TÀI LIỆU ÔN THI NGHIỆP VỤ CHUYÊN NGÀNH (DÙNG CHO TUYỂN VIÊN CHỨC GIẢNG DẠY THCS)

T̀I LI U ỌN THI

NGHI P V CHUYÊN NG̀NH

(DỐNG CHO TUY N VIÊN CH C GI NG D Y THCS)
1. Thi t k bƠi gi ng (so n gío ́n)
1.1. M c đ́ch, yêu c u c a vi c so n gío ́n
Gi d y – h c trên l p hi n nay đ c xác đ nh là thành công ch khi nào gi h c
đó phát huy đ c tính n ng đ ng, ch đ ng, tích c c c a ng i h c. Ng i h c ph i
đ c ho t đ ng. Gi h c không nh i nhét ki n th c. Gi h c ph i cung c p ki n th c,
rèn luy n k n ng, giáo d c thái đ và hình thành h c sinh cách h c. Mu n v y, giáo
viên (GV) ph i xây d ng chi n l c d y h c, con đ ng t t y u ph i là thi t k ho t
đ ng c a th y và trò trên l p. Các ho t đ ng ph i đ c tính toán k , s ho ch đ nh, trù
li u c a GVcàng chu đáo bao nhiêu thì kh n ng thành công c a gi d y càng cao b y
nhiêu. Nh v y, m c đích c a vi c so n giáo án là nh m nâng cao ch t l ng gi d y –
h c trên l p; th c hi n t t m c tiêu bài h c.
M t giáo án t t ph i th hi n đ

c các yêu c u:

- Th hi n đ c đ y đ n i dung bài h c và giúp đ m b o tr t t khoa h c c a thông tin,
đ a ra k n ng h c t p đ c s d ng trong gi và các ph ng ti n h tr c n thi t theo
yêu c u. Vi c cung c p thông tin theo m t tr t t khoa h c s giúp h c sinh (HS) hi u và
nh nh ng thông tin đó m t cách khoa h c;
- Giúp ng

i th y qu n lí th i gian dành cho m i đ n v bài h c đ

c t t h n;

- V ch ra rõ ràng đ n v bài h c c n đ c chú tr ng – ph n tr ng tâm mà h c sinh b t

bu c ph i bi t – t đó ng i th y s d dàng h n trong vi c đi u ch nh khung th i gian,
t ng gi m n i dung gi ng d y đ phòng các tr ng h p cháy giáo án, th a th i gian…;
- L a ch n đ c ph ng pháp, ph
bài h c và đ i t ng h c;

ng ti n d y h c phù h p v i n i dung, tính ch t c a

- Chú tr ng k t h p h c v i hành, nâng cao tri th c v i rèn luy n các k n ng, g n v i
th c ti n cu c s ng.
1.2. Ćc b

c thi t k m t gío ́n

- B c 1: Xác đ nh m c tiêu c a bài h c c n c vào chu n ki n th c, k n ng và yêu c u
v thái đ trong ch ng trình. B c này đ c đ t ra b i vi c xác đ nh m c tiêu c a bài
h c là m t khâu r t quan tr ng, đóng vai trò th nh t, không th thi u c a m i giáo án.
M c tiêu (yêu c u) v a là cái đích h ng t i, v a là yêu c u c n đ t c a gi h c; hay nói
khác đó là th c đo k t qu quá trình d y h c. Nó giúp GV xác đ nh rõ các nhi m v s
ph i làm (d n d t HS tìm hi u, v n d ng nh ng ki n th c, k n ng; ph m vi, m c đ đ n
đâu; qua đó giáo d c cho HS nh ng bài h c gì).
- B c 2: Nghiên c u SGK và các tài li u liên quan đ : hi u chính xác, đ y đ nh ng
n i dung c a bài h c; xác đ nh nh ng ki n th c, k n ng, thái đ c b n c n hình thành
và phát tri n h c sinh; xác đ nh trình t logic c a bài h c.
B c này đ c đ t ra b i n i dung bài h c ngoài ph n đ c trình bày trong SGK
còn có th đư đ c trình bày trong các tài li u khác. Tr c h t nên đ c k n i dung bài
1


h c và h ng d n tìm hi u bài trong SGK đ hi u, đánh giá đúng n i dung bài h c r i
m i ch n đ c thêm t li u đ hi u sâu, hi u r ng n i dung bài h c. M i GV không ch có

k n ng tìm đúng, tìm trúng t li u c n đ c mà c n có k n ng đ nh h ng cách ch n,
đ c t li u cho h c sinh. GV nên ch n nh ng t li u đư qua th m đ nh, đ c đông đ o
các nhà chuyên môn và GV tin c y. Vi c đ c SGK, tài li u ph c v cho vi c so n giáo
án có th chia thành 3 c p đ sau: đ c l t đ tìm n i dung chính xác đ nh nh ng ki n
th c, k n ng c b n, tr ng tâm m c đ yêu c u và ph m vi c n đ t; đ c đ tìm nh ng
thông tin quan tâm: các m ch, s b c c, trình bày các m ch ki n th c, k n ng và d ng
ý c a tác gi ; đ c đ phát hi n và phân tích, đánh giá các chi ti t trong t ng m ch ki n
th c, k n ng.
Th c ra khâu khó nh t trong đ c SGK và các t li u là đúc k t đ c ph m vi,
m c đ ki n th c, k n ng c a t ng bài h c sao cho phù h p v i n ng l c c a h c sinh
và đi u ki n d y h c. Trong th c t d y h c, nhi u khi chúng ta th ng đi ch a t i ho c
đi quá nh ng yêu c u c n đ t v ki n th c, k n ng. N u n m v ng n i dung bài h c,
GV s phác h a nh ng n i dung và trình t n i dung c a bài gi ng phù h p, th m chí có
th c i ti n cách trình bày các m ch ki n th c, k n ng c a SGK, xây d ng m t h th ng
câu h i, bài t p giúp HS nh n th c, khám phá, v n d ng các ki n th c, k n ng trong bài
m t cách thích h p.
- B c 3: Xác đ nh kh n ng đáp ng các nhi m v nh n th c c a HS, g m: xác đ nh
nh ng ki n th c, k n ng mà HS đư có và c n có; d ki n nh ng khó kh n, nh ng tình
hu ng có th n y sinh và các ph ng án gi i quy t.
B c này đ c đ t ra b i trong gi h c theo đ nh h ng đ i m i ph ng pháp
d y h c, GV không nh ng ph i n m v ng n i dung bài h c mà còn ph i hi u h c sinh đ
l a ch n ph ng pháp, ph ng ti n, các hình th c t ch c d y h c và đánh giá cho phù
h p. Nh v y, tr c khi so n giáo án cho gi h c m i, GV ph i l ng tr c các tình
hu ng, các cách gi i quy t nhi m v h c t p c a h c sinh. Nói cách khác, tính kh thi
c a giáo án ph thu c vào trình đ , n ng l c h c t p c a h c sinh, đ c xu t phát t :
nh ng ki n th c, k n ng mà h c sinh đư có m t cách ch c ch n, v ng b n; nh ng ki n
th c, k n ng mà h c sinh ch a có ho c có th quên; nh ng khó kh n có th n y sinh
trong quá trình h c t p c a các em. B c này ch là s d ki n; nh ng trong th c ti n, có
nhi u gi h c do không d ki n tr c, GV đư lúng túng tr c nh ng ý ki n không đ ng
nh t c a h c sinh v i nh ng bi u hi n r t đa d ng. Do v y, dù m t công nh ng m i GV

nên dành th i gian đ xem qua bài so n c a h c sinh tr c gi h c k t h p v i ki m tra
đánh giá th ng xuyên đ có th d ki n tr c kh n ng đáp ng các nhi m v nh n
th c c ng nh phát huy tích c c v n ki n th c, k n ng đư có c a các em.
- B c 4: L a ch n ph ng pháp d y h c, ph ng ti n d y h c, hình th c t ch c d y
h c và cách th c đánh giá thích h p nh m giúp HS h c t p tích c c, ch đ ng, sáng t o.
B c này đ c đ t ra b i trong gi h c theo đ nh h ng đ i m i ph ng pháp
d y h c, GV ph i quan tâm t i vi c phát huy tính tích c c, t giác, ch đ ng, sáng t o,
rèn luy n thói quen và kh n ng t h c, tinh th n h p tác, k n ng v n d ng ki n th c
vào nh ng tình hu ng khác nhau trong h c t p và trong th c ti n; tác đ ng đ n t t ng
và tình c m đ đem l i ni m vui, h ng thú trong h c t p cho h c sinh. Trong th c ti n
d y h c hi n nay, các GV v n quen v i l i d y h c đ ng lo t v i nh ng nhi m v h c
t p không có tính phân hoá, ít chú ý t i n ng l c h c t p c a t ng đ i t ng h c sinh.
i m i ph ng pháp d y h c s chú tr ng c i ti n th c ti n này, phát huy th m nh
t ng h p c a các ph ng pháp, ph ng ti n d y h c, hình th c t ch c d y h c và cách
2


th c đánh giá nh m t ng c
h c.
-B

ng s tích c c h c t p c a các đ i t

ng h c sinh trong gi

c 5: Thi t k giáo án.

ây là b c ng i GV b t tay vào so n giáo án - thi t k n i dung, nhi m v ,
cách th c ho t đ ng, th i gian và yêu c u c n đ t cho t ng ho t đ ng d y c a GVvà ho t
đ ng h c t p c a h c sinh.

1.3. C u trúc gío ́n
Ti t th :...................

Tên bài .............................................................

