Luận văn thạc sỹ - Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÃ KHÁNH TOÀN

QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG
THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI CỦA
BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS NGUYỄN THỊ NGỌC HUYỀN

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
xin cam đoan mọi nội dung, số liệu trong luận văn thạc sỹ “Quản lý đối tượng
tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La” do tôi tự
thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Tác giả

Lã Khánh Toàn


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và làm luận văn thạc sĩ tại Trường Đại học Kinh tế
quốc dân, bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được sự giảng dạy và

hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cô giáo. Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới
PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Huyền, người đã hướng dẫn tác giả chu đáo, tận tình
trong suốt quá trình nghiên cứu để tác giả hoàn thành đề tài.
Cùng với đó, tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các thày cô giáo
Khoa Khoa học Quản lý, Viện Đào tạo Sau đại học - trường Đại học Kinh tế quốc
dân đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt khóa học.
Tác giả cũng xin cảm ơn Bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La đã giúp đỡ và hỗ trợ
tác giả rất nhiều trong quá trình thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả

Lã Khánh Toàn


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN

LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................1
CHƯƠNG 1.......................................................................................................8
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ..............................8
QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI..........................8
CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH........................................8
1.1. Khái quát chung về bảo hiểm xã hội..........................................................8
1.2. Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của BHXH trên địa bàn tỉnh
.........................................................................................................................11
1.3. Kinh nghiệm quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tại một số tỉnh
và bài học đối với tỉnh Sơn La.........................................................................21
CHƯƠNG 2.....................................................................................................25
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG...............................25

THAM GIA BHXH CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN................25
TỈNH SƠN LA GIAI ĐOẠN 2015-2017........................................................25
2.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La..........................25
2.2. Thực trạng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội trên
địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2015 - 2017......................................................31
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................35
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................35
2.3. Thực trạng quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã
hội trên địa bàn tỉnh Sơn La............................................................................35
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................38
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................45
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................50
2.3.4.1. Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc.......52


Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................53
2.3.4.2. Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện....54
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................56
2.3.6.1. Công tác quản lý sổ BHXH bắt buộc.................................................58
2.3.6.2. Công tác quản lý sổ BHXH tự nguyện...............................................59
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................60
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................62
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra tháng 5/2018..........................................62
Nguồn: BHXH tỉnh Sơn La.............................................................................64
CHƯƠNG 3.....................................................................................................71
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA
BẢO HIỂM XÃ HỘI CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
SƠN LA ĐẾN NĂM 2020, ĐỊNH HƯỚNG...................................................71
ĐẾN NĂM 2025..............................................................................................71
KẾT LUẬN.....................................................................................................79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................1
PHỤ LỤC 1. PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN CÁN BỘ QUẢN LÝ ĐỐI
TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI.....................................................3
Xin cảm ơn những ý kiến đóng góp của anh/chị!..............................................4
PHỤ LỤC 2. PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO
HIỂM XÃ HỘI..................................................................................................4
Xin cảm ơn những ý kiến đóng góp của anh/chị!..............................................6


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
BHTN
BHXH
BHXHBB
BHXHTN
BHYT
CNTT
DN
DNNN
DNNQD
DTNN
HKDCT
HS
HTX
NLĐ
NSDLĐ
SDLĐ
UBND

Giải thích

Bảo hiểm thất nghiệp
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội bắt buộc
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
Bảo hiểm y tế
Công nghệ thông tin
Doanh nghiệp
Doanh nghiệp nhà nước
Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
Đầu tư nước ngoài
Hộ kinh doanh cá thể
Hành chính sự nghiệp
Hợp tác xã
Người lao động
Người sử dụng lao động
Sử dụng lao động
Ủy ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
BẢNG:

SƠ ĐỒ:


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÃ KHÁNH TOÀN

QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG
THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI CỦA
BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

HÀ NỘI - 2018


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tính cấp thiết của đề tài
Quản lý đối tượng tham gia BHXH là khâu đầu tiên, cơ bản và có vai trò
quan trọng tạo nền tảng cho toàn bộ hoạt động BHXH. Việc quản lý đối tượng tham
gia BHXH một cách chặt chẽ, khoa học sẽ là cơ sở giúp cho việc tổ chức thu
BHXH; là điều kiện để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của đối tượng tham gia
BHXH. Tại tỉnh Sơn La, việc quản lý đối tượng tham gia BHXH còn gặp một số
hạn chế: chưa nắm rõ được số lượng đơn vị thuộc diện tham gia, chưa nắm rõ được
số lượng người lao động thuộc diện tham gia, chưa nắm rõ được mức lương thực tế
của người lao động, việc cấp mã số BHXH, sổ BHXH, giải quyết hồ sơ đối tượng
tham gia BHXH còn chưa kịp thời. Chính vì vậy, quản lý đối tượng tham gia BHXH
của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn la cần phải được nghiên cứu một cách nghiêm túc.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác quản lý đối tượng tham gia BHXH, học
viên chọn đề tài: “Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã
hội trên địa bàn tỉnh Sơn La” làm luận văn thạc sĩ.
Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài hướng tới các mục tiêu cơ bản sau:
- Xác định được khung nghiên cứu về quản lý đối tượng tham gia BHXH của

