Chính sách hội nhập quốc tế trong mô hình kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa Trung Quốc - Ý nghĩa và định hướng vận dụng cho Việt Nam

Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

M CL C
M
U…………………………………………………………………………………..2
PH N N I DUNG ............................................................................................................. 3
I. MÔ HÌNH KINH T TH TR

NG

C S C TRUNG QU C............................ 3

1. Lý lu n v ch ngh a xư h i đ c s c Trung Qu c ..................................................... 3
2. Quá trình hình thành quan đi m lý lu n v kinh t th tr ng xã h i ch ngh a
Trung Qu c .................................................................................................................... 3
3.

c tr ng c b n c a th ch kinh t th tr

4. Ngu n g c lý lu n c a th ch kinh t th tr
5. i m khác bi t c a kinh t th tr
6.

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c ....... 3
ng đ c s c Trung Qu c .................... 4

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c ....................... 4

c tr ng c b n c a th ch KTTT XHCN đ c s c Trung Qu c ............................ 4

7. N n t ng c a th ch KTTT XHCN Trung Qu c ...................................................... 5
8.

u th c a th ch KTTT XHCN đ c s c Trung Qu c............................................. 5

II. CHÍNH SÁCH H I NH P QU C T TRONG MÔ HÌNH KINH T TH
TR
NG XÃ H I CH NGH A TRUNG QU C ........................................................ 5
1. T t ng tr

ng nhanh sang phát tri n v i ch t l

ng cao ......................................... 6

2. Nh ng n i dung c b n c a t t ng kinh t xã h i ch ngh a đ c s c Trung Qu c
th i đ i m i là: ............................................................................................................... 7
3. M t s k t qu đ t đ

c........................................................................................... 10

4. ánh giá chính sách h i nh p qu c t c a mô hình KTTT XHCN đ c s c Trung
Qu c th i đ i m i ........................................................................................................ 13
5. Nh ng v n đ còn t n t i và đang đ t ra ................................................................. 15
III. ụ NGH A VĨ

NH H

NG V N D NG CHO VI T NAM ........................... 17

K T LU N ....................................................................................................................... 19
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................... 20

1


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

M

U

Là m t qu c gia có di n tích và dân s l n, Trung Qu c có nhi u đi u ki n
thu n l i đ đ a đ t n

c phát tri n v

s d ng mô hình kinh t th tr
kinh t th tr

t b c. Xét v mô hình kinh t , Trung Qu c

ng xã h i ch ngh a. Nh ng đi m n i b t

mô hình

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c n m ch đây là m t mô hình riêng

c a Trung Qu c, ch a có ti n l , không gi ng t b n ch ngh a, đang phát tri n t ng
ngày và c ng không gi ng b t c mô hình xã h i ch ngh a nào đư có trên th gi i.
V it t
n

ng bành tr

ng c a mình, theo su t chi u dài l ch s phát tri n đ t

c, gi i tinh hoa lưnh đ o Trung Qu c r t chú tr ng h

Qu c tr thành m t c

ng qu c kinh t l n nh t th gi i.

ng đ n m c tiêu đ a Trung
th c hi n m c tiêu trên,

Trung Qu c th c hi n các chính sách h i nh p qu c t linh ho t v i nh ng đ c thù
riêng, trong đó, đ t l i ích qu c gia, l i ích dân t c lên hàng đ u.
Trong ph m vi môn h c Mô hình kinh t th tr

ng, h c viên th c hi n ti u

lu n v i đ tài: “Chính sách h i nh p qu c t trong mô hình kinh t th tr
h i ch ngh a Trung Qu c. Ý ngh a và đ nh h

ng xã

ng v n d ng cho Vi t Nam”. Vi c

nghiên c u nh ng m t tích c c và h n ch trong vi c ban hành và th c thi chính sách
h i nh p qu c t trong mô hình kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c đ

t đó đánh giá, rút ra bài h c kinh nghi m và đ nh h

ng v n d ng cho Vi t Nam là

v n đ có ý ngh a lý lu n và th c ti n quan tr ng.
tài đ
các ph
ph

c th c hi n d

i góc đ khoa h c chuyên ngành Kinh t chính tr v i

ng pháp nghiên c u c b n g m ph

ng pháp logic k t h p v i l ch s , ph

ng pháp tr u t

ng hóa khoa h c,

ng pháp phân tích – t ng h p, ph

ng

pháp th ng kê, so sánh. Ph m vi nghiên c u là chính sách h i nh p qu c t trong mô
hình kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c trong th i đ i m i, d

đ o c a Ch t ch T p C n Bình.

2

i s lãnh


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

PH N N I DUNG
I. MÔ HÌNH KINH T TH TR

NG

C S C TRUNG QU C

1. Lý lu n v ch ngh a xư h i đ c s c Trung Qu c
i h i XIV (n m 1992),

T i

đ xây d ng kinh t th tr
c b n.

ng C ng s n Trung Qu c chính th c đ a v n

ng xã h i ch ngh a vào v n ki n đ i h i v i 6 đ c tr ng

i h i XIX (n m 2017),

n

v kinh t th tr

ng C ng s n Trung Qu c đ a ra quan đi m

ng xã h i ch ngh a đ c s c Trung Qu c th i đ i m i.

