Luận văn sư phạm Nghiên cứu thành phần hóa học của cây cỏ mật = ERIOCHLOA RAMOSA (

Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Tr

Khóa lu n t t nghi p

ng đ i h c s ph m hà n i 2
Khoa: Hóa h c

----------

Hoàng th thanh dung

Nghiên c u thành ph n hoá h c c a cây c
m t
(Eriochloa ramosa)

Khóa lu n t t nghi p đ i h c
Chuyên ngành: Hóa h u c

Hà n i - 2008

Hoàng Th Thanh Dung

1

K30- Khoa hóa h c

Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Tr

Khóa lu n t t nghi p

ng đ i h c s ph m hà n i 2
Khoa: Hóa h c

---------Hoàng th thanh dung

Nghiên c u thành ph n hoá h c c a cây c
m t
(Eriochloa ramosa)

Khóa lu n t t nghi p đ i h c
Chuyên ngành: Hóa h u c
Ng

ih

ng d n khoa h c

TS. Phan v n ki m

Hà n i - 2008

Hoàng Th Thanh Dung

2

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

L ic m n

Em xin chân thành c m n s đ nhi t tình quý báu c a TS. Phan V n
Ki m cùng v i các cán b Phòng Xúc tác h u c đã giúp đ em trong quá
trình nghiên c u và hoàn thành khoá lu n.
Em c ng g i l i c m n TS. Nguy n V n B ng và các th y cô giáo Khoa
Hoá h c Tr

ng

i h c S ph m Hà N i 2 đã t n tình d y d chúng em

trong su t b n n m h c t i tr

ng.

M c dù em đã r t c g ng nh ng do th i gian có h n nên bài khoá lu n
c a em không tránh kh i nh ng thi u sót. Em r t mong nh n đ

c a th y cô giáo và các b n sinh viên d khoá lu n c a em đ

c s góp ý
c hoàn thi n

h n.
Em xin chân thành c m n!
Hà N i, tháng 5 n m 2008

Sinh viên

Hoàng Th Thanh Dung

Hoàng Th Thanh Dung

3

K30- Khoa hóa h c


ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Tr

Khóa lu n t t nghi p

M cl c
L ic m n
L i cam đoan
M cl c

Nh ng ch vi t t t
Danh m c s đ và hình v .............................................................

1

M đ u.......................................................................................................... 2
Ch

ng 1: T ng quan...........................................................................

4

1.1. T ng quan v cây c m t...................................................... ......... 4
1.1.1. Mô t ............................................................................................. 4
1.1.2. Phân b , sinh thái.............................................................. .......... 5
1.1.3. B ph n dùng ..............................................................................5
1.1.4. Tác d ng d

c lý.............................................................. .......... 6

1.1.5. Công d ng......................................................................... .......... 6
1.2. T ng quan ph
1.2.1. Ph

ng pháp chi t………....…………………………….. ........ 6

1.2.2. Các ph
1.3. Các ph

ng pháp phân l p các h p ch t............................. 6

ng pháp s c ký [4]………………….............................. 8

ng pháp xác đ nh c u trúc các h p ch t h u c .............9

1.3.1. Ph h ng ngo i (Infrared Spectroscopy) ………………..............10
1.3.2. Ph kh i l
1.3.3. Ph

ng (Mass Spectrocopy)……….…..........................10

c ng h

ng t

h t nhân (Nuclear Magnetic Resonanc

Spectroco-py, NMR) ...........................................................................11
Ch

ng 2:

it

ng và ph

ng pháp nghiên c u..........14

2.1. M u th c v t.................................................................................. ..14
2.2. Ph

ng pháp phân l p các h p ch t...............................................14

2.2.1. S c ký l p m ng..........................................................................14
2.2.2. S c ký l p m ng đi u ch ...........................................................14

Hoàng Th Thanh Dung

4

K30- Khoa hóa h c


ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Tr

Khóa lu n t t nghi p

2.2.3. S c ký c t( CC......................................................... ..................14
2.3. Ph

ng pháp xác đ nh c u trúc hóa h c các h p ch t.......... .....14

2.3.1. i m nóng ch y (mp)..................................................................14
2.3.2. Ph kh i l
2.3.3. Ph c ng h

ng ( ESI – MS)..........................................

........15

ng t h t nhân (NMR).................................. ........15

2.4. D ng c , thi t b và hoá ch t............................................................15
2.4.1. D ng c và thi t b chi t.............................................................15
2.4.2. D ng c thi t b xác đ nh c u trúc..............................................16
2.4.3. Hoá ch t......................................................................................16
Ch

ng 3: K t qu và th o lu n..............................................

.17

3.1. Thu m u th c v t và x lý...............................................................17
3.2. Phân l p các h p ch t......................................................................17
3.3. H ng s v t lý và các d ki n ph ph c a các h p ch t..............19
3.3.1. H p ch t 1: Quercetin 3-O- -L-rhamnopyranoside ...............19
3.3.2. H p ch t 2: Palmatine..............................................................20
3.3.3. H p ch t 3: Daucosterol...........................................................20
3.4. Xác đ nh c u trúc hóa h c c a các h p ch t................................21
3.4.1. H p ch t Quercitrin (1)……………………..………..............21
3.4.2. H p ch t Palmatine (2)………………………...……….... .....25
3.4.3. H p ch t Daucosterol (3)………………………................ .....29
3.4.4. T ng h p các c u trúc đã phân l p…..........……….................34
K t lu n………………...............……...........................................
Tài li u tham kh o………………….…….......................................36

Hoàng Th Thanh Dung

5

K30- Khoa hóa h c

........35


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Nh ng ch vi t t t

Ac

Nhóm axetyl

[]D

Specific Optical Rotation (

13

Carbon-13 Nuclear Magnetic Resonance pectroscopy

C-NMR

Ph c ng h

1

H-NMR

quay c c )

ng t h t nhân cacbon 13

Proton Magnetic Resonance Spectroscopy
Ph c ng h

ng t

h t nhân proton

Bu

Nhóm buty

Me

Nhóm metyl

TCL

Thin Layer Chromatography ( S c ký l p m ng )

CC

Column Chromatography ( S c ký c t )

DEPT

Distortionless Enhancement by Polarisation

ESI – MS

Electron Spray Ionzation Mass Spectroscopy

HSQC

Ph c ng h

ng h t nhân hai chi u

HMBC

Heteronuclear Multiple Bond Connectivity

HMQC

Heteronuclear Multiple Quantum Coherence

IR

Infrared Spectroscopy ( Ph h ng ngo i )

MS

Mass Spectroscopy ( Ph kh i l

UV

Ph t ngo i

Hoàng Th Thanh Dung

6

ng )

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

L i cam đoan
Trong quá trình hoàn thành khoá lu n em đ

cs h

ng d n c a TS.

Phan V n Ki m và em có tham kh o tài li u c a m t s tác gi (đã nêu trong
m c Tài li u tham kh o).
Em xin cam đoan đây là k t qu nghiên c u c a riêng em. Các s li u

và k t qu nêu trong khoá lu n là trung th c. Nh ng k t qu thu đ
trùng v i các k t qu đã công b tr

c không

c đây. N u sai em xin hoàn toàn ch u

trách nhi m.

