bai 23 lop 8: doi luu- buc xa nhiet

Bài 23: ĐỐI LƯU − BỨC XẠ NHIỆT.
I. Mục tiêu.
1) Kiến thức.
− Nhận biết được dòng đối lưu trong chất lỏng và chất khí.
− Nắm được sự đối lưu xảy ra trong môi trường nào và không xảy ra trong môi
trường nào.
− Tìm được ví dụ trong thực tế về bức xạ nhiệt.
− Nêu được tên hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất rắn, chất lỏng, chất khí và
chân không.
2) Kỹ năng.
− Rèn luyện kỹ năng quan sát các hiện tượng thí nghiệm.
3) Thái độ.
− Trung thực, hợp tác trong hoạt động nhóm.
− Học sinh yêu thích môn học hơn.
II. Chuẩn bị.
1) Chuẩn bị của Giáo viên.
− Dụng cụ để làm thí nghiệm vẽ ở hình 23.2; 23.3; 23.4 và 23.5 trong SGK.
2) Chuẩn bị của Học sinh.
− Học bài cũ và chuẩn bị bài mới.
III. Tổ chức hoạt động dạy học.
 Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ, tạo tình huống học tập. (5 phút).
*Kiểm tra bài cũ: Sử dụng bảng phụ sau:
Tìm từ thích hợp điền vào chỗ chấm (………….) ?
Nhiệt năng có thể truyền từ …………… sang ……………… của cùng một vật, từ
vật này sang vật khác bằng hình thức…………….
Chất rắn dẫn nhiệt………, còn chất lỏng và chất khí dẫn nhiệt………………
1
GV: Gọi một HS lên bảng hoàn thành bảng phụ.
GV: Gọi HS khác nhận xét, bổ sung (nếu cần) và ghi điểm.
*Tạo tình huống học tập.
GV: Ở bài trước các em đã được nghiên cứu về sự dẫn nhiệt và thấy được rằng chất

lỏng dẫn nhiệt kém. Tuy nhiên trong thí nghiệm về sự dẫn nhiệt của nước, nếu ta
không gắn miếng sáp ở đáy ống nghiệm mà để miếng sáp ở miệng ống nghiệm và
đun nóng đáy ống nghiệm như mô tả ở hình 23.1 SGK tr.80 thì chỉ trong một thời
gian ngắn sáp đã nóng chảy. Vậy trong trường hợp này nước đã truyền nhiệt bằng
cách nào? Để trả lời được câu hỏi này chúng ta cùng nghiên cứu bài học hôm nay,
bài 23: Đối lưu − bức xạ nhiệt.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự đối lưu. (15 phút)
Hoạt động của Giáo viên Hoạt động của Học sinh
• Để tìm hiểu về sự đối lưu chúng ta tiến
hành một thí nghiệm.
• Đặt các dụng cụ thí nghiệm mô tả trong
hình 23.2 lên bàn, yêu cầu HS kể tên các
dụng cụ này.
• Trình bày cách tiến hành thí nghiệm
như sau:
+ Lắp các dụng cụ thí nghiệm như hình
23.2 trong SGk trang 80.
+ Đặt một gói nhỏ đựng các hạt thuốc tím
vào đáy của một cốc thuỷ tinh đựng
nước.
+ Dùng đèn cồn đun nóng cốc nước ở
phía có đặt thuốc tím.
• Biểu diễn thí nghiệm, yêu cầu HS chú ý
quan sát hiện tượng.
• Quan sát và kể tên các dụng cụ thí
nghiệm.
• Quan sát GV biểu diễn thí nghiệm.
2
− Qua việc quan sát, các em thấy có hiện
tượng gì xảy ra với phần nước có màu

