nghiên c u nh ng v n đ lỦ lu n vƠ th c ti n liên quan đ n s d ng
v n t i doanh nghi p.

it

ng kh o sát lƠ Công ty c ph n TM-XNK Thu n ThƠnh.

b, Ph m vi nghiên c u
 V không gian: Huy n Thu n Thành, T nh B c Ninh
 V th i gian: Nghiên c u giai đo n t n m 2015 ậ 2017.
5. ụ ngh a khoa h c vƠ Ủ ngh a th c ti n c a đ tƠi
a, Ý ngh a khoa h c
Nh ng k t qu nghiên c u có giá tr tham kh o trong h c t p, gi ng d y vƠ nghiên
c u các v n đ v nâng cao hi u qu s d ng v n.
b, Ý ngh a th c ti n
Giúp các doanh nghi p, nh t lƠ doanh nghi p v a vƠ nh nơng cao hi u qu trong s
d ng v n đ t đó nơng cao hi u qu kinh doanh, t ng n ng l c c nh tranh vƠ đ y
m nh phát tri n trong th i k h i nh p đ y bi n đ ng.
6. K t qu d ki n đ t đ
K t qu d ki n đ t đ

c

c bao g m:

- Lu n v n s h th ng hóa vƠ phát tri n đ

c các v n đ lỦ lu n c b n v s d ng

v n trong doanh nghi p.
-

ánh giá th c tr ng vƠ đánh giá hi u qu s d ng v n t i công ty c ph n th

ng

m i XNK Thu n ThƠnh

-

xu t m t s gi i pháp nơng cao hi u qu s d ng v n t i Công ty c ph n TM-

XNK Thu n ThƠnh
7. N i dung c a lu n v n

4


Lu n v n bao g m ph n M đ u, K t lu n vƠ 3 ch

ng. C th :

 Ch

ng 1: C s lỦ lu n v s d ng v n trong doanh nghi p.

 Ch

ng 2: Th c tr ng s d ng v n t i Công ty c ph n TM-XNK Thu n ThƠnh.

 Ch

ng 3: Ph

ng h

ng, gi i pháp nơng cao hi u qu s d ng v n t i Công ty c

ph n TM-XNK Thu n ThƠnh.

5


NG 1 C

CH

NGHI P

S

Lụ LU N V

S

D NG V N TRONG DOANH

1.1 Khái ni m v v n trong doanh nghi p
1.1.1 Khái ni m v n
ti n hƠnh ho t đ ng s n xu t kinh doanh, các doanh nghi p c n ph i có các y u t
c b n lƠ: s c lao đ ng, đ i t

ng lao đ ng vƠ t li u lao đ ng.

có đ

c các y u t

nƠy đòi h i doanh nghi p ph i ng ra m t s v n nh t đ nh phù h p v i quy mô vƠ
đi u ki n kinh doanh. [1]
V n kinh doanh c a doanh nghi p th

ng xuyên v n đ ng vƠ chuy n hóa t hình thái

ban đ u lƠ ti n sang hình thái hi n v t vƠ tr l i v hình thái ban đ u lƠ ti n, s v n
đ ng c a v n kinh doanh nh v y đ

c g i lƠ s tu n hoƠn v n. Quá trình s n xu t

kinh doanh c a doanh nghi p di n ra liên l c, do v y s tu n hoƠn v n kinh doanh
c ng di n ra liên t c, l p đi l p l i có tính chu k t o thƠnh s chu chuy n c a v n
kinh doanh.[1]
Nh v y, v n kinh doanh c a doanh nghi p lƠ bi u hi n b ng ti n c a toƠn b giá tr
tƠi s n đ

c huy đ ng, s d ng vƠo ho t đ ng s n xu t kinh doanh nh m m c đích

sinh l i. [1]
1.1.2 Vai trò c a v n
V n lƠ y u t có vai trò quan tr ng hƠng đ u đ i v i doanh nghi p, b i:
V m t pháp lỦ: theo quy đ nh c a Lu t doanh nghi p, ph i có m t s v n nh t đ nh
m iđ

c thƠnh l p doanh nghi p. Nh v y, v n lƠ đi u ki n tiên quy t đ hình thƠnh

doanh nghi p.
Trong quá trình ho t đ ng:


