Nghiên cứu cơ sở khoa học xác định quy mô hợp lý của các công trình tiêu nước bổ sung trên địa bàn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.14 MB, 105 trang )
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
NG
I H C THU L I
PH M TI N D NG
NGHIÊN C U C
S
KHOA H C XÁC
C A CÁC CÔNG TRÌNH TIÊU N
CB
NH QUY MÔ H P LÝ
SUNG TRÊN
HUY N THANH LIÊM T NH HÀ NAM
LU N V N TH C S
Hà N i – 2011
A BÀN
B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
NG
I H C THU L I
PH M TI N D NG
NGHIÊN C U C
S
KHOA H C XÁC
C A CÁC CÔNG TRÌNH TIÊU N
CB
NH QUY MÔ H P LÝ
SUNG TRÊN
A BÀN
HUY N THANH LIÊM T NH HÀ NAM
Chuyên ngành: Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n
Mã s : 60-62-30
LU N V N TH C S
Ng
ih
ng d n khoa h c: PGS.TS Lê Quang Vinh
Hà N i – 2011
c
L IC M
N
c s quan tâm giúp đ và ch b o t n tình c a t p th các Giáo s , phó
Giáo s , Ti n s , gi ng viên tr
ng
i h c Thu L i, s tham gia góp ý c a các
nhà khoa h c, các nhà qu n lý, b n bè, đ ng nghi p cùng s n l c c a b n thân tác
gi , lu n v n này đ
tr
ng
c hoàn thành vào tháng 11 n m 2011 t i khoa Sau đ i h c
i h c Thu L i Hà N i.
T đáy lòng mình tác gi xin bày t lòng kính tr ng và lòng bi t n sâu s c
t i nhà giáo PGS.TS Lê Quang Vinh ng
t n tình ch b o h
i th y h
ng d n khoa h c tr c ti p đã
ng đi c ng nh cung c p các thông tin và c n c khoa h c c n
thi t cho lu n v n.
Xin chân thành c m n ban lãnh đ o, t p th gi ng viên tr
ng
i h c Thu
L i, S Nông nghi p và PTNT t nh Hà Nam, Chi c c Qu n lý đê đi u và PCLB Hà
Nam, phòng Nông nghi p và PTNT huy n Thanh Liêm t nh Hà Nam, gia đình cùng
b n bè, đ ng nghi p đã t o đi u ki n thu n l i cho tác gi h c t p và hoàn thành
lu n v n này.
Cu i cùng xin chân thành c m n H i đ ng ch m lu n v n t t nghi p đã t o
đi u ki n thu n l i đ tác gi đ
c trình bày lu n v n này.
Hà n i, tháng 11 n m 2011
Tác gi
Ph m Ti n D ng
M cl c
M
U .....................................................................................................................1
1. TÍNH C P THI T C A
TÀI ..........................................................................1
2. M C TIÊU NGHIÊN C U C A
3.
IT
TÀI ............................................................2
NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
4. CÁCH TI P C N VÀ PH
NG D NG .................................2
NG PHÁP NGHIÊN C U .....................................3
4.1. Cách ti p c n ........................................................................................................3
4.2. Ph
ng pháp nghiên c u......................................................................................3
5. N I DUNG NGHIÊN C U VÀ K T QU D
6.
CH
KI N
T
C ..................3
A I M NGHIÊN C U ...................................................................................4
NG 1 ................................................................................................................5
T NG QUAN V HUY N THANH LIÊM T NH HÀ NAM ..................................5
VÀ H TH NG THU L I B C NAM HÀ ...........................................................5
1.1. KHÁI QUÁT
C I MT
NHIÊN HUY N THANH LIÊM ......................5
1.1.1. V trí đ a lý ........................................................................................................5
1.1.2.
c đi m đ a hình .............................................................................................5
1.1.3.
c đi m c u t o đ a ch t .................................................................................7
1.1.4.
c đi m th nh
1.1.5.
c đi m khí t
ng ........................................................................................7
ng, khí h u .............................................................................8
1.1.5.1. Nhi t đ ..........................................................................................................8
1.1.5.2.