Ngày so n:..............
A. M c tiêu: 1. Ki n th c
2. K n ng
3. Thái đ
B. Chu n b c a GV, HS (tài li u, ph

ng ti n, thi t b ... )

1. Chu n b c a GV:
2. Chu n b c a HS:
C. Ph

ng pháp – Ph

ng ti n

D. Ti n trình d y h c:
* HO T

NG 1: Kh i đ ng

1. n đ nh l p
2. Ki m tra bài c
3. Bài m i (Gi i thi u)
*HO T

NG 2: Hình thành ki n th c

*HO T

NG 3: Luy n t p

* HO T

NG 4: V n d ng

* HO T

NG 5: Tìm tòi và m r ng

Có th trình bày theo cách chia giáo án thành 2 ho c 3 ho c 4 c t tùy theo k ch
b n s ph m c a m i giáo viên
Ví d
Th i l

ng

* D n dò, h

N i dung ki n th c Ho t đ ng c a
th y

ng d n h c sinh h c t p

1.4. C u trúc c a m t gío ́n đ

c th hi n

Ho t đ ng c a trò

nhà
ćc n i dung

- M c tiêu bài h c: + Nêu rõ yêu c u HS c n đ t v KT, KN, thái đ ; + Các m c tiêu
đ c bi u đ t b ng đ ng t c th , có th l ng hoá đ c.
3


- Chu n b v ph ng pháp và ph ng ti n d y h c: + GVchu n b các thi t b d y h c
(tranh nh, mô hình, hi n v t, hoá ch t...), các ph ng ti n d y h c (máy chi u, TV, đ u
video, máy tính, máy projector...) và tài li u d y h c c n thi t; + H ng d n HS chu n b
bài h c (so n bài, làm bài t p, chu n b tài li u và đ dùng h c t p c n thi t).
- T ch c các ho t đ ng d y h c: Trình bày rõ cách th c tri n khai các ho t đ ng d yh c c th . V i m i ho t đ ng c n ch rõ: + Tên ho t đ ng ; + M c tiêu c a ho t đ ng; +
Cách ti n hành ho t đ ng; + Th i l ng đ th c hi n ho t đ ng; + K t lu n c a GV v :
nh ng KT, KN, thái đ HS c n có sau ho t đ ng; nh ng tình hu ng th c ti n có th v n
d ng KT, KN, thái đ đư h c đ gi i quy t; nh ng sai sót th ng g p; nh ng h u qu có
th x y ra n u không có cách gi i quy t phù h p;...
- H ng d n các ho t đ ng ti p n i: xác đ nh nh ng vi c HS c n ph i ti p t c th c hi n
sau gi h c đ c ng c , kh c sâu, m r ng bài c ho c đ chu n b cho vi c h c bài m i.
1.5. Ćc b
Các b

c c a quy trình so n bƠi gi ng đi n t e-learning.

c c a quy trình so n bài gi ng đi n t e-learning

1) Xác đ nh m c đích, yêu c u c a bài gi ng
2) L a ch n nh ng ki n th c c b n, tr ng tâm, có tính khái quát và ch t l c cao đ s p
x p chúng vào các slide:
3) Thu th p ngu n tài li u liên quan đ n n i dung, xây d ng kho t li u
4) Xây d ng k ch b n cho bài gi ng c a giáo án đi n t
5) L a ch n ngôn ng , các ph n m m trình di n đ xây d ng bài gi ng đi n t elearning.
6) So n bài gi ng và đóng gói
1.6. Ćc b

c th c hi n gi d y h c (tri n khai gío ́n khi lên l p).

M t gi d y h c nên đ

c th c hi n theo các b

c c b n sau:

a. Ki m tra s chu n b c a HS
- Ki m tra tình hình n m v ng bài h c c và nh ng KT, KN đư h c có liên quan đ n bài
m i.
- Ki m tra tình hình chu n b bài m i (so n bài, làm bài t p, chu n b tài li u và đ dùng
h c t p c n thi t).
L u ý: Vi c ki m tra s chu n b c a HS có th th c hi n đ u gi h c ho c có th đan
xen trong quá trình d y bài m i.
b. T ch c d y và h c bài m i
- GV gi i thi u bài m i: nêu nhi m v h c t p và cách th c th c hi n đ đ t đ
tiêu bài h c; t o đ ng c h c t p cho HS.

cm c

- GV t ch c, h ng d n HS suy ngh , tìm hi u, khám phá và l nh h i n i dung bài h c,
nh m đ t đ c m c tiêu bài h c v i s v n d ng PPDH phù h p.
c. Luy n t p, c ng c .
GV h ng d n HS c ng c , kh c sâu nh ng KT, KN, thái đ đư có thông qua ho t đ ng
th c hành luy n t p có tính t ng h p, nâng cao theo nh ng hình th c khác nhau.
d. ánh giá
4


- Trên c s đ i chi u v i m c tiêu bài h c, GV d ki n m t s câu h i, bài t p và t
ch c cho HS t đánh giá v k t qu h c t p c a b n thân và c a b n.
- GV đánh giá, t ng k t v k t qu gi h c.
e. H

ng d n HS h c bài, làm vi c

nhà

- GV h ng d n HS luy n t p, c ng c bài c (thông qua làm bài t p, th c hành, thí
nghi m,...).
- GV h
2. Ph

ng d n HS chu n b bài h c m i.
ng ph́p d y h c t́ch c c

2.1. m t s v n đ chung c a ph

ng ph́p d y h c t́ch c c

2.1.1 Th nƠo lƠ t́nh t́ch c c h c t p?
a. Tính tích c c h c t p là gì?
Tính tích c c h c t p - v th c ch t là tính tích c c nh n th c, đ c tr ng khát
v ng hi u bi t, c g ng trí l c và có ngh l c cao trong quá trình chi m l nh tri th c.
b. Tính tích c c nh n th c do đâu mà có?
Tính tích c c nh n th c liên quan tr
-

c h t v i đ ng c h c t p.

ng c đúng t o ra h ng thú.

- H ng thú là ti n đ c a t giác.
- H ng thú và t giác là hai y u t t o nên tính tích c c.
c. Tính tích c c nh n th c có tác d ng nh th nào?
- Tính tích c c nh n th c s n sinh n p t duy đ c l p.
- Suy ngh đ c l p là m m m ng c a sáng t o.
- Ng c l i, phong cách h c t p tích c c đ c l p sáng t o s phát tri n t giác, h ng
thú, b i d ng đ ng c h c t p.
d. Nh ng d u hi u nào bi u hi n tính tích c c nh n th c?
Tính tích c c nh n th c th hi n

nh ng d u hi u sau:

- H ng hái tr l i các câu h i c a giáo viên.
- B sung các câu tr l i c a b n.
- Thích phát bi u ý ki n c a mình tr

c v n đ nêu ra.

- Hay nêu th c m c, đòi h i gi i thích c n k nh ng v n đ ch a đ rõ.
- Ch đ ng v n d ng ki n th c, k n ng đư h c đ nh n th c v n đ m i.
- T p trung chú ý vào v n đ đang h c.
- Kiên trì hoàn thành các bài t p, không n n tr

c nh ng tình hu ng khó kh n…

e. Các c p đ th hi n tính tích c c nh n th c?
- B t ch

c: g ng s c làm theo m u hành đ ng c a th y, c a b n…

- Tìm tòi: đ c l p gi i quy t v n đ , tìm cách gi i quy t khác nhau v m t v n đ …
5


- Sáng t o: tìm ra cách gi i quy t m i, đ c đáo, h u hi u.
2.1.2 Ph

ng ph́p d y h c t́ch c c

PPDH tích c c là m t thu t ng đ ch nh ng ph ng pháp giáo d c, d y h c
theo h ng phát huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c a ng i h c.
"Tích c c" trong PPDH - tích c c đ c dùng v i ngh a là ho t đ ng, ch đ ng, trái ngh a
v i không ho t đ ng, th đ ng ch không dùng theo ngh a trái v i tiêu c c.
a. PPDH tích c c có làm gi m sút vai trò c a giáo viên không?
PPDH tích c c h ng t i vi c ho t đ ng hóa, tích c c hóa ho t đ ng nh n th c
c a ng i h c, ngh a là t p trung vào phát huy tính tích c c c a ng i h c ch không
ph i là t p trung vào phát huy tính tích c c c a ng i d y.

ph

d y h c theo ph
ng pháp th đ ng.

ng pháp tích c c thì GVph i n l c nhi u so v i d y theo

b. Phát huy tính tích c c nh n th c c a HS d hay khó?
ng

Mu n đ i m i cách h c ph i đ i m i cách d y. Cách d y ch đ o cách h c, nh ng
c l i thói quen h c t p c a trò c ng nh h ng t i cách d y c a th y.
- HS đòi h i cách d y tích c c ho t đ ng nh ng GVch a đáp ng đ

c.

- GVh ng hái áp d ng PPDH tích c c nh ng không thành công vì HS ch a thích
ng, v n quen v i l i h c t p th đ ng.
c.

Tích c c hóa ho t đ ng nh n th c c a ng

i h c, GVc n l u ý đi u gì?

- GVph i kiên trì dùng cách d y ho t đ ng đ d n d n xây d ng cho HS ph
pháp h c t p ch đ ng m t cách v a s c, t th p lên cao.

ng

- Có s h p tác c c a th y và trò, s ph i h p nh p nhàng ho t đ ng d y v i ho t

đ ng h c thì m i thành công. Nh v y, vi c dùng thu t ng "D y và h c tích c c" đ
phân bi t v i "D y và h c th đ ng".
e. PPDH truy n th ng và PPDH tích c c khác nhau nh th nào?
PH

NG PHÁP D Y H C

PH

TRUY N TH NG

NG PHÁP D Y H C
TÍCH C C

1) T p trung vào ho t đ ng c a giáo viên

1) T p trung vào ho t đ ng c a HS.

2) GVtruy n đ t ki n th c đư chu n b
s n.

2) GVh

ng d n các ho t đ ng c a HS.

3) HS l ng nghe l i gi ng c a giáo viên, 3) HS ch đ ng chi m l nh tri th c, k n ng
ghi chép và h c thu c.
d i s h ng d n c a th y.
4) GVhuy đ ng v n hi u bi t c a mình đ
giúp HS ti p thu bài.

4) GV huy đ ng v n ki n th c và kinh
nghi m c a HS đ xây d ng bài.

5) Quan h h c t p: Th y ch đ ng – trò 5) Quan h h c t p: Ch đ o c a th y t o s
b đ ng.
ch đ ng, t tin trò.
6) Kh ng ch s
giáo án.

tranh lu n vì s cháy 6) Khuy n khích HS tranh lu n, không s
cháy giáo án.
6


7) D y h c theo m u: GV đ a ví d , HS 7) Khuy n khích s sáng t o, gi i quy t theo
làm theo t ng t .
quan đi m riêng.
8) Yêu c u HS nghe và ghi đ y đ .