Sinh viên
Hoàng Th Thanh Dung

Hoàng Th Thanh Dung

7

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Danh m c s đ và hình v
Hình 1.1. Eriochloa procera (Retz.) C.E.Hubb………………………….... 4
Hình 1.2. M t s cây h Poaceae.................................................................5
S đ 3.1 S đ chi t phân đo n cây c m t...............................................18
S đ 3.2. S đ phân l p ch t 1..................................................................18

S đ 3.3. S đ phân l p các ch t 2-3........................................................19
Hình .1.a. Ph 1H-NMR c a 1……………………………………….......21
Hình .1.b. Ph 13C-NMR c a 1…………………………………………..22
Hình .1.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 1……………………….23
Hình .1.d. Ph HSQC c a 1………………………………………….......23
Hình 3.1.e. C u trúc hoá h c c a 1…………………………………........24
Hình 3.1.f. Ph HMBC c a 1…………………………………………......24
Hình 3.2.a. C u trúc hoá h c c a 2……………………………………...26
Hình 3.2.b. Ph 1H-NMR và 13C-NMR c a 2…………………………….27
Hình 3.2.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 2……………………….28
Hình 3.2.d. Ph ESI-MS c a 2……………………………………………28
Hình 3.3.a. Ph 1H-NMR c a 3…………………………………………...29
Hình 3.3.b. Ph 13C-NMR c a 3……………………………………….....30
Hình 3.3.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 3………………….........30
Hình 3.3.d. C u trúc hoá h c c a 3 ………………………………….......31
Hình 3.3.e. Ph HSQC c a 3………….........…………………………….32
Hình 3.3.f. Ph HMBC c a 3………………………………………….......33

Hoàng Th Thanh Dung

8

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

M
U
Vi t Nam n m trong vùng khí h u nhi t đ i gió mùa. H ng n m có l ng
m a l n, đ m r t cao trung bình kho ng trên 80%, nh ng đi u ki n đó r t
thích h p cho đ ng th c v t phát tri n m nh. Do đó th m th c v t n c ta
phát tri n r t phong phú, đa d ng v i kho ng 12000 loài th c v t, trong đó có
kho ng 4000 loài đ c nhân dân s d ng làm th o d c. Nhi u loài đ c
nhân dân s d ng trong y h c c truy n và các m c đích khác nhau ph c v
đ i s ng c a con ng i.
Ngày nay đ i s ng c a con ng i ngày càng đ c nâng cao tuy nhiên
cùng v i s phát tri n đó thì con ng i c ng g p ph i r t nhi u c n b nh hi m
nghèo. Do đó vi c nghiên c u, tìm ki m các h p ch t có ngu n g c t thiên
nhiên đ ng d ng trong y h c, trong nông nghi p và các m c đích khác trong
đ i s ng c a con ng i là m t nhi m v quan tr ng đ• và đang đ c nhi u
nhà khoa h c trong n c và trên th gi i quan tâm.
Nh s phát tri n c a khoa h c công ngh nhi u h p ch t có ho t tính
sinh h c cao có ngu n g c t thiên nhiên đ• đ c tìm th y và các nhà khoa
h c ng d ng đ t o ra các lo i thu c đi u tr nh ng b nh nan y, hi m nghèo
nh : penicilin (1941), artemisinin (1970)... Các h p ch t có ho t tính sinh h c
là nh ng nguyên li u ban đ u cho vi c t ng h p, bán t ng h p ra các lo i
thu c m i có tác d ng t t h n trong vi c đi u tr các b nh hi n nay.
Vi c nghiên c u, kh o sát v thành ph n hóa h c c a các lo i cây thu c có
giá tr cao c a Vi t Nam và tìm ra nh ng lo i cây m i có giá tr khoa h c
c ng nh ng d ng trong th c t ph c v cho con ng i có ý ngh a r t l n.
Qua đó nh m đ t c s khoa h c cho vi c s d ng chúng m t cách h p lý,
hi u qu và kinh t h n. Trên c s đó, tôi ti n hành nghiên c u đ tài:
“ Nghiên c u thành ph n hóa h c c a cây c m t ( Eriochloa ramosa) .’’
Cây c m t ( Eriochloa ramosa ) thu c h lúa ( proceae) là m t đ i t ng
nghiên c u

m i. Cây c m t m i ch đ c dùng theo kinh nghi m c a nhân dân đ đi u
tr m t s b nh nh : c m, s t, cúm, s t xu t huy t...
Khóa lu n này t p trung nghiên c u thành ph n hóa h c c a cây c m t
( Eriochloa ramosa ) t o c s cho nh ng nghiên c u ti p theo đ tìm ra
nh ng ph ng thu c m i. Nhi m v c a khoá lu n là:
1.
Phân l p m t s h p ch t t cây c m t.
2.
Xác đ nh c u trúc hóa h c c a m t s h p ch t phân l p đ c.

Hoàng Th Thanh Dung

9

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Ch

Khóa lu n t t nghi p

ng 1: T ng quan

1.1. T ng quan v cây c m t [1], [5]
1.1.1. Mô t v cây c m t
C m t ( Eriochloa ramosa hay tên đ ng ngh a Eriochloa procera) là

cây th o, s ng lâu n m, m c dày đ c. Thân r ng n, m c bò dài. Thân khi
sinh m c thành b i dày, nh n, có lông các đ t, cao 0,3 - 1,5m. Lá m c so le,
hình d i, đ u nh n, mép h i nháp; b lá xoè r ng; l i b r t ng n, có lông.
C m hoa m c thành bông đ n hay phân nhánh, dài 5 – 13cm, cu ng
chung m nh, nh n; bông nh x p l p r t th a, m c so le, h i th ng đ ng,
hình b u d c nh n, có lông c ng đ nh, không có mày ngoài, mày trong
m m nh n, mép h i g p l i, có lông m m; cu ng bông nh có lông; hoa
d i không sinh s n, hoa trên l ng tính, d t, màu xám bóng, 3 nh , c n nh
hình s i; b u thuôn d t, nh n, có hai vòi nh y, núm nh y phát tri n, màu
hung đen nh t.

Hình 1.1. Eriochloa procera (Retz.) C.E.Hubb
Qu n m trong mày hoa, góc r t nh n tù, đ u, nh n, d t, vòi t n t i.
1.1.2. Phân b , sinh thái
C m t (Eriochloa ramosa) là m t chi nh c a h lúa (poaceae) g m
m t s loài c s ng m t n m, hay nhi u n m, phân b ch y u
vùng nhi t đ i.
Vi t Nam, c m t phân b r i rác vùng đ ng b ng và trung du, đôi
khi c ng g p vùng núi th p.
Cây s ng a sáng, th ng m c trên đ t m l n v i các lo i c khác
b•i sông, ru ng tr ng hoa màu, ven đ ng hay n ng r y. Cây con m c t h t
vào kho ng cu i tháng 3 đ n tháng 5. Sau mùa hoa qu , cây tàn l i. T c đ
sinh tr ng và chi u cao c a c m t tu thu c vào n i s ng. Nh ng cây m c
đ t tr ng th ng th p và các cành nhánh g c có xu h ng n m ngang.
Trong khi đó, nh ng cây m c l n v i lúa, ngô, đ u ho c các lo i c cao khác
do có s c nh tranh ánh sáng nên chi u cao c a cây có th đ n 1m ho c h n.
C m t là ngu n th c n c a trâu, bò nh ng có h i cho cây tr ng.
Trên th gi i h lúa ( poaceae ) r t phong phú đa dang, đ c bi t các lo i
lúa là ngu n cung c p l ng th c chính cho con ng i. Ph n l n cây h lúa là
cây th o s ng m t n m ho c lâu n m, phân b r ng kh p trên th gi i nh ng

ch y u vùng khí h u nhi t đ i.
Pennisetum setaceum

Hoàng Th Thanh Dung

Poaceae

10

Longwwod

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Hình 1.2. M t s cây h Poaceae