BHXH trên địa bàn tỉnh.
- Phân tích được thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên
địa bàn tỉnh Sơn La; Xác định được điểm mạnh, điểm yếu của quản lý đối tượng tham
gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La và nguyên nhân của điểm yếu.
- Đề xuất được một số giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia
BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La đến giai đoạn năm 2020, định hướng
đến năm 2025.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu các tài liệu có liên quan nhằm xác định khung nghiên cứu.
Thu thập dữ liệu thứ cấp, dữ liệu sơ cấp. Sử dụng phương pháp thống kê, so sánh, phân
tích và tổng hợp để xử lý dữ liệu và phân tích thực trạng quản lý đối tượng tham gia
BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh.


ii
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI
CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
1.1. Khái quát chung về bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm là một sự cam kết bồi thường của người bảo hiểm với người được
bảo hiểm về những thiệt hại, mất mát của đối tượng bảo hiểm do một rủi ro đã thỏa
thuận gây ra, với điều kiện người được bảo hiểm đã thuê bảo hiểm cho đối tượng
bảo hiểm đó và nộp một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm
BHXH là sự bảo đảm cho người lao động khi họ gặp khó khăn, bị giảm hoặc
mất thu nhập, khi bị giảm hoặc mất khả năng lao động thông qua việc hình thành và
sử dụng quỹ tài chính tập trung do sự đóng góp của người lao động, người sử dụng
lao động và Nhà nước
Bảo hiểm xã hội bắt buộc có các chế độ sau: Ốm đau; Thai sản; Tai nạn lao

động, bệnh nghề nghiệp; Hưu trí; Tử tuất.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện có các chế độ sau: Hưu trí; Tử tuất.
1.2. Quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh
Đối tượng tham gia BHXH là những người trực tiếp tham gia đóng góp tạo
nên quỹ BHXH với một khoản % nhất định so với tiền lương của người tham gia
theo quy định. Tuỳ theo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của mỗi nước mà đối
tượng này có thể là tất cả hoặc một bộ phận những NLĐ nào đó trong xã hội.
Quản lý đối tượng tham gia BHXH là sự tác động có kế hoạch, có tổ chức
của cơ quan BHXH đối với quá trình tham gia BHXH của các đối tượng thông qua
việc quản lý danh sách đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH; danh sách người
lao động tham gia BHXH; mã số BHXH; sổ BHXH; tiền lương, tiền công làm căn
cứ đóng BHXH; hồ sơ đối tượng tham gia BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi và nghĩa
vụ của các đối tượng tham gia theo luật định
Mục tiêu của quản lý đối tượng tham gia BHXH:
- Xác định được tổng số đối tượng đã tham gia, tăng số người tham gia BHXH
- Xác định được tiền lương của người lao động làm căn cứ thu BHXH
- Đảm bảo chính xác, kịp thời cho từng đối tượng tham gia trong tiếp nhận,
xử lý hồ sơ của đối tượng tham gia, cấp mã số BHXH, cấp sổ BHXH.


iii
Bộ máy quản lý đối tượng tham gia BHXH: tập trung tại phòng Thu tại
BHXH tỉnh và bộ phận/tổ Thu tại BHXH huyện.
Nội dung quản lý đối tượng tham gia BHXH
- Quản lý danh sách đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH
- Quản lý danh sách người lao động tham gia BHXH
- Quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXHhồ
- Quản lý mã số BHXH
- Quản lý sổ BHXH
- Quản lý hồ sơ đối tượng tham gia BHXH

Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH
trên địa bàn tỉnh: các nhân tố thuộc bên ngoài cơ quan BHXH và các nhân tố thuộc
cơ quan BHXH.
1.3. Kinh nghiệm quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tại một số
tỉnh và bài học đối với tỉnh Sơn La
Từ kinh nghiệm và kết quả đạt được của BHXH tỉnh Hải Dương và BHXH
Bắc Giang, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm sau: Hoàn thiện bộ máy quản
lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ nghiệp vụ.
Tăng cường theo dõi, rà soát, phối hợp với các Sở, Ban, Ngành, đoàn thể kiểm tra
việc thực hiện Luật BHXH tại các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn tỉnh. Chủ
động tham mưu với cho Tỉnh và cấp ủy, chính quyền các huyện, thành phố trên địa
bàn tỉnh để chỉ đạo phối hợp tổ chức thực hiện công tác cấp mã số BHXH trên địa
bàn tỉnh. Đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong tất cả
các hoạt động của cơ quan BHXH, đặc biệt trong công tác quản lý sổ BHXH và
quản lý hồ sơ tham gia của các đối tượng tham gia.