m không khí ............................................................................................8
1.1.5.3. B c h i ...........................................................................................................9
1.1.5.4. M a ................................................................................................................9
1.1.5.5. Gió, bão ........................................................................................................10
1.1.5.6. Mây ..............................................................................................................10
1.1.5.7. N ng .............................................................................................................10
1.1.5.8. Các hi n t
ng th i ti t khác .......................................................................10
1.1.6. Sông ngòi và đ c đi m th y v n .....................................................................11
1.1.6.1. Sông áy ......................................................................................................11
1.1.6.2. Sông n i đ ng ..............................................................................................12
1.1.7. Nh n xét và đánh giá chung v đi u ki n t nhiên .........................................13
1.2. HI N TR NG KINH T
H
- XÃ H I HUY N THANH LIÊM VÀ
NH
NG PHÁT TRI N ............................................................................................13
1.2.1. Dân s và ngu n l c ........................................................................................13
1.2.2. Hi n tr ng s d ng đ t và quy ho ch s d ng đ t ..........................................15
1.2.3. Hi n tr ng và đ nh h
ng quy ho ch phát tri n nông nghi p .........................16
1.2.3.1. Gi i thi u chung ...........................................................................................16
1.2.3.2. S d ng đ t nông nghi p..............................................................................16
1.2.3.3. Tr ng tr t .....................................................................................................16
1.2.3.4. Ch n nuôi .....................................................................................................17
1.2.3.5.
nh h
ng quy ho ch phát tri n nông nghi p ............................................17
1.2.4. Hi n tr ng và đ nh h
ng quy ho ch phát tri n th y s n ...............................18
1.2.4.1 Hi n tr ng ......................................................................................................18
1.2.4.2.
nh h
ng quy ho ch phát tri n .................................................................18
1.2.5. Hi n tr ng và đ nh h
ng quy ho ch phát tri n công nghi p .........................18
1.2.5.1. Hi n tr ng .....................................................................................................18
1.2.5.2.
nh h
ng quy ho ch phát tri n công nghi p ............................................19
1.2.6. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n đô th .......................................................20
1.2.7. Hi n tr ng và quy ho ch phát tri n các c s h t ng ....................................21
1.2.7.1. Giao thông v n t i ........................................................................................21
1.2.7.2 Du l ch, d ch v .............................................................................................21
1.2.7.3. Y t , giáo d c ...............................................................................................21
1.2.7.4. Quy ho ch phát tri n các c s h t ng .......................................................22
1.2.8. Nh ng mâu thu n và xu h
ng d ch chuy n c c u s d ng đ t trong s
nghi p công nghi p hoá và n n kinh t th tr
ng ....................................................25
1.3. HI N TR NG CÔNG TRÌNH TIÊU ................................................................26
1.3.1. T ng quan v h th ng th y l i B c Nam Hà .................................................26
1.3.2. Hi n tr ng các công trình tiêu đã xây d ng
huy n Thanh Liêm..................31
1.3.2.1. Hi n tr ng công trình tiêu đ u m i ..............................................................31
1.3.2.2. Hi n tr ng h th ng kênh tiêu ......................................................................35
1.3.3. Hi n tr ng úng và nguyên nhân ......................................................................40
1.3.3.1. Hi n tr ng úng ..............................................................................................40
1.3.3.2. Nguyên nhân gây ra úng ..............................................................................40
1.4. NH N XÉT VÀ K T LU N CH
NG 1 ......................................................41
1.4.1. Thu n l i .........................................................................................................41
1.4.2. Khó kh n .........................................................................................................41
CH
NG 2 ..............................................................................................................42
XÁC
NH YÊU C U TIÊU N
C C A HUY N THANH LIÊM....................42
2.1. PHÂN VÙNG TIÊU ..........................................................................................42
2.1.1. Khái ni m v vùng tiêu ...................................................................................42
2.1.1.1. Vùng th y l i ...............................................................................................42