1.1.3. B ph n dùng
R , thu hái quanh n m, dùng t i hay ph i khô.
1.1.4. Tác d ng d c lý
Các tác gi Lê Công V n,
Trung àm đ• nghiên c u tác d ng h s t
c a cây c m t trên c th đ ng v t. Thí nghi m trên Th có cân n ng
2,2 - 2,5 kg, đ c, cái đ u dùng, gây s t b ng men bia h n d ch 10%, tiêm d i
da v i li u l ng 2ml/kg và theo dõi trong vòng 6 gi . Cao c m t đ c chi t

b ng c n ethanol, dùng v i 0,5g/kg c th vào lúc 1 gi 30 phút sau khi tiêm
men bia. K t qu là cao c m t có tác d ng h s t v a ph i, kém tác d ng c a
analgin 200mg/kg, nh ng kéo dài và đ n gi th n m tác d ng v n còn t n
t i.
1.1.5. Công d ng
C m t đ c dùng theo kinh nghi m c a nhân dân m t s vùng S n
Tây và Nam nh đ ch a c m, s t, cúm, s t xu t huy t...
1.2. T ng quan v các ph ng pháp phân l p các h p ch t
1.2.1. Ph ng pháp chi t
Sau khi ti n hành thu hái và s y m u, tu thu c vào đ i t ng ch t có trong
các m u khác nhau (ch t không phân c c, ch t có đ quay c c v a ph i…)
mà ta ch n dung môi và h dung môi khác nhau.
a. Ch n dung môi chi t
Các ch t chuy n hoá th c p trong cây th ng có đ phân c c khác nhau. ôi
khi đ t o ra s phân c c c a dung môi thích h p ng i ta không ch dùng
dung môi đ n thu n mà ph i h p t l nh t đ nh đ t o h dung môi m i.
• Yêu c u v i dung môi dùng cho quá trình chi t:
Nó ph i hoà tan các ch t chuy n hoá th c p đang nghiên c u, d dàng
đ c lo i b , có tính tr (không ph n ng v i ch t nghiên c u), không đ c, d
b c cháy. Nh ng dung môi này nên đ c ch ng c t đ thu đ c d ng s ch
tr c khi s d ng n u chúng có l n các ch t khác vì có th nh h ng đ n
hi u qu và ch t l ng c a quá trình chi t
• Nh ng dung môi hay đ c s d ng:
+ Clorofom, metylenclorit và metanol là nh ng dung môi th ng đ c l a
ch n trong quá trình chi t s b m t ph n c a cây (lá, thân, r , c , qu …).
+ Metanol và etanol 80% là nh ng dung môi phân c c h n các hidrocacbon
th clo, ng i ta cho r ng dung môi thu c nhóm r u s th m t t h n lên
màng t bào.
+ Ng i ta th ng ít khi s d ng n c đ thu d ch chi t thô t cây mà thay
vào đó là dùng dung d ch n c c a metanol.

Hoàng Th Thanh Dung

11

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

+ ietyl ete hi m khi đ c dùng trong các quá trình chi t th c v t vì nó r t
d bay h i, d b c cháy và đ c, đ ng th i nó có xu h ng d chuy n thành
peoxit d n .
Sau khi chi t dung môi đ c c t ra b ng máy c t quay nhi t đ không quá
30o
- 40oC v i m t vài hoá ch t ch u nhi t có th th c hi n
nhi t đ cao h n.
b. Quá trình chi t
H u h t các quá trình chi t đ n gi n đ c phân lo i nh sau:
• Chi t ngâm.
• Chi t s d ng m t lo i thi t b là bình chi t Xoclet.
• Chi t s c v i dung môi n c.
• Chi t lôi cu n theo h i n c.
Chi t ngâm là m t trong nh ng ph ng pháp đ c s d ng r ng r•i nh t
trong các quá trình chi t m u th c v t b i nó không đòi h i nhi u công s c và
th i gian. Thi t b s d ng là m t bình thu tinh v i m t cái khoá đáy đ t o

t c đ ch y cho quá trình tách r a dung môi.
M u th c v t đ c ngâm v i dung môi trong máy chi t kho ng 24 gi và sau
đó ch t chi t đ c l y ra.
Nh v y, tu thu c vào m c đích c n chi t mà l a ch n dung môi cho thích
h p và th c hi n quy trình h p lý nh m đ t hi u qua cao. Ngoài ra, có th d a
vào m i quan h c a dung môi và ch t hoà tan c a các l p ch t mà ta có th
tách thô m t s l p ch t ngay trong quá trình chi t.
1.2.2. Các ph ng pháp s c ký [3]
Ph ng pháp s c ký là ph ng pháp ph bi n và h u hi u nh t hi n nay đ c
s d ng đ phân l p các h p ch t h u c nói chung và các h p ch t thiên
nhiên nói riêng.
S c ký có pha t nh và pha đ ng. Trên th gi i hi n nay ph bi n s d ng pha
t nh là ch t r n (bao g m các lo i ch t h p ph nh silicagel, YMC, ODS,
Al2O3 …) còn pha đ ng đ c s d ng là ch t l ng (s c ký l ng), hay ch t
khí (s c ký khí). Pha đ ng dùng trong s c ký l ng là các dung môi h u c trên
nguyên t c là ch t phân c c h n s tan t t trong dung môi phân c c h n và
ng c l i ch t ít phân c c h n s tan t t trong dung môi kém phân c c h n.
• Nguyên t c c a ph ng pháp:
Ph ng pháp s c ký d a vào đ khác nhau v ái l c gi a các ch t c n tách
v i ch t h p ph .
h p ph c a dung môi t ng d n t ete d u ho đ n n c.
Tu thu c vào cách ti n hành s c ký mà ng i ta chia ra thành các ph ng
pháp s c ký ch y u sau:
a. S c ký c t (CC)