V m t lý lu n, th ch kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a (KTTTXHCN)

Trung Qu c là s n ph m c a s k t h p gi a lý lu n c a ch ngh a Mác v i th c
c Trung Qu c, là quá trình k th a t t

ng Mao

Tr ch ông, lý lu n v ch ngh a xư h i mang màu s c Trung Qu c c a

ng Ti u

ti n l ch s phát tri n đ t n
Bình, t t

ng quan tr ng “ba đ i di n” c a Giang Tr ch Dân, quan đi m phát

tri n khoa h c c a H C m

ào đ n lý lu n v ch ngh a xư h i đ c s c Trung

Qu c th i đ i m i c a T p C n Bình.
2. Quá trình hình thành quan đi m lý lu n v kinh t th tr
ngh a

ng xã h i ch

Trung Qu c

Quá trình hình thành quan đi m lý lu n v kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a

Trung Qu c g n v i ba giai đo n quan tr ng c a công cu c c i cách kinh t :
(i) Giai đo n 1978 - 1984: Giai đo n kh i đ u c a nh n th c v c i cách th
ch kinh t , đó là t kinh t k ho ch đ n thu n sang kinh t k ho ch là ch y u,
đi u ti t th tr

ng là b sung, hay còn g i là “kinh t hàng hóa có k ho ch”;

(ii) Giai đo n 1984 - 1989: Giai đo n chuy n sang nh n th c v “k t h p kinh
t k ho ch v i đi u ti t th tr

ng”;

(iii) Giai đo n 1989 - 1992: Giai đo n xác l p nh n th c v “kinh t th tr

ng

xã h i ch ngh a”.
3.

c tr ng c b n c a th ch kinh t th tr

Qu c
3

ng xã h i ch ngh a Trung


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

S k t h p gi a ch đ XHCN v i phát tri n kinh t th tr

h u gi

v trí ch th .

i m khác bi t và c ng là đi m

KTTTXHCN so v i th ch kinh t th tr

ng, ch đ công

u vi t c a th ch

ng t do t b n ch ngh a đó là

ch nó

quan tâm và b o đ m đ ng th i hi u qu kinh t và s công b ng xã h i.
4. Ngu n g c lý lu n c a th ch kinh t th tr

ng đ c s c Trung Qu c

Là k t qu c a s tham kh o, v n d ng hài hòa, sáng t o nh ng h c thuy t, quan
đi m lý lu n c a kinh t h c ph
tri n đ t n

ng Tây và ch ngh a Mác vào th c ti n l ch s phát

c Trung Qu c; là m t b ph n c u thành quan tr ng hàng đ u trong h

th ng lý lu n v CNXH đ c s c Trung Qu c. N i dung quan tr ng nh t trong lý lu n

c a Trung Qu c v th ch KTTTXHCN n m
n

quan đi m xác l p vai trò c a Nhà

c là “h tr và h p tác”.
5. i m khác bi t c a kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c

Không gi ng th ch và ch đ kinh t t b n ch ngh a t i các n
hay ti n t b n ch ngh a t i m t s n

c khu v c châu Phi và Trung

c Âu - M ,
ông, c ng

không gi ng v i th ch kinh t k ho ch và ch đ kinh t XHCN truy n th ng hi n
còn t n t i Cu Ba, Tri u Tiên,... th ch KTTTXHCN đ c s c Trung Qu c th hi n
ch Nhà n
kinh t th tr
6.

c đóng vai trò “h tr và h p tác”, hay nói cách khác là th c hi n
ng d

i s đi u ti t c a Nhà n

c.

c tr ng c b n c a th ch KTTT XHCN đ c s c Trung Qu c

Ngh quy t

ih i

ng C ng s n Trung Qu c l n th XIV (n m 1992) xác

đ nh th ch KTTTXHCN t i Trung Qu c có 6 đ c tr ng c b n sau:
(i) Th ch kinh t th tr

ng đ

c hình thành d

i s lưnh đ o c a

ng C ng

s n và trong đi u ki n chính tr c a chính quy n dân ch nhân dân;
(ii) Kinh t th tr

ng ho t đ ng trong s k t h p v i ch đ kinh t c b n, mà

công h u là ch th , k t h p v i các thành ph n kinh t khác cùng phát tri n;
(iii) Kinh t th tr

ng th c hi n nguyên t c cùng giàu có;

4


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

(iv) Xây d ng ch đ doanh nghi p hi n đ i, h th ng th tr

ng có c nh tranh

trong tr t t ;
(v) Thi t l p h th ng đi u hành v mô, trong đó đi u hành gián ti p là chính;
(vi) Xây d ng ch đ phân ph i và ch đ b o đ m xã h i thích ng v i th ch
th tr

ng.
7. N n t ng c a th ch KTTT XHCN Trung Qu c
H i ngh Trung

ng 3 Khóa XVIII thông qua “Quy t đ nh c a Trung

ng

ng C ng s n Trung Qu c v m t s v n đ quan tr ng đi sâu c i cách toàn di n”
đư ch ra: Ch đ kinh t c b n v i ch đ công h u là ch th , các ch đ s h u
khác cùng phát tri n là tr c t quan tr ng c a ch đ xã h i ch ngh a đ c s c Trung
Qu c.