2.1.1.2. Vùng tiêu ......................................................................................................42
2.1.2. Các lo i vùng tiêu............................................................................................42
2.1.3. Nguyên t c phân vùng tiêu ..............................................................................43
2.1.3.1. Nguyên t c chung .........................................................................................43
2.1.3.2. Các c n c đ xác đ nh ranh gi i phân vùng tiêu ........................................43
2.1.4. Phân vùng cho h th ng thu l i huy n Thanh Liêm .....................................45
2.2. TÍNH TOÁN XÁC
NH MÔ HÌNH M A TIÊU THI T K .......................45
2.2.1. Khái ni m v mô hình m a tiêu thi t k .........................................................45
2.2.2. Phân tích tài li u m a ......................................................................................46
2.2.2.1. Tính ch t bao c a các tr n m a l n nh t n m .............................................46
2.2.2.2. S ngày m a hi u qu c a tr n m a l n nh t n m ......................................47
2.2.2.3. D ng phân ph i l
ng m a trong m t tr n m a ..........................................48
2.2.3. K t qu tính toán .............................................................................................48
2.3. PH
NG PHÁP TÍNH TOÁN H S TIÊU ..................................................48
2.3.1. Khái quát chung v h s tiêu .........................................................................48
2.3.2. Phân lo i đ i t
ng tiêu n
c .........................................................................49
2.3.3. Ph
2.3.3.1. Ph
n
ng pháp tính toán h s tiêu cho lúa .......................................................51
ng trình cân b ng n
c và ph
ng pháp gi i h ph
ng trình cân b ng
c ...........................................................................................................................51
2.3.3.2. Các y u t
2.3.4. Ph
nh h
ng đ n k t qu tính toán h s tiêu cho lúa ...................51
ng pháp tính toán h s tiêu cho các đ i t
ng tiêu n
c không ph i là
lúa ..............................................................................................................................55
2.3.4.1. Công th c t ng quát .....................................................................................55
2.3.4.2. Ph
2.3.5. Ph
ng pháp tính toán áp d ng cho m t s tr
ng h p c th ...................55
ng pháp tính toán h s tiêu cho h th ng thu l i .................................59
2.3.5.1. H s tiêu s b ............................................................................................59
2.3.5.2. Hi u ch nh h s tiêu ....................................................................................60
2.4. C C U S
D NG
T C A HUY N THANH LIÊM ..............................63
2.4.1. Hi n tr ng c c u s d ng đ t .........................................................................63
2.4.2. D báo c c u s d ng đ t đ n 2020 ..............................................................63
2.5. K T QU TÍNH TOÁN H S TIÊU .............................................................65
2.5.1. K t qu tính toán h s tiêu cho các đ i t
ng tiêu n
c ...............................65
2.5.2. K t qu tính toán h s tiêu cho th i đi m hi n t i (theo hi n tr ng s d ng
đ t) .............................................................................................................................66
2.5.3. K t qu tính toán h s tiêu cho n m 2020 (theo d báo c c u s d ng đ t)67
2.5.3.1. Tr
ng h p không có h đi u hoà ...............................................................67
2.5.3.2. Tr
ng h p có h đi u hoà ..........................................................................69
2.6. TÍNH TOÁN CÂN B NG N
C ....................................................................72
2.6.1. M c đích, ý ngh a ............................................................................................72
2.6.2. Ph
ng pháp tính toán ....................................................................................72
2.6.3. Tính toán cân b ng n
2.7. K T LU N CH
CH
c cho khu v c nghiên c u .........................................74
NG 2...................................................................................75
NG 3 ..............................................................................................................76
C S KHOA H C XÁC
CÔNG TRÌNH TIÊU TRÊN
NH QUY MÔ C A CÁC .........................................76
A BÀN HUY N THANH LIÊM ..........................76
ÁP
NG YÊU C U PHÁT TRI N KINH T XÃ H I ......................................76
3.1. NGUYÊN T C CHUNG ...................................................................................76
3.1.1. C i t o nâng c p các công trình tiêu đã có đ các công trình này ho t đ ng
theo đúng thi t k ......................................................................................................76
3.1.2. Xây d ng b xung thêm m t s công trình tiêu m i
nh ng khu v c còn
thi u ho c ch a có công trình tiêu ............................................................................76
3.1.3. Rà soát b sung quy ho ch tiêu n
3.1.4. V n d ng tri t đ ph
n
c cho toàn h th ng. ...............................77
ng châm tiêu n
c truy n th ng là: chôn, r i, tháo
c ...........................................................................................................................77
3.1.4.1. Chôn n
3.1.4.2. R i n
c .......................................................................................................78
3.1.4.3. Tháo n
3.2.