V n lƠ ngu n tƠi tr cho các y u t đ u vƠo c a quá trình s n xu t kinh doanh,

nh xơy d ng nhƠ x

ng, mua s m máy móc thi t b , nguyên v t li u, thuê nhân công,

vƠ các hƠng hóa d ch v c n thi t khác đ m b o cho ho t đ ng c a doanh nghi p di n
ra liên t c, qua đó c th hóa Ủ t

ng c a ch doanh nghi p cho m c đích sinh l i.

6




NgoƠi vi c s d ng v n đ mua s m các y u t đ u vƠo cho quá trình s n xu t

kinh doanh, v n có th đ
đ u t trên th tr

c s d ng đ đ u t d

i d ng góp v n liên doanh, ho c

ng tƠi chính b ng cách mua c phi u, trái phi u, các gi y t có giá...

nh m m c đích sinh l i.


V n còn lƠ ngu n l c quan tr ng hƠng đ u cho ho t đ ng đ u t phát tri n, giúp

doanh nghi p t n d ng đ

c c h i kinh doanh, t o b

c phát tri n chi n l

c trong

dƠi h n.


Quy mô v n c ng th hi n quy mô vƠ ti m l c tƠi chính c a doanh nghi p, nó góp

ph n t o nên uy tín, th

ng hi u c a doanh nghi p, t o thu n l i cho doanh nghi p

trong c nh tranh đ t n t i vƠ phát tri n.
1.1.3 Phân lo i v n
1.1.3.1 Theo đ c đi m chu chuy n v n
Theo đ c đi m chu chuy n c a v n, v n trong doanh nghi p đ

c chia thƠnh hai nhóm

lƠ v n l u đ ng vƠ v n c đ nh.


V n l u đ ng: lƠ s v n ng ra đ đ u t vƠo các TSL , hay lƠ ngu n v n đ hình

thƠnh nên các TSL trong doanh nghi p, bao g m TSL s n xu t vƠ TSL l u thông.
N u d a vƠo hình thái bi u hi n vƠ tính linh ho t c a v n, có th chia v n l u đ ng
thƠnh: v n b ng ti n, các kho n ph i thu vƠ v n hƠng t n kho.


V n c đ nh: lƠ ngu n v n đ hình thƠnh nên các TSC . D a vƠo hình thái bi u

hi n vƠ công d ng kinh t , v n c đ nh có th đ

c chia thƠnh: v n TSC h u hình vƠ

v n TSC vô hình.
1.1.3.2 Theo quan h s h u v n
Theo quan h s h u v n, v n trong doanh nghi p đ

c chia thƠnh hai nhóm lƠ v n

ch s h u vƠ n ph i tr .


V n ch s h u: lƠ ngu n v n thu c s h u c a ch doanh nghi p, nó có vai trò

r t quan tr ng lƠ cung c p ngu n l c ban đ u đ hình thƠnh doanh nghi p, cung c p
n n t ng cho s t ng tr
tin tr

ng vƠ m r ng, giúp ch ng l i nh ng r i ro vƠ duy trì ni m

c khách hƠng vƠ đ i tác. Ngu n v n ch s h u bao g m: v n đóng góp c a

7


các nhƠ đ u t đ thƠnh l p m i ho c m r ng doanh nghi p, v n đ

c b sung t k t

qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, các kho n chênh l ch do đánh giá l i tƠi
s n, các qu hình thƠnh t l i nhu n sau thu ầ


N ph i tr : lƠ th hi n b ng ti n c a nh ng ngh a v mƠ doanh nghi p có trách

nhi m ph i thanh toán phát sinh trong quá trình ho t đ ng. N ph i tr bao g m: n
vay, n ph i tr cho ng
NhƠ n

i bán, các kho n ph i tr ng

c, các kho n nh n kỦ qu - kỦ c

i lao đ ng, các kho n ph i n p

cầ

1.1.3.3 Theo th i gian huy đ ng và s d ng v n
Theo th i gian huy đ ng vƠ s d ng v n, v n trong doanh nghi p đ
nhóm lƠ ngu n v n th



Ngu n v n th

c chia thƠnh hai

ng xuyên vƠ ngu n v n t m th i.

ng xuyên: bao g m nh ng ngu n v n có tính ch t n đ nh mƠ

doanh nghi p có th s d ng vƠo ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Ngu n v n nƠy
th

ng đ

c s d ng đ mua s m, hƠnh thƠnh TSC

vƠ m t b ph n TSL

th

ng

xuyên.