Hoàng Th Thanh Dung

12

K30- Khoa hóa h c

Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

ây là ph ng pháp ph bi n nh t, ch t h p ph là pha t nh bao g m các lo i
silicagel (đ h t khác nhau) pha th ng c ng nh pha đ o YMC, ODS,
Dianion … ch t h p ph đ c nh i vào c t (c t b ng thu tinh hay c t b ng
kim lo i inox nh ng ph bi n nh t là c t thu tinh).
m n c a ch t h p ph
h t s c quan tr ng nó ph n ánh s đ a lý thuy t hay kh n ng tách c a ch t
h p ph .
h t c a ch t h p ph càng nh thì s lý thuy t càng l n do đó kh
n ng tách càng cao và ng c l i. Tuy nhiên n u ch t h p ph có đ h t càng
nh thì t c đ dòng ch y càng gi m. Trong m t s tr ng h p khi l c tr ng
tr ng không đ l n thì gây nên hi n t ng t c c t (dung môi không ch y
đ c) khi đó ng i ta ph i s d ng áp su t v i áp su t trung bình ( MPC)
ho c áp su t cao ( HPLC ).
Trong s c ký c t t l gi a chi u cao c t ( L) so v i đ ng kính c t (D) r t
quan tr ng đ ng th i nó th hi n kh n ng tách c a c t. T l L/D ph thu c
vào yêu c u tách t c là ph thu c vào h n h p c th . Trong s c ký t l gi a
qu•ng đ ng đi c a ch t c n tách so v i qu•ng đ ng đi đ c c a dung môi
g i là Rf. V i m i ch t s có m t Rf khác nhau. Chính nh vào s khác nhau
v Rf mà ng i ta tách đ c t ng ch t ra kh i h n h p ch t. Trong s c c t,
vi c đ a ch t lên c t h t s c quan tr ng, tu thu c vào l ng ch t và d ng
ch t mà ng i ta có th đ a ch t lên c t b ng các ph ng pháp khác nhau.
N u l ng ch t nhi u và ch y thô thì ng i ta th ng ph i t m ch t vào

silicagel r i làm khô, t i hoàn toàn sau đó đ a lên c t. N u tách tinh thì ng i
ta hay đ a tr c ti p ch t lên c t b ng cách hoà tan ch t b ng dung môi ch y
c t v i m t l ng t i thi u. Vi c nh i c t (b ng ch t h p ph ) c ng h t s c
quan tr ng. Có hai cách đ a ch t h p ph lên c t:
• Nh i c t khô
• Nh i c t t
b. S c ký l p m ng
S c ký l p m ng (SKLM) th ng đ c s d ng đ ki m tra và đ nh h ng
cho s c ký c t. S c ký l p m ng đ c ti n hành trên b n m ng tráng s n
silicagel trên đ nhôm hay đ thu tinh. Ngoài vi c s d ng SKLM đ đ nh
h ng cho s c ký c t ng i ta còn dùng s c ký l p m ng đ đi u ch , thu ch t
tr c ti p. Có th phát hi n ch t trên b n m ng b ng đèn t ngo i, b ng ch t
hi n màu đ c tr ng cho t ng l p ch t ho c s d ng axit H2SO4 10%.
1.3. T ng quan v các ph ng pháp xác đ nh c u trúc c a các h p
ch t
h uc
xác đ nh c u trúc c a h p ch t h u c ng i ta s d ng ph ng pháp
đi m nóng ch y và ph ng pháp ph nh ng quan tr ng nh t là d a vào các
ph ng pháp ph . Tùy thu c vào c u trúc hoá h c c a t ng h p ch t mà
ng i ta s d ng nh ng ph ng pháp ph khác nhau. C u trúc càng ph c t p
thì yêu c u ph i h p các ph ng pháp ph càng cao. Trong m t s tr ng

Hoàng Th Thanh Dung

13

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

h p đ xác đ nh chính xác c u trúc hoá h c c a các h p ch t ng i ta còn
ph i d a vào các ph ng pháp b sung khác nh đ d ch chuy n hoá hoá h c
k t h p v i các ph ng pháp s c ký so sánh…
1.3.1. Ph h ng ngo i (Infrared Spectroscopy)
Ph h ng ngo i đ c xác đ nh d a vào s khác nhau v dao d ng c a các liên
k t trong phân t h p ch t d i s kích thích c a tia t ngo i. M i ki u liên
k t s đ c tr ng b i m t vùng b c sóng khác nhau. Chính vì v y, d a vào
k t qu ph h ng ngo i ng i ta có th xác đ nh đ c các nhóm ch c đ c
tr ng.
Ví d : Dao đ ng hoá tr c a nhóm OH t do trong nhóm hydroxyl là 3300 3450 cm-1, c a nhóm cacbonyl C=O trong kho ng 1700-1750 cm-1, c a
nhóm ete C-O-C trong vùng 1020-1100 cm-1, N - H (3400-3500 cm-1) …
c bi t vùng d i 700 cm-1 g i là vùng vân tay đ c s d ng đ nh n d ng
các h p ch t h u c theo ph ng pháp so sánh tr c ti p.
1.3.2. Ph kh i l ng (Mass Spectrocopy)
Ph kh i l ng (ph MS) đ c s d ng khá ph bi n đ xác đ nh c u trúc
hoá h c c a các h p ch t h u c .
• Nguyên t c c a ph ng pháp là:
D a vào s phân nhánh ion c a phân t ch t d i s b n phá c a chùm ion
bên ngoài. Ngoài ion phân t , ph MS còn cho các pic ion m nh khác mà d a
vào đó ng i ta có th xác đ nh đ c c ch phân m nh và d ng l i đ c c u
trúc hoá h c c a h p ch t. Hi n nay có r t nhi u lo i ph kh i l ng:
a. Ph EI-MS (Electron Impact Ionization Mass Spectrocopy)
Ph EI-MS d a vào s phân m nh ion d i tác d ng c a chùm ion b n phá
v i n ng l ng khác nhau, ph bi n là 70 ev.
b. Ph ESI (Electron Spray Ionization Mass Spectrocopy)

Ph ESI g i là ph phun mù đi n t . Ph này đ c th c hi n v i n ng l ng
b n phá th p h n nhi u so v i ph EI-MS do đó ph thu đ c ch y u là pic
ion phân t và các pic đ c tr ng cho s phá v các liên k t có n ng l ng
th p d b phá v .
c. Ph FAB ( Fast Atom Bombardment Mass Spectrocopy)
Nguyên t nhanh v i s b n phá nhanh n ng l ng th p do đó ph c ng d
thu đ c pic ion phân t .
d. Ph kh i l ng phân gi i cao (High Resolution Mass Spectrocopy)
Ph này cho phép xác đ nh pic ion phân t ho c ion m nh v i đ chính xác
cao. K t qu kh i l ng phân gi i cao cùng v i k t qu phân tích nguyên t
s cho phép kh ng đ nh chính xác công th c c a h p ch t h u c .
Ngoài ra hi n nay ng i ta còn s d ng k t h p các ph ng pháp s c ký k t
h p v i kh i ph . Ph ng pháp này đ c bi t hi u qu khi s d ng th vi n
ph đ so sánh nh n d ng các h p ch t.