8) Nghe và ghi theo nhu c u.

9) SGK là pháp l nh, l i th y là chân lí, 9) SGK ch là ph ng ti n, l i th y ch là g i
ki m tra, thi c ph i đúng nh th .
ý, ki m tra, thi c linh ho t, g n v i th c ti n.
10) HS không có c h i bày t nguy n 10) HS có c h i bày t nguy n v ng và tham
v ng, tham gia tranh lu n.
gia tranh lu n.
11) …
2.1.3.

11) …
c tr ng c a ćc PPDH t́ch c c

a. D y và h c thông qua t ch c các ho t đ ng h c t p c a HS
Trong PPDH tích c c, ng
th c a ho t đ ng "h c":

ih c-đ it

ng c a ho t đ ng "d y", đ ng th i là ch

c cu n hút vào các ho t đ ng h c t p do GVt ch c và ch đ o, thông qua đó
t l c khám phá nh ng đi u mình ch a rõ.
c đ t vào nh ng tình hu ng c a đ i s ng th c t , ng i h c tr c ti p quan sát, th o
lu n, làm thí nghi m, gi i quy t v n đ đ t ra theo cách suy ngh c a mình.
-

c b c l và phát huy ti m n ng sáng t o.

D y theo cách này thì GVkhông ch gi n đ n truy n đ t tri th c mà còn h
hành đ ng (d y cách h c).
b. D y và h c chú tr ng rèn luy n ph

ng d n

ng pháp t h c

- Ph ng pháp tích c c xem vi c rèn luy n ph ng pháp h c t p cho HS không ch
là m t bi n pháp nâng cao hi u qu d y h c mà còn là m t m c tiêu d y h c.

- S bùng n thông tin, khoa h c, k thu t khi n chúng ta không th nh i nhét vào
đ u óc HS kh i l ng ki n th c ngày càng nhi u mà đòi h i ph i quan tâm d y cho HS
PP h c.
- Trong các ph ng pháp h c thì c t lõi là ph ng pháp t h c. Vì v y, ngày nay
ng i ta nh n m nh m t ho t đ ng h c trong quá trình d y h c, t o ra s chuy n bi n t
h c t p th đ ng sang t h c ch đ ng: t h c nhà sau bài lên l p; t h c trong ti t h c
có s h ng d n c a giáo viên.
c. T ng c

ng h c t p cá th , ph i h p v i h c t p h p tác

Ph ng pháp h c t p h p tác đ c t ch c c p nhóm, t , l p ho c tr
th c d y h c ph bi n là ho t đ ng h p tác trong nhóm nh 4 đ n 6 ng i.

ng. Hình

D y h c h p tác có tác d ng:
- Làm t ng hi u qu h c t p, nh t là lúc ph i gi i quy t nh ng v n đ gay c n.
- Làm m t đi hi n t

ng l i;

- Tính cách, n ng l c c a m i thành viên đ

c b c l , u n n n.

- Phát tri n tình b n, ý th c t ch c, tinh th n t

ng tr .

d. K t h p đánh giá c a th y v i t đánh giá c a trò
7


Trong d y h c, vi c đánh giá HS không ch nh m m c đích nh n đ nh th c tr ng và
đi u ch nh ho t đ ng h c c a trò mà còn đ ng th i t o đi u ki n nh n đ nh th c tr ng và
đi u ch nh ho t đ ng d y c a th y.
- D y h c truy n th ng, GVgi đ c quy n đánh giá HS.
- D y h c tích c c, GVph i h ng d n HS phát tri n k n ng t đánh giá và đánh
gia l n nhau đ t đi u ch nh cách h c.
2.2. M t s ph
2.2.1. Ph

ng ph́p d y h c t́ch c c

ng ph́p đ t vƠ gi i quy t v n đ

a. C u trúc bài h c
C u trúc m t bài h c theo ph
các b c sau:
-

ng pháp đ t và gi i quy t v n đ th

ng bao g m

t v n đ , xây d ng bài toán nh n th c:
+ T o tình hu ng có v n đ ;
+ Phát hi n, nh n d ng v n đ n y sinh;
+ Phát hi n v n đ c n gi i quy t

- Gi i quy t v n đ đ t ra:
+

xu t cách gi i quy t;

+ L p k ho ch gi i quy t;
+ Th c hi n k ho ch gi i quy t.
- K t lu n:
+ Th o lu n k t qu và đánh giá;
+ Kh ng đ nh hay bác b gi thuy t nêu ra;
+ Phát bi u k t lu n;
+

xu t v n đ m i.

b. Các m c trình đ đ t và gi i quy t v n đ
Có th phân bi t b n m c trình đ đ t và gi i quy t v n đ :
- M c 1: GV đ t v n đ , nêu cách gi i quy t v n đ . HS th c hi n cách gi i quy t
v n đ theo h ng d n c a giáo viên. GV đánh giá k t qu làm vi c c a HS.
- M c 2: GV nêu v n đ , g i ý đ HS tìm ra cách gi i quy t v n đ . HS th c hi n
cách gi i quy t v n đ v i s giúp đ c a GV khi c n. GV và HS cùng đánh giá.
- M c 3: GV cung c p thông tin t o tình hu ng có v n đ . HS phát hi n và xác đ nh
v n đ n y sinh, t đ xu t các gi thuy t và l a ch n gi i pháp. HS th c hi n cách gi i
quy t v n đ . GV và HS cùng đánh giá.
- M c 4: HS t l c phát hi n v n đ n y sinh trong hoàn c nh c a mình ho c c ng
đ ng, l a ch n v n đ gi i quy t. HS gi i quy t v n đ , t đánh giá ch t l ng, hi u qu ,
có ý ki n b sung c a GV khi k t thúc.

8

Trong d y h c theo ph ng pháp đ t và gi i quy t v n đ , HS v a n m đ c tri
th c m i, v a n m đ c ph ng pháp l nh h i tri th c đó, phát tri n t duy tích c c,
sáng t o, chu n b n ng l c thích ng v i đ i s ng xư h i, phát hi n k p th i và gi i
quy t h p lý các v n đ n y sinh.
1.2.2. Ph

ng ph́p ho t đ ng nhóm (cùng tham gia)

a. Khái ni m
Ho t đ ng nhóm là ph ng pháp t ch c ho t đ ng h c c a HS b ng cách chia l p
h c thành t ng nhóm. Tu m c đích, yêu c u c a v n đ h c t p, các nhóm đ c phân
chia ng u nhiên hay có ch đ nh, đ c duy trì n đ nh hay thay đ i trong t ng ph n c a
ti t h c, đ c giao cùng m t nhi m v hay nh ng nhi m v khác nhau.
b. Các cách chia nhóm
- Theo s đi m danh.
- Theo màu s c.
- Theo tên loài hoa.
- Theo mùa trong n m.
- Theo bi u t

ng.

- Theo hình ghép.
- Theo s thích.
- Theo tháng sinh.
- Theo trình đ , gi i tính.
- Chia ng u nhiên.
c. M t s đ c đi m c a t ch c ho t đ ng nhóm

- Trong nhóm m i ng

iđ

c phân công m t ph n vi c;

- M i thành viên đ u ph i làm vi c tích c c, không th
hi u bi t và n ng đ ng h n.

l i vào m t vài ng

i

- Các thành viên trong nhóm giúp đ nhau tìm hi u v n đ nêu ra trong không khí
thi đua v i các nhóm khác.
- K t qu làm vi c c a m i nhóm s đóng góp vào k t qu h c t p chung c a c l p.
- Nhóm c ra m t đ i di n ho c phân công m i thành viên trình bày m t ph n n u
nhi m v giao cho nhóm là khá ph c t p.
d. Cách ti n hành
1/ Làm vi c chung c l p:
+ Nêu v n đ , xác đ nh nhi m v nh n th c.
+ T ch c các nhóm, giao nhi m v .
+H

ng d n cách làm vi c trong nhóm.

2/ Làm vi c theo nhóm:
+ Phân công trong nhóm.
9

+ Cá nhân làm vi c đ c l p r i trao đ i ho c t ch c th o lu n trong nhóm.
+ C đ i di n ho c phân công trình bày k t qu làm vi c theo nhóm.
3/ T ng k t tr

c l p:

+ Các nhóm l n l

t báo cáo k t qu .

+ Th o lu n chung.
+ GV t ng k t, đ t v n đ cho bài ti p theo, ho c v n đ ti p theo trong bài.
e.

u đi m c a PP t ch c ho t đ ng nhóm

- Giúp các thành viên trong nhóm chia s các b n kho n, kinh nghi m c a b n thân,
cùng nhau xây d ng nh n th c m i.
- Bài h c tr thành quá trình h c h i l n nhau.
g. H n ch c a PP t ch c ho t đ ng nhóm
- òi h i không gian l p h c ph i r ng.
- òi h i th i gian nhi u.
- GVph i bi t t ch c h p lý, HS quen v i ph

ng pháp này thì m i có k t qu .

h. Yêu c u
- T duy tích c c c a HS ph i đ

c phát huy.

- Ph i rèn luy n n ng l c h p tác gi a các thành viên trong t ch c lao đ ng.
- Tránh khuynh h ng hình th c và đ phòng l m d ng, cho r ng t ch c ho t đ ng
nhóm là d u hi u tiêu bi u nh t c a đ i m i PPDH và ho t đ ng nhóm càng nhi u thì
ch ng t PPDH càng đ i m i.
1.2.3. Ph

ng ph́p đóng vai

a. Khái ni m
óng vài là ph ng pháp t ch c cho HS th c hành m t s cách ng x nào đó
trong m t tình hu ng gi đ nh.
b.
tr

u đi m
- HS đ c rèn luy n th c hành nh ng k n ng ng x và bày t thái đ trong môi
ng an toàn tr c khi th c hành trong th c ti n.
- Gây h ng thú và chú ý cho HS
- T o đi u ki n làm n y sinh óc sáng t o c a HS

- Khích l s thay đ i thái đ , hành vi c a HS theo chu n m c hành vi đ o đ c và
chính tr - xư h i.
- Có th th y ngay tác đ ng và hi u qu c a l i nói ho c vi c làm c a các vai di n.
c. Cách th c hi n
- GV chia nhóm, giao tình hu ng đóng vai cho t ng nhóm và quy đ nh rõ th i gian
chu n m c, th i gian đóng vai.
- Các nhóm th o lu n chu n b đóng vai: xây d ng k ch b n, phân công, t p luy n,…
10

- Các nhóm lên đóng vai.
- GV ph ng v n HS đóng vai:
+ Vì sao em l i ng x nh v y?
+ C m xúc, thái đ c a em khi th c hi n cách ng x ? Khi nh n đ
x (đúng ho c sai).

c cách ng

- L p th o lu n, nh n xét: Cách ng x c a các vai di n phù h p hay ch a phù h p?
Ch a phù h p đi m nào? Vì sao?
- GV k t lu n v cách ng x c n thi t trong tình hu ng.
d. Yêu c u
- Tình hu ng nên đ m , không cho tr

c “K ch b n”, l i tho i.