Ngu n v n t m th i: lƠ nh ng ngu n v n có tính ch t ng n h n (d

i 1 n m)

doanh nghi p có th s d ng đ đáp ng các nhu c u v n có tính ch t t m th i phát
sinh trong ho t đ ng kinh doanh c a mình. Ngu n v n nƠy th

ng bao g m v n vay

ng n h n t i các t ch c tín d ng nh NHTM vƠ n ng n h n khác, ph i tr ng
đ ng, ph i tr NhƠ n

i lao

cầ

1.1.3.4 Theo ph m vi huy đ ng v n
Theo ph m vi huy đ ng v n, v n trong doanh nghi p đ


c chia thƠnh:

Ngu n v n bên trong: lƠ ngu n v n có th huy đ ng t chính b n thơn ho t đ ng

c a doanh nghi p t o ra, nó th hi n kh n ng t tƠi tr c a doanh nghi p. Ngu n v n
bên trong bao g m: l i nhu n gi l i đ tái đ u t , kho n kh u hao TSC , ti n nh

ng

bán các tƠi s n. Vi c s d ng ngu n v n bên trong giúp cho doanh nghi p ch đ ng
đáp ng nhu c u v v n, ti t ki m chi phí huy đ ng v n, tránh đ
toán đúng k h n vƠ không nh h

c áp l c ph i thanh

ng t i quy n ki m soát doanh nghi p. Tuy nhiên,

vi c s d ng ngu n v n bên trong c ng có th t o nên s c

8

cho đ i ng lưnh đ o


doanh nghi p, ngoƠi ra nó th

ng b gi i h n

m t quy mô nh t đ nh vƠ không đáp

ng đ nhu c u đ u t dƠi h n c a các doanh nghi p.


Ngu n v n bên ngoƠi: có th huy đ ng t nh ng ngu n nh vay t i các NHTM vƠ

các t ch c tín d ng khác, thuê tƠi s n, g i góp v n liên doanh, phát hƠnh ch ng khoán
đ i v i nh ng doanh nghi p đ đi u ki n... Khi quy t đ nh huy đ ng v n t bên ngoƠi
s t o ra áp l c ph i tr g c vƠ lưi ho c b chia s quy n ki m soát doanh nghi p đ i
v i ch doanh nghi p. Tuy nhiên vi c huy đ ng v n t ngu n bên ngoƠi l i có th đáp
ng nhanh chóng nhu c u v n cho kinh doanh
doanh nghi p t n d ng đ

nhi u m c đ khác nhau, giúp cho

c các th i c kinh doanh đ t ng tr

ng.

1.2 S c n thi t ph i nơng cao hi u qu s d ng v n
1.2.1 Hi u qu s d ng v n
Hi u qu s d ng v n lƠ m t khái ni m ph n nh trình đ khai thác vƠ s d ng ngu n
l c v n trong ho t đ ng c a doanh nghi p. Nơng cao hi u qu s d ng v n c a doanh
nghi p ngh a lƠ v i m t l

ng v n nh t đ nh s t o ra đ

c nhi u doanh thu, l i nhu n

h n; ho c v i doanh thu, l i nhu n không đ i nh ng l

ng v n ng ra ít h n. Nơng

cao hi u qu s d ng v n lƠ bi n pháp quy t đ nh đ n vi c b o toƠn vƠ phát tri n v n
c a doanh nghi p. [1]
1.2.2 S c n thi t ph i nâng cao hi u qu s d ng v n
Nơng cao hi u qu s d ng v n lƠ yêu c u có tính s ng còn đ i v i doanh nghi p, đi u
nƠy xu t phát t :


Th nh t, m c tiêu kinh doanh c a doanh nghi p lƠ t i đa hóa l i nhu n.