8.

u th c a th ch KTTT XHCN đ c s c Trung Qu c
c tr ng c b n c a th ch KTTT XHCN đ c s c Trung Qu c là “s k t h p

h u c gi a kinh t th tr

ng v i ch đ xã h i ch ngh a d

ng C ng s n Trung Qu c”.
kinh t th tr

i s lãnh đ o c a

c tr ng này mang l i ba u th so v i các th ch

ng khác:

M t là, do

ng C ng s n lưnh đ o, đ ng c m quy n duy nh t t i Trung Qu c,

t đó phát huy t i đa u th

n đ nh v m t chính tr , th ng nh t v các ch tr

ng

chính sách c i cách phát tri n kinh t có liên quan;
Hai là, ch đ kinh t xã h i ch ngh a, đ m b o phát huy t i đa tính u vi t

c a ch đ XHCN so v i ch đ t b n;
Ba là, th c hi n và phát tri n kinh t th tr
u vi t c a n n kinh t th tr
KTTT XHCN d

ng, b o đ m phát huy t i đa tính

ng. Hay nói cách khác, xây d ng và phát tri n n n

i s lãnh đ o c a

ng C ng s n là đ c tr ng c b n nh t c a

CNXH đ c s c Trung Qu c.
II. CHÍNH SÁCH H I NH P QU C T TRONG MÔ HÌNH KINH T
TH TR

NG XÃ H I CH NGH A TRUNG QU C
5


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

T duy kinh t T p C n Bình th hi n
chuy n đ i ph

nh ng ch tr

ng th c phát tri n kinh t , nâng cao ch t l

đ ng l c m i cho t ng tr

ng, lu n thuy t v

ng và hi u qu , tìm ki m

ng và phát tri n kinh t Trung Qu c, trong đó tuy n chính

là c i cách c c u tr ng cung, hóa gi i các r i ro thách th c, đ a Trung Qu c tr
thành c

ng qu c th gi i.
i h i XIX

ng C ng s n Trung Qu c (tháng 10/2017) đư xác l p T t

ng

T p C n Bình v ch ngh a xư h i đ c s c Trung Qu c th i đ i m i v i m c tiêu đ n
n m 2035 c b n hoàn thành hi n đ i hóa, tr thành c
gi a th k XXI. T t
th i đ i m i đ

ng qu c hi n đ i hóa vào

ng T p C n Bình v Ch ngh a xư h i đ c s c Trung Qu c

c đ a vào

i ul

ng C ng s n Trung Qu c, tr thành t t

ch đ o đ i v i s nghi p c i cách, m c a, xây d ng hi n đ i hóa

ng

Trung Qu c.

hoàn thành m c tiêu trên, Trung Qu c ph i hoàn thành công cu c công
nghi p hóa, xây d ng h th ng kinh t hi n đ i, chuy n đ i thành công ph
t ng tr

ng th c

ng và phát tri n kinh t t chi u r ng sang chi u sâu. Ti p đó, H i ngh

Công tác kinh t trung
ni m “T t

ng Trung Qu c tháng 12/2017 đư l n đ u tiên đ a ra khái

ng T p C n Bình v kinh t xã h i ch ngh a đ c s c Trung Qu c th i

đ i m i”. T t

ng T p C n Bình v kinh t t p trung vào chuy n đ i ph

phát tri n kinh t , nâng cao ch t l
N i hàm c b n c a t t
th c t ng tr

ng th c

ng và hi u qu phát tri n.

ng kinh t t p trung theo h

ng chuy n đ i ph

ng, đ ng l c phát tri n và tái c c u n n kinh t theo ph

“sáng t o, hài hòa, màu xanh, m c a, cùng h

ng

ng châm

ng”, trong đó tuy n chính là “c i

cách tr ng cung”
1. T t ng tr

ng nhanh sang phát tri n v i ch t l

Kinh t Trung Qu c t sau

i h i XVIII (n m 2012), đ c bi t là t sau

h i XIX (n m 2017) đ n nay có nhi u thay đ i. Trong n
ch m l i, hàng hóa s n xu t v

ng cao

c, n n kinh t t ng tr

i
ng

t quá nhu c u, kh ng ho ng tài chính luôn ti m n

nguy c bùng phát. Trên c c di n qu c t , kinh t th gi i ph c h i ch m ch p, ch
6


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

ngh a b o h tr i d y, các cu c chi n tranh th

ng m i và v n đ an ninh phi truy n

th ng bùng phát. Trong b i c nh đó, Trung Qu c xác đ nh n

th i đ i m i, đó là th i đ i t ng tr
sang phát tri n v i ch t l

c này đư b

ng kinh t có s thay đ i t t ng tr

ng cao, mâu thu n xã h i đ

c vào

ng nhanh

c xác đ nh là mâu thu n

gi a nhu c u v cu c s ng t t đ p không ng ng t ng lên v i s phát tri n thi u cân
b ng và đ y đ .
Tr

c b i c nh m i đó, đ th c hi n thành công giai đo n quy t đ nh th ng l i

“Gi c m ng Trung Hoa”, T p C n Bình đư nêu ra m t lo t nh ng quan đi m m i,
đánh giá m i, phân tích m i v phát tri n kinh t , hình thành t t
ch ngh a đ c s c Trung Qu c th i đ i m i.