iv
CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BHXH
CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA
GIAI ĐOẠN 2015-2017
2.1. Tổng quan về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La
Tính đến tháng 12/2017, tổ chức bộ máy của cơ quan BHXH tại tỉnh Sơn La
đã ổn định với 286 công chức, viên chức, lao động hợp đồng (BHXH tỉnh có 96
người, BHXH các huyện có 190 người) ; 11 phòng nghiệp vụ BHXH tỉnh và 12
BHXH huyện, thành phố.
BHXH tỉnh Sơn La chủ động, tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh
trong việc ban hành các văn bản chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT,
BHTN trên địa bàn, trong năm 2015 đã tham mưu ban hành 11 văn bản, năm 2016

tham mưu ban hành 11 văn bản, năm 2017 tham mưu ban hành 10 văn bản; xây
dựng quy chế phối hợp với các ban ngành liên quan, nhất là đẩy mạnh tuyên truyền
về những nội dung, những điểm mới của Luật BHXH, Luật BHYT; đề ra giải pháp
thực hiện cải cách thủ tục hành chính; giải pháp để BHYT đến được với người dân,
nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao biên giới.
2.2. Thực trạng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội
trên địa bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2015 - 2017
Trong thời gian qua, BHXH tỉnh Sơn La đã và đang nỗ lực tăng cường rà
soát, phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để quản lý chặt chẽ lao động thuộc
diện tham gia BHXH. Số đơn vị tham gia BHXH năm 2015 là 2.109 đơn vị, năm
2016 là 2.935 đơn vị, năm 2017 là 3.133 đơn vị. Số người tham gia BHXH năm
2015 là 61.429 người, năm 2016 là 64.527 người năm 2017 là 65.619 người.
2.3. Thực trạng quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của bảo
hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La
Bộ máy quản lý đối tượng tham gia BHXH tập trung tại phòng/tổ Quản lý
Thu của cơ quan BHXH.
Trong giai đoạn 2015-2017 số đơn vị tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH
tỉnh Sơn La tăng 1024 đơn vị, tương ứng tăng 48,55%. Tỷ lệ tham gia của các khối


v
doanh nghiệp nhà nước, khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đơn vị hành
chính sự nghiệp đảng đoàn luôn đạt tỷ lệ cao. Tỷ lệ doanh nghiệp đang hoạt động
tham gia BHXH mới đạt hơn 50%.
Số người tham gia BHXH tăng 4.190 người tương ứng 6,82%, trong năm
2017 BHXHTN chiếm 4,07% (tương đương 2.668/65.619 người), BHXH BB chiếm
96, 22% (tương đương 62.951/65.619 người)
Về quản lý tiền lương tiền công đóng BHXH, dựa trên cơ sở số liệu mà các
đơn vị nộp lên, cơ quan BHXH tỉnh Sơn La chỉ có thể nắm tốt số tiền lương trên
giấy tờ mà không nắm được chính xác tiền lương thực tế.

Công tác cấp mã số BHXH được quan tâm triển khai trên địa bàn tỉnh, tỷ lệ
cấp mã số đạt 96,6% người tham gia BHXH
Công tác cấp sổ, chốt sổ BHXH cho người lao động được thực hiện tốt với tỷ
lệ cấp sổ đạt trên 98%, tỷ lệ chốt sổ trên 95%.
Tỷ lệ hồ sơ đã giải quyết đạt mức cao, trên 98,5%.
2.4. Đánh giá chung về quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội trên
địa bàn tỉnh Sơn La
Số lượng đơn vị tham gia BHXH năm sau cao hơn năm trước, năm 2016 tỷ
lệ đơn vị tham gia tăng so với năm 2015 là 39,16%, năm 2017 tỷ lệ đơn vị tham gia
tăng so với năm 2015 là 6,7%.
Số lượng người lao động tham gia BHXH năm sau cao hơn năm trước. Đối
với BHXHBB, năm 2016 tỷ lệ người tham gia tăng 4,84%, năm 2017 tỷ lệ người
tham gia tăng 1,22%. Đối với BHXHTN, năm 2016 tỷ lệ ngươi tham gia tăng
11,28%, năm 2017 tỷ lệ người tham gia tăng 13,62%
Về điểm mạnh: BHXH tỉnh Sơn La, đã nắm bắt được tương đối chặt chẽ số
lượng các đơn vị sử dụng lao động, NLĐ thuộc diện tham gia và tại các đơn vị
thuộc các khối doanh nghiệp nhà nước, khối hành chính sự nghiệp, đảng, đoàn. Tiếp
nhận và cập nhật kịp thời về mức lương, diễn biến tiền lương của các lao động vào
phần mềm quản lý. Công tác tuyên truyền, hướng dẫn NLĐ, NSDLĐ kê khai mã số
BHXH được thực hiện thường xuyên. BHXH tỉnh Sơn La luôn cố gắng hoàn thành
nhanh chóng việc thẩm định hồ sơ tham gia và cấp sổ BHXH cho NLĐ, giúp NLĐ


vi
sớm được hưởng quyền lợi đầu tiên khi tham gia BHXH là được cấp sổ BHXH.
Từng bước cải thiện thủ tục hành chính trong công tác quản lý và giải quyết chế độ
cho NLĐ.
Về hạn chế: Nguồn nhân lực làm công tác thu còn thiếu về số lượng, chưa
đáp ứng được yêu cầu quản lý đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn. Công tác
phối hợp trong kiểm tra, thanh tra chuyên ngành đối với đơn vị vi phạm còn hạn

chế.

