Luận văn sư phạm Cảnh báo và khắc phục hiệu quả sụt lún vùng núi đá vôi chứa hang động castơ ngầm ở xã Đồng Quang, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội

Khãa luËn tèt nghiÖp

M CL C
M đ u ............................................................................................................. 3
1. Lí do ch n đ tài............................................................................................ 3
2. M c tiêu c a đ tài ........................................................................................ 4
Ch

ng 1. T ng quan tài li u......................................................................... 5

1.1. L ch s nghiên c u hang đ ng Cast trên th gi i .................................... 5
1.2. M t s khu v c Cast trên th gi i............................................................ 6
1.3. Các nghiên c u v hang đ ng Cast

Vi t Nam...................................... 6

1.4. Các nghiên c u t i đ a đi m nghiên c u................................................... 8
Ch

ng 2. Ph

2.1. Ph

ng pháp nghiên c u, th i gian, đ a đi m nghiên c u ...... 9

ng pháp nghiên c u............................................................................ 9

2.2. Th i gian nghiên c u ................................................................................. 9
2.3.

a đi m nghiên c u .................................................................................. 9

2.3.1. S l

c v trí đ a lý.................................................................................. 9

2.3.2.

c đi m v trí đ a lí t nhiên và đ a ch t............................................... 9

2.3.3.

c đi m kinh t nhân v n xã

2.3.4. Tình hình s t lún

ng Quang ......................................... 11

thôn Yên N i và các n i khác trên đ a bàn t nh Hà

Tây (c ). .......................................................................................................... 12
Ch

ng 3. K t qu nghiên c u và th o lu n.............................................. 13

3.1. L ch s hình thành hang đ ng Cast ........................................................ 13
3.1.1. C ch hình thành hang đ ng Cast vùng nghiên c u ......................... 13
3.1.2. T c đ hình thành hang đ ng Cast
3.1.3. Các hang đ ng Cast

vùng nghiên c u ...................... 14

vùng nghiên c u ............................................. 15

3.2. Các nguyên nhân gây s t lún hang đ ng Cast t i xã

ng Quang........ 15

3.3. H u qu lún s t hang đ ng Cast ............................................................ 16
3.3.1. H u qu dân sinh

............................................................................... 16

3.3.2. H u qu đ i v i s n xu t nông nghi p và công nghi p ........................ 17
Phïng ThÞ NguyÖt

1

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

3.3.3. H u qu v i môi tr

ng ........................................................................ 17

3.4. C nh báo các th m h a ............................................................................ 18
3.4.1. D a vào h đ ng, th c v t .................................................................... 18
3.4.2. o đ a t ng b ng máy quan tr c đ a v t lý............................................ 18
3.4.3. Quan sát các khe đ t lún, n t, võng ...................................................... 18

3.5. Các bi n pháp kh c ph c.......................................................................... 19
K t lu n .......................................................................................................... 21
Ki n ngh ........................................................................................................ 22
Tài li u tham kh o ...................................................................................... 23
Danh m c nh, s đ ..................................................................................... 24

Phïng ThÞ NguyÖt

2

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

M

U

1. Lý do ch n đ tài
S v n đ ng là quy lu t muôn đ i c a s s ng, ngay c nh ng d ng v t
ch t thô, v t ch t vô c c ng ch u tác đ ng c a quy lu t này. B i v y, mà trái
đ t c a chúng ta luôn bi n đ i không ng ng. Ho t đ ng ki n t o đ a ch t, s
t o m i và ngay c s m t đi c a nh ng vùng lãnh th hay nh ng bi n c b t
ng c ng khó có th ki m soát đ

th

h c k thu t mà con ng
đ

c. Ngày nay, nh s phát tri n c a khoa

i có th c nh báo, đ phòng, h n ch , và kh c ph c

c nh ng bi n c , thiên tai b t ng có th x y ra. Nh ng c ng chính s

phát tri n c a khoa h c k thu t mà trái đ t c a chúng ta ngày m t nóng lên và
ô nhi m. Ô nhi m đ t, ô nhi m n
nhi m môi tr

ng s ng nh h

s n xu t c a con ng
d ng c u đ

c và ô nhi m không khí đ u d n đ n làm ô

ng đ n các ho t đ ng đ i s ng, sinh ho t và

i. Nh ng tr n m a axít làm phá h ng các công trình xây

ng, nhà c a, các di tích l ch s …Hi n t

S là m t ví d c th . Song có m t đi u mà con ng
m a axít ng m xu ng lòng đ t, đ c bi t

ng r m t t

ng Nhân

i ít chú ý đ n đó là: Khi

vùng th m có c u trúc đá vôi

(CaCO3) nó s làm tan CaCO3 k t qu làm n mòn th m đá c u trúc. Quá
trình này góp ph n làm t ng nhanh, l n d n các hang r ng trong lòng đ t v n
đã đ

c t o ra trong ho t đ ng ki n t o đ a ch t mà khoa h c g i đó là các

hang đ ng Cast .
Vi t Nam, đ c bi t khu v c phía B c hi n t

ng này r t ph bi n. S

ki n x y ra chi u ngày 20-11-2006 t i thôn Yên N i, xã

ng Quang, huy n

Qu c Oai, t nh Hà Tây (c ) đã gây nên s hoang mang lo l ng cho nhân dân.
Còn các c p chính quy n đ a ph

ng và các ban ngành liên quan thì h t s c

b i r i. S vi c x y ra khi nhóm khoan gi ng nghi p d đ t m i khoan đ u
tiên trên m nh đ t nhà ông Nguy n V n Thìn, khoan đ n đ sâu nh t đ nh n n
đ t quanh gi ng chuy n đ ng và s t xu ng. H u qu , hai ngôi nhà m i xây
Phïng ThÞ NguyÖt