đ

c m c tiêu t i đó thì nơng cao hi u qu s d ng v n lƠ y u t có t m quan tr ng

hƠng đ u. Nó không ch mang l i l i ích tr

đ t

c m t mƠ còn có Ủ ngh a lơu dƠi đ i v i

s phát tri n vƠ t n t i c a doanh nghi p, giúp doanh nghi p có thêm v n b sung đ
tái s n xu t vƠ tái s n xu t m r ng, nh v y mƠ v n kinh doanh đ

c b o toƠn vƠ

phát tri n.


Th hai, vai trò quan tr ng c a v n trong quá trình ho t đ ng c a doanh nghi p.

V n lƠ th nhiên li u không th thi u cho c máy kinh doanh c a doanh nghi p, nó
ngu n tƠi tr cho các y u t đ u vƠo đ m b o cho s n xu t kinh doanh di n ra liên t c,

9


nó lƠ ngu n l c cho đ u t m r ng quy mô ho t đ ng, nó t o nên uy tín vƠ th

ng

hi u cho doanh nghi p...


Th ba, th c tr ng s d ng v n kém hi u qu c a không ít các doanh nghi p nh t

lƠ các doanh nghi p v a vƠ nh trong th i gian qua, lƠm cho các doanh nghi p lơm
vƠo tình tr ng kinh doanh khó kh n, m t v n vƠ d n t i s phá s n c a hƠng lo t.


Th t , nơng cao hi u qu s d ng v n đ i v i m i doanh nghi p s góp ph n t ng

hi u qu vƠ s c kh e cho c n n kinh t . Các doanh nghi p s d ng v n vƠ kinh doanh
có hi u qu s giúp cho b n thơn các doanh nghi p gia t ng đ
đ

c ch đ ng, t ng s c c nh tranh trên th tr

c ti m l c, c ng c

ng, đ ng th i c ng góp ph n quy t

đ nh vƠo vi c t ng n ng l c c nh tranh cho c n n kinh t , giúp gi i quy t vi c lƠm,
nơng cao thu nh p cho ng


i lao đ ng, t ng thu ngơn sách cho NhƠ n

c...

Th n m, h i nh p vƠ m c a n n kinh t lƠ xu th t t y u ngƠy nay. Vi t Nam đư

gia nh p WTO, các hƠng rƠo b o h đang đ

c g b t ng ph n theo l trình nh m t o

s thích nghi cho n n kinh t c ng nh cho các doanh nghi p Vi t Nam. Theo đó, các
doanh nghi p Vi t Nam s ph i đ i m t v i s c ép c nh tranh ngƠy cƠng l n t các
công ty qu c t , vƠ n u không nhanh chóng c i thi n đ

c hi u qu trong s n xu t

kinh doanh c ng nh hi u qu s d ng v n đ c ng c ch đ ng trên th tr

ng thì s

phá s n c a các doanh nghi p Vi t Nam s còn di n ra nhi u h n trong th i gian t i.
1.3 S d ng v n trong doanh nghi p
1.3.1 Chi phí s d ng v n
đáp ng nhu c u v n cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh, doanh nghi p có th huy
đ ng s d ng nhi u ngu n tƠi tr khác nhau nh v n vay v n, phát hƠnh c phi u,
phát hƠnh trái phi u công ty...