Chưa nắm chắc hoạt động sản xuất và tình hình sử dụng lao động sử dụng

lao động của các doanh nghiệp thuộc các khối ngoài quốc doanh, hợp tác xã, hộ
kinh doanh cá thể trên địa bàn tỉnh. Việc phối hợp với các cơ quan ban ngành
trong việc quản lý mức lương của người lao động còn nhiều hạn chế. Việc phối
hợp với các đơn vị trong việc hoàn thiện danh sách đề nghị cấp mã số BHXH còn
chậm. Số người lao động tham gia BHXH lớn, số sổ phải cấp mỗi năm nhiều nên
không thể tránh khỏi những sai sót trong quá trình in ấn và cấp sổ. Khối lượng hồ sơ
tiếp nhận ngày càng nhiều, trong khi số lượng cán bộ không tăng nên tình trạng hồ
sơ chưa giải quyết có dấu hiệu tăng qua các năm. Quy định về quản lý hồ sơ điện tử
chưa được triển khai tốt, do đó việc theo dõi hồ sơ điện tử của đơn vị còn gặp nhiều
khó khăn
Nguyên nhân của hạn chế:Việc ban hành các văn bản hướng dẫn còn chậm.
Các chế tài xử phạt chưa nghiêm, không có tính răn đe. Tốc độ tăng trưởng của kinh
tế trong tỉnh thấp. Nhận thức của người tham gia chưa đầy đủ. Công tác thanh tra,
kiểm tra của cơ quan BHXH tỉnh Sơn La còn hạn chế, chưa có biện pháp mạnh xử
lý kiên quyết các vi phạm. Trình độ của cán bộ, công nhân viên chức trong BHXH
tỉnh Sơn La vẫn còn bất cập. BHXH huyện còn thiếu cán bộ, một cán bộ phải đảm
đương nhiều công việc dẫn đến hiệu quả công việc chưa cao. Cán bộ, viên chức
trong BHXH huyện lại thường phải luân chuyển để đảm bảo các vị trí việc làm,
điều đó gây khó khăn cho công tác nắm tình hình của các đơn vị trên địa bàn
huyện.Nội dung công tác thông tin tuyên truyền còn đơn giản, hình thức chưa hấp
dẫn. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế. Kinh phí hoạt động của ngành
không cao, thiếu kinh phí đào tạo và chưa có cơ chế khuyến khích thoả đáng về tiền
lương cho cán bộ trong ngành.


vii

CHƯƠNG 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA
BẢO HIỂM XÃ HỘI CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN
LA ĐẾN NĂM 2020, ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2025
3.1. Định hướng hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
của bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2025
Đến năm 2020 phát triển đối tượng tham gia BHXH đạt 15% lực lượng lao
động; đạt 88% đối tượng bắt buộc phải tham gia; trong đó BHXH bắt buộc với số
lượng đạt 11,2% lực lượng lao động (khoảng 78.578 người) và 3,8% lực lượng lao
động (khoảng 26.328 người) với đối tượng tham gia BHXH tự nguyện.
Định hướng đến năm 2025 phấn đấu đạt khoảng 45% lực lượng lao động
trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội.
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của
bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La
Hoàn thiện bộ máy quản lý: Đội ngũ cán bộ phải đáp ứng được về trình độ
chuyên môn ngày càng cao, kỹ năng về tin học. Đảm bảo về chế độ làm việc thoả
đáng cho cán bộ quản lý đối tượng tham gia BHXH
Hoàn thiện quản lý danh sách đơn vị sử dụng lao động tham gia bảo hiểm xã
hội: Tăng cường phối hợp với cơ quan có liên quan: sở Kế hoạch đầu tư tỉnh Sơn
La, cục Thuế tỉnh Sơn La
Hoàn thiện quản lý danh sách người lao động tham gia bảo hiểm xã hội:
Tăng cường hoạt động phối hợp quản lý người lao động với các ngành có liên quan.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của
các danh nghiệp về trốn đóng BHXH cho người lao động.
Hoàn thiện quản lý tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội: Tích
cực, chủ động, thường xuyên liên hệ với Phòng Thanh tra Thuế, Chi cục Thuế các huyện,
thành phố tương ứng để tiếp nhận, trao đổi, phân tích thu nhập của người lao động.
Hoàn thiện quản lý mã số bảo hiểm xã hội của người lao động: Chủ động phối
hợp với đơn vị SDLĐ rà soát danh sách đối tượng chưa được cấp mã số BHXH.
Hoàn thiện quản lý sổ bảo hiểm xã hội: Xây dựng và ban hành các văn bản

hướng dẫn để NLĐ hoàn thành thủ tục cấp sổ BHXH nhanh chóng và chính xác.