c ....................................................................................................77
c có k ho ch ................................................................................79
XU T CÁC GI I PHÁP CHO HUY N THANH LIÊM ..........................80
3.2.1. Gi i pháp phi công trình ..................................................................................80
3.2.2. Gi i pháp công trình ........................................................................................80
3.3. C
S
KHOA H C
XU T CÁC CÔNG TRÌNH B
SUNG C A
HUY N THANH LIÊM ...........................................................................................83
3.3.1. V i ti u vùng h u áy ....................................................................................83
3.3.2. V i ti u vùng t
áy .......................................................................................83
3.4. NH N XÉT VÀ K T LU N CH
NG 3 ......................................................84
K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................86
A. K T LU N ..........................................................................................................86
B. KI N NGH ..........................................................................................................88
NH NG ÓNG GÓP C A LU N V N ...............................................................90
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................93
DANH M C CÁC HÌNH V
Tên hình v
TT
Trang
1
Hình 1.1. B n đ hành chính huy n Thanh Liêm
16
2
Hình 1.2. C c u dân s n m 2010 huy n Thanh Liêm
23
3
Hình 1.3. C c u t ng s n ph m n m 2010 huy n Thanh Liêm.
24
4
Hình 1.4. Tr m b m Kinh Thanh
42
5
Hình 1.5. Tr m b m Võ Giang
43
6
Hình 1.6. Tr m b m Nham Tràng
43
7
8
Hình 2.1. S đ tính toán tiêu n
c m t ru ng b ng đ p tràn, ch
đ ch y t do
Hình 2.2. S đ tính toán tiêu n
c m t ru ng b ng đ p tràn, ch
đ ch y ng p
9
Hình 2.3. S đ m c n
c trong ao h đi u hoà
10
Hình 3.1. Tr m b m Kinh Thanh II đang tri n khai xây d ng.
64
66
68
93
DANH M C CÁC B NG BI U
Tên b ng
TT
1
2
3
Trang
B ng 1.1. Nhi t đ không khí trung bình tháng và n m t i tr m
Ph Lý ( 0C )
B ng 1.2.
Lý (
%
mt
ng đ i trung bình tháng và n m t i tr m Ph
)
B ng 1.3. L
ng b c h i trung bình tháng và n m t i tr m Ph
Lý ( 0C )
4
B ng 1.4. L
5
B ng 1.5. Di n tích, dân s n m 2010 huy n Thanh Liêm
6
7
8
9
10
11
12
ng m a trung bình tháng tr m Ph Lý
19
19
19
B ng 1.6. C c u t ng s n ph m c a huy n Thanh Liêm n m
2000-2010 (%)
B ng 1.7. Hi n tr ng s d ng đ t huy n Thanh Liêm n m 2010
B ng 1.8. T ng h p các nhà máy xi m ng trong huy n đ n n m
2020
B ng 1.9. Quy ho ch các khu, c m công nghi p đ n 2020
B ng 1.10. Hi n tr ng các tr m b m huy n Thanh Liêm do nhà
n
18
c qu n lý
B ng 1.11. Tr m b m đi n do đ a ph
ng qu n lý
B ng 1.12. Tr m b m đi n do đ a ph
ng qu n lý thu c khu h u
24
24
25
29
30
42
44
áy
46
13
B ng 1.13. Hi n tr ng h th ng kênh tiêu huy n Thanh Liêm
46
14
B ng 1.14. H th ng kênh tiêu phía h u áy huy n Thanh Liêm
49
15
B ng 1.15. Di n tích úng trên đ a bàn huy n Thanh Liêm ( ha ).