- Ph i dành th i gian phù h p cho các nhóm chu n b đóng vai.
- Ng

i đóng vai ph i hi u rõ vai c a mình trong bài t p đóng vai đ không l c đ

- Nên khích l c nh ng HS nhút nhát tham gia.
- Nên hoá trang và đ o c đ n gi n đ t ng tính h p d n c a trò ch i đóng vai.
1.2.4. Ph

ng ph́p đ ng nưo

a. Khái ni m

t

ng nưo là ph ng pháp giúp HS trong m t th i gian ng n n y sinh đ
ng, nhi u gi đ nh v m t v n đ nào đó.

c nhi u ý

Th c hi n ph ng pháp này, GV c n đ a ra m t h th ng các thông tin làm ti n đ
cho bu i th o lu n.
b. Cách ti n hành
- GV nêu câu h i, v n đ c n đ

c tìm hi u tr

c c l p ho c tr

c nhóm.

- Khích l HS phát bi u và đóng góp ý ki n càng nhi u càng t t.
- Li t kê t t c các ý ki n phát bi u đ a lên b ng ho c gi y kh to, không lo i tr
m t ý ki n nào, tr tr ng h p trùng l p.
- Phân lo i ý ki n.
- Làm sáng t nh ng ý ki n ch a rõ ràng và th o lu n sâu t ng ý.
1.2.5. Ph

ng ph́p trò ch i

a. Khái ni m
Trò ch i là ph ng pháp t ch c ho t đ ng trò ch i cho HS đ gi i quy t m t ho c
m t s n i dung bài h c. Ph ng pháp trò ch i thu hút đ c nhi u HS vào h c t p, t o

s chú ý cho t t c HS, có kh n ng gây h ng thú và lây lan h ng thú h c t p đ n m i
HS.
b. Cách ti n hành
- Nêu yêu c u, ý ngh a, tác d ng.
- Ph bi n lu t ch i, cách tính đi m, khen th
11

ng,…


- Quán tri t tinh th n, thái đ .
- T ch c, phân công.
- Ti n hành ho t đ ng ch i.
- Công b k t qu , nh n xét, đánh giá, khen th
c. Các ph

ng.

ng pháp trò ch i

1/ Trò ch i ghép hình: l a ch n các m nh ghép đ hoàn thành m t hình nào đó mà
vi c l a ch n ph i d a vào s tr l i các câu h i.
2/ Trò ch i m m nh ghép: M i nhóm hoàn thành m t nhi m v tìm hi u v n đ
nào đó c a bài h c thì m nh ghép l a ch n đ c m ra.
3/ Trò ch i ô ch : đ đoán đ
gi i quy t các câu h i t ng ng.

c các ch trong các ô hàng nganh, các đ i ch i ph i

4/ Trò ch i xanh - đ : m i đ i đ c phát hai lá c : xanh và đ . Các đ i ch i l a

ch n các ph ng án tr l i cho các câu h i đúng - sai đ đem v s c đ nhi u nh t
(đúng) và s c xanh ít nh t (sai).
5/ Trò ch i truy n đi n: các thành viên trong t ng đ i ch i ph i đ m b o nhanh nh y đ
chuy n ti p các ph ng án tr l i cho ng i c a phe mình trong th i gian qui đ nh đ đóng góp
nhi u nh t vào m t n i dung nào đó, ho c hoàn thành m t n i dung nào đó.
6/ Trò ch i gi i m t mư: các đ i xây d ng ph
đ và lí gi i nó.
1.2.6. Ph

ng án đ tìm ra ch sai c a m t v n

ng ph́p d y h c d ́n.

D y h c d án là m t ph ng pháp, m t hình th c d y h c quan tr ng đ th c
hi n quan đi m d y h c h ng vào ng i h c, quan đi m d y h c h ng vào ho t đ ng
và quan đi m d y h c tích h p.
Trong ch ng trình ph thông, d y h c d án đ c xây d ng thông qua ch ng
trình “d y h c t ng lai” (Intel teach to the future). Các thông tin c th đ c trình bày
trên trang web: />T đ u th k 20, các nhà s ph m M đư xây d ng c s lý lu n cho ph ng pháp d án
(Project method) và coi đây là ph ng pháp d y h c quan tr ng đ th c hi n d y h c h ng
vào ng i h c nh m kh c ph c nh c đi m c a d y h c truy n th ng.
Ph ng pháp d y h c d án đ c hi u là m t ph ng pháp hay hình th c d y h c,
trong đó ng i h c th c hi n m t nhi m v ph c h p, có s k t h p gi a lý thuy t và
th c ti n, th c hành. Nhi m v này đ c ng i h c th c hi n v i tính t l c cao trong
quá trình h c t p, t vi c xác đ nh m c đích, l p k ho ch, đ n vi c th c hi n d án,
ki m tra, đi u ch nh, đánh giá quá trình và k t qu th c hi n.
a.

c đi m c a d y h c d ́n
+

nh h

ng vƠo h c sinh

- Chú ý đ n h ng thú c a ng i h c, tính t l c cao: h c sinh đ c tr c ti p tham
gia ch n đ tài, n i dung h c t p phù h p kh n ng và h ng thú c a cá nhân, khuy n
khích tính tích c c, t l c, tính trách nhi m, s sáng t o c a ng i h c. Gi ng viên đóng
vai trò là ng i t v n, h ng d n và giúp đ .
12


- Ng i h c đ c c ng tác làm vi c, l a ch n nhi m v phù h p: Các d án đ c
th c hi n theo nhóm, có s c ng tác và phân công công vi c gi a các thành viên trong
nhóm, rèn luy n tính s n sàng và k n ng c ng tác làm vi c gi a các thành viên tham gia,
gi a gi ng viên và h c sinh c ng nh các l c l ng xư h i tham gia vào d án.
+

nh h

ng vƠo th c ti n

- G n li n v i hoàn c nh: Ch đ d án xu t phát t tình hu ng c a th c ti n ngh
nghi p, đ i s ng xư h i, phù h p trình đ ng i h c.
- Có ý ngh a th c ti n xã h i: Các d án g n vi c h c t p trong nhà tr ng v i
th c ti n đ i s ng xư h i, đ a ph ng, g n v i môi tr ng, mang l i tác đ ng xư h i tích
c c.
- K t h p gi a lý thuy t và th c hành: Thông qua đó, ki m tra, c ng c , m r ng
hi u bi t lý thuy t c ng nh rèn luy n k n ng hành đ ng, kinh nghi m th c ti n c a
ng i h c.

- D án mang n i dung tích h p: K t h p tri th c c a nhi u môn h c hay l nh v c
khác nhau đ gi i quy t m t v n đ mang tính ph c h p.
+

nh h

ng vƠo s n ph m

Các s n ph m đ c t o ra, không gi i h n trong nh ng thu ho ch lý thuy t, mà
còn t o ra s n ph m v t ch t c a ho t đ ng th c ti n, th c hành. Nh ng s n ph m này có
th s d ng, công b , gi i thi u.
b. Ćc giai đo n c a d y h c d ́n
Giai đo n 1: Ch n đ tài và xác đ nh m c đích c a d án
Gi ng viên và sinh viên cùng đ xu t, c ng có th do ng
Giai đo n 2: Xác đ nh đ c
ph

i h c đ xu t.

ng, k ho ch th c hi n

C n xác đ nh công vi c c n làm, th i gian d ki n, d ki n v t li u, kinh phí,
ng pháp ti n hành và phân công cho m i thành viên trong nhóm.
Giai đo n 3: Th c hi n d án, chú ý đ n s n ph m

Th c hi n các ho t đ ng trí tu và ho t đ ng th c ti n, th c hành, nh ng ho t
đ ng này xen k và tác đ ng qua l i l n nhau. Ki n th c lý thuy t, các ph ng án gi i
quy t v n đ đ c th nghi m qua th c ti n. Trong quá trình đó, s n ph m c a d án và
thông tin m i đ c t o ra.
Giai đo n 4: Thu th p k t qu và công b s n ph m

K t qu th c hi n d án có th vi t d i d ng thu ho ch, báo cáo, lu n v n… và
đ c gi i thi u công b . S n ph m có th là v t ch t đ c t o ra ho c hành đ ng phi v t
ch t.
Giai đo n 5: ánh giá d án
Gi ng viên và sinh viên đánh giá quá trình th c hi n k t qu c ng nh kinh
nghi m đ t đ c. T đó rút ra nh ng kinh nghi m cho vi c th c hi n các d án ti p theo.
K t qu d án có th đ c đánh giá t bên ngoài.

13


Vi c phân chia các giai đo n trên ch có tính t ng đ i. Trong th c t chúng có th xen
k và thâm nh p l n nhau. Vi c t ki m tra, đi u ch nh c n đ c th c hi n trong t t c giai
đo n c a d án, phù h p c u trúc, nhi m v c a t ng d án khác nhau.
c.

u đi m vƠ h n ch c a ph
+

ng ph́p d y h c d ́n.

u đi m

- G n lý thuy t v i th c hành, t duy và hành đ ng, nhà tr ng và xư h i, giúp
vi c h c t p trong nhà tr ng gi ng h n v i vi c h c t p trong th gi i th t, cùng m t
n i dung nh ng theo nh ng cách khác nhau.
- Kích thích đ ng c , h ng thú h c t p, phát huy tính t l c, tính trách nhi m.
- Phát tri n n ng l c sáng t o, n ng l c gi i quy t các v n đ ph c h p, thúc đ y
suy ngh sâu h n khi g p các v n đ khác nhau.
- Rèn luy n n ng l c c ng tác làm vi c c a ng

i h c.