Hoàng Th Thanh Dung

14

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

1.3.3. Ph c ng h ng t h t nhân (Nuclear Magnetic Resonanc Spectrocopy, NMR)
Ph c ng h ng t h t nhân (NMR) là m t ph ng pháp ph hi n đ i và h u

hi u nh t hi n nay đ c dùng đ xác đ nh c u trúc hoá h c c a các h p ch t
h u c nói chung và các h p ch t thiên nhiên nói riêng. V i vi c s d ng k t
h p các k thu t ph NMR 1 chi u và 2 chi u các nhà nghiên c u có th xác
đ nh chính xác c u trúc c a h p ch t, k c c u trúc l p th c a phân t .
• Nguyên lý chung c a các ph ng pháp ph NMR:
Là s c ng h ng khác nhau c a các h t nhân t (1H và 13C ) d i tác
d ng c a t tr ng ngoài. S c ng h ng khác nhau này đ c bi u di n b ng
đ d ch chuy n hoá h c (chemical shift). Ngoài ra, đ c tr ng c a phân t còn
đ c xác đ nh d a vào t ng tác spin gi a các h t nhân t v i
nhau (spin coupling).
a. Ph 1H-NMR
Trong ph 1H-NMR đ d ch chuy n hoá h c ( ) c a các proton đ c xác đ nh
trong thang ppm t 0 ppm đ n 14 ppm tu thu c vào m c đ lai hoá c a
nguyên t c ng nh đ c tr ng riêng c a t ng phân t . M i lo i proton c ng
h ng m t tr ng khác nhau. D a vào nh ng đ c tr ng c a đ d ch chuy n
hoá h c c ng nh t ng tác coupling mà ng i ta có th xác đ nh đ c c u
trúc hoá h c c a h p ch t.
b. Ph 13C-NMR [4]
Ph này cho tín hi u v ch ph c a cacbon. M i nguyên t cacbon s c ng
h ng 1 t tr ng khác nhau và cho 1 tín hi u v ch ph khác nhau. Nh ng
pic có c ng đ nh t ng ng v i nguyên t cacbon không đính v i hiđro
còn pic có c ng đ l n thì ng v i thì ng v i nguyên t cacbon đính v i
m t hay nhi u nguyên t hiđro. Thang đo cho Ph 13C-NMR c ng đ c tính
b ng ppm và v i d i thang đo r ng h n so v i ph proton ( t 0 ppm đ n 240
ppm ).
c. Ph DEPT (Distortionless Enhancement by Polarisation Transfer)
Ph này cho ta nh ng tín hi u ph phân lo i các C khác nhau. Trên các ph
DEPT tín hi u c a C b c 4 bi n m t. Tín hi u ph c a CH và CH3 n m v 1
phía và c a CH2 v 1 phía trên ph DEPT 135. Còn trên ph DEPT 90 thì ch
xu t hi u ph c a các CH.

d. Ph 2D-NMR
ây là k thu t ph 2 chi u cho phép xác đ nh các t ng tác c a các h t nhân
t c a phân t trong không gian 2 chi u. M t s k thu t ch y u th ng
đ c s d ng nh sau:
• Ph HMQC (Heteronuclear Multiple Quantum Coherence)

Hoàng Th Thanh Dung

15

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Các t ng tác tr c ti p C-H đ c xác đ nh nh các t ng tác trên ph này.
Trên ph 1 tr c là ph 1H-NMR còn tr c kia là 13C-NMR. Các t ng tác
HMQC n m trên đ nh các ô vuông trên ph .
• Ph 1H-1H COSY(HOMCOSY) 1H-1H Chemical Shift Corrolation Spectroscopy: Ph này bi u di n các t ng tác H-H ch y u c a các proton
đính v i C li n k nhau. Chính nh ph này mà các ph n c a phân t đ c
n i ghép l i v i nhau.
• Ph HMBC (Heteronuclear Multiple Bond Connectivity): Ph này bi u di n
các t ng tác xa c a H và C trong phân t . Do đó d a vào vi c phân tích ph
này mà t ng ph n c a phân t c ng nh toàn b phân t đ c xác đ nh v c u
trúc.
• Ph NOESY (Nuclear Overhauser Effect Spectroscopy): Ph này bi u di n

các t ng tác xa trong không gian c a các proton không k đ n các liên k t
mà ch tính đ n kho ng cách nh t đ nh trong không gian. D a vào k t qu ph
này có th xác đ nh đ c c u trúc không gian c a phân t .

Ch

ng 2:

it

ng và Các ph

ng pháp nghiên c u

2.1 M u th c v t
Cây c m t (Eriochloa ramosa) đ c thu hái t i ông Anh, Hà N i vào tháng
9 n m 2006. M u cây đ c ông Ngô V n Tr i giám đ nh.
M u tiêu b n đ c l u gi t i Vi n D c li u B Y T .
2.2. Ph ng pháp phân l p các h p ch t
2.2.1. S c ký l p m ng (TLC)
S c ký l p m ng đ c th c hi n trên b n m ng tráng s n DC-Alufolien 60
F254 ( Merck 1,05715), RP18 F254s (Merck). Phát hi n ch t b ng đèn t

Hoàng Th Thanh Dung

16

K30- Khoa hóa h c

Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

ngo i hai b c sóng 254 nm và 368 nm ho c dùng thu c th là dung d ch
H2SO4 10% đ c phun đ u lên b n m ng, s y khô r i h nóng trên b p đi n
t đ n khi hi n màu.
2.2.2. S c ký l p m ng đi u ch
S c ký l p m ng đi u ch th c hi n trên b n m ng tráng s n Silicagel 60G
F254 (Merck, ký hi u 105875), phát hi n v t ch t b ng đèn t ngo i hai b c
sóng 254 nm và 368 nm, ho c c t rìa b n m ng đ phun thu c th là dung
d ch H2SO4 10%, h nóng đ phát hi n v t ch t, ghép l i b n m ng nh c
đ xác đ nh vùng ch t, sau đó c o l p Silicagel có ch t gi i h p ph b ng
dung môi thích h p.
2.2.3. S c ký c t (CC)
S c ký c t đ c ti n hành v i ch t h p ph là Silicagel pha th ng và pha
đ o. Silicagel pha th ng có c h t là 0,040 - 0,063 mm (240-430 mesh).
Silicagel pha đ o ODS ho c YMC (30-50 ?m, FuJisilisa Chemical Ltd).
2.3. Ph ng pháp xác đ nh c u trúc hoá h c các h p ch t
2.3.1. i m nóng ch y (Mp)
i m nóng ch y đ c đo trên máy Kofler micro-hotstage c a Vi n Hóa h c
các H p ch t Thiên nhiên.
2.3.2.
quay c c [?]D
quay c c đ c đo trên máy JASCO DIP-1000 KUY polarimeter c a Vi n
Hóa h c, Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam.
2.3.3. Ph kh i l ng (ESI-MS)
Ph kh i l ng phun mù đi n t (Electron Spray Ionization mass spectra)

đ c đo trên máy AGILENT 1100 LC-MSD Trap c a Vi n Hoá h c các H p
ch t Thiên nhiên, Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam
2.3.4. Ph c ng h ng t nhân (NMR)
Ph c ng h ng t nhân (NMR): 1H-NMR (500 MHz) và 13C-NMR (125
MHz) đ c đo trên máy Bruker AM500 FT-NMR Spectrometer, Vi n Hóa
h c, Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam.
2.4. D ng c , thi t b và hoá ch t[2], [3]
2.4.1. D ng c và thi t b chi t
Các d ng c và thi t b dùng cho tách chi t và tinh ch ch t s ch đ c s
d ng bao g m:
• Bình chi t 30 lít.
• Máy c t quay chân không.
• èn t ngo i 2 b c sóng 254 và 368 nm.
• T s y chân không.
• Máy s y.
• Micropipet.
• Bình s c ký lo i phân tích và đi u ch .