ng kinh t xã h i

ng th i, đây c ng là s sáng t o m i

trên c s t ng k t th c ti n c i cách m c a và xây d ng KTTT XHCN c a Trung

Qu c, là nh ng thành qu m i c a vi c “Trung Qu c hóa” ch ngh a Mác.
2. Nh ng n i dung c b n c a t t

ng kinh t xã h i ch ngh a đ c s c

Trung Qu c th i đ i m i là:
H i ngh công tác kinh t Trung
đư nêu ch tr

ng Trung Qu c di n ra vào tháng 12/2017

ng th hi n rõ h n t t

ng kinh t qua 7 n i dung đ

c g i là “7

kiên trì”:
- Th nh t, kiên trì t ng c

ng s lưnh đ o t p trung th ng nh t c a

ng C ng

s n Trung Qu c đ i v i công tác kinh t , đ m b o n n kinh t Trung Qu c phát tri n
theo đúng h

ng;

- Th hai, kiên trì t t

ng phát tri n l y nhân dân làm trung tâm, quán tri t

thúc đ y b c c t ng th “5 trong 1” và b c c chi n l

c “4 toàn di n”;

- Th ba, kiên trì thích ng, n m ch c và d n d t tr ng thái m i trong phát tri n
kinh t , d a trên đ i c c, n m v ng quy lu t;
- Th t , kiên trì thúc đ y th tr

ng phát huy vai trò mang tính quy t đ nh trong

phân ph i các ngu n l c, phát huy t t h n n a vai trò c a chính ph , kiên quy t lo i
b nh ng tr ng i v c ch , th ch đ i v i phát tri n kinh t ;
7


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

- Th n m, kiên trì thích ng v i s thay đ i c a nh ng mâu thu n ch y u
trong phát tri n kinh t c a Trung Qu c, hoàn thi n đi u ti t v mô, tùy c

ng bi n,

đ a ra bi n pháp thích h p, l y c i cách c c u ngu n cung làm tuy n chính trong

công tác kinh t ;
- Th sáu, kiên trì chi n l
v n đ c th , t o ra nh h

c m i v phát tri n kinh t , nh m th ng vào nh ng

ng to l n đ i v i phát tri n kinh t xã h i c a Trung

Qu c;
- Th b y, kiên trì sách l
tri n trong khi v n gi v ng s
gi i h n đ , ti n b

T t
h i XIX

c và ph

ng pháp công tác đúng đ n, đ t đ

n đ nh, duy trì tr ng tâm chi n l

c, kiên trì t duy

c m t cách v ng ch c.

ng kinh t g n v i vi c xây d ng h th ng kinh t hi n đ i hóa đ
ng C ng s n Trung Qu c nêu, g m 6 nhi m v l n:

- i sâu c i cách k t c u tr ng cung;

-

c ti n

y nhanh xây d ng nhà n

c ki u sáng t o;
8

c

i


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

- Th c thi chi n l

c ch n h ng nông thôn;

- Th c thi chi n l

c phát tri n hài hòa khu v c;

-

y nhanh hoàn thi n th ch kinh t th tr

ng XHCN;

- Thúc đ y c c di n m i m c a toàn di n.
- H th ng kinh t hi n đ i hóa là c t lõi cho s thành b i c a kinh t Trung
Qu c trong m c tiêu c
T t

ng qu c.

ng kinh t c a ông T p C n Bình đ

c H i ngh công tác kinh t Trung

ng Trung Qu c tháng 12/2017 xác đ nh c th h n qua 8 công tác tr ng đi m và
3 tr n chi n công kiên. C th , 8 công tác tr ng đi m bao g m:
- i sâu c i cách tr ng cung;
- Kích ho t s c s ng các ch th th tr

ng;

- Th c thi chi n l

c ch n h ng nông thôn;

- Th c thi chi n l

c phát tri n hài hòa khu v c;

- Thúc đ y c c di n m i m c a toàn di n;
- Nâng cao b o đ m và c i thi n trình đ dân sinh;
-

y nhanh xây d ng ch đ nhà

đa ch th cung ng, nhi u kênh b o đ m,

thuê mua song song;
- Thúc đ y xây d ng v n minh sinh thái.
V

t qua 3 “tr n chi n”: (i) Phòng ng a hóa gi i r i ro l n; (ii) Xóa đói gi m

nghèo chu n xác; (iii) Phòng ch ng ô nhi m.
C i cách tr ng cung là tuy n chính trong các ch tr

ng, gi i pháp c i cách kinh

t c a ông T p C n Bình. C i cách k t c u tr ng cung theo quan đi m Trung Qu c
là c i cách v i xu t phát đi m nâng cao ch t l

ng ngu n cung, t ng c

ng tính thích

ng và linh ho t c a c c u ngu n cung, nâng cao y u t n ng su t lao đ ng, làm
cho vi c phân b các ngu n l c nh lao đ ng, đ t đai, v n... có hi u qu h n, đóng
góp nhi u h n vào ch t l

ng và hi u qu c a t ng tr

ng kinh t . 5 nhi m v chính

c a c i cách k t c u tr ng cung bao g m: Gi i quy t v n đ s n xu t th a, giúp
9


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

Doanh nghi p gi m chi phí; gi m t n kho b t đ ng s n; t ng hi u qu ngu n cung;
phòng ng a các r i ro tài chính.
C i cách tr ng cung là th c thi u hóa k t c u cung, t ng đi u ti t v mô t t m
nhìn trung và dài h n đ ngu n cung th c s hi u qu . Bên c nh vi c cung c p các
đ ng l c phát tri n m i, c i cách k t c u tr ng cung c n th c hi n vi c gi m d th a
công su t, gi m chi phí là nh ng nhi m v tr ng đi m. Nhà n

c Trung Qu c s theo

đu i chính sách tài chính tích c c, v i vi c gi m thu đ giúp phát tri n n n kinh t
th c; S có nhi u bi n pháp m nh h n trong vi c tri n khai th c hi n r ng rãi toàn
qu c c i cách k t c u tr ng cung nh m kh c ph c n n kinh t đang t ng tr

ng ch m

l i c a Trung Qu c.