50
16
B ng 2.1. T ng h p l
ng m a l n nh t th i đo n ng n tr m Ph
Lý
57
17
B ng 2.2. Mô hình m a tiêu 5 ngày l n nh t, t n su t 10%
60
18
B ng 2.3. H s dòng ch y C cho các đ i t
70
ng tiêu n
c có m t
trong các h th ng th y l i
19
B ng 2.4. Hi n tr ng s d ng đ t ti u vùng h u áy
74
20
B ng 2.5. Hi n tr ng s d ng đ t ti u vùng t
75
21
B ng 2.6. D báo c c u s d ng đ t ti u vùng h u áy
75
22
B ng 2.7. D báo c c u s d ng đ t ti u vùng t
76
23
B ng 2.8. Tính toán h s tiêu cho lúa tr
áy
áy
ng h p ch y t do qua
tràn, b o =0,4
76
24
B ng 2.9. H s tiêu s b c a lúa
76
25
B ng 2.10. H s tiêu cho hoa màu
76
26
B ng 2.11. H s tiêu cho dân c
77
27
B ng 2.12. H s tiêu cho khu công nghi p và đô th
77
28
B ng 2.13. H s tiêu cho ao h thông th
77
29
B ng 2.14. H s tiêu cho ao nuôi tr ng thu s n
77
30
B ng 2.15. H s tiêu s b ti u vùng h u áy th i đi m hi n t i
77
31
B ng 2.16. H s tiêu s b ti u vùng t
78
32
33
34
35
36
37
38
ng
áy th i đi m hi n t i
B ng 2.17. H s tiêu s b ti u vùng h u áy ph
ng án đ n
n m 2020
B ng 2.18. H s tiêu s b ti u vùng t
áy ph
ng án đ n n m
2020
B ng 2.19. D báo s d ng đ t ti u vùng h u áy v i 2% di n
tích h đi u hoà
B ng 2.20. D báo s d ng đ t ti u vùng h u áy v i 3% di n
tích h đi u hoà
B ng 2.21. D báo s d ng đ t ti u vùng h u áy v i 4% di n
tích h đi u hoà
B ng 2.22. D báo s d ng đ t ti u vùng t
áy v i 2% di n tích
h đi u hoà.
B ng 2.23. D báo s d ng đ t ti u vùng t
áy v i 3% di n tích
79
79
80
80
81
81
81
h đi u hoà
39
40
B ng 2.24. D báo s d ng đ t ti u vùng t
h đi u hoà
B ng 2.25. T ng l
ng n
c tr c a h th ng tr
ng h p có h
đi u hoà
B ng 2.26. K t qu tính toán đ
41
áy v i 4% di n tích
81
82
ng quá trình h s tiêu d ki n
đ n n m 2020 v i 2 %, 3%, 4% di n tích h đi u hoà ti u vùng
82
h u áy
B ng 2.27. K t qu tính toán đ
42
ng quá trình h s tiêu d ki n
đ n n m 2020 v i 2 %, 3%, 4% di n tích h đi u hoà ti u vùng t
82
áy
43
B ng 2.28. K t qu tính toán cân b ng n
trong h th ng tiêu b ng đ ng l c
c cho các ti u vùng
hi n t i
85
1
M
1. TÍNH C P THI T C A
U
TÀI
Huy n Thanh Liêm t nh Hà Nam có di n tích t nhiên 17.831 ha, dân s
kho ng 127.300 ng
i, trung tâm huy n cách thành ph Ph Lý kho ng 10 km v
phía nam. Sông áy chia huy n thành hai ph n: ph n phía đông n m trong h th ng
th y nông 6 tr m b m l n B c Nam Hà, ph n phía tây n m trong vùng phân ch m
l sông
áy. Ph n l n các công trình th y l i đ
huy n trong g n 50 n m qua đ u n m
sông áy ít đ
c đ u t xây d ng trên đ a bàn
khu v c phía đông còn ph n đ t phía tây
cđ ut .
Theo các tài li u thu th p đ
c, ph n l n di n tích khu v c phía đông c a
huy n n m trong l u v c tiêu c a các tr m b m Nhâm Tràng, Kinh Thanh, L i Xá,
Võ Giang. M t s di n tích ven sông S t đ
c tiêu vào sông S t (thu c l u v c tiêu
c a tr m b m V nh Tr ), n m ven sông Biên Hoà đ
(thu c l u v c tiêu c a tr m b m
c tiêu vào sông Biên Hoà
inh Xá). Ph n l n các tr m b m nói trên đ
tính toán thi t k trong đi u ki n n n kinh t ch a phát tri n cao và m i ch h
c
ng
vào m c tiêu chính là đ m b o yêu c u cho nông nghi p, ch a chú tr ng đ n yêu
c u phát tri n các khu đô th , công nghi p.
