Bài giảng Kinh tế vi mô: Chương 9 Lê Phương

KINH TẾ VI MÔ
Bài giảng 9

Thị trường độc
quyền
1


MỤC TIÊU

2


CÁC NỘI DUNG CHÍNH

3


CÁC CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG
Cạnh tranh Cạnh tranh Độc quyền
hoàn hảo độc quyền
nhóm

Độc quyền
hoàn toàn

Số lượng
người mua

Rất nhiều

Rất nhiều

Rất nhiều

Rất nhiều

Số lượng
người bán

Rất nhiều

Rất nhiều Một nhóm

Duy nhất
một hãng

Mức độ
giống nhau
của sản
phẩm

Hoàn toàn
đồng nhất

Giống, có
khác biệt

*Khác, thay
thế được
*Giống

Duy nhất,
không có
sản phẩm
thay thế

Gia nhập/

Tự do

Tự do

Có rào cản

Có rào cản

Không

Không

Có

Không

Các
tiêu thức

Rời bỏ ngành

Tương tác

chiến lược

4


SỨC MẠNH CỦA NHÀ ĐỘC QUYỀN

5


NGUỒN GỐC ĐỘC QUYỀN

6


DOANH THU CỦA NHÀ ĐỘC QUYỀN

7


DOANH THU CỦA NHÀ ĐỘC QUYỀN
(với hàm cầu Q = 7 – P)
P

Q

TR

AR

MR

7
6
5
4
3
2
1
0

0
1
2
3
4
5
6
7

0
6
10
12
12
10
6
0

-6

5
4
3
2
1
0

-6
4
2
0
-2
-4
-6
8


SO SÁNH
CẠNH TRANH & ĐỘC QUYỀN

9


SO SÁNH DOANH THU CỦA DN
CẠNH TRANH & ĐỘC QUYỀN
ĐỘC QUYỀN

CẠNH TRANH
y

12

TR

TR,AR,MR

10

TR

8

6

AR,
MR

4

AR

2

Qx
q

1

2

3

4

MR

5

6

7

10


DOANH THU BIÊN VÀ GIÁ BÁN
CỦA NHÀ ĐỘC QUYỀN
MR
= d(TR)/dQ
= d(P.Q)/dQ
= Q.dP/dQ + P.dQ/dQ
= P.(Q.dP/P.dQ) + P (nghịch đảo của HSCG)
= P(1/EP + 1)
* MR chỉ bằng P khi cầu hoàn toàn co
giãn (DN cạnh tranh hoàn hảo)
* Nếu không, MR sẽ nhỏ hơn P
11


QUI TẮC ỨNG XỬ CỦA NHÀ ĐỘC

QUYỀN ĐỂ TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN

12


QUY TẮC ĐỊNH GIÁ
MR

= P ( 1/EP + 1 )
Tối đa hóa lợi nhuận khi MR = MC
nên:
MC = P ( 1/EP + 1 )
Vậy

P=

MC

1 + 1/ EP

13


QUY TẮC ĐỊNH GIÁ
Ví

dụ:
Nếu độ co giãn theo giá của cầu là
-4 và chi phí biên là 9 USD theo 1
đơn vị, giá nhà độc quyền sẽ phải

đặt để tối đa hóa lợi nhuận là???
9 / (1 – 1/4 ) = 12 USD/ đơn vị.
NHÀ ĐỘC QUYỀN ĐẶT GIÁ
CAO HƠN CHI PHÍ
BIÊN
14


Sức mạnh của nhà độc
quyền???
Tuy

nhiên:
Sức mạnh của nhà độc quyền
không phải là vô hạn, nếu cầu là
rất co giãn ( tức EP là 1 số âm lớn)
thì giá sẽ gần bằng với chi phí
biên và lúc đó thị trường sẽ giống
như thị trường cạnh tranh.
Trên thực tế, khi cầu rất co giãn,
độc quyền sẽ ít có lợi.
15