3. M t s k t qu đ t đ

c

- Trong 30 n m t n m 1979-2009, GDP c a Trung Qu c đư t ng 15 l n, s n
xu t công nghi p t ng h n 20 l n; kim ng ch th

ng m i t ng h n 100 l n; hoàn

thành công nghi p hóa và t o ra m t c s v ng ch c đ gi i quy t các nhi m v do
i h i l n th XVII
m t “công x

ng C ng s n Trung Qu c (2007) đ ra, bi n Trung Qu c t

ng c a th gi i” thành m t “nhà máy c a tri th c”.

- Trong nh ng n m kh ng ho ng, Trung Qu c v n ti p t c t ng tr

ng kinh t

v i nh p đ tuy có gi m, song v n d n đ u th gi i. N m 2009, GDP t ng 9,2%; n m
2010 - 10,3%; n m 2011 - 9,2%; n m 2012 - 7,6%; n m 2013 - 7,6% và n m 2014 7,4%. GDP n m 2014 đ t 10.500 t USD. Và n u tính theo s c mua t
(PPP), thì GDP/ng

i Trung Qu c còn cao h n m t chút so v i ng

ng đ

ng

i M . C ng

ph i nói thêm r ng hi n GDP c a Trung Qu c đư l n g p 6 l n GDP c a Nga, khi
ng Ti u Bình b t đ u c i cách, n n kinh t Trung Qu c ch b ng 1/3 kinh t Nga.
D tr vàng và ngo i h i c a Trung Qu c trong n m 2014 đ t g n 4000 t USD; kim
ng ch th

ng m i c ng h n 4000 t USD. Công nghi p s n xu t ô tô t ng v i “t c

đ bưo táp”: N m 1978, tr
tô/n m.

c khi c i cách, Trung Qu c đ t s n l

n n m 2010, 2011, m i n m n
10

c này đư có th xu t x

ng 149.000 xe ô
ng 18 tri u xe,


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

nhi u h n b t k qu c gia nào trên th gi i. N m 2012 s n l

ng ô tô t ng lên 19

tri u 300 nghìn xe. N m 2013 đ t 20 tri u xe và n m 2014 lên đ n m c 22 tri u xe.
- M t trong nh ng thành t u đ y n t

ng không th không nh c đ n c a Trung

Qu c chính là s phát tri n c a khoa h c và công ngh cao. Hàng tri u ng
Qu c đư đ

c đào t o đ i h c và sau đ i h c t i các qu c gia ph

i Trung

ng Tây, ch y u

là t i M .
- Nhi u ng

i trong s h đư tr thành chuyên gia n i ti ng th gi i và theo

ti ng g i c a B c Kinh đư tr v t qu c, và h đư đ

c c t nh c vào nh ng v trí

lưnh đ o c a Vi n Hàn lâm Khoa h c Trung Qu c, các h c vi n K thu t, các tr

ng

đ i h c, c ng nh các công ty l n,... Trong giai đo n 10 n m, t n m 2000 đ n n m
2010, s l
16 tr

ng các nhà nghiên c u khoa h c đư t ng g p 2,3 l n, đ t 3,18 tri u ng

ng đ i h c c a Trung Qu c đư l t vào danh sách các tr

ng đ i h c t t nh t

th gi i do t p chí Times bình ch n n m 2013, trong đó có c các tr
Hong Kong, trong khi Nga ch có m t đ i di n là

i.

ng đ i h c c a

i h c T ng h p Qu c gia Moskva

mang tên Lomonosov (MGU).
Trong 10 n m 1999-2009, t tr ng s n ph m công ngh cao c a Trung Qu c so
v i c th gi i đư t ng t 6% lên 22%, trong khi đó t tr ng c a M gi m t 21%
xu ng còn 15%. (T tr ng c a Nga, không tính các thi t b quân s , " n đ nh" m c
0,3 - 0,5%). V i s h p tác tích c c c a ph

ng Tây, Trung Qu c đư thành l p hai

"Thung l ng Silicon", đó là Thâm Quy n và Công viên khoa h c Trung Quan Thôn
B c Kinh, c ng nh nhi u "công viên khoa h c"

n

hàng lo t thành ph l n c a đ t

c. T tr ng s n ph m công ngh cao trong xu t kh u c a Trung Qu c dao đ ng

trong kho ng t 25 - 30%. Các công ty công ngh cao c a Trung Qu c nh Lenovo,
Huawei, Xiaomi, Coolpad, ZTE, Alibaba đư c nh tranh thành công trên th tr
th gi i v i các t p đoàn n i ti ng nh Apple, Samsung và nhi u công ty khác.