tím? Nó chuyển động thành dòng từ dưới
lên rồi từ trên xuống hay di chuyển hỗn
độn theo mọi phương?
− Đó cũng chính là nội dung câu C1, đề
nghị các em ghi lại vào vở.
• Hướng dẫn HS nghiên cứu và hoàn
thành câu C2 và C3.
• Thông báo: sự truyền nhiệt năng nhờ tạo
thành các dòng như trong thí nghiệm trên
gọi là sự đối lưu. Sự đối lưu cũng xảy ra
trong chất khí.
• Để nghiên cứu cụ thể hơn về sự đối lưu
trong chất khí chúng ta cùng chuyển sang
phần vận dụng và nghiên cứu thí nghiệm
sau: thí nghiệm hình 23.3 trong SGK tr.81.
• Biểu diễn thí nghiệm, yêu cầu HS quan
sát hiện tượng.
− Nêu hiện tượng mà em quan sát được?
− Hiện tượng: Nước màu tím di
chuyển thành dòng từ dưới lên rồi từ
trên xuống.
− Ghi bài
• Nghiên cứu trả lời câu C2 và C3.
+ C2: Do lớp nước ở dưới nóng
lên trước, nở ra nên trọng lượng
riêng của nó nhỏ hơn trọng lượng
riêng của lớp nước lạnh ở trên. Do đó
lớp nước nóng nhẹ hơn sẽ nổi lên
còn lớp nước lạnh ở trên sẽ chìm
xuống tạo thành dòng.

+ C3: Nhờ có nhiệt kế ta thấy
toàn bộ nước trong cốc đã nóng lên.
• Quan sát GV biểu diễn thí nghiệm.
− Nêu được hiện tượng:
3
− Vậy theo các em hiện tượng trên được
giải thích như thế nào?
− Giải thích trên cũng chính là nội dung
câu C4, các em hãy ghi lại vào vở.
− Các em lưu ý:
+ Trong thí nghiệm trên ta cũng thấy có
một phần khói hương chuyển động lên trên
ngay tại chỗ que hương bị đốt cháy, đó là
do ngay tại chỗ đó cũng xảy ra hiện tượng
đối lưu.
+ Hiện tượng đối lưu xảy ra chủ yếu
trong chất lỏng và chất khí.
• Yêu cầu HS nghiên cứu và trả lời câu
C5, C6.
+ Khói hương chuyển động thành
dòng từ trên xuống vòng qua khe hở
giữa 2 miếng bìa ngăn và đáy cốc rồi
đi lên phía ngọn nến.
− Hiện tượng trên được giải thích là
do hiện tượng đối lưu trong chất
khí:
+ Ở bên đốt nến không khí nóng
lên trước, nở ra, trọng lượng riêng
của nó bị giảm nên sẽ bay lên trên.
Ngược lại, ở bên đặt que hương

không khí nặng hơn đi xuống đáy
cốc vòng qua khe hở giữa 2 miếng
bìa và sang bên đặt ngọn nến. Do đó
ta sẽ thấy khói hương chuyển động
thành dòng như trong thí nghiệm.
− Ghi bài.
• Nghiên cứu và hoàn thành câu
C5, C6.
4
+ C5: ……………
+ C6: ……………
♠Nội dung ghi bảng:
Bài 23: ĐỐI LƯU − BỨC XẠ NHIỆT.
I. Đối lưu.
1) Thí nghiệm.
− Dụng cụ:
− Cách tiến hành:
2) Trả lời câu hỏi.
−C1: Nước màu tím di chuyển thành dòng từ dưới lên rồi từ trên xuống.
− C2:
− C3:
==> Sự truyền nhiệt năng nhờ tạo thành các dòng như trong thí nghiệm trên gọi là
sự đối lưu. Sự đối lưu cũng xảy ra trong chất khí.
−3) Vận dụng.
−−C4; C5; C6:…..
==> Sự đối lưu không xảy ra trong chất rắn và trong chân không, nó là hình thức
truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
GV: Ngoài lớp khí quyển bao quanh Trái Đất, khoảng không gian còn lại giữa Trái
Đất và Mặt Trời là khoảng chân không. Ta đã biết rằng khoảng chân không này
không có sự dẫn nhiệt và đối lưu. Vậy năng lượng Mặt Trời đã truyền xuống Trái

Đất bằng cách nào? Để trả lời được câu hỏi này chúng ta chuyển sang nghiên cứu
phần tiếp theo.
Hoạt động 3: Tìm hiểu về bức xạ nhiệt.(18 phút)
Hoạt động của Giáo Viên Hoạt động của Học Sinh
• Biểu diễn thí nghiệm hình 23.4 và
23.5 trong SKG tr.81 yêu cầu HS quan
• Quan sát GV làm thí nghiệm, nêu
được hiện tượng:
5