3

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

c a ông Nguy n V n Thìn và ông Nguy n V n Chi b lún ph n móng, b p b
đ hoàn toàn cùng m t s h h i khác. Ho t đ ng khoan gi ng vô tình đã tác
đ ng đ n hang đ ng Cast sâu trong lòng đ t. S vi c x y ra đã g n hai n m
nh ng cho đ n gi v n ch a có cách gi i quy t, hai h dân trên v n ch a có
đ

cn i

n đ nh đ s n xu t, dân c v n thi u n

c và ho t đ ng khoan

gi ng v n c di n ra m c cho các c quan ch c n ng gia s c khuy n cáo.
Chính vì v y mà tôi đã th c hi n đ tài: “C nh báo và kh c ph c h u qu
lún s t vùng đ t núi đá vôi ch a hang đ ng Cast ng m xã

ng Quang,

huy n Qu c Oai, thành ph Hà N i”.
2. M c tiêu c a đ tài
Khi th c hi n đ tài, tôi mong mu n giúp ng
quan ch c n ng và các ban ngành đ a ph

i dân trong vùng, các c

ng tìm hi u và gi i quy t đ

cm t

s v n đ sau:
Th nh t là: Tìm hi u v c ch và quá trình hình thành hang đ ng Cast ,
nh ng nguyên nhân, h u qu s t lún hang đ ng Cast ng m t i xã

ng

Quang, huy n Qu c Oai, thành ph Hà N i.
Th hai là: Tìm hi u các ph

ng pháp d đoán nguy c s t lún

vùng có

hang đ ng có hang đ ng Cast .
Th ba là:

xu t các bi n pháp kh c ph c.

Bên c nh đó, trên c s nh ng ki n th c sinh h c đã đ

c h c tôi đ a ra

nh ng nghiên c u mang tính đ c thù c a ngành h c, đó là: D a vào đ c đi m
c a h đ ng, th c v t sinh s ng trên vùng có hang đ ng Cast đ c nh báo

cho vùng có nguy c s t lún. Ph

ng pháp này đ n gi n, d th c hi n, ít t n

kém không c n s h tr c a các ph

Phïng ThÞ NguyÖt

ng ti n nghiên c u chuyên bi t.

4

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

CH

NG 1. T NG QUAN TÀI LI U

1.1 L ch s nghiên c u hang đ ng Cast trên th gi i
Cast là m t hi n t

ng t nhiên kì thú v i nhi u phong c nh có hình

d ng đ p và nh ng hang đ ng ng m. Nó đ
gi i, nh ng n i mà có s hòa tan c a n

c tìm th y

kh p n i trên th

c v i đá g c nh đá vôi đolomit.

N

c m a g p CO2 trong khí quy n và trong lòng đ t t o thành H2CO3 làm

n

c có tính axít nh có th hòa tan b m t n n đá g c. Tr i qua m t th i gian

dài thì s hòa tan d n đ n làm m r ng các hang, t o hình d ng khác nhau c a
b m t đá, làm t ng l

ng n

c ng m và s l

ng các hang.

Ngu n g c c a phép đo v đ a hình đ n t m t vùng c a

c có tên là

Kras, vùng này là m t ph n c a Slovenia kéo dài v phía Italia đ
Carso

Italia JV.Valvazov.

ây là ng

c g i là

i, vào th k XVII đã trình bày lên

Hoàng Gia Anh v nh ng khía c nh liên quan đ n vùng Cast .
Sau đó, vào n m 1784, JN.Nagel ng
m t s hang đ ng Cast

i Australia đã mô t và phác th o

Trieste.

Thuy t đ u tiên v đ a hình Cast đ

c trình bày vào n m 1771 b i anh

em nhà Gruber đ n t Ljubljana. H cho r ng s t o các hang đ ng c là do
ho t đ ng c a các dòng sông ng m. Thuy t này gi i thích đ

c ngu n g c

c a m t s d ng phong c nh Cast , s bi n m t và xu t hi n tr l i c a m t
s h

vùng có Cast . Tuy nhiên, vào th i gian đó thuy t này b cho là kì

qu c và b bác b .

N m 1778, Baltasar Hacquet ng

i Pháp đ a ra gi thuy t v s

n mòn.

Ông l p lu n: M a ch a axít n mòn Canxi trong đá. Nh ng vào th i đó khoa
h c ch a bi t đ n axít trong m a và Canxi trong đá vì th mà lí thuy t c a
Hacquet b bác b .
Ngày nay, nh s ti n b c a khoa h c đã công nh n lí thuy t c a anh em
nhà Gruber và Hacquet là đúng.

Phïng ThÞ NguyÖt

5

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

1.2. M t s khu v c Cast trên th gi i
Trên th gi i có nhi u khu v c s khu v c Cast đ
đ

c nghiên c u và

c UNESCO công nh n là di s n thiên nhiên. H u h t các di s n thiên

nhiên th gi i có đ a hình Cast đ u n m

vùng ôn đ i, t p trung nhi u h n

châu Âu và B c M nh :
- V

n qu c gia Pirin

Bulgari.

- V

n qu c gia h Plitvike

- Các hang đ ng Skocjan
- V

Croatia.

Slovenia

n qu c gia Mammothe

- Vùng hoang giã Tasman
Các vùng Cast

Hoa Kì.
Australia…

khu v c nhi t đ i, đ c bi t

khu v c châu Á,

ông

Nam Á c ng r t đa d ng và phong phú:
- V

n qu c gia Gunung Mulu

- V

n qu c gia Lorets

Sarawak thu c Malaysia.