có quy n s d ng các ngu n v n nƠy, doanh nghi p

ph i tr m t kho n thu nh p nh t đ nh cho ng

i cung c p v n. ó chính lƠ cái giá mƠ

doanh nghi p ph i tr cho vi c s d ng ngu n tƠi tr hay còn g i lƠ chi phí s d ng
v n. [1]
Trên góc đ tƠi chính doanh nghi p, chi phí s d ng v n đ
h i vƠ chi phí đó đ

c xác đ nh t th tr

c xem xét lƠ chi phí c

ng v n. Chi phí s d ng v n có th đ

10

c


xác đ nh b ng s tuy t đ i lƠ m t s ti n hay đ

c xác đ nh b ng s t

ng đ i lƠ m t

t l ph n tr m. [1]
i v i nhƠ đ u t lƠ ng

i cung c p v n cho doanh nghi p thì chi phí s d ng v n lƠ

t su t sinh l i mƠ nhƠ đ u t đòi h i khi cung c p v n cho doanh nghi p, m c sinh l i
nƠy ph i t

ng x ng v i m c r i ro mƠ nhƠ đ u t có kh n ng g p ph i khi cung c p

v n. Do v y, khi nhƠ đ u t nh n th y m c r i ro c a doanh nghi p l n h n thì h s
đòi h i m t t su t sinh l i cao h n t
i v i doanh nghi p lƠ ng

ng x ng v i m c r i ro.

i s d ng ngu n tƠi tr thì chi phí s d ng v n lƠ t su t

sinh l i t i thi u c n ph i đ t đ

c khi s d ng ngu n tƠi tr đó cho đ u t hay ho t

đ ng kinh doanh đ đ m b o cho t su t sinh l i v n ch s h u hay thu nh p trên m t
c ph n không b s t gi m. [1]
Chi phí s d ng v n đ

c xác đ nh t i m t th i đi m, có th đ

c xác đ nh cho các d

án đ u t hay m t doanh nghi p nh ng ph i trên c s xem xét chi phí v n

hi n t i

ch không ph i d a vƠo chi phí trong quá kh [1]. Vi c xem xét chi phí s d ng v n lƠ
v n đ r t quan tr ng đ i v i các nhƠ qu n tr tƠi chính doanh nghi p, nó lƠ c n c
quan tr ng đ l a ch n d án đ u t vƠ t o t m nhìn khi xem xét chi n l

c huy đ ng

v n.
M i ngu n v n mƠ doanh nghi p s d ng có đ c đi m khác nhau vƠ chi phí cho vi c
s d ng nó c ng khác nhau. C th : [1]

1.3.1.1 Chi phí s d ng v n vay
Doanh nghi p có th vay v n t i các NHTM vƠ các t ch c tín d ng khác, ho c phát
hƠnh trái phi u công ty... Khi s d ng v n vay, doanh nghi p ph i t o ra m t kho n l i
nhu n t i thi u b ng lưi ti n vay ph i tr cho ch n thì m i đ m b o thu nh p c a ch
s h u không b s t gi m. [1]
Do v y, chi phí s d ng v n vay lƠ t su t sinh l i t i thi u mƠ doanh nghi p c n ph i
đ tđ

c t vi c s d ng v n vay đ sao cho t su t l i nhu n v n ch s h u hay thu

nh p c a m t c ph n không b s t gi m. [1]

11


M t trong nh ng u th khi doanh nghi p s d ng v n vay lƠ ti n lưi vay ph i tr đ
coi lƠ m t kho n chi phí h p lỦ vƠ đ

c

c tính tr vƠo thu nh p ch u thu c a doanh

nghi p. Trong khi đó n u doanh nghi p huy đ ng v n b ng cách phát hƠnh c phi u
thì thu nh p tr cho ng

i cung c p v n s l y t thu nh p sau thu . Nh v y, khi s

d ng v n vay doanh nghi p s ph i n p thu thu nh p ít h n so v i tr
d ng tƠi tr hoƠn toƠn b ng v n ch .
ch n thu c a lưi vay, m c đ ti t ki m đ

ơy đ

ng h p s

c xem lƠ kho n ti t ki m thu hay lá

c xác đ nh nh sau:

Bi = I × t
Bi : Kho n ti t ki m thu do s
vay
: Chi phí s d ng v n vay tr

I

d ng v n

[1, tr. 219]

c thu

Thu su t thu thu nh p doanh nghi p
Do v y, đ so sánh chi phí s d ng các ngu n tƠi tr khác nhau c n tính v chi phí s
d ng v n sau thu đ đ m b o cho s so sánh đ ng nh t. Chi phí s d ng v n vay sau
thu đ

c xác đ nh nh sau:

rd = rdt (1 - t)

rd

: Chi phí s d ng v n vay

rdt : Chi phí s d ng v n vay tr
t

[1, tr.219]
c thu

: Thu su t thu thu nh p doanh nghi p

rdt đ c xác đ nh thông qua công th c:
Tt

n

[1, tr. 217]