11

ng


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

GDP Trung Qu c n m 2019 là 14.360 t đô-la M (USD). M c t ng tr
6,1%, PPP x5 theo GDP c a n

c này s v

t M và Liên minh châu Âu (EU) c ng

l i. GDP Trung Qu c 2019 t ng 6,1%, bình quân đ u ng
T khi b

đ

ng đ t

iv

t 10 nghìn USD

c sang th p niên th hai th k XXI đ n nay, kinh t Trung Qu c đ t

c nhi u thành t u. V t ng tr

ng kinh t , n m 2017, GDP c a Trung Qu c đ t

82.712,2 t NDT, t ng 6,9% so v i n m 2016. T c đ t ng tr

ng bình quân GDP

c a Trung Qu c trong giai đo n (2013-2017) là 7,1% so v i m c t ng tr

ng trung

bình toàn c u là 2,6% và 4% c a các n n kinh t đang phát tri n. M c đóng góp trung
bình c a Trung Qu c vào t ng tr

ng th gi i trong giai đo n (2013-2017) là kho ng

30%, l n nh t trong s t t c các qu c gia và cao h n c t ng m c đóng góp c a Hoa
K , khu v c đ ng Euro và Nh t B n.
Sáng t o tr thành m t đi m sáng trong chuy n đ i ph

ng th c phát tri n kinh

t , đ ng l c m i cho phát tri n kinh t c a Trung Qu c. M c chi cho nghiên c u và
phát tri n (R&D) đư t ng 52,2% k t n m 2012, đ t 1.570 t NDT vào n m 2016.
T l chi tiêu cho nghiên c u và phát tri n trong GDP t ng t 1,91% lên 2,11% (t
n m 2012 đ n 2016). S l
đ

ng các đ n xin c p b ng sáng ch mà Trung Qu c nh n

c trong n m 2016 đư t ng 69% k t n m 2012, trong khi s b ng sáng ch đ

c

c p n m 2016 t ng 39,7% k t n m 2012. N m 2017, chi cho R&D c a Trung Qu c
là 1.750 t NDT, t ng 11,6% so v i n m 2016. T n m 2013, Trung Qu c đư tr
thành qu c gia hàng đ u trên toàn c u v doanh s bán robot công nghi p. C
qu c robot s là m t nhi m v chi n l
Chi n l

ng

c cho Trung Qu c đ thúc đ y m nh m

c “Trung Qu c ch t o 2025”. N m 2016, Trung Qu c đ u t cho R&D là

490 t USD; tài chính cho khoa h c công ngh (KHCN) là 242 t USD. N m 2016,
th gi i có 53 doanh nghi p (DN) KHCN ti n hành phát hành c phi u l n đ u ra
công chúng, trong đó, Trung Qu c có 18 DN. N m 2016, Trung Qu c tr thành n

xu t kh u các s n ph m KHCN cao đ ng đ u châu Á.

12

c


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

4.

V n Công V

ng

ánh giá chính sách h i nh p qu c t c a mô hình KTTT XHCN đ c

s c Trung Qu c th i đ i m i
Th nh t, quan đi m phát tri n sáng t o, hài hòa, xanh, m c a và cùng h
Trong đó, m i m t n i dung đ u h

ng.

ng đ n m t nhi m v c th , gi i quy t m t v n

đ c th . Sáng t o đ gi i quy t v n đ đ ng l c phát tri n kinh t ; hài hòa chú tr ng
gi i quy t v n đ phát tri n m t cân b ng gi a t ng khu v c đ a lý và t ng ngành
ngh kinh t ; phát tri n xanh h
môi tr

ng đ n x lý t t m i quan h gi a con ng

i và

ng thiên nhiên, đ c bi t trong b i c nh Trung Qu c m t th i gian dài theo

đu i t ng tr

ng GDP cao, th c hi n phát tri n kinh t theo chi u r ng đư gây ra
13


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

nhi u tác h i to l n đ n môi tr

ng thiên nhiên; m c a là ch tr

ng xuyên su t k

t khi c i cách m c a đ n nay, kiên trì c i cách m c a, h i nh p sâu r ng kinh t
toàn c u; cùng h

ng h

ng đ n gi i quy t v n đ b t bình đ ng trong xã h i, thu

h p kho ng cách giàu nghèo, th c hi n “t t c cùng giàu”.
Th hai, xây d ng h th ng kinh t hi n đ i hóa, đ y nhanh chuy n đ i ph
th c phát tri n kinh t , chú tr ng đ n phát tri n ch t l

ng cao. N n kinh t Trung

Qu c đang vào giai đo n chuy n đ i t chú tr ng đ n t c đ t ng tr
l

ng phát tri n, c c u n n kinh t t ng b

cđ

ng

ng sang ch t

c t i u hóa, sáng t o đ

c xác

đ nh là đ ng l c cho phát tri n kinh t . Xây d ng h th ng kinh t hi n đ i hóa c n
chú tr ng đ n nâng cao ch t l

ng h th ng cung - c u, đ ng b đ y m nh công

nghi p hóa, thông tin hóa, đô th hóa, hi n đ i hóa nông thôn...
Th ba, xây d ng c ng đ ng chung v n m nh. Trung Qu c s là m t thành viên
có trách nhi m đ i v i s phát tri n c a kinh t toàn c u. Trung Qu c kiên trì m

c a, kiên trì nguyên t c hai bên cùng có l i trong h p tác, đ a n n kinh t “m c a”
lên m t t ng cao m i, đ y m nh toàn c u hóa theo h

ng m c a, bao dung, h tr ,

bình đ ng, cùng th ng. Ch công chính c a chi n l
xu t “vành đai, con đ
Ch tr
3 chi n l

ch

ng ra bên ngoài này là đ

ng” (BRI).