Tây Irian thu c Indonesia

- V nh H Long, đ ng Phong Nha - K Bàng c a Vi t Nam…
1.3. Các nghiên c u v hang đ ng Cast

Vi t Nam

Vi t Nam ch g p Cast phát tri n trong đá vôi còn các lo i đá Clorua
và Sunphat thì không g p. Các hình thái Cast c ng r t phong phú và đa
d ng, t lo i hình Cast núi sót, h tr ng Cast , thung l ng Cast đ n hang
h c, h , sông ng m đ

c phân b

các vùng nh sau:

+ Vùng Cast Vi t B c là vùng Cast l n nh t
kho ng 40.000 km2 phân b r ng kh p

Vi t Nam, có di n tích

các t nh Hà Giang, Cao B ng, B c

C n, L ng S n, Thái Nguyên, Yên Bái, Lào Cai v i c nh quan Cast d ng
tháp tiêu bi u, c nh quan Cast l ng đ nh.
+ Vùng Cast Tây B c t o thành d i g n nh liên t c t biên gi i Vi tTrung

vùng Phong Th , Sìn H , T a Chùa thu c t nh Lai Châu qua S n La,

Phïng ThÞ NguyÖt

6

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

Hòa Bình, Hà Tây; t mi n B c đ n v nh B c B v i chi u dài 400km, chi u
r ng trung bình 20km.
+ Vùng Cast

ông B c bao g m Cast

c a v nh H

Long đ

c

UNESCO x p h ng là di s n thiên nhiên th gi i, Cast v nh Bái T Long,
vùng đ o Cát Bà và nh ng khu v c Cast không l n n m trong đ t li n thu c
H i Phòng, Qu ng Ngãi.
d

i tác đ ng t

ây là vùng Cast đ

c hình thành

ng h c a các quá trình l c đ a và đ i d

n i giao thoa

ng nên có nh ng

nét đ c đáo v hình thái c nh quan và các h sinh thái.
+ Vùng Cast B c Trung B bao g m kh i đá vôi r ng l n Phong Nha–
K Bàng đ

c UNESCO công nh n là di s n thiên nhiên th gi i. Kh i này

cùng v i kh i núi đá vôi Kh m Mu n thu c Trung–Trung Lào t o thành kh i

núi đá vôi r ng l n v i di n tích đ n 20.000km2

rìa bán đ o Trung

n

(Indo-Chinapeninsula) v i c nh quan và các h sinh thái Cast nhi t đ i m
tiêu bi u.
Ngoài các Cast nêu trên, do c u trúc đ a ch t c a lãnh th Vi t Nam còn
xu t hi n nh ng di n tích Cast nh phân b

nhi u n i nh : Qu H p

(Ngh An), Ng Hành S n ( à N ng), Hà Tiên (Kiên Giang)… và di n tích
đá vôi hi n đ i đang hình thành

các qu n đ o. Các vùng Cast trên đ

nghiên c u m t cách c n th n, đem l i l i ích kinh t cho đ t n

c t các lo i

hình du l ch nh : V nh H Long, Phong Nha–K Bàng, Tam C c–Bích
v nh Bái T Long…

c

ng,

ng th i nó c ng gây không ít nh ng khó kh n cho

vi c xây d ng các công trình tr ng y u c a đ t n

c, ví d : Hi n t

ng lún

s t t i các c c khoan, tr khi thi công c u Qu ng H i (Qu ng Bình), xây d ng
d án tái đ nh c qu c l 4D

Lai Châu…; trong đ i s ng dân c nh : Hi n

t

Phú Th …; các công trình ph c v s n xu t

ng s t lún

nh làm m t n

Hà Tây (c ),
c

h treo cung c p n

Phïng ThÞ NguyÖt

7

c cho đ ng bào vùng cao S n La và

Hà Giang.

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

1.4. Các nghiên c u t i đ a đi m nghiên c u
Tháng 03 n m 2007 Công ty C ph n Công ngh đ a v t lí đã th c hi n
báo cáo “Kh o sát hi n t

ng s t lún đ t thôn Yên N i, xã

ng Quang,

huy n Qu c Oai, t nh Hà Tây” theo h p đ ng v i s tài nguyên và môi
tr

ng.
Báo cáo đã ch rõ nguyên nhân ch y u gây hi n t

ng s t lún là do

trong đ t có ch a các hang Cast ng m và nguyên nhân th y u là do ho t
đ ng khoan gi ng l y n

c ng m ph c v sinh ho t c a ng

i dân. Báo cáo

c ng đ a ra m t s gi i pháp, ki n ngh h p lí góp ph n gi m thi u hi n
t

ng s t lún, n đ nh đ i s ng dân c trong vùng.
Do v y, h

ng nghiên c u c a đ tài tôi đ a ra là s s t lún hang đ ng

ng m, tìm hi u nguyên nhân gây s t lún t i đ a ph
đ n môi tr

ng, các h u qu lún s t

ng t nhiên–xã h i. T đó góp ph n c nh báo th m h a t nhiên

và kh c ph c các h u qu lún s t đ n m c t n h i th p nh t v ng
cho nhân dân đ a ph

Phïng ThÞ NguyÖt

ng và các vùng t

8

i và c a

ng t có núi đá vôi.

K31A - Sinh

Khãa luËn tèt nghiÖp

CH
PH

NG 2.

NG PHÁP NGHIÊN C U, TH I GIAN,

2.1. Ph

A I M NGHIÊN C U

ng pháp nghiên c u

- Nghiên c u th c đ a:
+ Quan sát th c đ a.
+ Ghi chép th c đ a.
+ Ph ng v n nhân dân vùng nghiên c u.
- Thu th p t li u:
+ Qua sách báo thông tin m ng Internet, báo cáo c a các ngành khoa h c
liên quan.
ng pháp th ng kê đ

+ S lí s li u: B ng bi u và ph

c s lí trên ph n

m m Excel.
2.2. Th i gian nghiên c u
T ngày 01 tháng 08 n m 2007 đ n ngày 03 tháng 08 n m 2008: Th i
gian ngh hè và các đ t th c đ a.
a đi m nghiên c u

2.3.