viii
Đẩy nhanh công tác rà soát sổ BHXH, tiến hành trả sổ BHXH cho người lao động
để người lao động nắm bắt được thông tin quá trình tham gia của mình
Hoàn thiện quản lý hồ sơ đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội: Đẩy mạnh kế
hoạch hóa cải cách thủ tục hành chính, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, nâng cao
chất lượng phục vụ
Các giải pháp khác: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách BHXH. Đẩy
mạnh ứng dụng CNTT
3.3. Một số kiến nghị
Kiến nghị với BHXH Việt Nam: Có cơ chế phối hợp từ Bộ, ngành chức
năng, hướng dẫn kịp thời, thống nhất các quy định của Luật BHXH, hướng dẫn về
quy trình, thủ tục cụ thể trong việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật và phát hiện,
xử lý triệt để nhằm bảo đảm tăng cường pháp chế của Luật
Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La: Đưa công tác chỉ đạo, tổ chức
thực hiện BHXH vào chỉ tiêu thi đua hàng năm của các ngành, các cấp.
Khuyến nghị với người lao động và người sử dụng lao động tại tỉnh Sơn La:
Đối với người lao động cần nâng cao nhận thức đầy đủ về chính sách BHXH. Đối
người sử dụng lao động phải cung cấp các thông tin cần thiết cho việc nhận dạng và
đăng ký đơn vị sử dụng lao động theo yêu cầu của cơ quan BHXH; xác nhận thông
tin do người lao động cung cấp và truyền đạt thông tin cho người lao động; đóng
đầy đủ BHXH cho người lao động theo quy định của pháp luật.
KẾT LUẬN
BHXH là nền tảng cho sự ổn định và phát triển xã hội. Kinh tế của mỗi quốc
gia chỉ có thể tăng trưởng một cách bền vững khi người dân được phân phối công
bằng, khi người dân được thụ hưởng các thành quả của kinh tế. BHXH chính là một
“kênh” quan trọng tạo ra sự công bằng này. Vì vậy, các quốc gia dù đã phát triển
hay đang phát triển, vẫn tiếp tục hoàn thiện, tiếp tục đổi mới chính sách BHXH.

Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng tình hình đối tượng tham gia
BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La, luận văn “Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã
hội trên địa bàn tỉnh Sơn La” đã đề xuất được một số giải pháp nhằm tăng cường
quản lý đối tượng tham BHXH, đồng thời đưa ra một số kiến nghị đối với cơ quan
quản lý BHXH, với BHXH Việt Nam và UBND tỉnh Sơn La để tạo điều kiện hỗ trợ
nâng cao hiệu quả công tác quản lý.


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o--------

LÃ KHÁNH TOÀN

QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG
THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI CỦA
BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
MÃ NGÀNH: 8340410

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS NGUYỄN THỊ NGỌC HUYỀN

HÀ NỘI - 2018


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Bảo hiểm xã hội cùng với sự phát triển của đất nước đã trở thành một công
cụ hữu hiệu, mang tính xã hội to lớn và mang tính nhân văn sâu sắc, có tầm quan
trọng rất lớn góp phần ổn định đời sống cho người lao động, ổn định chính trị, trật
tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Xuất phát từ quan điểm coi con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của
cách mạng, mọi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đều xuất
phát từ nhu cầu, nguyện vọng và lợi ích chính đáng của nhân dân để phục vụ nhân
dân. Trong những năm qua, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm
thất nghiệp đang từng bước được hoàn thiện, góp phần ổn định việc làm, thu nhập
và đời sống của người lao động, bảo đảm an sinh xã hội và hội nhập quốc tế. Nhiều
kết quả quan trọng đã đạt được như số người tham gia Bảo hiểm xã hội hàng năm
đều tăng, các chế độ Bảo hiểm xã hội được bổ sung, hoàn thiện theo hướng bảo đảm
hài hòa lợi ích của người lao động và người sử dụng lao động. Công tác quản lý, thu
chi thực hiện một cách thống nhất, công khai, minh bạch đúng mục đích theo quy
định của pháp luật. Công tác chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH đã bảo đảm thực
hiện tốt, đầy đủ; chính sách kịp thời không để xảy ra trường hợp bị chậm lương
hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng với các hình thức chi trả ngày càng được cải tiến,
hoàn thiện đảm bảo thuận tiện nhất cho người tham gia BHXH. Với những kết quả
đạt được của hoạt động BHXH, BHYT, BHTN đã phần nào thể hiện bản chất tốt
đẹp của chế độ XHCN, tạo được niềm tin của người dân đối với Đảng, Nhà nước.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện chính sách BHXH ở nước
ta hiện nay còn nhiều vấn đề tồn tại. Do những hạn chế nhất định về cơ chế, chính
sách cũng như phát triển, quản lý đối tượng tham gia BHXH nên những mục tiêu
đạt được chưa xứng với tiềm năng hiện có của ngành BHXH, đặt ra nhiều vấn đề
cần được nghiên cứu, phân tích.
Quản lý đối tượng tham gia BHXH là khâu đầu tiên, cơ bản và có vai trò
quan trọng tạo nền tảng cho toàn bộ hoạt động BHXH. Việc quản lý đối tượng tham
gia BHXH một cách chặt chẽ, khoa học sẽ là cơ sở giúp cho việc tổ chức thu BHXH