Hoàng Th Thanh Dung

17

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

• C t s c ký pha th ng các lo i đ ng kính.
• C t s c ký pha ng c trung áp.
• Máy phun dung d ch thu c th .
• B p đi n.
2.4.2. D ng c và thi t b xác đ nh c u trúc
• Máy ph c ng h ng t h t nhân NMR AM500 FT - NMR spectro meter.
• Máy s c ký l ng cao áp ghép n i kh i ph ( ESI ) AGILENT 1100 LC-MSD
Trap spectrometer.
• Thi t b đo đi m nóng ch y Kofler micro- hostage.
• Thi t b đo đ quay c c JASCO.
2.4.3. Hoá ch t
• Silicagel 60 (0,04- 0,063mm) Merck.
• Silicagel pha đ o ODS ho c YMC ( 30-50 m, FuJisilisa Chemical Ltd).
• B n m ng tráng s n pha th ng DC- Alufolien 60 F254 (Merck 1.05715).
• B n m ng tráng s n pha ng c RP18 F254s ( Merck).
• Các lo i dung môi h u c nh metanol, etanol, etyl axetat, clorofom, hexan,
axeton... là lo i hoá ch t tinh khi t c a Merck.

Ch

ng 3: K t qu và th o lu n

3.1. Thu m u th c v t và x lý
M u cây c m t đ c r a s ch ph i khô trong bóng râm sau đó s y khô
và nghi n thành b t khô.
3.2. Phân l p các h p ch t t cây c m t
Cây c m t đ c ph i khô, nghi n nh thu đ c 0,8 kg b t khô. Sau đó m u
này đ c ngâm chi t v i metanol. D ch chi t metanol đ c lo i dung môi
d i áp su t gi m và thu đ c 21 gam d ch cô metanol. B sung n c c t vào

d ch cô này, l c đ u r i l n l t chi t v i n-hexan, clorofom, n-butanol. Các
d ch chi t này đ c c t lo i dung môi d i áp su t gi m thu đ c 2,2 gam

Hoàng Th Thanh Dung

18

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

d ch cô n-hexan, 3,5 gam d ch cô clorofom, 5,0 gam d ch cô etyl axetat và 4,5
gam d ch cô n-butanol.
T phân đo n d ch cô etyl axetat, sau khi ti n hành phân l p trên s c ký c t
k t h p gi a silicagel pha th ng và pha đ o thu đ c h p ch t 1 (12 mg)
d i d ng ch t b t có màu vàng.
T phân đo n clorofom (3,5 gam), sau khi ti n hành phân l p b ng
ph ng pháp s c ký c t nh i silicagel v i h dung môi là CHCl3-MeOH ( t
20:1 đ n 1:2 v/v) thu đ c b n phân đo n ký hi u là F1 ( 0.5 g ), F2 ( 0.8 g ),
F3 ( 1.0 g), và F4 ( 1.2 g). H p ch t 2 ( 8,0 mg ) nh n đ c d i d ng k t tinh
màu vàng t phân đo n F2 sau khi ti n hành phân l p trên c t s c ký YMC
v i h dung môi là MeOH : H2O 8/2. Phân đo n F4 ti p t c đ c phân l p
b ng s c ký c t nh i silicagel v i h dung môi r a gi i là CHCl3- EtOAc
(10:1, v/v) thu đ c h p ch t 3 ( 20.0 mg ) d i d ng ch t k t tinh không
màu.

Hoàng Th Thanh Dung

19

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

S đ 3.2. S đ phân l p các ch t 1

S đ 3.3. S đ phân l p các ch t 2 – 3
3.3. H ng s v t lý và các d ki n ph c a các h p ch t
3.3.1. H p ch t 1: Quercetin 3-O- ?-L-rhamnopyranoside (quercitrin)[6]
Là ch t b t k t tinh màu vàng, nhi t đ nóng ch y 182-185oC;
(C21H20O11)
1H-NMR (500 MHz, CD3OD) ? (ppm): 6,21 (1H, d, J = 1.5 Hz, H-6), 6,38
(1H, d, J = 1.5 Hz, H-8), 7,35 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2'), 6,92 (1H, d, J = 8,5
Hz, H-5'), 7,32 (1H, dd, J = 8,5, 2,0 Hz, H-6'), 5,37(1H, d, J = 1,5 Hz, H-1''),
4,23 (1H, dd, J = 2,0, 3,0 Hz, H-2''), 3,76 (1H, dd, J = 3,0, 9,5 Hz, H-3''), 3,56
(1H, dd, J = 9,5, 9,5 Hz, H-4''), 3,43 (1H, m, H-5'') và 0,97 (3H, d, J = 6,0 Hz,
H-6'').
13C-NMR (125 MHz, CD3OD) ? (ppm): 159.29 (C-2), 136,21 (C-3), 179,61
(C-4), 163,53 (C-5), 99,81 (C-6), 165,81 (C-7), 94,73 (C-8), 158.18 (C-9),
105,89 (C-10), 122,97 (C-1'), 116,96 (C-2'), 146,35 (C-3'), 149,75 (C-4'),

116,37 (C-5'), 122,86 (C-6'), 103,51 (C-1''), 72,01 (C-2''), 72,12 (C-3''), 73,26
(C-4''), 71,88 (C-5'') và 17,62 (C-6'').
3.3.2. H p ch t 2: Palmatine
Là ch t r n màu vàng, nhi t đ nóng ch y 204-205oC; ESI m/z: (positive)
352 [M]+ (C21H22O4N).
1H-NMR (500 MHz, CD3OD) ? (ppm): 7.58 (s, H-1), 7.01 (s, H-4), 3.28 (t,
J = 6.0 Hz, H-5), 4.94 (t, J = 6.0 Hz, H-6), 9.73 (s, H-8), 8.00 (d, J = 9.5 Hz,
H-11), 8.06 (d, J = 9.5 Hz, H-12), 8.75 (s, H-13), 3.92, 3.98, 4.06 và 4.20
(4 x OCH3).
13C-NMR (125 MHz, CD3OD) ? (ppm): 109.89 (C-1), 150.75 (C-2), 151.79
(C-3), 112.21 (C-4), 129.93 (C-4a), 27.77 (C-5), 57.31 (C-6), 146.22
(C-8), 123.13 (C-8a), 153.69 (C-9), 145.54 (C-10), 124.49 (C-11), 127.90
(C-12), 135.10 (C-12a), 121.20 (C-13), 139.56 (C-13a), 120.30 (C-13b),
57.09 (2-OCH3), 57.59 (3-OCH3), 62.55 (9-OCH3),và 56.66 (10-OCH3).
3.3.3. H p ch t 3: Daucosterol

Hoàng Th Thanh Dung

20

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Là ch t b t không màu, nhi t đ nóng ch y 283-2860 C, ESI m/z: (positive)