- Phát tri n n ng l c đánh giá.
Trong đào t o đ i h c, d y h c d án là hình th c quan tr ng đ th c hi n ph
đào t o theo h ng k t h p gi a h c t p và nghiên c u khoa h c.

ng th c

+ H n ch
- D y h c d án đòi h i nhi u th i gian, nó không th thay th ph
thuy t trình trong vi c truy n th nh ng tri th c lý thuy t h th ng.

ng pháp

- Ho t đ ng th c hành, th c ti n khi th c hi n d y h c d án đòi h i ph
v t ch t và tài chính phù h p.

ng ti n

Không th áp d ng d y h c d án tràn lan, nh ng đó là s b sung quan tr ng và
c n thi t cho các ph ng pháp d y h c khác.
Phát huy m t tích c c c a các mô hình và lý thuy t d y h c cùng v i tích c c đ i
m i ph ng pháp d y h c đ u h ng t i m c đích là phát huy tính tích c c ch đ ng và
sáng t o c a ng i h c; đây là xu h ng d y h c trong th i đ i ngày nay. V i xu h ng
d y h c này thì d y h c m i đáp ng đ c yêu c u và đòi h i c a xư h i, m i đào t o
đ c con ng i cho th i đ i.
2.2.7. Ph

ng ph́p “BƠn tay n n b t”

a. Khái quát v ph

ng ph́p “BƠn tay n n b t”

Ph ng pháp d y h c "Bàn tay n n b t" (BTNB), ti ng Pháp là La main à la pâte
- vi t t t là LAMAP; ti ng Anh là Hands-on, là ph ng pháp d y h c khoa h c d a trên
c s c a s tìm tòi - nghiên c u, áp d ng cho vi c d y h c các môn khoa h c t nhiên.
Ph ng pháp này đ c kh i x ng b i Giáo s Georges Charpak (Gi i Nobel V t lý
n m 1992). Theo ph ng pháp BTNB, d i s giúp đ c a giáo viên, chính h c sinh tìm
ra câu tr l i cho các v n đ đ c đ t ra trong cu c s ng thông qua ti n hành thí nghi m,
quan sát, nghiên c u tài li u hay đi u tra đ t đó hình thành ki n th c cho mình.
ng tr c m t s v t hi n t ng, h c sinh có th đ t ra các câu h i, các gi
thuy t t nh ng hi u bi t ban đ u, ti n hành th c nghi m nghiên c u đ ki m ch ng và
đ a ra nh ng k t lu n phù h p thông qua th o lu n, so sánh, phân tích, t ng h p ki n
th c.
14


M c tiêu c a ph ng pháp BTNB là t o nên tính tò mò, ham mu n khám phá và
say mê khoa h c c a h c sinh. Ngoài vi c chú tr ng đ n ki n th c khoa h c, ph ng
pháp BTNB còn chú ý nhi u đ n vi c rèn luy n k n ng di n đ t thông qua ngôn ng nói
và vi t cho h c sinh.
b. Các nguyên t c c b n c a ph

ng ph́p BTNB

D i đây là 10 nguyên t c c b n c a ph ng pháp BTNB đ
lâm Khoa h c và B Giáo d c Qu c gia Pháp.

c đ xu t b i Vi n Hàn

Nguyên t c v ti n trình s ph m
1/ H c sinh quan sát m t s v t hay m t hi n t ng c a th gi i th c t i, g n g i v i đ i
s ng, d c m nh n và các em s th c hành trên nh ng cái đó.
2/ Trong quá trình tìm hi u, h c sinh l p lu n, b o v ý ki n c a mình, đ a ra t p th
th o lu n nh ng ý ngh và nh ng k t lu n cá nhân, t đó có nh ng hi u bi t mà n u ch
có nh ng ho t đ ng, thao tác riêng l không đ t o nên.
3/ Nh ng ho t đ ng do giáo viên đ xu t cho h c sinh đ c t ch c theo ti n trình s
ph m nh m nâng cao d n m c đ h c t p. Các ho t đ ng này làm cho các ch ng trình
h c t p đ c nâng cao lên và dành cho h c sinh m t ph n t ch khá l n.
4/ C n m t l ng t i thi u là 2 gi /tu n trong nhi u tu n li n cho m t đ tài. S liên t c
c a các ho t đ ng và nh ng ph ng pháp giáo d c đ c đ m b o trong su t th i gian
h c t p.
5/ H c sinh b t bu c có m i em m t quy n v thí nghi m do chính các em ghi chép theo
cách th c và ngôn ng c a chính các em.
6/ M c tiêu chính là s chi m l nh d n d n c a h c sinh các khái ni m khoa h c và k
thu t đ c th c hành, kèm theo là s c ng c ngôn ng vi t và nói.
Nh ng đ i t

ng tham gia.

7/ Các gia đình và/ho c khu ph đ

c khuy n khích th c hi n các công vi c c a l p h c.

8/ đ a ph ng, các đ i tác khoa h c (Tr ng
i h c, cao đ ng, vi n nghiên c u,…)
giúp các ho t đ ng c a l p theo kh n ng c a mình.
9/ đ a ph ng, các vi n đào t o giáo viên (Tr ng cao đ ng s ph m, đ i h c s

ph m) giúp các giáo viên kinh nghi m và ph ng pháp gi ng d y.
10/ Giáo viên có th tìm th y trên internet các website có n i dung v nh ng môđun ki n
th c (bài h c) đã đ c th c hi n, nh ng ý t ng v các ho t đ ng, nh ng gi i pháp th c
m c. Giáo viên c ng có th tham gia ho t đ ng t p th b ng trao đ i v i các đ ng
nghi p, v i các nhà s ph m và v i các nhà khoa h c. Giáo viên là ng i ch u trách
nhi m giáo d c và đ xu t nh ng ho t đ ng c a l p mình ph trách.
c. Ti n trình d y h c theo ph

ng ph́p “BƠn tay n n b t”

+ C s s ph m c a ti n trình d y h c
Ph ng pháp BTNB đ xu t m t ti n trình s ph m u tiên xây d ng nh ng tri
th c (hi u bi t, ki n th c) b ng khai thác, th c nghi m và th o lu n.

15


ó là s th c hành khoa h c b ng hành đ ng, h i đáp, tìm tòi, th c nghi m, xây
d ng t p th ch không ph i phát bi u l i các ki n th c có s n xu t phát t s ghi nh
thu n túy.
đ

H c sinh t mình th c hi n các thí nghi m, các suy ngh và th o lu n đ hi u
c các ki n th c cho chính mình.

Các bu i h c l p đ c t ch c xung quanh các ch đ theo h ng ti n trình có
th đ ng th i giúp h c sinh ti p thu đ c ki n th c, hi u đ c ph ng pháp ti n hành và
rèn luy n đ c ngôn ng vi t và nói. M t th i l ng đ c n thi t cho phép n m b t, tái
t o và ti p thu m t cách b n v ng n i dung ki n th c.
+ Các b

c c a ti n trình d y h c

C n c vào các c s trên, ta có th làm rõ ti n trình s ph m c a ph ng pháp
d y h c BTNB theo 5 b c c th sau đây.
ti n theo dõi các b c c a ti n trình,
chúng tôi xin trình bày ti n trình kèm theo m t ví d c th , k t h p phân tích và trình
bày v lý lu n đ làm rõ các b c c a ti n trình. Chúng ta gi s dùng ph ng pháp Bàn
BTNB đ d y ki n th c "C u t o bên trong c a h t".
B

c 1: Tình hu ng xu t phát và câu h i nêu v n đ

Tình hu ng xu t phát hay tình hu ng nêu v n đ là m t tình hu ng do giáo viên ch
đ ng đ a ra nh là m t cách d n nh p vào bài h c. Tình hu ng xu t phát ph i ng n g n,
g n g i d hi u đ i v i h c sinh. Tình hu ng xu t phát nh m l ng ghép câu h i nêu v n
đ . Tình hu ng xu t phát càng rõ ràng thì vi c d n nh p cho câu h i nêu v n đ càng d .
Tuy nhiên có nh ng tr ng h p không nh t thi t ph i có tình hu ng xu t phát m i đ
xu t đ c câu h i nêu v n đ (tùy vào t ng ki n th c và t ng tr ng h p c th ).
Câu h i nêu v n đ là câu h i l n c a bài h c (hay môdun ki n th c mà h c sinh s đ c
h c). Câu h i nêu v n đ c n đ m b o yêu c u phù h p v i trình đ , gây mâu thu n nh n
th c và kích thích tính tò mò, thích tìm tòi, nghiên c u c a h c sinh nh m chu n b tâm
th cho h c sinh tr c khi khám phá, l nh h i ki n th c. Giáo viên ph i dùng câu h i m ,
tuy t đ i không đ c dùng câu h i đóng (tr l i có ho c không) đ i v i câu h i nêu v n
đ . Câu h i nêu v n đ càng đ m b o các yêu c u nêu ra trên thì ý đ d y h c c a giáo
viên càng d th c hi n thành công.
B

c 2: B c l bi u t

ng ban đ u

Hình thành bi u t ng ban đ u là b c quan tr ng, đ c tr ng c a ph ng pháp
BTNB. B c này khuy n khích h c sinh nêu nh ng suy ngh , nh n th c ban đ u c a
mình tr c khi đ c h c ki n th c. Hình thành bi u t ng ban đ u, giáo viên có th yêu
c u h c sinh nh c l i ki n th c c đư h c có liên quan đ n ki n th c m i c a bài h c.
Khi yêu c u h c sinh trình bày bi u t ng ban đ u, giáo viên có th yêu c u nhi u hình
th c bi u hi n c a h c sinh, có th là b ng l i nói (thông qua phát bi u cá nhân), b ng
cách vi t hay v đ bi u hi n suy ngh . Xem thêm ph n trình bày v Bi u t ng ban đ u
đ rõ h n ph n lý lu n c a Bi u t ng ban đ u.
B

c 3:

xu t câu h i vƠ ph

ng ́n th́ nghi m

T nh ng khác bi t và phong phú v bi u t ng ban đ u c a h c sinh, giáo viên
giúp h c sinh đ xu t các câu h i t nh ng s khác bi t đó. Chú ý xoáy sâu vào nh ng
s khác bi t liên quan đ n ki n th c tr ng tâm c a bài h c (hay mô đun ki n th c).
M t s chú ý khi l a ch n bi u t

ng ban đ u:
16


- Không ch n hoàn toàn các bi u t
Không l a ch n hoàn toàn các bi u t

ng ban đ u đúng v i câu h i.
ng ban đ u sai so v i câu h i.