Vt = ∑
t=1

(1 + rdt)t

Vt : S ti n th c t s d ng đ

c cho đ u t

Tt : S v n g c và lãi doanh nghi p tr
ch n

n m t cho

1.3.1.2 Chi phí s d ng l i nhu n nđ ml vay
i tái đ u t
ơy lƠ ngu n v n ch s h u n i sinh c a doanh nghi p, nên khi doanh nghi p
gi l i đ tái đ u t s không ph i tr chi phí cho vi c s d ng nó. Tuy nhiên, d

i góc

đ tƠi chính thì ph i tính đ n chi phí c h i c a s l i nhu n gi l i. Ngh a lƠ n u

12


doanh nghi p không s d ng kho n l i nhu n sau thu đ tái đ u t thì có th s d ng
nó đ đ u t vƠo n i khác, ho c đ n gi n h n lƠ g i nó vƠo ngơn hƠng đ h
lưi t

ng ti n

ng ng v i lưi su t g i ti n m t cách ch c ch n. N u doanh nghi p quy t đ nh

s d ng l i nhu n đ l i đ tái đ u t thì c n ph i đ m b o đ t đ
thi u b ng t su t sinh l i mƠ doanh nghi p có th thu đ
t vƠo n i khác v i m c đ r i ro t

ng đ

c t su t sinh l i t i

c khi s d ng s ti n đó đ u

ng v i m c đ r i ro hi n t i c a doanh

nghi p.[1]
Do v y, chi phí s d ng l i nhu n đ l i tái đ u t lƠ t su t sinh l i đòi h i c a
c đông đ i v i c ph n th

ng c a công ty. Có th xác đ nh chi phí s d ng l i nhu n

đ l i tái đ u t theo các cách sau:
a) Ph

ng pháp theo mô hình t ng tr

ng c t c

Dt

n

Po = ∑
t=1

[1, tr. 221]

(1 + re)t

Po : Giá hi n hành đ i v i c phi u th

Dt : C t c d tính nh n đ
re

n m th t

: T su t sinh l i đòi h i c a c đông đ i v i c ph n
th ng

T công th c trên có th xác đ nh đ
Ph

c

ng

c re.

ng pháp nƠy có u đi m lƠ d hi u vƠ d s d ng. Tuy nhiên, nó ch có th

áp d ng cho nh ng công ty có tr c t c mƠ không có s t ng gi m đ t bi n; Ph

ng

pháp nƠy c ng không cho th y m t cách rõ rƠng tác đ ng c a y u t phi r i ro đ n chi
phí s d ng v n c a công ty.[1]

b) Ph

ng pháp theo lưi su t trái phi u c ng thêm m c bù r i ro
Theo ph

so v i ng

ng pháp nƠy, ng

i đ u t vƠo trái phi u công ty s ch u ít r i ro h n

i đ u t vƠo c phi u công ty. Do v y t su t sinh l i đòi h i c a c đông

có th xác đ nh b ng cách l y lưi su t trái phi u công ty c ng thêm m t m c bù r i ro,
m c bù nƠy

M đ

c xác đ nh lƠ t 3%-5%:[1]

13


Chi phí s d ng l i

=

nhu n đ l i

Lưi su t

+

trái phi u

M c bù r i ro
t ng thêm
[1, tr. 225]