T i thôn Yên N i, xã

ng Quang, huy n Qu c Oai, t nh Hà Tây (c ) nay

thu c thành ph Hà N i.
2.3.1. S l
Xã

c v trí đ a lí (hình 1)
ng Quang n m

phía

ông c a t nh Hà Tây (c ) nay là thành ph

Hà N i. T a đ đi m s t lún là:
20o 58’ 43” đ v b c.
105o 39’ 06” đ kinh đông.
T thành ph Hà

ông theo đ

tr n Qu c Oai, đi theo đ
2.3.2.

ng Hà

ông đi Láng–Hòa L c r vào th

ng đê sông áy là đ n xã

ng Quang.

c đi m đ a lý t nhiên và đ a ch t

Phïng ThÞ NguyÖt

9

K31A - Sinh


Khóa luận tốt nghiệp

Xó

ng Quang l vựng ng b ng, ti p giỏp v i vựng i nỳi th p

Tõy, xa h n m t chỳt v phớa

phớa

ụng cú cỏc kh i nỳi ỏ vụi (thu c th tr n

Qu c Oai). Phớa B c cú sụng ỏy ch y qua.
V a ch t, theo k t qu c a Bỏo cỏo a ch t v khoỏng s n nhúm t
H N i (T l 1/50.000, l u t i c c a ch t v khoỏng s n Vi t Nam) c
i m a ch t c a khu v c ny nh sau: (Hỡnh 2)
+ H t ng Viờn Nam. Ph h t ng trờn (T1vu2)
Cỏc ỏ c a h t ng ny n m

rỡa phỡa Tõy c a xó

ng Quang. Bao g m

cỏc ỏ:
-T

ng ỏ nỳi l a: Riolitdacit porfia, Trachit porfia.

-T

ng phun n : Agromerat, d m k t tuf, cỏt k t tuf.

-T

ng dung nham th c s : Bazan c xớt, fesit, trachit forfia.

+ H tõng

ng Giao (T2g)

Cỏc ỏ c a h t ng
a ph n xó

ng Giao phõn b

th tr n Qu c Oai (khụng thu c

ng Quang) bao g m cỏc kh i nỳi cao kho ng 100m, r ng

200 300m. Thnh ph n th ch h c: ỏ vụi phõn l p dy; m u xỏm en; xỏm
tr ng; b n t n nhi u; ỏ vụi hoa ỏ; ỏ vụi olomit. Trong ỏ cú nhi u hang
ng Cast .
Theo l i k c a nhõn dõn v qua kh o sỏt th c t , cỏch u thụn Yờn N i
xó

ng Quang kho ng 300m cú kh i nỳi ỏ vụi nh . T i ú nhõn dõn a

ph

ng ó khai thỏc h t ỏ l i d u v t l 1 ao nh r ng kho ng h n 1 so

B c b , xung quanh cũn nhi u t ng ỏ vụi.
+ H t ng Thỏi Bỡnh (aQIV3tb)
H t ng ny chi m ph n l n di n tớch phớa

ụng v Nam xó

ng Quang.

Ton b thụn Yờn N i thu c di n phõn b c a h tầng ny. Thnh ph n th ch

h c bao g m: Cỏc tr m tớch g n k t y u, b , r i, cú ngu n g c sụng su i v

Phùng Thị Nguyệt

10

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

đ

c đ c tr ng b i sét m u nâu, nâu vàng, s n s i, cát đa khoáng màu xám

nh t. B dài 10–40m.
+ Tr m tích sông su i (aQIV4):
Bao g m các tr m tích b , r i có ngu n g c sông su i phân b ven sông áy,
ti p giáp v i danh gi i phía B c thôn Yên N i. Thành ph n th ch h c ch y u
là cát, b t, sét màu vàng, l n s n, s i, th ch anh, mùn th c v t.
c đi m kinh t nhân v n xã

2.3.3.

ng Quang

ng Quang dân c t p trung đông đúc, nhà c a san sát. Vì v y,

T i xã

vi c kh o sát trong thôn s g p nhi u khó kh n do khó b trí tuy n đo đ a v t
lý. Tr s H i đ ng nhân dân và U ban nhân dân xã đóng t i thôn Yên N i.
Nhân dân trong xã ch y u s ng b ng ngh tr ng lúa và hoa m u, ngoài ra
còn m t s ngh th công khác. M t s h khá gi , xây nhà 3–4 t ng, ti n
nghi hi n đ i.
Xã có đ y đ tr m y t , b u đi n và các d ch v kinh doanh ph c v đ i
s ng dân sinh. Tuy nhiên, do m t đ dân c đông nên v sinh, môi tr
đang là v n đ đ
có tr

ng

c quan tâm đ đ m b o s c kh e c a nhân dân. Trong xã

ng ti u h c, tr

ng trung h c c s . M ng l

i đi n qu c gia đ

cđ a

đ n t ng nhà dân v i th i gian c p đi n n đ nh, giá th p. Các h gia đình đ u
có máy thu hình, nhi u nhà có xe máy.
Nhân dân trong thôn Yên N i dùng n
c ng đ t

đ u thôn. Gi ng khoan này đ

Nh ng do l u l

ng n

c sinh ho t t gi ng khoan công
c xây d ng t đ u n m 1990.

c không đáp ng đ nhu c u và do m t s nguyên

nhân khác nên nhi u h dân t khoan gi ng th công. Vi c khoan gi ng này
đã gi i quy t đ

c nh ng khó kh n tr

cm tv n

c sinh ho t so v i tr

đây nh ng đó c ng là m t trong nh ng nguyên nhân gây ra m t s tr
nguy hi m nh hi n t

ng s t lún

làm ô nhi m ngu n n

c ng m.