2
được thực hiện chính xác, đúng đối tượng, đủ số lượng, kịp tiến độ theo quy định
của pháp luật về BHXH; là điều kiện để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của đối
tượng tham gia BHXH. Tại tỉnh Sơn La, việc quản lý đối tượng tham gia BHXH
còn gặp một số hạn chế: chưa nắm rõ được số lượng đơn vị thuộc diện tham gia,
chưa nắm rõ được số lượng người lao động thuộc diện tham gia, chưa nắm rõ được
mức lương thực tế của người lao động, việc cấp mã số BHXH, sổ BHXH, giải quyết
hồ sơ đối tượng tham gia BHXH còn chưa kịp thời.
Chính vì vậy, quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh
Sơn la cần phải được nghiên cứu một cách nghiêm túc, để từ đó đưa ra những đề
xuất, kiến nghị sao cho công tác này phù hợp với quy luật khách quan, và tạo điều
kiện cho người lao động đóng góp ngày càng nhiều hơn vào thành tựu an sinh xã
hội của Bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La nói riêng và sự nghiệp an sinh xã hội nói
chung.
Với ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác quản lý đối tượng tham gia
BHXH, học viên chọn đề tài: “Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội của
bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La” làm luận văn thạc sĩ.
2. Tổng quan nghiên cứu
Qua tìm hiểu, đã có một số công trình nghiên cứu về công tác quản lý thu
BHXH hoặc tình hình đóng BHXH của các doanh nghiệp hay các đơn vị sử dụng
lao động được công bố:
- Phạm Thị Hương (2015), “Công tác quản lý đối tượng tham gia Bảo hiểm xã
hội tại cơ quan Bảo hiểm xã hội quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội giai đoạn
2012-2014”. Chuyên đề tốt nghiệp đã làm rõ những vấn đề chung của công tác quản lý
đối tượng tham gia BHXH, đưa ra thực trạng công tác quản lý đối tượng tham gia
BHXH tại cơ quan Bảo hiểm xã hội quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội giai đoạn
2012-2014, đánh giá trên các khía cạnh quản lý danh sách đối tượng tham gia BHXH,
quản lý tiền lương làm căn cứ đóng và mức đóng BHXH, quản lý hổ sơ và sổ BHXH.
Từ đó, tác giả đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản
lý đối tượng tham gia BHXH tại BHXH quận Nam Từ Liêm: quản lý có hiệu quả và

mở rộng đối tượng tham gia BHXH, đảm bảo an sinh xã hội; quản lý hồ sơ tham gia


3
BHXH và quản lý sổ BHXH một cách khoa học, hợp lý và chính xác, góp phần đảm
bảo ổn định cuộc sống cho người lao động và gia đình khi gặp rủi ro, tạo ra môi trường
làm việc ổn định cho người lao động và người sử dụng lao động, góp phần nâng cao
hiệu quả, năng suất lao động của cơ quan, doanh nghiệp.
- Phạm Thị Lan Phương (2014), “Thực trạng tham gia bảo hiểm xã hội tự
nguyện của người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”, đề tài nghiên cứu khoa
học Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Nghiên cứu nhằm tìm hiểu thực trạng tham
gia BHXH tự nguyện của người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc để từ đó đưa
một số giải pháp phù hợp nhằm thu hút người lao động tham gia BHXH tự nguyện
trên địa bàn nghiên cứu: Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về chính sách
đến tất cả các cấp nhằm nâng cao nhận thức của người lao động về sự cần thiết của
việc tham gia BHXH tự nguyện; Đổi mới mạnh mẽ công tác dịch vụ của cơ quan
BHXH như nâng cao chất lượng, số lượng cán bộ chuyên trách, thực hiện linh hoạt
các chính sách, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính.
- Phạm Thị Phong (2013), “Quản lý thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
tỉnh Nghệ An”, Luận văn Thạc sĩ trường Đại học Kinh tế quốc dân. Luận văn đã
đưa ra thực trạng ở địa phương: diện bao phủ bảo hiểm xã hội còn thấp, tình trạng
trốn đóng BHXH còn xảy ra, tỷ lệ tham gia BHXH chỉ đạt dưới 40%, tỷ lệ nợ
BHXH còn lớn. Tác giả tập trung nghiên cứu về quản lý thu BHXH bắt buộc trên
địa bàn tỉnh Nghệ An, từ đó đề ra những giải pháp nhằm tăng cường quản lý thu
như quản lý đối tượng tham gia, mức lương đóng BHXH một cách có hệ thống;
Tăng cường quản lý tiền thu BHXH, khắc phục tình trạng nợ, nợ đọng BHXH; Cải
tiến phương thức quản lý thu BHXH; Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến
pháp luật, chính sách, chế độ về BHXH.
Ngoài ra còn có một số công trình khoa học khác được công bố trên các sách,
báo, tạp chí và các trang website như: tạp chí Bảo hiểm xã hội, cổng thông tin điện

tử Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đã đề cập tới những vấn đề có liên quan tới quản
lý đối tượng tham gia BHXH.
Mặc dù đã có rất nhiều nghiên cứu về quản lý đối tượng tham gia BHXH
nhưng các đề tài nghiên cứu về quản lý đối tượng tham gia BHXH tại BHXH tỉnh