Ph

ng pháp nƠy có u đi m lƠ d hi u, nó c ng cho th y m i liên h gi a r i

ro vƠ chi phí s d ng v n. Tuy nhiên ph

ng pháp nƠy mang tính ch quan khá cao

trong vi c xác đ nh m c bù r i ro t ng thêm.
1.3.1.3 Chi phí s d ng c phi u u đãi
i v i các công ty c ph n có th huy đ ng v n b ng cách phát hƠnh c phi u
u đưi. Lo i c phi u u đưi đ

c các công ty c ph n s d ng th

ng lƠ lo i có c t c

c đ nh vƠ không có quy n bi u quy t.[1]
Chi phí s d ng c phi u u đưi lƠ t su t sinh l i t i thi u c n ph i đ t đ

c

khi huy đ ng v n b ng phát hƠnh c phi u u đưi sao cho thu nh p trên m t c ph n
hay giá c phi u c a công ty không b s t gi m. Nó đ

Df

Df
ho c

rf =

c xác đ nh b ng công th c sau:

Pr (1-e)

[1, tr. 220]

rf =
Pfn

rf

: Chi phí s d ng c phi u u đãi

Df

: C t c c a m t c phi u u đãi

Pf

: Giá phát hành m t c phi u u đãi

: T l chi phí phát hành tính theo giá phát
hành

1.3.1.4 Chi phí s d ng c phi u th ng m i
Giá ròng c a m t c phi u u đãi
đáp ng nhu c u v n cho đ u t , t ng thêm v n đ u t , công ty c ph n ph i
e

huy đ ng v n t nhi u ngu n tài tr khác nhau có th th c hi n huy đ ng v n b ng
cách phát hƠnh thêm c phi u th

ng m i vƠ bán ra. M i ngu n tài tr s có chi phí s

d ng v n khác nhau do đó c n xác đ nh chi phí s d ng v n. Chi phí s d ng v n c
phi u th

ng m i lƠ t l sinh l i t i thi u mƠ công ty c n ph i đ t đ

v n huy đ ng t vi c phát hƠnh c phi u th

c khi s d ng

ng m i sao cho thu nh p trên m t c

ph n c a các c đông hi n hƠnh hay giá c phi u c a công ty không b s t gi m. Nó
đ

c xác đ nh b i công th c:

14


D1

rc =

D1
ho c

+g

rc =
P’o (1 - e)

Pro
: Chi phí s d ng c phi u th

ng m i

D1 : C t c c a m t c phi u th

ng m i

rc

[1, tr. 226]

+g

P’o : Giá phát hành m t c phi u th

ng m i

Pro : Giá ròng phát hành c a m t c phi u th

m i

ng

Do khi phát hƠnh cT phi
u th
ng mhành
i, công
phphát
i chhành
u chi phí phát hƠnh vƠ
l chi
phí phát
theotygiá
giá phát hƠnh th
trong tr

ng th pT hc nđ giá
th trtr ng
ngchit nchƠnh.
Vì vn y,mchi
t ng
đ u hàng
d phí
tínhs d ng v n
ng h p nƠy th ng cao h n so v i chi phí s d ng l i nhu n đ l i đ tái đ u

t vƠ c ng l n h n chi phí s d ng c phi u u đưi vƠ trái phi u.[1]
1.3.1.5 Chi phí s d ng v n bình quân (wacc)
đáp ng nhu c u v n cho đ u t , thông th

ng doanh nghi p ph i huy đ ng

s d ng nhi u ngu n tƠi tr khác nhau vƠ m i ngu n tƠi tr có chi phí s d ng khác
nhau. Do v y, c n xác đ nh chi phí s d ng v n bình quơn. Khi tính chi phí s d ng
v n bình quơn thì chi phí s d ng v n c a t ng ngu n tƠi tr riêng bi t đ a vƠo tính
toán ph i lƠ chi phí s d ng v n sau thu , nó có th đ

E
WACC =

Cf
rE +

V

D
rE +

V

ho c

rdt (1 - t)

c xác đ nh b ng công th c sau:

n

WACC = ∑ Wi × ri

V

i=1

E

: V n ch s h u (g m c phi u th
t )

Cf

: V n tài tr b ng c phi u u đãi

D

: V n vay

rE

: Chi phí s d ng v n ch s h u

V

: T ng ngu n v n

ri

: Chi phí s d ng v n c a v n i

ng và l i nhu n tái đ u

T tr ng c a ngu n v n i trong t ng ngu n v n
Ngu n v n tài tr th i
15

[1, tr. 228]