Phïng ThÞ NguyÖt

c

ng h p

nhà ông Nguy n V n Thìn và có nguy c

11

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

2.3.4. Tình hình s t lún

thôn Yên N i và các n i khác trên đ a bàn t nh

Hà Tây (c ).
* Trong thôn Yên N i
Nhà ông Nguy n V n Thìn b s t vào ngày 20–11–2006. Ông thuê th v
khoan gi ng, khi khoan xu ng đ sâu 39m thì có hi n t

ng t t h ng sâu 7-

n chi u, n n đ t xung quanh gi ng khoan b ng d ng chuy n đ ng và

8m.

t t lún xu ng trong vòng bán kính 10–15m. Hi n t
nhà dân (nhà xây kiên c ) b lún nghiêng và n t t
nhà dân xung quanh b n t t

ng lún s t làm cho hai
đ

ng không th

c. Các

ng, sân khá nguy hi m. Riêng nhà ông Thìn và

nhà ông Chi (h dân bên c nh) b

nh h

ng tr c ti p đang ph i đi

nh n i

khác đ tránh hi m h a có th x y ra do lo ng i đ nhà.
Ngoài ra, đ u n m 1990 t i nhà ông Th
khoan m t l th m dò n

ng, m t đ n v đ a ch t đã đ n

c. Theo mô t c a ng

i dân đ a ph

sâu đ n 80–90m thì b s t lún và ph i h y b l khoan.
đó ng

i ta ph i dùng đ n 27 l

ng khi khoan

san l p l khoan

t xe t i ch đ t đá.

* m t s vùng khác
T i Hà Tây (c ), huy n M

c là n i có hi n t

ng s t lún x y ra nhi u

nh t. N m 2006 đã x y ra m t v s t lún đ t nghiêm tr ng t i xã H p Ti n.
Ngoài ra,

các t nh Qu ng Tr , B c C n, Lai Châu c ng x y ra hi n

ng s t lún đ t trong th i gian g n đây và đ

t

c các thông tin đ i chúng đ a

tin.
Nh v y, hi n t

ng s t lún đ t x y ra

r t nhi u đ a ph

và là m i nguy hi m, đe d a đ n s an toàn c a ng
nhân t đó c nh báo cho ng

ng khác nhau

i dân, vi c ch ra nguyên

i dân v trí có nguy c s t lún là công vi c c n

thi t, v a có tính th c ti n, v a có tính nhân v n cao.

Phïng ThÞ NguyÖt

12

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

CH

NG 3. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

3.1. L ch s hình thành hang đ ng Cast
3.1.1. C ch hình thành hang đ ng Cast vùng nghiên c u
c đi m n i b t v c u trúc đ a ch t và th y v n

là

xã

ng Quang nh t

v trí nhà ông Thìn:
- N m trên vùng tr ng c a m t đ a hình đá g c (đá vôi) có đ

g n trùng v i ph

ng dòng ch y sông

áy và ph

ng ph

ng

ng v n đ ng c a n

c

ng m.
- T n t i các th u kính có đi n tr su t th p (k t qu đo đi n) n m g n m t
đ t có kh n ng ch a n

c nhi u h n xung quanh.

(Theo báo cáo c a Công ty C ph n Công ngh

a v t lí)

Chính vì v y mà s hình thành hang Cast ng m d dàng di n ra theo c
ch sau:
+ Khí CO2 trong không khí đ

c hòa tan trong n

c ng m:

CO2 + H2O = H2CO3
Sau đó:
H2CO3 + CaCO3 = Ca( HCO3)2
Ho c:
H2CO3 + MgCO3 = Mg( HCO3)2
Ca( HCO3)2 = Ca++ + 2( HCO3)Mg( HCO3)2 = Mg++ + 2( HCO3)Quá trình hình thành trên làm t ng n ng đ Ca++, Mg++ làm n
tr thành n

c c ng. Do đó ng

c ng m

i dân s d ng d m c các b nh v th n (s i

th n). ó là c ch lâu n m và di n ra t t .
+ Ho t đ ng s n xu t c a con ng

i th i vào môi tr

ng hàm l

ng l n

các khí đ c: NOx ; SOx khi g p m a s t o thành m a axít:
NOx + H2O → HNO3

Phïng ThÞ NguyÖt

13

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

SOx + H2O → H2SO4
N

c này ng m vào đ t làm t ng n ng đ ion H+ d n đ n ô nhi m n

c

ng m.
M t khác:
HNO3 + CaCO3 = Ca(NO3)2 (tan) + CO2 + H2
H2SO4 + CaCO3 = Ca(SO4) (ít tan) + CO2 + H2
Quá trình này thúc đ y s hình thành hang đ ng Cast .
3.1.2. T c đ hình thành hang đ ng Cast vùng nghiên c u
c đi m khí h u vùng nghiên c u

-

N m trong đ i khí h u nhi t đ i nên khí h u vùng này m và có l

ng

m a trung bình l n làm dòng ch y m t, dòng ch y ng m t ng làm t ng kh
n ng trao đ i n

c và thúc đ y quá trình hòa tan.

Trong đi u ki n m, th c v t phát tri n phong phú, các quá trình sinh h c,
phong hóa phát tri n m nh m làm cho hàm l
đ

c t ng c

ng CO2 b sung vào n

c

ng.

ây là nh ng đi u ki n thu n l i thúc đ y Cast phát tri n.
-

a hình vùng nghiên c u:

Xã

ng Quang n m trên vùng tr ng c a m t đ a hình đá vôi, có ph

trùng v i ph

ng c a dòng ch y sông

áy và ph

ng v n đ ng c a n

ng m. T đó, làm cho quá trình Cast hóa phát tri n m nh

d

ng
c

i sâu.

- Thành ph n th ch h c, ki n trúc, c u t o c a đá c a khu v c:
+ L p cát b t xen l n tàn tích th c v t ch a n

c g n k t y u.