- Nên l a ch n các bi u t ng v a đúng v a sai, ch c n ch n m t bi u t ng ban đ u
đúng v i câu h i (n u có), vì đa s các bi u t ng ban đ u đ u sai so v i ki n th c vì
h c sinh ch a đ c h c ki n th c.
- Tuy t đ i không có bình lu n hay nh n xét gì v tính đúng sai c a các ý ki n ban đ u
(bi u t ng ban đ u) c a h c sinh.
- Khi vi t (đ i v i bi u t ng ban đ u b ng l i), v hay g n hình v c a h c sinh (đ i v i
các bi u t ng ban đ u bi u di n b ng hình v ) lên b ng, giáo viên nên ch n m t v trí
thích h p, d nhìn và đ m b o không nh h ng đ n các ph n ghi chép khác. Gi
nguyên các bi u t ng ban đ u này đ đ i chi u và so sánh sau khi hình thành ki n th c
cho h c sinh b c 5 c a ti n trình ph ng pháp.
L u ý khi so sánh, phân nhóm bi u t
- Phân nhóm bi u t

ng ban đ u c a h c sinh:

ng ban đ u ch mang tính t

ng đ i.

- Không nên đi quá sâu vào chi ti t vì càng chi ti t thì càng m t th i gian và các bi u
t ng ban đ u c a h c sinh n u không nhìn nhau đ vi t (hay v ) ch c ch n s có nh ng
chi ti t khác nhau.
- Giáo viên nên g i ý, đ nh h ng cho h c sinh th y nh ng đi m khác bi t gi a các ý
ki n liên quan đ n các ki n th c chu n b h c.
- Giáo viên, tùy tình hình th c t ý ki n phát bi u, nh n xét c a h c sinh đ quy t đ nh
phân nhóm bi u t ng ban đ u.
ôi khi có nh ng đ c đi m khác bi t rõ r t nh ng l i không liên quan đ n ki n th c bài

h c đ c h c sinh nêu ra thì giáo viên nên khéo léo gi i thích cho h c sinh ý ki n đó r t
thú v nh ng trong khuôn kh ki n th c c a l p mà các em đang h c ch a đ c p đ n
v n đ đó b ng cách đ i lo i nh : "Ý ki n c a em K r t thú v nh ng trong ch ng trình
h c l p 4 c a chúng ta ch a đ c p t i. Các em s đ c tìm hi u các b c h c cao h n
(hay các l p sau)". Nói nh v y nh ng giáo viên c ng nên ghi chú lên b ng đ khuy n
khích h c sinh phát bi u ý ki n và không quên đánh d u đây là câu h i t m th i ch a xét
đ n bài h c này.
xu t thí nghi m nghiên c u:
- T các câu h i đ c đ xu t, giáo viên nêu câu h i cho h c sinh, đ ngh các em đ
xu t thí nghi m tìm tòi - nghiên c u đ tìm câu tr l i cho các câu h i đó. Các câu h i có
th là: "Theo các em làm th nào đ chúng ta tìm câu tr l i cho các câu h i nói trên?";
"Bây gi các em hưy suy ngh đ tìm ph ng án gi i quy t các câu h i mà l p mình đ t
ra!"…
- Tùy theo ki n th c hay v n đ đ t ra trong câu h i mà h c sinh có th đ xu t các
ph ng án thí nghi m tìm tòi - nghiên c u. Các ph ng án thí nghi m mà h c sinh đ
xu t có th r t ph c t p và không th th c hi n đ c nh ng giáo viên c ng không nên
nh n xét tiêu c c đ tránh làm h c sinh ng i phát bi u. N u ý ki n gây c i cho c l p,
giáo viên c n đi m t nh gi i thích cho c l p hi u c n tôn tr ng và l ng nghe ý ki n c a
ng i khác.
17


- N u ý ki n c a h c sinh nêu lên có ý đúng nh ng ngôn t ch a chu n xác ho c di n đ t
ch a rõ thì giáo viên nên g i ý và t ng b c giúp h c sinh hoàn thi n di n đ t. Giáo viên
c ng có th yêu c u các h c sinh khác ch nh s a cho rõ ý. ây là m t v n đ quan tr ng
trong vi c rèn luy n ngôn ng cho h c sinh.
- Tr ng h p h c sinh đ a ra ngay thí nghi m tìm tòi - nghiên c u đúng nh ng v n còn
nhi u ph ng án khác kh thi thì giáo viên nên ti p t c h i các h c sinh khác đ làm
phong phú ph ng án tìm câu tr l i. Giáo viên có th nh n xét tr c ti p nh ng yêu c u
các h c sinh khác cho ý ki n v ph ng pháp mà h c sinh đó nêu ra thì t t h n. Ph ng

pháp BTNB khuy n khích h c sinh t đánh giá ý ki n c a nhau h n là c a giáo viên
nh n xét.
- Sau khi h c sinh đ xu t ph ng án thí nghi m tìm tòi - nghiên c u, giáo viên nêu nh n
xét chung và quy t đ nh ti n hành ph ng án thí nghi m đư chu n b s n. Tr ng h p
h c sinh không đ a ra đ c ph ng án thí nghi m tìm tòi - nghiên c u thích h p, giáo
viên có th g i ý ho c đ xu t c th ph ng án n u g i ý mà h c sinh ch a ngh ra.
- L u ý r ng ph ng án thí nghi m tìm tòi - nghiên c u đây đ c hi u là các ph ng
án đ tìm ra câu tr l i. Có nhi u ph ng pháp nh quan sát, th c hành - thí nghi m,
nghiên c u tài li u… (xem them ph n Các ph ng pháp thí nghi m - tìm tòi nghiên
c u).
B

c 4: Ti n hành thí nghi m tìm tòi - nghiên c u

T các ph ng án thí nghi m tìm tòi - nghiên c u mà h c sinh nêu ra, giáo viên
khéo léo nh n xét và l a ch n thí nghi m đ h c sinh ti n hành. u tiên th c hi n thí
nghi m tr c ti p trên v t th t. M t s tr ng h p không th ti n hành thí nghi m trên v t
th t có th làm cho mô hình, ho c cho h c sinh quan sát tranh v .
i v i ph ng pháp
quan sát, giáo viên cho h c sinh quan sát v t th t tr c, sau đó m i cho h c sinh quan sát
tranh v khoa h c hay mô hình đ phóng to nh ng đ c đi m không th quan sát rõ trên
v t th t (xem thêm ph n Ph ng pháp quan sát).
B

c 5: K t lu n, h p th c hóa ki n th c

Sau khi th c hi n thí nghi m tìm tòi - nghiên c u, các câu tr l i d n d n đ c
gi i quy t, ki n th c đ c hình thành, tuy nhiên v n ch a có h th ng ho c ch a chu n
xác m t cách khoa h c. Giáo viên có nhi m v tóm t t, k t lu n và h th ng l i đ h c
sinh ghi vào v coi nh là ki n th c c a bài h c. Tr c khi k t lu n chung, giáo viên nên

yêu c u m t vài ý ki n c a h c sinh cho k t lu n sau khi th c hi n thí nghi m (rút ra ki n
th c c a bài h c). Giáo viên kh c sâu ki n th c cho h c sinh b ng cách cho h c sinh
nhìn l i, đ i chi u l i v i các ý ki n ban đ u (bi u t ng ban đ u) tr c khi h c ki n
th c. Nh v y t nh ng quan ni m ban đ u sai l ch, sau quá trình thí nghi m tìm tòi nghiên c u, chính h c sinh t phát hi n ra mình sai hay đúng mà không ph i do giáo viên
nh n xét m t cách áp đ t. Chính h c sinh t phát hi n nh ng sai l ch trong nh n th c và
t s a ch a, thay đ i m t cách ch đ ng. Nh ng thay đ i này s giúp h c sinh ghi nh
lâu h n, kh c sâu ki n th c.
N u có đi u ki n, giáo viên có th in s n t r i tóm t t ki n th c c a bài h c đ
phát cho h c sinh dán vào v thí nghi m ho c t p h p thành m t t p riêng đ tránh m t
th i gian ghi chép. V n đ này h u ích cho h c sinh các l p nh tu i (l p 1, 2, 3).
i
v i các l p 4,5 thì giáo viên nên t p làm quen cho các em t ghi chép, ch in t r i n u
ki n th c ph c t p và dài.
18