4
Sơn La còn ít, chủ yếu là các báo cáo chưa thực sự đi sâu vào nội dung chi tiết.
Chính vì vậy, nghiên cứu đề tài “Quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
của bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La” là mới, có ý nghĩa lý luận và thực
tiễn cao.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài hướng tới các mục tiêu cơ bản sau:
- Xác định được khung nghiên cứu về quản lý đối tượng tham gia BHXH của
BHXH trên địa bàn tỉnh.
- Phân tích được thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH
trên địa bàn tỉnh Sơn La; Xác định được điểm mạnh, điểm yếu của quản lý đối
tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La và nguyên nhân của
điểm yếu.
- Đề xuất được một số giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia
BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La đến giai đoạn năm 2020, định hướng
đến năm 2025.
Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra là:
- Quản lý đối tượng tham gia BHXH nhằm mục tiêu gì?
- Quản lý đối tượng tham gia BHXH bao gồm những nội dung cơ bản nào?
Chịu ảnh hưởng của các nhân tố nào?
- Quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La
trong giai đoạn 2015-2017 có các điểm mạnh, điểm yếu nào? Nguyên nhân của
những điểm yếu đó?
- Quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La

đến giai đoạn 2020 cần tập trung hoàn thiện các nội dung nào?
4. Phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý đối tượng tham gia BHXH của BHXH trên
địa bàn tỉnh Sơn La.
- Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý đối tượng tham gia
BHXH với những nội dung cơ bản: Quản lý danh sách đơn vị sử dụng lao động
tham gia BHXH; Quản lý danh sách người lao động tham gia BHXH; Quản lý tiền


5
lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH; Quản lý mã số bảo hiểm xã hội của người
lao động; Quản lý sổ BHXH; Quản lý hồ sơ đối tượng tham gia BHXH.
- Về không gian: Quản lý đối tượng tham gia BHXH ở cả cơ quan BHXH
tỉnh Sơn La và các BHXH huyện.
- Về thời gian: Dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2015-2017; Điều tra tiến
hành vào tháng 5/2018; Các giải pháp được đề xuất đến năm 2020, định hướng
đến năm 2025.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Khung nghiên cứu
Đề tài sử dụng khung nghiên cứu như sơ đồ 1. Khung nghiên cứu này xuyên
suốt các nội dung trong việc phân tích, so sánh, điều tra.
Quản lý đối tượng

Mục tiêu quản lý đối

tham gia BHXH của

tượng tham gia

Các nhân tố ảnh

BHXH trên địa bàn

BHXH của BHXH

hưởng tới quản lý

tỉnh

trên địa bàn tỉnh.

đối tượng tham

- Quản lý danh sách

- Xác định được tổng

gia BHXH của

đơn vị SDLĐ tham

số đối tượng đã tham

BHXH trên địa

gia BHXH

gia BHXH, tăng số

bàn tỉnh.

- Quản lý danh sách

Đối

người tham gia

- Các nhân tố

NLĐ tham gia BHXH

tượng

BHXH

thuộc môi trường

- Quản lý tiền lương,

tham gia

- Xác định được tiền

bên ngoài cơ quan

tiền công làm căn cứ

BHXH

lương, tiền công làm

BHXH

đóng BHXH

căn cứ thu BHXH

- Các nhân tố

- Quản lý mã số

- Đảm bảo chính xác,

thuộc môi trường

BHXH của NLĐ

kịp thời trong Tiếp

bên ngoài cơ quan

- Quản lý số BHXH

nhận, xử lý hồ sơ, cấp

BHXH

- Quản lý hồ sơ đối

mã số BHXH, sổ

tượng tham gia

BHXH cho từng đối

BHXH

tượng tham gia.
Nguồn: Tổng hợp của tác giả

Sơ đồ 1: Khung nghiên cứu của đề tài

Nguồn: Tổng hợp của tác giả


6
5.2. Quy trình nghiên cứu
Quy trình nghiên cứu luận văn bao gồm các bước sau:
Bước 1: Nghiên cứu cơ sở lý luận nhằm xác định khung nghiên cứu về quản
lý đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh. Phương pháp được sử dụng ở bước
này là phương pháp phân tích hệ thống.
Bước 2: Thu thập dữ liệu thứ cấp thông qua các số liệu báo cáo, đánh giá của
BHXH tỉnh để làm rõ thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH trên địa bàn
tỉnh Sơn La. Các phương pháp thực hiện chủ yếu là phương pháp thống kê, so sánh
số liệu qua các năm.
Bước 3: Thu thập số liệu sơ cấp bằng việc khảo sát các nhóm đối tượng:
- 30 cán bộ của cơ quan BHXH tỉnh Sơn La về công tác quản lý đối tượng
tham gia với các nội dung: bộ máy quản lý đối tượng tham gia, quản lý danh sách
đơn vị tham gia BHXH, quản lý danh sách người lao động tham gia BHXH, quản lý
tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH, quản lý mã số BHXH, quản lý số