577 [M + H]+ (C35H60O6).
1H-NMR (500 MHz, CD3OD) ? (ppm): 3,52 (1H, dd, J = 11,7, 5.1 Hz, H-3),
5,35 (1H, br d, J = 5.0 Hz, H-6), 0,68 (3H, s, H-18), 1,00 (3H, s, H-19), 0,92
(3H, d, J = 6,5 Hz, H-21), 0,84 (3H, t, J = 7,6 Hz, H-26), 0,81 (3H, d, J = 6,8
Hz, H-28), 0,83 (3H, d, J = 7,3 Hz, H-29), 4,30 (1H, d, J = 7,8 Hz, H-1’).
13C-NMR (125 MHz, CD3OD) ? (ppm): 36,8 (t, C-1), 31,3 (t, C-2), 76,9 (d,
C-3), 39,3 (t, C-4), 140,4 (s, C-5), 121,1 31,4 (t, C-7), (d, C-6), 31,3 (d, C-8),
49,9 (d, C-9), 36,1 (s, C-10), 20,5 (t, C-11), 38,2 (t, C-12), 41,8 (s, C-13),
55,2 (d, C-14), 25,4 (t, C-15), 29,2 (t, C-16), 56,0 (d, C-17), 11,6 (q, C-18),
19,0 (q, C-19), 35,4(d, C-20), 18,5 (q, C-21), 33,3 (t, C-22), 27,7 (t, C-23),
45,0 (d, C-24), 28,9 (d, C-25), 19,6 (q, C-26), 18,9 (d, C-27), 22,5 (d, C-28),
11,7 (q, C-29), 100,7 (d, C-1’), 73,4 (d, C-2’), 76,7 (d, C-3’), 70,0 (d, C-4’),
76,6 (d, C-5’), 61,0 (t, C-6’).
3.4. Xác đ nh c u trúc hóa h c c a các h p ch t
3.4.1. H p ch t 1: Quercetin 3-O-?-L-rhamnopyranoside ( quercitrin )
Là ch t b t vô đ nh hình màu vàng, nhi t đ nóng ch y 183-185oC;
quay
c c [?]25D +187o (MeOH, c 0,5).
Ph h ng ngo i IR (KBr) cho nh ng tín hi u c a các nhóm ch c đ c tr ng t i
?max: 3454,8 (OH), 3081,8, 3024,4, 2931,2, 2852,3 (CH), 1672,7 (C=O),
1457,4 (C=C), 1087,1 (C-O-C).
Ph 1H-NMR (500 MHz, CD3OD): xu t hi n các tín hi u doublet t i ? 6,22
(1H, d, J = 2,0 Hz, H-6) và 6,38 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-8) đ c tr ng cho hai
proton duy nh t c a vòng th m th c 4 v trí. Ba tín hi u c a vòng C th 1, 3,
4 c ng đ c xác đ nh t i ? 7,35 (1H, d, J = 2,0 Hz, H-2’), 6,93 (1H, d, J = 8,5
Hz, H-5’) và 7,32 (1H, dd, J = 8,5, 2,0 Hz, H-6’) v i h t ng tác d ng ABX.
Tín hi u c a proton g n vào cacbon anome t i ? 5,37(1H, d, J = 1,5 Hz, H-1”)
và các tín hi u còn l i ? 4,23 (1H, dd, J = 2,0, 3,0 Hz, H-2”), 3,76 (1H, dd, J
= 3,0, 9,5 Hz, H-3”), 3,56 (1H, dd, J = 9,5, 9,5 Hz, H-4”), 3,43 (1H, m, H-5”)
và 0,96 (3H, d, J = 6,0 Hz, H-6”) thu c vào phân t đ ng

rhamnopyranozit.[6]
Hình 3.1.a. Ph 1H-NMR c a 1
Ph 13C-NMR: xu t hi n tín hi u c a 21 cacbon, trong đó 15 cacbon đ c
tr ng cho vòng A, B và C c a flavon, và 6 tín hi u thu c vào phân t
rhamnopyranozit. Các thông tin thu đ c trên ph 1H-NMR đ c ki m
ch ng b ng ph 13C-NMR và các ph DEPT, trong đó khung aglycon là m t
flavon v i các tín hi u ? 158,53 (C-2), 136,24 (C-3), 179,65 (C-4), 163,21 (C5), 99,81 (C-6), 165,88 (C-7), 94,71 (C-8), 159,31 (C-9), 105,90 (C-10),
122,99 (C-1’), 116,37 (C-2’), 146,41 (C-3’), 149,79 (C-4’), 116,95 (C-5’) và

Hoàng Th Thanh Dung

21

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

122,86 (C-6’); phân t đ ng rhamnoz xác đ nh b ng các tín hi u ? 103,55
(C-1”), 72,02 (C-2”), 72,14 (C-3”), 73,27 (C-4”), 71,90 (C-5”) và 17,64 (C6”). i u d nh n ra phân t đ ng rhamnoz đó là s có m t c a nhóm
metyl b c hai ?C 17,64/?H 0,96 (3H, d, J = 6,0 Hz), c ng nh h ng s t ng
tác c a proton c a cacbon anome r t nh (J = 1,5 Hz) ch ng t c u hình
equatorial c a proton này.
Hình 3.1.b. Ph 13C-NMR c a 1
Hình 3.1.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 1

Hình 3.1.d. C u trúc hoá h c c a 1
Hình 3.1.e. Ph HSQC c a 1
Hình 3.1.f. Ph HMBC c a 1
Ph kh i l ng ( ESI-MS) c a 1 c ng xu t hi n các pic ion t i m/z: 447 [MH]-, 449 [M+H]+ hoàn toàn t ng ng phù h p v i công th c c ng
C21H20O11c a 1.
Các d ki n ph NMR c a h p ch t 1 phù h p hoàn toàn v i các d ki n ki n
ph t ng ng c a quercetin-3-O-?-L-rhamnopyranozit (quercitrin) [1].
3.4.2. H p ch t 2: Palmatine
Là ch t r n màu vàng, nhi t đ nóng ch y 204-205oC; ESI m/z: (positive)
352 [M]+ (C21H22O4N).
Ph 1H-NMR: xu t hi n các tín hi u singlet t i ? 7,01, 7,58, 8,75 và 9,73 c a
các proton c a vòng th m. Hai proton vòng th m n m v trí octo v i nhau
đ c xác đ nh b i hai tín hi u doulet t i ? 8,06 và 8,00 v i h ng s t ng tác
J = 9,5 Hz. Ngoài ra còn có hai nhóm metylen t i ? 3,28 (2H, t, J = 6,0 Hz) và
4,94 (2H, t, J = 6,0 Hz). V i giá tr c a h ng s t ng tác cùng b ng 6,0 Hz
ch ng t hai nhóm metylen này n m li n k nhau. Tín hi u t i ? 4, 94 ppm
ch ng t nhóm metylen này n i v i nguyên t nit , c ng nh tín hi u c ng
h ng t i ? 9,73 (giá tr này đ• d ch chuy n m nh v phía tr ng th p so v i
các tín hi u c a proton vòng th m khác) ch ng t cacbon CH= này c ng đ c
n i v i nguyên t nit [8]. Ngoài ra ph 1H-NMR còn xu t hi n tín hi u c a
4 nhóm methoxy t i ? 3,92; 3,98; 4 06 và 4,20. Nh ng d ki n này cho th y
đây là m t h p ch t alkanoid có khung Protober [8].