2.3. m t s k thu t d y h c
K thu t d y h c là nh ng bi n pháp, cách th c hành đ ng c a GV trong các tình
hu ng hành đ ng nh nh m th c hi n và đi u khi n quá trình d y h c.
Các KTDH ch a ph i là các PPDH đ c l p mà là nh ng thành ph n c a PPDH. Ví
d , trong ph ng pháp th o lu n nhóm có các k thu t d y h c nh : k thu t chia nhóm,
k thu t đ t câu h i, k thu t kh n tr i bàn, k thu t phòng tranh, k thu t các m nh
ghép...
2.3.1 K thu t chia nhóm
Khi t ch c cho h c sinh ho t đ ng theo nhóm, giáo viên nên s d ng nhi u cách chia
nhóm khác nhau đ gây h ng thú cho h c sinh, đ ng th i t o c h i cho các em đ c
h c h i, giao l u v i nhi u b n khác nhau trong l p. D i đây là m t s cách chia nhóm:
- Chia nhóm theo s đi m danh, theo các màu s c, theo các lo i hoa, các mùa
trong n m…
+ Giáo viên yêu c u h c sinh đi m danh t 1 đ n 4,5,6… (tùy theo s nhóm, giáo

viên mu n có là 4, 5, hay 6 nhóm…), đi m danh theo các màu (xanh, đ , tím, vàng…),
đi m danh theo các loài hoa (h ng, lan, hu , cúc…), đi m danh theo các mùa (xuân, h ,
thu, đông…).
+ Yêu c u các h c sinh có cùng m t s đi m danh ho c cùng m t màu, cùng m t
loài hoa, cùng m t mùa s vào cùng m t nhóm.
- Chia nhóm theo hình ghép:
+ Giáo viên c t m t s b c hình ra thành 3,4,5… m nh khác nhau, tùy theo s h c
sinh mu n có là 3,4,5… h c sinh trong m i nhóm. L u ý là s b c hình c n t ng ng
v i s nhóm mà giáo viên mu n có.
+ H c sinh b c ng u nhiên m i em m t m nh c t.
+ H c sinh ph i tìm các b n có các m nh c t phù h p đ ghép l i m t t m hình hoàn
ch nh.
+ Nh ng h c sinh có m nh c t c a cùng m t b c hình s t o thành m t nhóm.
- Chia nhóm theo s thích: giáo viên có th chia h c sinh thành các nhóm có cùng
s thích đ các em có th cùng th c hi n m t công vi c yêu thích ho c bi u đ t k t qu
công vi c c a nhóm d i các hình th c phù h p v i s tr ng c a các em (nhóm h a s ,
nhóm nhà th , nhóm hùng bi n…)
- Chia nhóm theo tháng sinh: các h c sinh có cùng tháng sinh s làm thành m t
nhóm. Ngoài ra còn có nhi u cách chia nhóm khác nh : nhóm cùng trình đ , nhóm h n
h p, nhóm theo gi i tính…
2.3.2 K thu t giao nhi m v
- Giao nhi m v ph i c th và rõ ràng:
+ Giao nhi m v cho cá nhân, nhóm nào?
+ Nhi m v là gì?
+

a đi m th c hi n nhi m v

đâu?

+ Th i gian th c hi n nhi m v là bao nhiêu?
19


+ Ph

ng ti n th c hi n nhi m v là gì?

+ S n ph m cu i cùng c n có là gì?
+ Cách trình bày đánh giá s n ph m nh th nào?
- Nhi m v ph i phù h p v i: m c tiêu ho t đ ng, trình đ h c sinh, th i gian,
không gian ho t đ ng và c s v t ch t, trang thi t b .
2.3.3 K thu t đ t cơu h i
- Trong d y h c theo ph ng pháp cùng tham gia, giáo viên th ng ph i s d ng
câu h i đ g i m , d n d t h c sinh tìm hi u, khám phá thông tin, ki n th c, k n ng
m i, đ đánh giá k t qu h c t p c a h c sinh. H c sinh c ng ph i s d ng các câu h i
đ h i l i, h i thêm giáo viên và các h c sinh khác v nh ng n i dung bài h c ch a sáng
t .
- S d ng câu h i có hi u qu đem l i s hi u bi t l n nhau gi a giáo viên - h c sinh
và h c sinh - h c sinh. K n ng đ t câu h i càng t t thì m c đ tham gia c a h c sinh
càng nhi u, h c sinh s h c t p tích c c h n.
- M c đích s d ng câu h i trong d y h c là đ :
+ Kích thích, d n d t h c sinh suy ngh , khám phá tri th c m i, t o đi u ki n cho
h c sinh tham gia vào quá trình d y h c.
+ Ki m tra, đánh giá ki n th c, k n ng c a h c sinh và s quan tâm h ng thú c a
h c sinh đ i v i n i dung h c t p.
+ Thu th p m r ng thông tin, ki n th c.
- Khi đ t câu h i c n đ m b o các yêu c u sau:
+ Câu h i ph i liên quan đ n vi c th c hi n m c tiêu bài h c
+ Ng n g n, rõ ràng, d hi u.

+ úng lúc, đúng ch .
+ Phù h p v i trình đ h c sinh.
+ Kích thích suy ngh c a h c sinh.
+ Phù h p v i th i gian th c t .
+ S p x p theo trình t t d đ n khó, t đ n gi n đ n ph c t p.
+ Không ghép nhi u câu h i thành m t câu h i móc xích.
+ Không h i nhi u v n đ cùng m t lúc.
2.3.4 K thu t “Kh n tr i bƠn”
- H c sinh đ c chia thành các nhóm nh t 4 - 6 ng
gi y A0 đ t trên bàn nh là m t chi c kh n tr i bàn.

i. M i nhóm s có m t t

- Chia gi y A0 thành ph n chính gi a và ph n quanh, ti p t c chia ph n xung
quanh thành 4 ho c 6 ph n tùy theo s thành viên c a nhóm (4 ho c 6 ng i).
- M i thành viên s suy ngh và vi t các ý t ng c a mình (v m t v n đ nào đó
mà giáo viên yêu c u) vào ph n c nh “kh n tr i bàn” tr c m t mình. Sau đó th o lu n
nhóm, tìm ra ý t ng chung và vi t vào ph n chính gi a “ kh n tr i bàn”.
20


2.3.5 K thu t “Phòng tranh”
K thu t này có th s d ng cho các ho t đ ng cá nhân ho c ho t đ ng nhóm.
- Giáo viên nêu câu h i cho c l p ho c cho các nhóm.
- M i thành viên (ho t đ ng cá nhân) ho c các nhóm (ho t đ ng nhóm) phác h a v
ý t ng v cách gi i quy t v n đ trên m t t bìa và treo lên t ng xung quanh l p h c
nh m t tri n lưm tranh.
- H c sinh c l p đi xem “tri n lãm” và có th có ý ki n bình lu n ho c b sung.
- Cu i cùng t t c các ph

ng án gi i quy t đ

c t p h p l i và tìm ph

ng án t i u.

2.3.6 K thu t “B ć”
- Trong k thu t này, m t nhóm đ c đóng vai nh m t “b cá” và đ c m t
nhóm nh khác quan sát. Các thành viên trong “b cá” s th o lu n và tích c c đ a ra
các ý ki n v m t ch đ . Nhóm nh còn l i ch đóng vai trò quan sát hành vi trong
nhóm.
- Cách th c th c hi n:
+ Giáo viên gi i thích ch đ , m c đích và ti n trình th c hi n. Các thành viên
quan sát đ c ch đ nh.
+ Yêu c u các thành viên b c vào trong vòng tròn c a “b cá”. Yêu c u m t
“con cá” đi u hành (ho c chính giáo viên đóng vai trò đi u hành).
+ Ng i đi u hành nêu ch đ và b t đ u vào cu c th o lu n. Các thành viên
quan sát đ c gi i thích v nhi m v c a h .
+ Tóm t t t nh ng s li u thu th p đ

c c a các thành viên quan sát

2.3.7 K thu t “Công đo n”
- H c sinh đ c chia thành các nhóm, m i nhóm đ c giao gi i quy t m t nhi m
v khác nhau. (Ví d : nhóm 1 th o lu n câu A, nhóm 2 th o lu n câu B, nhóm 3 th o
lu n câu C, nhóm 4 th o lu n câu D…)
- Sau khi các nhóm th o lu n và ghi k t qu th o lu n vào t gi y A0 xong, các
nhóm s luân chuy n gi y A0 ghi k t qu th o lu n cho nhau. C th là nhóm 1 chuy n
cho nhóm 2, 2 chuy n cho nhóm 3, 3 chuy n cho nhóm 4, 4 chuy n cho nhóm 1…
- Các nhóm đ c và b sung ý ki n cho nhóm b n. Sau đó l i ti p t c luân chuy n

k t qu cho nhóm ti p theo và nh n ti p k t qu t 1 nhóm khác đ góp ý.
- C nh v y, cho đ n khi các nhóm đư nh n l i đ c t gi y A0 c a nhóm mình
cùng v i các ý ki n góp ý c a nhóm khác. T ng nhóm s xem và x lý các ý ki n c a
các b n đ hoàn thi n l i k t qu th o lu n c a nhóm. Sau khi hoàn thi n xong, nhóm s
treo k t qu th o lu n trên t ng l p h c.
2.3.8 K thu t ćc “m nh ghép”
- H c sinh đ c phân thành các nhóm, sau đó giáo viên phân công cho m i
nhóm th o lu n, tìm hi u sâu v m t v n đ c a bài h c. Ch ng h n: nhóm 1 th o lu n
v n đ A, nhóm 2 th o lu n v n đ B, nhóm 3 th o lu n v n đ C, nhóm 4 th o lu n v n
đ D…
- H c sinh th o lu n nhóm v v n đ đư đ
21

c phân công.


- Sau đó m i thành viên c a các nhóm này s t p h p l i thành nhóm m i s có
đ các chuyên gia v v n đ A, B, C, D… và m i chuyên gia v t ng v n đ s có trách
nhi m trao đ i l i v i c nhóm v v n đ mà em đư có c h i tìm hi u sâu nhóm c .
2.3.9 K thu t đ ng nưo
ng nưo là k thu t giúp cho h c sinh trong m t th i gian ng n n y sinh đ c
nhi u ý t ng m i m , đ c đáo v m t ch đ nào đó, các thành viên đ c c v tham
gia m t cách tích c c không h n ch các ý t ng (nh m t o ra c n l c các ý t ng).
-

ng nưo th

ng đ

c:

+ Dùng trong giai đo n gi i thi u vào m t ch đ .
+ S d ng đ tìm các ph

ng án gi i quy t v n đ .