C ng nh nhi u đ a ph
v cđ t
ng khác
đ ng b ng B c b , t c đ đô th hoá khu
nông thôn và công nghi p hoá trên đ a bàn huy n Thanh Liêm đang di n
ra r t m nh. Khu v c d c theo các đ
ng qu c l 1A, qu c l 21, t nh l 485 đang
quy ho ch xây d ng hàng lo t khu công nghi p có quy mô r ng hàng tr m ha nh
các khu công nghi p Thanh Liêm 650 ha, Liêm C n – Thanh Bình 450 ha, Liêm
Phong 200 ha, Thanh Nguyên 240 ha. Các th tr n, th t đ
th m i và các th t m i đ
thôn đ
c xây d ng ngày m t nhi u.
c bê tông hoá và đô th hoá làm t ng nhanh l
h và đ t nông nghi p có kh n ng tr và đi u ti t n
c m r ng. Các khu đô
t th c vùng nông
ng dòng ch y m t.
t ao
c m a gi m liên t c. Tác
đ ng c a quá trình đô th hoá và công nghi p hoá nói trên khi n cho yêu c u tiêu
n
c trên đ a bàn huy n Thanh Liêm nói chung và trên l u v c c a các tr m b m
tiêu đã xây d ng trong huy n t ng lên nhanh chóng trong khi l u l
ng tiêu c a các
2
tr m b m này ch có h n. ây là nguyên nhân ch y u gây nên tình tr ng úng ng p
x y ra th
ng xuyên trên đ a bàn huy n Thanh Liêm trong nh ng n m g n đây. Ch
tính riêng thi t h i v nông nghi p, tr n m a l n x y ra trong tháng 9/2003 đã làm
1.800 ha lúa đang b
c vào giai đo n chu n b thu ho ch b ng p úng n ng. T
ng
t nh v y, tr n m a l n x y ra trong tháng 10/2008 c ng làm ng p úng 1.539 ha
lúa.
Tiêu n
c ch đ ng, gi i quy t tri t đ tình tr ng úng ng p trên đ a bàn t nh
Hà Nam nói chung và huy n Thanh Liêm nói riêng ph c v yêu c u phát tri n kinh
t - xã h i đ n sau n m 2020 đang là m t yêu c u r t c p bách đ i v i công tác th y
l i. Ngoài gi i pháp c i t o nâng c p các công trình tiêu đã có đ các công trình này
v n hành theo đúng công su t thi t k thì gi i pháp xây d ng b sung thêm công
trình tiêu đ u m i cho các khu v c ch a có công trình tiêu ho c còn thi u l u l
ng
yêu c u tiêu là m t gi i pháp không th thay th . B i v y đ tài lu n v n cao h c:
“Nghiên c u c s khoa h c xác đ nh quy mô h p lý c a các công trình tiêu
n
c b sung trên đ a bàn huy n Thanh Liêm t nh Hà Nam” đ
c đ xu t và
nghiên c u.
2. M C TIÊU NGHIÊN C U C A
-
TÀI
ánh giá hi n tr ng và n ng l c ph c v c a công trình th y l i đã xây
d ng trên đ a bàn huy n Thanh Liêm.
-
xu t các công trình th y l i c n đ u t xây d ng b sung trên đ a bàn
đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - xã h i đ n n m 2020 và c s khoa h c xác
đ nh quy mô h p lý c a các công trình này.
3.
IT
NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
it
NG D NG
ng nghiên c u là h th ng công trình tiêu n
c đã và s xây d ng
trên đ a bàn huy n Thanh Liêm t nh Hà Nam.
Ph m vi nghiên c u ng d ng là các c s khoa h c khi đ xu t quy mô c a
các công trình tiêu s đ
c xây d ng b sung.