ng, gi i pháp c i cách kinh t c a ông T p C n Bình d a vào tri n khai
c l n: “Vành đai, con đ

ng”; phát tri n vùng B c Kinh-Hà B c-Thiên

Tân v i s ra đ i c a đ c khu Hùng An; vành đai kinh t Tr
chi n l

c “Vành đai, con đ

v a m r ng vai trò và nh h
Nh ng n m g n đây, chi n l

ng” là chi n l

ng Giang. Trong đó,

c đa m c tiêu, v a thúc đ y phát tri n,

ng c a Trung Qu c trong khu v c và trên th gi i.
c “Vành đai, con đ

ng” đ

c Trung Qu c thúc đ y

m nh m . N m 2016, Trung Qu c đ u t tr c ti p đ i v i các n
con đ

c d c “Vành đai,

ng” là 14,5 t USD, l y k đ t 18,5 t USD.

N m 2017, đ u t tr c ti p ra n

c ngoài (không bao g m ngân hàng, ch ng

khoán, b o hi m) đ t 120,1 t USD, trong đó đ u t đ i v i các n
14

c theo tuy n


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

“Vành đai, con đ

V n Công V

ng

ng” đ t 14,4 t USD. Doanh thu công trình đ u th u n

đ t 168,6 t USD, trong đó doanh thu các công trình t i các n
“Vành đai, con đ

c ngoài

c d c theo tuy n

ng” đ t 85,5 t USD, t ng 12,6%, chi m 50,7% t ng m c doanh

thu các công trình đ u th u

n

c ngoài c a Trung Qu c.

5. Nh ng v n đ còn t n t i và đang đ t ra
M c dù đ t đ

c nh ng thành t u nêu trên nh ng s phát tri n c a Trung Qu c

đ n nay v n b c l nhi u v n đ , n i b t là:

- Phát tri n không cân b ng, không hài hòa, không b n v ng (V n ki n

i

h i XVIII)
- Phát tri n không cân b ng, không đ y đ (V n ki n
- Bi u hi n
mi n (mi n

i h i XIX),

s chênh l ch phát tri n, chênh l ch giàu nghèo gi a các vùng

ông v i mi n Tây), gi a thành th v i nông thôn, gi a các giai t ng

khác nhau trong xã h i;
- Ch t l

ng và hi u qu phát tri n không cao,

- Môi tr

ng sinh thái b đe d a nghiêm tr ng;

- Tình tr ng d th a s n ph m công nghi p nh t là xi m ng, s t thép… cùng v i
đó là nh ng r i ro v n công nh t là n c a chính quy n đ a ph
ki m soát đ

ng n u không

c r t d làm cho kinh t v mô m t n đ nh th m chí gây m t n đ nh

xã h i.
V n đ đ t ra cho n n kinh t Trung Qu c hi n nay là ch t l

ng t ng tr

ng

v n còn th p, m t cân b ng, không h p lý và thi u b n v ng. V n đ n công và v n
đ s n xu t th a v n ch a đ

c gi i quy t. Do t ng tr

ng t c đ cao trong m t th i

gian dài, nh ng h l y đ l i cho n n kinh t Trung Qu c v n ch a gi i quy t tri t
đ , ch a kh c ph c k p nh c n ki t các ngu n tài nguyên và ô nhi m môi tr
m c đ chênh l ch giàu nghèo cao, phát tri n không cân đ i… v
nh p trung bình”, h

ng t i thu nh p cao, ch t l

15

ng,

t qua “b y thu

ng cao… v n là thách th c l n.

Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

ây là v n đ và m c tiêu trung dài h n. Trung Qu c ph i gi i quy t t t các c p
quan h nh cung và c u; Nhà n
n

c và th tr

ng; đ u vào và đ u ra; trong n

c và

c ngoài; công b ng và hi u qu , đ c bi t là hóa gi i các r i ro kh ng ho ng, trong

đó r i ro v tài chính đ

c x p hàng đ u. Các chuyên gia kinh t c a Bloomberg là

Fielding Chen và Tom Orlik

c tính, t ng n c a Trung Qu c s đ t 327% GDP

vào n m 2022. i u này s khi n Trung Qu c tr thành m t trong nh ng “con n ”
l n nh t nh t th gi i.

 Nguyên nhân y u kém
- V m t lý lu n th hi n

vi c x lý m i quan h gi a nhà n

ch a t t; nh n th c v quy lu t kinh t th tr
kinh t th tr

c và th tr

ng

ng ch a đ y đ và xây d ng th ch

ng ch a hoàn thi n, chính ph v n còn can d quá nhi u vào các ho t

đ ng c a các ch th th tr

ng, qu n lý giám sát th tr

ng ch a t t.

- S c n tr c a các t p đoàn l i ích (bao g m t p đoàn l i ích b ngành, t p
đoàn l i ích đ a ph

ng và t p đoàn l i ích ngành ngh ) làm cho ti n trình đi sâu c i
16

Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

cách b ch m l i và ch t l
v in

V n Công V

ng

ng, hi u qu giao l u h p tác kinh t gi a Trung Qu c

c ngoài không cao.

T ch t c a nhi u ch th th tr
hàng kém ch t l

ng ch a cao, bi u hi n

ng tràn lan làm m t ni m tin c a ng

th gi i đ i v i các s n ph m đ
III. ụ NGH A VĨ

tình tr ng hàng gi ,

i tiêu dùng c trong n

c và

c s n xu t hay ch t o t i Trung Qu c.