+ N m sát b m t đá vôi là các l p cát, s n, s i, b , r i ch a n

cl u

thông khá m nh.

+

áy thung l ng là đá vôi thu c h t ng

nên hang đ ng Cast đ

á b n t n nhi u

c hình thành nhi u.

- Ho t đ ng kinh t c a con ng

Phïng ThÞ NguyÖt

ng Giao.

i

14

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

Hàng ngày các ho t đ ng sinh ho t, s n xu t ra nhi u n
ph n đ c và tính axít cao làm t ng s
Do thi u n

c sinh ho t, ng

c th i có thành

n mòn đá vôi đ t o hang đ ng ng m.

i dân ti n hành khoan gi ng l y n

c c ng

làm thúc đ y nhanh h n s hình thành các hang đ ng Cast .
T t c các đi u ki n trên r t thu n l i cho s t ng nhanh t c đ hình thành
hang Cast ng m.
3.1.3. Các hang đ ng Cast

vùng nghiên c u

Theo k t qu nghiên c u c a Công ty C ph n Công ngh đ a v t lí trong
“Báo cáo hi n t

ng s t lún đ t thôn Yên N i, xã

ng Quang, huy n Qu c

Oai, t nh Hà Tây” (c ) thì có 3 vùng s t lún cao đó là: (hình 2)
- Vùng 1: có di n tích 4.790m2
- Vùng 2: có di n tích 42.400m2 v trí s t lún l n m t đ dân c đông đúc.
- Vùng 3: có di n tích 14.740m2 liên quan đ n ranh gi i ti p xúc gi a núi
đá vôi c a t ng

ng Giao và đá phun trào thu c h t ng Viên Nam.

3.2. Các nguyên nhân gây s t lún hang đ ng Cast ng m t i xã

ng

Quang
T nh ng thông tin thu th p đ

c b ng ph

ng pháp đ a lí (do các ngành

ch c n ng th c hi n), thông tin v đ a ch t khu v c và thông tin do ng
cung c p có th kh ng đ nh nguyên nhân gây s t lún

xã

i dân

ng Quang nh

sau:
Do đ c đi m c u t o đ a ch t c khu v c ch y u là l p đ t sét, b t xen k
v i l p cát, s i (Hình 3a).
Trong quá trình n

c l u chuy n

t ng d

i cùng đã x y ra hi n t

ng

n mòn đá vôi ngay t i b m t, làm lõm b m t đ a hình đá g c c (Hình 3b).
Do v y, d n d n hình thành nên “kho ng tr ng” (hang ng m) gi a l p tr m
tích và b m t đá vôi t o nên hang Cast . N

c và các v t li u tr m tích l p

đ y ho c m t ph n hang ng m đó. Tuy nhiên, do l p tr m tích phía trên g n

Phïng ThÞ NguyÖt

15

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

k t khá t t và tác đ ng lên hang ng m không l n l m nên b m t phía trên
ch a b s t lún.
ng, n u không có tác đ ng gì l n lên trên phía hang ng m thì

Bình th
hi n t

ng s t lún v n có th x y ra nh ng v i t c đ ch m. Nh ng khi khoan

gi ng l y n

c, do tác đ ng c a vi c khoan làm phá v m t ph n k t c u c a

đ t và các tác đ ng c h c nên hi n t

ng s t lún r t d x y ra, đ c bi t là n u

phía trên hang ng m l i là t ng ch a nhi u n
l khoan s kéo theo v t li u

c thì khi n

c ch y xu ng theo

t ng trên xu ng, nhanh chóng gây s p l và s t

lún (Hình 3c).
Th c t cho th y, t i nhà ông Thìn khi khoan gi ng xong m t vài gi sau
m i b t đ u x y ra hiên t

ng s t lún.

M t khác, trong quá trình xây d ng h th ng th y l i, công trình giao
thông, m các h móng xây d ng… c ng là m t trong nh ng nguyên nhân
ch y u gây s t lún, s p l các hang đ ng Cast ng m.
ng s t lún đ t là do phía d

Tóm l i, nguyên nhân c a hi n t

it nt i

các hang ng m n m ngay trên b m t đá vôi. Khi khoan gi ng l y n
tác đ ng c h c và s sói l do n
gây nên hi n t

c, do

c ch y trong l khoan, đ t đá b s p l ,

ng s t lún c c b .

3.3. H u qu lún s t hang đ ng Cast
3.3.1. H u qu dân sinh
H u qu s t lún hang đ ng Cast r t n ng n không ch v v t ch t mà còn
đ l i h u qu v m t tinh th n. C th :
+ Nhà ông Nguy n V n Thìn

thôn Yên N i t ng di n tích đ t nhà

là144m2 ph n di n tích b s t là 63–64m2. Ngôi nhà m i xây b h h ng n ng,
ph n móng nhà b n t, t

ng và tr n nhà b r n n t, m i khi tr i m a l i xu t

hi n nhi u v t n t m i còn v t n t c tr nên l n h n. Và đi u đáng ti c là
ngôi nhà v a m i xây xong, ch h ch a đ

Phïng ThÞ NguyÖt

16

c

đã ph i di r i đi n i khác.