BHXH, quản lý hồ sơ đối tượng tham gia BHXH
Có 15 câu hỏi được nêu (Xem Phụ lục 1). Các câu trả lời được cho ở năm
mức 1, 2, 3, 4 và 5 điểm, tương ứng năm mức độ: rất không đồng ý, không đồng ý
(kém), bình thường, đồng ý (tốt) và rất đồng ý (rất tốt).
- 100 lao động tham gia BHXHBB và 100 người tham gia BHXHTN về hiểu
biết, nhận thức chung của họ về BHXH.
Có 2 câu hỏi được nêu (Xem II. Kiến thức, nhận thức về BHXH của người
lao động - Phụ lục 2) đối với mỗi nhóm đối tượng.
- 150 đơn vị tham gia BHXH về đánh giá công tác quản lý hồ sơ đối tượng
tham gia BHXH.
Có 2 câu hỏi được nêu (Xem III. Đánh giá của người sử dụng lao động về
công tác quản lý đối tượng tham gia BHXH - Phụ lục 2). Các câu trả lời được cho ở
năm mức 1, 2, 3, 4 và 5 điểm, tương ứng năm mức độ: rất không đồng ý (rất kém),
không đồng ý (kém), bình thường, đồng ý (tốt) và rất đồng ý (rất tốt).
Bước 4: Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH
trên địa bàn tỉnh Sơn La. Xác định các điểm mạnh, điểm yếu và tìm ra nguyên nhân


7
dẫn đến những điểm yếu. Phương pháp đánh giá chủ yếu là phương pháp so sánh,
đối chiếu dựa trên các tiêu chí đã xây dựng. Kết quả đối với dữ liệu sơ cấp được xử
lý trên phần mềm Excel.
Bước 5: Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia
BHXH trên địa bàn tỉnh Sơn La.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tham khảo, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý đối tượng tham
gia BHXH trên địa bàn tỉnh.
Chương 2: Phân tích thực trạng quản lý đối tượng tham gia BHXH trên địa
bàn tỉnh Sơn La giai đoạn 2015-2017.

Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý đối tượng tham gia BHXH
trên địa bàn tỉnh Sơn La đến năm 2020, định hướng đến năm 2025.


8

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
QUẢN LÝ ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI
CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
1.1. Khái quát chung về bảo hiểm xã hội
1.1.1. Khái niệm, các chế độ bảo hiểm xã hội
1.1.1.1. Khái niệm bảo hiểm
Bảo hiểm có nguồn gốc từ rất xa xưa trong lịch sử văn minh nhân loại. Tuy
nhiên, bảo hiểm thực sự xuất hiện từ khi nào thì người ta vẫn chưa có được câu trả
lời chính xác. Do tính đặc thù của loại hình dịch vụ, cho đến nay vẫn chưa có khái
niệm thống nhất về bảo hiểm. Theo các chuyên gia bảo hiểm, một khái niệm đầy đủ
và thích hợp cho bảo hiểm phải bao gồm việc hình thành một quỹ tiền tệ (quỹ bảo
hiểm), sự hoán chuyển rủi ro và phải bao gồm cả sự kết hợp số đông các đối tượng
riêng lẻ, độc lập chịu cùng một rủi ro như nhau tạo thành một nhóm tương tác.
Có nhiều khái niệm khác nhau về bảo hiểm; theo Dennis Kessler “bảo hiểm
là sự đóng góp của số đông vào sự bất hạnh của số ít”. Còn theo Monique Gaullier
“bảo hiểm là một nghiệp vụ; qua đó, một bên là người được bảo hiểm cam đoan
trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình hoặc để
cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận được một khoản đền bù
các tổn thất được trả bởi một bên khác: đó là người bảo hiểm. Người bảo hiểm
nhận trách nhiệm đối với toàn bộ rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các phương
pháp của thống kê”.
Các khái niệm trên hoặc quá thiên về góc độ xã hội, hoặc quá thiên về góc
độ kinh tế, kỹ thuật, nên ít nhiều cũng còn thiếu sót, chưa phải là một khái niệm

bao quát, hoàn chỉnh. Nói một cách chính xác, bảo hiểm là một dịch vụ tài chính,
dựa trên cơ sở tính toán khoa học, áp dụng biện pháp huy động từ nhiều người,
nhiều đơn vị cùng tham gia xây dựng quỹ bảo hiểm bằng tiền để bồi thường thiệt
hại về tài chính do tài sản hoặc tính mạng của người được bảo hiểm gặp phải tai