NH H

NG V N D NG CHO VI T NAM

G n đây, tình hình h p tác gi a Vi t Nam và Trung Qu c ngày càng kh i s c.
C th :
Theo thông tin T ng c c H i quan công b , n m 2017, th

ng m i Vi t Nam –

Trung Qu c đư đ t 93,69 t USD. V i k t qu trong n m 2017 và t c đ t ng tr

ng

nh ng n m g n đây, nhi u kh n ng, n m 2018, kim ng ch th

ng

ng m i song ph

Vi t Nam - Trung Qu c ch m m c 100 t USD
Trong n m 2017, kim ng ch xu t kh u c a Vi t Nam sang Trung Qu c đ t
35,463 t USD, v i con s t ng tr
2016, t

ng đ

xu t kh u c a n

ng m c r t cao, lên đ n g n 61,5% so v i n m

ng con s t ng thêm 13,503 t USD. N m 2017, có 13 nhóm hàng
c ta sang Trung Qu c đ t kim ng ch t 1 t USD tr lên, t ng 6

nhóm hàng so v i n m 2016. Các nhóm hàng “t USD” m i là: Th y s n đ t g n
1,088 t USD; G o đ t g n 1,027 t USD; cao su đ t 1,445 t USD; D t may đ t
1,104 t USD; Giày dép đ t 1,14 t USD...
Trong các nhóm hàng xu t kh u ch l c, đi n tho i là nhóm hàng đ t kim ng ch
xu t kh ucao nh t v i 7,152 t USD. ây c ng là m t hàng đ t m c t ng tr
t

ng n

ng nh t v i con s t ng thêm 6,352 t USD so v i n m 2016 (n m 2016 ch đ t

800 tri u USD) và tr thành nhóm hàng xu t kh u l n nh t c a n

c ta vào Trung

Qu c.
V i nh ng chính sách h i nh p qu c t mà Trung Qu c đư th c hi n, vi c đánh
giá nh ng m t tích c c và h n ch đ đ nh h

17

ng v n d ng cho Vi t Nam là h t s c


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

c n thi t. T nh ng phân tích trên, h c viên đ xu t m t s đ nh h

ng v n d ng

nh sau:
M t là, đ y m nh hoàn thi n th ch kinh t th tr

ng đ nh h

ng xã h i ch

ngh a
Hai là, ph i t n d ng tri t đ quan h m c a, s n sàng làm b n v i các qu c
gia có thi n chí, cùng có l i
Ba là, đ c bi t chú tr ng đ n l i ích qu c gia, l i ích dân t c
B n là, đ y m nh đ ng b công nghi p hóa, thông tin hóa, đô th hóa, hi n đ i
hóa các l nh v c
N m là, phát tri n kinh t c n chú tr ng đ n các v n đ v ô nhi m môi tr
khai thác các ngu n l c tài nguyên m t cách ti t ki m và hi u qu .

18

ng,

Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

K T LU N
Mô hình kinh t th tr

ng xã h i ch ngh a Trung Qu c là m t mô hình mang

tính đ c thù, ch a có ti n l trong l ch s phát tri n h th ng các mô hình kinh t trên
th gi i. V i tính đ c thù riêng có c a mình, th i gian qua, Trung Qu c đư tri n khai
th c hi n nhi u chính sách h i nh p qu c t nh m hi n th c hóa “gi c m ng trung
hoa” trong th i gian ng n nh t. Các chính sách h i nh p qu c t c a Trung Qu c bên
c nh nhi u m t tích c c, mang l i nh ng k t qu t ng tr
m t cách v

ng và phát tri n đ t n

c

t b t, tuy nhiên, c ng t n t i không ít m t h n ch . Vi c đánh giá m t

cách khách quan, toàn di n nh ng chính sách h i nh p qu c t c a Trung Qu c có ý
ngh a quan tr ng trong vi c rút ra nh ng bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam trong
ti n trình h i nh p qu c t ngày càng sâu r ng. T vi c phân tích th c tr ng vi c
tri n khai th c hi n chính sách h i nh p qu c t c a Trung Qu c, h c viên đ xu t 5
đ nh h

ng h i nh p và phát tri n phù h p v i th c ti n Vi t Nam, góp ph n t o c

s lý lu n đ các nhà ho ch đ nh chính sách tham kh o và v n d ng.

19


Ti u lu n Mô hình kinh t th tr

V n Công V

ng

TÀI LI U THAM KH O
[1] Lâm Qu nh Anh, Nh ng thành t u trong ti n trình h i nh p qu c t c a
Vi t Nam, truy c p
/>[2] TS. Võ V n L i, Thúc đ y h i nh p kinh t qu c t toàn di n c a Vi t Nam
trong b i c nh m i, T p chí Tài chính, ngày 23/11/2019
[3] TS. Ph m S Thành, Bài h c H i nh p c a Trung Qu c, Báo th gi i và
Vi t Nam, truy c p ngày 28/04/2014, />[4] Tr n

c Ti n, H i nh p qu c t có làm m t đ c l p, t ch và b n s c dân

t c?, T p chí C ng s n, ngày 20/11/2019
[5] Vi n Kinh t chính tr h c, H c vi n chính tr Qu c gia H Chí Minh, Bài
gi ng Mô hình kinh t th tr

ng.

20