3
4. CÁCH TI P C N VÀ PH
NG PHÁP NGHIÊN C U
4.1. Cách ti p c n
- Theo quan đi m h th ng;
- Theo quan đi m th c ti n và t ng h p;
- Theo quan đi m b n v ng;
- Theo s tham gia c a ng
4.2. Ph
ih
ng l i.
ng pháp nghiên c u
th c hi n m c tiêu và n i dung nghiên c u đ ra, trong lu n v n s d ng
các ph
ng pháp nghiên c u sau:
1) Ph
ng pháp k th a
Nghiên c u ti p thu và s d ng có ch n l c k t qu nghiên c u và thành t u
khoa h c công ngh c a các tác gi trong và ngoài n
c đã nghiên c u v nh ng
v n đ có liên quan đ n đ tài.
2) Ph
ng pháp đi u tra thu th p và đánh giá
i u tra thu th p tài li u, kh o sát và nghiên c u th c t , phân tích đánh giá
và t ng h p tài li u đ t đó rút ra các c s khoa h c và kh n ng ng d ng vào
th c ti n.
3) Ph
ng pháp phân tích t ng h p
Vi c nghiên c u tiêu thoát n
c có liên quan đ n nhi u y u t nh k thu t,
kinh t , xã h i..., có tác đ ng r ng rãi đ n cu c s ng c a c ng đ ng trên đ a bàn
r ng l n vì v y vi c phân tích t ng h p là c n thi t đ i v i nghiên c u này.
4) Ph
ng pháp s d ng mô hình toán th y v n, th y l c
ph c v cho tính toán th y l c tiêu, lu n v n đã tham kh o và xem xét s
d ng các mô hình toán, thu v n, thu l c c a các tác gi trong và ngoài n
5. N I DUNG NGHIÊN C U VÀ K T QU D
-
KI N
T
c.
C
ánh giá hi n tr ng công trình tiêu đã xây d ng trên đ a bàn huy n Thanh
Liêm và n ng l c tiêu c a các công trình này có xét đ n m i liên h v i các khu v c
khác thu c h th ng th y l i B c Nam Hà.
4
- Nghiên c u đ xu t các công trình th y l i c n ph i đ u t xây d ng trên
đ a bàn huy n Thanh Liêm phù h p v i quy ho ch tiêu n
c chung c a h th ng
th y l i B c Nam Hà đ n sau n m 2020 và c s khoa h c xác đ nh quy mô h p lý
c a các công trình này.
6.
A I M NGHIÊN C U
a đi m nghiên c u c a đ tài là huy n Thanh Liêm t nh Hà Nam.
5
CH
NG 1
T NG QUAN V HUY N THANH LIÊM T NH HÀ NAM
VÀ H TH NG THU L I B C NAM HÀ
C I MT
1.1. KHÁI QUÁT
NHIÊN HUY N THANH LIÊM
1.1.1. V trí đ a lý
Huy n Thanh Liêm kéo dài t
106o10’ đ kinh
20o20’đ n 20o30’ đ v B c, t 105o50’đ n
ông, là huy n đ ng b ng th p trong l u v c sông
áy, thu c
đ ng b ng B c B . Con sông
áy, thu c h th ng sông H ng, ch y c t ngang qua
đ a bàn huy n, g n nh theo h
ng B c Nam, t thành ph Ph Lý đ n ngã ba ranh
gi i c a huy n (đ ng th i là c a t nh Hà Nam) v i hai t nh Ninh Bình, Nam
Huy n Thanh Liêm có ranh gi i phía
nh.
ông giáp huy n Bình L c, góc phía
ông B c giáp huy n Duy Tiên, phía B c giáp thành ph Ph Lý, phía Tây B c
giáp huy n Kim B ng, đ u là các huy n thành c a t nh Hà Nam. Phía Tây huy n
Thanh Liêm giáp huy n L c Th y c a t nh Hòa Bình. Trên ranh gi i phía tây c a
huy n có đi m ngã ba ranh gi i c a t nh Hà Nam v i hai t nh Hòa Bình, Ninh Bình.
Phía Tây Nam huy n giáp huy n Gia Vi n c a t nh Ninh Bình. Phía
giáp huy n Ý Yên c a t nh Nam
ông Nam
nh.
Thanh Liêm có ti m n ng du l ch sinh thái t nhiên v i các di tích l ch s n i
ti ng: K m Tr ng (Thanh H i), chùa Châu (Ki n Khê), chùa Tiên (Thanh L u).