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

C a c i tích l y bao nhiêu n m dành đ xây nhà nay coi nh m t h t. Hi n
y ban nhân dân xã đã thu x p cho gia đình ông

t i,

t m t i nhà kho c a

thôn. Tuy nhiên, do đi u ki n sinh ho t ch t ch i, thi u th n, tinh th n luôn
b t an nên r t khó có th phát tri n kinh t .
+

ó là tr

ng h p riêng c a nhà ông Thìn, ngoài ra còn có g n 7.000 h

dân thôn Yên N i đang s ng trong s hoang mang lo l ng làm nh h

ng r t

l n đ n ho t đ ng s n xu t. M t s ý đ nh xây m i, nâng c p nhà

nh ng

không giám vì s b s t lún.
3.3.2. H u qu đ i v i s n xu t nông nghi p và công nghi p
Nh trên đã nói rõ h u qu c a s lún s t hang đ ng Cast ng m đ i v i
nhà ông Thìn và đ i s ng c a dân c xã
đây c ng ch u nh h

ng Quang, còn ho t đ ng s n xu t

ng r t l n. C th :

V i các công trình dân d ng và công nghi p n m trong 3 vùng có ch a
các hang đ ng Cast ng m thì n n công trình không n đ nh, quá trình thi
công g p nhi u khó kh n.
V i các công trình th y l i gây m t n
vùng bên c nh do đó thi u n

c qua n n và đ p, m t n

c sang

c cho s n xu t nông nghi p.

V i công trình giao thông, hang Cast ng m có th gây h ng n n đ
c u c ng và vi c thi công, xây d ng các công trình giao thông

ng,

đây g p

nhi u r i ro do hang đ ng có th lún s t b t kì lúc nào.
M t khác, vi c x lí và kh c ph c các h u qu này th

ng r t t n kém v

m t kinh t và g p nhi u khó kh n trong vi c thi công.
3.3.3. H u qu môi tr
N

ng

c m t ch y tràn khi m a ho c các dòng ch y trên b m t hang đ ng

Cast làm r a trôi bùn đ t, các ch t h u c làm ô nhi m ngu n n

c, làm

t ng nhanh t c đ s t lún c a các hang đ ng Cast .

Phïng ThÞ NguyÖt

17

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

Quá trình r a trôi bào mòn đá vôi làm ngu n n

c ng m b c ng vì n ng

đ ion Ca++ t ng cao.
Làm cho c nh quan

xã

ng Quang thay đ i, xu t hi n hi n t

b n t, lún, s p, làm m t đi s bình yên c a xã tr

ng nhà

c đây.

3.4. C nh báo các th m h a
3.4.1. D a vào h đ ng, th c v t
C ch :
N

c ng m trong đ t g m n

đ ng Cast làm l

ng n

c mao d n và n

c mao d n và n

c tr ng l c, các hang

c tr ng l c b ng m d n và suy

gi m. Do đó, h đ ng, th c v t suy thoái ho c không phát tri n đ

c.

Vì v y, khi quan sát trong xã th y khu v c nào có h th c v t khó phát
tri n đ

c ho c s ng v i s l

s ng trong hang nh

ng r t ít, các loài v t nuôi, các nhóm đ ng v t

ch nhái, chu t… có bi u hi n b t th

ng, ch y toán

lo n, c n phá chu ng ho c chúng di chuy n đi n i khác theo t ng đàn… thì
các khu v c đó có th có các hang đ ng Cast có kh n ng s t lún.
3.4.2. o đ a t ng b ng máy quan tr c đ a v t lý
Công ty C ph n Công ngh đ a v t lý đã th c hi n ph
đ a ra c nh báo nguy c s t lún

vùng nh đã nêu

ng pháp này và

m c 3.1.3.

3.4.3. Quan sát các khe đ t lún, n t, võng
Cast phát tri n ch y u theo ph

ng l p. Các đá n m nghiêng hay d c

thì Cast phát tri n sâu theo các m t l p. M c đ n t n và h

ng phát tri n

khe n t không nh ng quy t đ nh m c đ phát tri n Cast mà còn quy t đ nh
hình thái Cast . H th ng khe n t, đ t g y, đ i phá h y ki n t o và nh ng n i
giao nhau c a chúng hình thành nên các rãnh, các đ
đ ng thông th

ng, các hàng lang hang

ng và các lo i hình thái Cast khác hình thành nên các h

ng m trong vùng đá Cast hóa.

Phïng ThÞ NguyÖt

18

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

Do v y, khi quan sát các khe n t, đ t g y trên m t đ t vùng có hang Cast
i dân sinh s ng trong đ a bàn.

ng m có th c nh báo cho ng
3.5. Các bi n pháp kh c ph c

D a trên c s nguyên nhân, và c ch hình thành hang đ ng Cast và
hi n t

ng lún s t tôi đ a ra m t s bi n pháp kh c ph c sau:
i v i nh ng gia đình đã b s t lún, n t do hang Cast ng m thì nên

khoanh vùng, quy ho ch vùng s t lún thành đ t do đ a ph

ng qu n lý. C p

đ t, di dân đ i v i các h có nhà b s t lún.
1. L khoan ph i đ
ch y vào vì n

c l p ngay, không cho n

c m a, n

c b m t theo l khoan xu ng n

c sinh ho t

c ng m gây ô nhi m

và làm t ng nhanh quá trình s t lún.
2. V i nh ng gia đình n m trong ba vùng có nguy c s t lún cao do di n
tích r ng, s h dân nhi u nên không th di r i đi n i khác vì không có
đ t thì yêu c u h không xây nhà cao t ng mà ch nên xây nhà c p 4
ho c ch xây nhà cao không quá 2 t ng.
3.

i v i nh ng công trình thu c vùng đó, khi thi công ph i ti n hành
th m dò đ phát hi n và x lý các hang đ ng này b ng nhi u bi n pháp
nh : ánh s p, phun bê tông l p các hang đ ng, đ c c bê tông sâu đ n
đá g c mà m t s công trình l n

Lai Châu, Qu ng Bình đã làm.

Ngoài ra, tôi còn đ a ra bi n pháp s d ng v t li u nh , v t li u d

ng

l c v i các công trình trên.
4. Cung c p n

c s ch cho ng

gi ng đ l y n

i dân trong xã đ h không ph i khoan

c sinh ho t, t đó có th gi m t c đ s t lún c a các

hang Cast ng m.
5. Tuyên truy n cho ng

i dân ý th c b o v môi tr

khí đ c th i ra không khí tránh hi n t

Phïng ThÞ NguyÖt

19

ng, gi m n ng đ

ng m a axít.