AR,MR

QUI TẮC TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
P

y

MC

6

PM
4

C

A
B

π

AC
AR

M

2

Q
O

1

2

QM

3

4

MR

5

6

x

7

-2

16


CÂN BẰNG DÀI HẠN
CỦA THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN

17


ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI

18

ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI

19


ĐO LƯỜNG PHÚC LỢI
P

B
(S)

CS

E

PE

PS
(D)

A
QE

Q

Thặng dư tiêu dùng
là phần diện tích
giới hạn nằm dưới
đường cầu, trên

đường giá, đến
lượng
được
Thặnghàng
dư sản
xuất
mua
là phần diện tích
giới hạn nằm dưới
đường giá, trên
đường cung, đến
lượng
hàng
được
Phúc lợi
xã hội
bán
(thặng dư xã hội):
SS = CS + PS trong
trường hợp này
20


ĐỘC QUYỀN GÂY MẤT MÁT VÔ
ÍCH
-Nguồn lực được sử dụng tối
ưu khi MC = P hay sản lượng
sản xuất là Q*

P

-Sản lượng nhà độc quyền sản
xuất để tối đa hóa lợi nhuận là
QM, tại đó MC = MR

P

A

C

B

DWL

M
QM

- Tổn thất phúc lợi xã hội hay
mất mát vô ích (Dead Weight
AC
Loss) là AMN

MR

MC
N

AR
Q*

Q
21


KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN
Kiểm soát bằng luật

Kiểm soát bằng can thiệp

 Dùng

 Dùng

luật để thúc đẩy
cạnh tranh, hạn chế
độc quyền
=>Hạn chế sức mạnh
độc quyền trong một
ngành
=>Làm tăng tính cạnh
tranh trong một ngành
 Ví dụ:
◦ Cấm sáp nhập
◦ Buộc chia tách

các công cụ kinh
tế can thiệp vào thị
trường độc quyền
=>Làm giảm giá bán của

nhà độc quyền
=>Làm giảm mất mát vô
ích
 Ví dụ:
Qui định giá trần
Quốc hữu hóa
Chính sách không
can thiệp
22


KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN
BẰNG GIÁ TRẦN (GIÁ TỐI ĐA)
1. Pmax = MC

-Sản lượng nhà độc quyền
sản xuất để tối đa hóa lợi
nhuận là QM, tại đó MC = MR

P

-Qui định giá trần: Pmax =
MC

P

A

C

B

S
Pma
x

=> Q = Q*
=> DWL= 0, hãng bị lỗ
NRSPmax
=> Chính
Phủ phải bù lỗ
R
hãng mới cóAC
thể hoạt động

M
QM

MC

MR

N

AR
Q*

Q
23

KIỂM SOÁT ĐỘC QUYỀN
BẰNG GIÁ TRẦN (GIÁ TỐI ĐA)
2. Pmax = AC

-Sản lượng nhà độc quyền
sản xuất để tối đa hóa lợi
nhuận là QM, tại đó MC = MR

P

P

A

C

B

Pma
x

-Qui định giá trần: Pmax =
AC
=> Q = QR
=> DWL là NRS, hãng hòa
vốn

R

M
QM

=> ChínhAC
Phủ KHÔNG phải
bù lỗ
MC

MR

S N

QR Q*

AR
Q
24


PHÂN BIỆT GIÁ
Mục

đích phân biệt giá: tăng thêm
lợi nhuận
Điều kiện để có thể phân biệt giá
◦ Có thể phân biệt được khách hàng với
giá sẵn lòng trả khác nhau
◦ Ngăn chặn được mua đi bán lại để
hưởng chênh lệch giá

Các

loại phân biệt giá

◦ Phân biệt giá cấp 1 hoàn hảo
◦ Phân biệt giá cấp 2
◦ Phân biệt giá cấp 3
25