Hoàng Th Thanh Dung

22

K30- Khoa hóa h c

Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Hình 4.2.a. C u trúc hoá h c c a 2
Ph 13C-NMR: xu t hi n tín hi u c a 21 cacbon trong đó 4 nhóm methoxyl
đ c xác đ nh t i ? 57,59; 57,09; 56,66 và 62,55 và 17 tín hi u còn l i là
thu c vào khung Protober. Hai nhóm metylen duy nh t r t đ c tr ng cho
khung này đ c xác đ nh t i C-5 (? 27,77) và C-6 (? 57,31). Các giá tr ph
c a 4 hoàn toàn phù h p v i các giá tr ph t ng ng c a palmatin, m t h p
ch t có m t trong nhi u lo i cây [8] . Giá tr thu đ c trên ph ESI-MS v i s
xu t hi n pic m/z: (positive) 352 [M]+ t ng ng v i công th c c ng
C21H22O4N c a palmatin. ây c ng là l n đ u tiên h p ch t này đ c tìm
th y t cây c m t.

Hình 4.2.b. Ph 1H-NMR và 13C-NMR c a 2
Hình 3.2.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 2
Hình 3.2.d. Ph ESI-MS c a 2
3.4.3. H p ch t 3: Daucosterol
H p ch t 3 nh n đ c d i d ng ch t b t không màu.
Ph 1H-NMR c a 3 có d ng ph c a m t h p ch t steroid-glycozit trong đó
xu t hi n tín hi u c a m t n i đôi th ba l n t i ? 5,35 (1H, br d, J = 5.0 Hz,
H-6), tín hi u c a proton anome t i ? 4,30 (1H, d, J = 7,8 Hz, H-1’), các tín
hi u c a các nhóm metyl đi n hình c a các h p ch t có khung sterol t i ? 3,52
(1H, dd, J = 11,7, 5.1 Hz, H-3), 0,68 (3H, s, H-18), 1,00 (3H, s, H-19), 0,92
(3H, d, J = 6,5 Hz, H-21), 0,84 (3H, t, J = 7,6 Hz, H-26), 0,81 (3H, d, J =
6,8 Hz, H-28) và 0,83 (3H, d, J = 7,3 Hz, H-29).
Hình 3.3.a. Ph 1H-NMR c a 3

Hình 5.3.b. Ph 13C-NMR c a3
Hình 5.3.c. Ph 13C-NMR và các ph DEPT c a 3
Hình 3.3.d. C u trúc hoá h c c a 3

Hoàng Th Thanh Dung

23

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

Ph 13C-NMR c a 3 xu t hi n tín hi u c a 35 cacbon trong đó có 29 cacbon
thu c khung sterol và 6 cacbon là thu c vào phân t đ ng glucopyranose.
N i đôi t i v trí C-5/C-6 có giá tr đ d ch chuy n hoá h c đi n hình t i ?
140,4 (s, C-5) và 121,1 nhóm hydroxyl t i C-3 đ c xác đ nh b i tín hi u t i
? 76,9. Phân t đ ng glucopyranose đ c xác đ nh b i các tín hi u t i ?
100,7 (d, C-1’), 73,4 (d, C-2’), 76,7 (d, C-3’), 70,0 (d, C-4’), 76,6 (d, C-5’),
61,0 (t, C-6’). T t c các gía tr ph NMR c a 3 hoàn toàn trùng kh p v i các
giá tr ph t ng ng c a h p ch t daucosterol, m t h p ch t steroid glycozit có m t trong nhi u loài th c v t.[9]
Ngoài ra, các d ki n ph NMR c a h p ch t này còn đ c xác đ nh b ng
ph 2D - NMR bao g m ph HSQC và HMBC. Trên ph HMBC t ng tác
c a H-1’ v i C-3 đ• m t l n n a kh ng đ nh phân t đ ng n i v i C-3 b ng
liên k t ete.

Hình 5.3.e. Ph HSQC c a 3
Hình 33.f. Ph HMBC c a 3
3.4.4. T ng h p các ch t đ• phân l p
Quercitrin
Palmatine

Daucosterol
K t lu n
Sau th i gian nghiên c u khoá lu n t t nghi p v i đ tài: ’’Nghiên c u thành
ph n hoá h c c a cây c m t ( Eriochloa ramosa)’’ tôi d• thu đ c nh ng k t
qu sau:
1. Phân l p các h p ch t t d ch chi t metanol b ng các ph ng pháp nh :
S c ký l p m ng, s c ký l p m ng đi u ch , s c ký c t...
2. T d ch chi t metanol c a cây c m t, 3 h p ch t tinh khi t đ c phân l p
đó là các h p ch t: Quercetin 3-O-?-L-rhamnopyranoside (quercitrin),
Palmatine, Daucosterol. Trong đó đây là l n đ u tiên h p ch t palmatine đ c
tìm th y t cây c m t.

Hoàng Th Thanh Dung

24

K30- Khoa hóa h c


Tr

ng đ i h c s ph m Hà N i 2

Khóa lu n t t nghi p

3. C u trúc c a c c h p ch t: Quercetin 3-O-?-L-rhamnopyranoside
(quercitrin), Palmatine, Daucosterol đ c xác đ nh nh vào các ph ng pháp
đi m nóng ch y, ph kh i l ng, đ c bi t là các ph ng pháp ph hi n đ i
nh : ph c ng h ng t h t nhân 1H-NMR, 13C-NMR, DEPT 90, DEPT
135, HSQC, HMBC, HMQC…

Tài li u tham kh o
Ti ng vi t
[1] .
Huy Bích, ng Quang Trung, Bùi Xuân Ch ng, Nguy n Th ng
Dong,
Trung àm, Ph m V n Hi n, V Ng c L , Ph m Duy Mai, Ph m
Kim M•n, oàn Th Nhu, Nguy n T p, Tr n Toàn (2003), Cây thu c và đ ng
v t làm thu c Vi t Nam, Quy n 1,
nxb KHKT, tr – 492 .
[2]. Phan T ng S n, Lê ng Doanh (1976, 1977), Th c hành hóa h c h u
c , t p 1, 2; nxb KHKT Hà N i.
[3]. Nguy n H u nh,
ình R•ng (2003) Hoá h c h u c 1, Nxb GD.
Ti ng anh
[4]. Agrawal, P. K., carbon-13 NMR of flavonoids, Elsevier Science
Publishers B. V. 1989, pp. 154-155, 334-335.
[5]. Bich D. H., Trung D. Q., Chuong B. X., Dong N. T., Dam D. T., Hien
P. V., Lo V., N., Mai P. D., Man P. K., Nhu D. T., Tap N., and Toan T., 2004.
Medicinal plants and animals in Vietnam, Hanoi Science and Technology
Publisher, 1st edition, vol. I, pp. 827-828.
[6]. Imperato, F., 1994. Luteolin 8-C-rhamnoside-7-O-rhamnoside from
Pteris cretica. Phytochemistry, 37, pp. 589-590.
[7]. Kim D. S., Chang Y. J., Zedk U., Zhao P., Liu Y. Q., and Yang C. R.,

1995. Dammarane saponins from Panax ginseng., Phytochemistry, 40(5), pp.
1493-1497.

Hoàng Th Thanh Dung

25

K30- Khoa hóa h c