+ Dùng đ thu th p các kh n ng l a ch n và suy ngh khác nhau.
tr

ng nưo có th ti n hành theo các b

c sau:

+ Giáo viên nêu câu h i ho c v n đ (có nhi u cách tr l i) c n đ
c c l p ho c tr c nhóm.

c tìm hi u

+ Khích l h c sinh phát bi u và đóng góp ý ki n càng nhi u, càng t t.
+ Li t kê t t c m i ý ki n lên b ng ho c gi y to, không lo i tr
nào, tr tr ng h p trùng l p.

m t ý ki n

+ Phân lo i ý ki n.
+ Làm sáng t các ý ki n ch a rõ ràng.
+ T ng h p ý ki n c a h c sinh và rút ra k t lu n.
2.3.10 K thu t “Trình bƠy 1 phút”
- ây là k thu t t o c h i cho h c sinh t ng k t l i ki n th c đư h c và đ t
nh ng câu h i v nh ng đi u còn b n kho n, th c m c các n i dung đư h c, trình bày

ng n g n và cô đ ng v i các b n cùng l p. Các câu h i c ng nh các câu tr l i c a h c
sinh đ a ra s giúp c ng c quá trình h c t p c a các em và cho giáo viên th y đ c các
em đư hi u v n đ nh th nào.
- K thu t này có th ti n hành nh sau:
+ Cu i ti t h c (th m chí gi a ti t h c), giáo viên yêu c u h c suy ngh , tr l i
các câu h i sau: i u quan tr ng nh t các em h c đ c hôm nay là gì? Theo các em v n
đ nào là quan tr ng nh t mà ch a đ c gi i đáp?...
+ H c sinh suy ngh và vi t ra gi y. Các câu h i c a h c sinh có th d
hình th c khác nhau.

i nhi u

+ M i h c sinh trình bày tr c l p trong th i gian 1 phút v nh ng đi u các em
đư h c đ c và nh ng câu h i các em mu n đ c gi i đáp hay nh ng v n đ các em
mu n đ c tìm hi u thêm.
2.3.11 K thu t “Chúng em bi t 3”
- Giáo viên nêu ch đ c n th o lu n.
- Chia h c sinh thành các nhóm 3 ng i và yêu c u h c sinh th o lu n trong vòng
10 phút v nh ng gì mà các em bi t v ch đ này.
22


l p.

- H c sinh th o lu n nhóm và ch n ra 3 đi m quan tr ng nh t đ trình bày v i c
- M i nhóm s c ra m t đ i di n trình bày v c 3 đi m nói trên.

2.3.12 K thu t “H i chuyên gia”
- H c sinh xung phong ho c theo s phân công c a giáo viên, t o thành các nhóm
“chuyên gia” v m t ch đ nh t đ nh.

- Các “chuyên gia” nghiên c u và th o lu n v i nhau v nh ng t li u có liên
quan đ n ch đ mình đ c phân công.
- Nhóm “chuyên gia” lên ng i phía trên l p h c.
- M t em tr ng nhóm “chuyên gia” ho c giáo viên s đi u khi n bu i “t v n”,
m i các b n h c sinh trong l p đ t câu h i r i m i “chuyên gia” gi i đáp, tr l i.
2.3.13 K thu t “B n đ t duy”
- B n đ t duy là m t s đ nh m trình bày m t cách rõ ràng nh ng ý t
k t qu làm vi c c a cá nhân, nhóm v m t ch đ .
- Vi t tên ch đ , ý t

ng chính

ng hay

trung tâm.

- T ch đ , ý t ng chính trung tâm, v các nhánh chính, trên m i nhánh chính
vi t m t n i dung l n c a ch đ ho c các ý t ng có liên quan xoay quanh ý t ng
trung tâm nói trên.
- T m i nhánh chính v ti p các nhánh ph đ vi t ti p n i dung thu c nhánh
chính đó.
- Ti p t c nh v y

các t ng ph ti p theo.

2.3.14 K thu t phơn t́ch phim
- Phim video có th là m t trong các ph ng ti n đ truy n đ t n i dung bài h c.
Phim nên t ng đ i ng n g n (5 - 20 phút). Giáo viên c n xem qua tr c đ đ m b o là
phim phù h p đ chi u cho các em xem.
- Tr c khi cho h c sinh xem phim, hưy nêu m t s câu h i th o lu n ho c li t kê

các ý mà các em c n t p trung, làm nh v y s giúp các em chú ý t t h n.
- H c sinh xem phim.
- Sau khi xem phim video, yêu c u h c sinh làm vi c m t mình ho c theo c p đôi
và tr l i các câu h i, ho c vi t tóm t t nh ng ý c b n v n i dung phim đư xem.
2.4. i u ki n ́p d ng ph

ng ph́p d y h c t́ch c c

2.4.1. Giáo viên
- Nhi t tình v i công cu c đ i m i giáo d c.
- Có ki n th c chuyên môn sâu r ng.
- Có trình đ s ph m lành ngh .
h

- Bi t ng x tinh t , bi t s d ng công ngh thông tin vào d y h c, bi t đ nh
ng phát tri n c a HS theo m c tiêu giáo d c.

2.4.2. H c sinh
23


- Có đ

c nh ng ph m ch t và n ng l c thích ng v i PPDH tích c c.

- Bi t t h c và tranh th h c

m i n i, m i lúc.

- Phát tri n các lo i hình t duy bi n ch ng, lôgíc, hình t

duy kinh t .
2.4.3. Ch

ng, t duy k thu t, t

ng trình vƠ sách giáo khoa

- Ph i gi m b t kh i l ng ki n th c nh i nhét, t o đi u ki n cho th y trò t ch c
nh ng ho t đ ng h c t p tích c c.
- Gi m b t nh ng thông tin bu c HS ph i th a nh n và ghi nh máy móc.
- T ng c

ng các bài toán nh n th c đ HS t p gi i.

- Gi m b t nh ng câu h i tái hi n, t ng c ng lo i câu h i phát tri n trí thông minh.
- Gi m b t nh ng k t lu n áp đ t, t ng c
phát tri n bài h c…

ng nh ng g i ý đ HS t nghiên c u

2.4.4. Thi t b d y h c
-

m b o tính đ ng b , h th ng, th c t và đ t ch t l

ng cao.

- m b o đ nhà tr ng có th đ t đ c thi t b d y h c
nh ng thi t b th c s c n thi t không th thi u đ c.

m c t i thi u, đó là

- Chú tr ng thi t b th c hành giúp HS t ti n hành các bài th c hành thí nghi m.
-

i v i nh ng thi t b d y h c đ t ti n, c n l u ý h

ng d n s d ng, b o qu n.

- Thi t k phòng h c đa n ng và kho ch a thi t b bên c nh các phòng h c b môn.
2.4.5.

i m i đ́nh gí k t qu h c t p c a HS
- B sung các hình th c đánh giá khác: tr c nghi m;
- Chú ý h n t i đánh giá c qúa trình l nh h i tri th c c a HS.
- Quan tâm t i m c đ ho t đ ng tích c c, ch đ ng c a HS trong t ng ti t h c.

2.4.6. Ćn b qu n lý
- Ch u trách nhi m tr c ti p v vi c đ i m i PPDH

tr

ng mình.

- Trân tr ng, ng h , khuy n khích m i sáng ki n, c i ti n dù nh c a giáo viên.
2.5. Ph́t huy ćc y u t t́ch c c c a ph

ng ph́p d y h c truy n th ng

i m i PPDH theo h ng tích c c hóa ho t đ ng h c t p c a HS không có ngh a

là g t b , lo i tr , thay th hoàn toàn các PPDH truy n th ng mà c n k th a, phát tri n
nh ng m t tích c c c a PPDH truy n th ng; ph i h p v i các PPDH m i m t cách linh
ho t nh m phát huy tính tích c c, ch đ ng sáng t o c a HS trong h c t p, phù h p v i
hoàn c nh đi u ki n d y và h c c th .
3. Ćc hình th c đ́nh gí h c sinh hi n nay
Nghiên c u Thông t 58/2011/TT-BGD T ngày 12 tháng 12 n m 2011 c a B
GD- T ban hành Quy ch đánh giá, x p lo i h c sinh trung h c c s và h c sinh trung
h c ph thông.
4. X lý tình hu ng s ph m
24


- N m v ng ki n th c tâm lý h c l a tu i tr m m non, giáo d c h c m m non và giao
ti p s ph m
-

x lý tình hu ng s ph m t t đ c bi t c n n m v ng:

4.1. Nguyên t c giao ti p s ph m.
a. T́nh mô ph m trong giao ti p.
S g ng m u c a giáo viên v m t giao ti p có ý ngh a r t quan tr ng. S l ch
thi p, t nh c a giáo viên là m t nhân t quy t đ nh cho s thành công c a QTSP.
b. Tôn tr ng đ i t

ng giao ti p.

- Ph i coi đ i t ng giao ti p là m t cá nhân, m t con ng i, m t ch th v i đ y đ các
quy n: HT, L , Vui ch i... v i nh ng đ c đi m TL riêng bi t. Các em có quy n bình đ ng
v i m i ng i trong quan h XH.
- T o đi u ki n đ các em b c l h t nh ng nét tính cách, thái đ , nhu c u, nguy n

v ng...
- Không áp đ t b t bu c các em tuân theo ý c a giáo viên.
- Ph i gây đ

c nt

ng t t v i các em ngay t l n đ u g p m t.

- Giáo viên ph i bi t l ng nghe ý ki n c a h c sinh dù ý ki n đó là đúng hay sai c ng
không đ c c t ngang, hay t thái đ không hài lòng, đ h c sinh s hưi không dám đ i
tho i, không bày t h t nguy n v ng c a mình.
- Không đ

c xúc ph m đ n danh d , ph m giá,... c a h c sinh

- Bi t khích l nh ng u đi m c a h c sinh.
c. Có thi n ch́ trong giao ti p
- Ph i luôn ngh t t, luôn t o đi u ki n thu n l i cho ng
- Luôn tin t

ng

đ it

i mình giao ti p.

ng giao ti p.

- Luôn đ ng viên, khích l tinh th n các em
- Không vì quy n l i c a b n thân mà gây thi t h i, xúc ph m đ n danh d , nhân cách

h c sinh; Không nên ghen t v i nh ng thành tích c a ng i khác; Không nên c i chê,
ch gi u nh ng th t b i c a đ i t ng giao ti p.
d.

ng c m trong giao ti p

- Ch th giao ti p ph i bi t đ t v trí c a mình vào v trí đ i t
ph h p v i nhu c u, mong mu n c a đ i t ng giao ti p.

ng giao ti p đ

ng x

- Bi t xác đi nh đúng th i gian và không gian giao ti p;
- Khi giao ti p không gây s c ng th ng trong tâm trí đ i t
- Sau m i l n giao ti p ph i t o đ
giáo viên.

ng.

c ni m vui m i, khát v ng mu n đ

c ti p xúc v i

4.2. K n ng giao ti p s ph m
a. Nhóm k n ng đ nh h

ng giao ti p.

Nhóm k n ng này đ c bi u hi n kh n ng d a vào s bi u l bên ngoài nh s c thái

bi u c m ng đi u, thanh đi u c a l i nói, n i dung c a c ch , đi u b , đ ng tác…mà
25