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

6. T p trung l

ng rác th i vào m t vùng nh t đ nh và có bi n pháp x lý

h p lý đ đ m b o tránh tình tr ng rác cu n theo n
ngu n n

c làm ô nhi m môi

c ng m.

Phïng ThÞ NguyÖt

20

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

K T LU N
Trên c s k t qu nghiên c u trên, tôi đ a ra m t s k t lu n nh sau:
+ Quá trình t o hang đ ng Cast ng m là do n

c m a có ch a axít, chính

c v i đá vôi trong lòng đ t bào mòn đá hình

ph n ng gi a axít trong n
thành nên các hang r ng.
+ T c đ s t lún

xã

ng Quang ngày càng nhanh do ho t đ ng sinh

ho t s n xu t. S n xu t đ a vào không khí l

ng khí đ c, ch t th i gây ô

nhi m ngày càng nhi u làm n ng đ axít trong n
đ ng khoan gi ng khai thác n

c ng m c a ng

c ngày càng cao. Ho t

i dân ph c v sinh ho t là

tác nhân góp ph n thúc đ y s s t lún đó.
+ Các đ t s t lún có chi u h

ng gia t ng do ho t đ ng s n xu t, xây d ng

công nghi p không ng ng di n ra.
+ H u qu c a hi n t

ng s t lún: Làm cho ng

i dân luôn s ng trong tâm

tr ng hoang mang, lo l ng, không an tâm làm n; các công trình xây d ng g p
nhi u khó kh n trong công tác kh o sát thi t k và thi công; gây m t n
các công trình t

c

i tiêu ph c v nông nghi p.

+ Có th d đoán nguy c lún s t

vùng có hang Cast nh các ph

pháp đo đ c b ng máy quan tr c đ a lí và ph

ng

ng pháp chuyên ngành do các

c quan ch c n ng ti n hành. Ho c đ n gi n h n các kinh nghi m nh quan
sát các khe đ t lún, võng, n t, quan sát h đ ng, th c v t sinh s ng t i vùng
có hang Cast .

Phïng ThÞ NguyÖt

21

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

KI N NGH
Trong ph m vi đ tài này, tôi đ a ra m t s ki n ngh đ n các c quan
ch c n ng và chính quy n đ a ph
1. Xây m i h th ng n

ng nh sau:

c ng t cho xã

ng Quang, đ a n

c s ch đ n

t ng h gia đình n đ nh sinh ho t, đ i s ng dân c , ch m d t tình
tr ng khoan gi ng l y n

c ng m.

2. Ti n hành di r i dân kh i vùng s t lún đ đ m b o an toàn v c a c i
và tính m ng cho ng

i dân, ph i đi u tra h t s c t m đi u ki n đ a

ch t công trình, xác đ nh đi u ki n phát sinh và các y u t

nh h

ng

t i s phát tri n Cast . Xác đ nh và đánh giá m c đ Cast hóa, m t đ
phân b các hang h c Cast , đ c bi t là các hang h c Cast có quy mô
l n. Xác đ nh chính xác v trí, kích th
l ul

c hang, m c n

c trong hang,

ng dòng ng m,…

3. Tuyên truy n, gi i thích cho ng

i dân hi u rõ v hang ng m Cast ,

h u qu c a vi c gây s t lún hang, các bi n pháp nh m gi m thi u s t
lún.

ng

i dân t ý th c, trách nhi m v i c ng đ ng, nâng cao ý

th c b o v môi tr

ng.

4. Có h th ng x lí rác th i, khí th i đ gi m l

Phïng ThÞ NguyÖt

22

ng m a axít.

K31A - Sinh

Khãa luËn tèt nghiÖp

TÀI LI U THAM KH O
1. Báo cáo “Kh o sát hi n t

ng s t lún đ t thôn Yên N i – xã

ng

Quang – huy n Qu c Oai – t nh Hà Tây” (Tháng 3 n m 2007).
2. Tr n Kiên ( ch biên), Hoàng
thái h c và môi tr

c Nhu n, Mai S Tu n,1999. Sinh

ng. Nxb Giáo d c.

3. Ts. Tô Xuân Vu, Giáo trình đ a ch t công trình. Nxb Hà N i
4. V. .Lomtađze, 1979. Ph
đ t đá

ng pháp nghiên c u tính ch t c lý c a

phòng thí nghi m. Nxb

i h c và Trung h c chuyên nghi p

Hà N i (1979).

5. R.Whitlow, 1996.C c u đ t, Nxb Giáo d c.

Phïng ThÞ NguyÖt

23

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

DANH M C NH, S
nh 1: Khu v c sân b lún
nh 2: Khu v c chân h

ng b nghiêng do s t lún

nh 3: Khe n t móng nhà ông Thìn
nh 4: Ph n b c th m còn l i sau s t lún
nh 5: Ánh sáng có th chi u l t qua khe n t c a b
nh 6: Ph n b p còn l i sau khi b s t lún
nh 7: Chân c u thang và t

ng b p b tách r i do b s t lún

Hình 1: S đ v trí đ a lí–đ a ch t thôn Yên N i, xã

ng Quang, huy n

Qu c Oai, t nh Hà Tây.

Hình 2: S đ phân b vùng có nguy c s t lún cao thôn Yên N i, xã

ng

Quang, huy n Qu c Oai, t nh Hà Tây.
Hình 3: Mô hình minh h a nguyên nhân gây hi n t

Phïng ThÞ NguyÖt

24

ng s t lún đ t

K31A - Sinh


Khãa luËn tèt nghiÖp

nh 1: Khu v c sân b lún

nh 2: Khu v c chân h

Phïng ThÞ NguyÖt

ng b nghiêng do s t lún

25

K31A - Sinh