1.3.1.6 Chi phí c n biên s d ng v n (mcc)
Chi phí c n biên s d ng v n lƠ chi phí cho đ ng v n m i nh t mƠ doanh
nghi p huy đ ng t ng thêm vƠo đ u t hay ho t đ ng kinh doanh.[1]
đáp ng v n cho nhu c u s n xu t kinh doanh, doanh nghi p th

ng ph i

ph i h p huy đ ng t nhi u ngu n khác nhau. Khi đó doanh nghi p s huy đ ng s
v n có chi phí th p tr

c sau đó m i đ n s v n có chi phí cao h n. Có nh ng đi m

mà khi quy mô v n đ

c huy đ ng đ n m t m c đó mƠ doanh nghi p ti p t c huy

đ ng v n t ng thêm thì chi phí s d ng v n s t ng thêm, đó lƠ đi m g y vƠ nó đ

c

xác đ nh nh sau:

ACji
[1, tr. 231]

BPji =
Wj
BPji

:

i m g y c a ngu n tài tr j v i chi phí s d ng v n ≤ i

ACji : T ng v n huy đ ng t ngu n tài tr j v i chi phí s d ng v n
≤i
Wj : T tr ng ngu n tài tr j trong c c u t ng các ngu n tài tr
Trên c s xác đ nh đi m g y c a t ng ngu n tƠi tr có th xác đ nh đ c t ng
các đi m g y c a t ng quy mô v n mƠ doanh nghi p huy đ ng.
1.3.2 Các ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n
1.3.2.1 Trong ng n h n
đánh giá hi u qu s d ng v n kinh doanh c a doanh nghi p c n ph i xem
xét t nhi u góc đ khác nhau, s d ng nhi u ch tiêu khác nhau đ đánh giá. Các ch
tiêu th

ng đ

c s d ng lƠ:

a) Ch tiêu hi u su t s d ng v n:
Các ch tiêu nƠy ph n nh ngu n v n t
nhiêu vòng hay m y l n.

ng ng trong k chu chuy n đ

ơy lƠ nh ng ch tiêu ph n nh gián ti p hi u qu s d ng

v n c a doanh nghi p, ch tiêu nƠy cƠng cao thì hi u su t s d ng v n t
cao vƠ ng

c bao

c l i. Các ch tiêu ch y u g m:[1, tr.124]

16

ng ng cƠng


S vòng quay
kho n ph i thu

=

S vòng quay
v n l u đ ng

=

Doanh thu thu n bán hƠng trong k
Kho n ph i thu bình quơn trong k
Doanh thu thu n bán hƠng trong k

V n l u đ ng bình quơn trong k

S vòng quay
hƠng t n kho

=

S vòng quay
v n c đ nh

=

Vòng quay toƠn b
v n kinh doanh

=

Giá v n hƠng bán trong k
HƠng t n kho bình quơn trong k

Doanh thu thu n bán hƠng trong k
V n c đ nh vƠ dƠi h n khác bình quơn trong k

Doanh thu thu n bán hƠng trong k
V n kinh doanh bình quơn trong k

b) Ch tiêu sinh l i
LƠ ch tiêu ph n nh tr c ti p hi u qu s d ng v n c a doanh nghi p, nó th
hi n

s l i nhu n mƠ doanh nghi p thu đ

c trong k vƠ m c sinh l i c a m t đ ng

v n. Các ch tiêu ch y u g m:

- L i nhu n kinh doanh: [1, tr. 126]
EBIT =

∑Doanh thu - ∑Chi phí không g m lưi vay

EBT

=

∑Doanh thu - ∑Chi phí

NI

=

(∑Doanh thu - ∑Chi phí)(1 - t) = EBT(1 - t)

EBIT

: L i nhu n tr

c lãi vay và thu

EBT

: L i nhu n tr

c thu

NI

: L i nhu n sau thu

t

: Thu su t thu thu nh p doanh nghi p

- T su t l i nhu n tr

c lãi vay và thu trên v n kinh doanh (ROAE)
EBIT

ROAE =

V n kinh doanh bình quơn trong k

17