Huy n có hai tuy n qu c l 1A và 21A ch y qua. V trí đ a lý c a huy n thu n l i
cho liên doanh, liên k t trao đ i, thu hút đ u t c ng nh l u thông hàng hóa.
1.1.2.
c đi m đ a hình
Huy n Thanh Liêm n m trong khu v c ti p giáp gi a dãy núi đá vôi phía tây
và đ ng b ng B c B , có sông l n ch y qua nên đ a hình đa d ng, v a có đ i núi,
v a có đ ng b ng tr ng th p. Nhìn chung có th phân thành 2 vùng:
- Phía H u sông
áy: Là vùng bán s n đ a, ch y u là dãy núi đá vôi, s
n
núi d c, có nhi u tài nguyên nh đá vôi, sét, than có ti m n ng v s n xu t v t li u
xây d ng và du l ch.
6
Hình 1.1. B n đ hành chính huy n Thanh Liêm.
B N
- Phía T sông
HÀNH CHÍNH HUY N THANH LIÊM
T L 1/25.0000
áy: Là vùng đ ng b ng tr ng th p, đ t đai màu m thích
h p cho vi c phát tri n nông nghi p. Cao đ ru ng đ t ch y u t +1m đ n +3m, có
d ng lòng ch o, tr ng th p
gi a và cao
hai bên gây khó kh n cho vi c tiêu thoát.
7
1.1.3.
c đi m c u t o đ a ch t
Trong gi i h n ph m vi c a huy n Thanh Liêm có 5 t ng ch a n
đó có hai t ng ch a n
nhu c u c p n
c có di n phân b r ng rãi và có ch t l
c, trong
ng đ m b o cho
c sinh ho t. C th nh sau:
T ng ch a n
c l h ng Holoxen h t ng Thái Bình phân b ngay trên toàn
b di n tích đ ng b ng c a huy n, có modul tr l
l/s.km2. Môi tr
ng ch t l
ng bi n đ i r t ph c t p t nh t đ n m n, h u h t di n
tích phân b c a t ng ch a n
T ng ch a n
ng khai thác ti m n ng 2,94
c đã b nhi m b n Nit .
c l h ng Pleistoxen h t ng Hà N i phân b r ng rãi trên
di n tích đ ng b ng c a huy n và b tr m tích Holoxen ph lên trên. Hai ph n ba
di n tích phân b c a t ng ch a n
M t d i th u kính nh t n
l
ng đàn h i và l
c an
c tr l
c nhân dân đ a ph
N
N
c th
ng 150- 350 mg/l. Th u kính nh t n
c ng m l h ng Holoxen h t ng Thái Bình, đ
c này
c xem là n
c ng m
ng ch thích h p v i quy mô khai thác v a và nh , lo i
c sinh ho t nh l , phân tán.
c ng m l h ng Pleistoxen h t ng Hà N i, đ
t ng sâu. Phân b và tr l
lo i hình c p n
c xem là n
c ng m
ng khai thác thích h p v i quy mô khai thác v a và l n,
c sinh ho t t p trung. Tuy nhiên, trong khai thác c n đ c bi t chú
ý tránh làm nhi m b n và c n ki t ngu n n
1.1.4.
c hình thành t tr
ng khai thác s d ng r ng rãi.
t ng nông, phân b và tr l
hình c p n
ng khai thác ti m n ng đ
ng t nh tr ng l c có Modul b ng 4,93 l/s.km2, t ng khoáng hoá
c trong th u kính nh t n
đang đ
c này có đ kho ng hoá l n h n 1000mg/l.
c đi m th nh
c.
ng
Vùng đ i núi Thanh Liêm ch y u có các lo i đ t: đ t nâu vàng trên phù sa
c , đ t đ vàng trên đá phi n sét, đ t nâu đ và mùn đ vàng trên đá Macma Baz
và trung tính và đ t đ nâu trên đá vôi. Nhìn chung đ t có đ mùn và thành ph n
N,P th p, đ chua cao. Lo i đ t này thích h p cho vi c phát tri n các loài cây nh :
chè, l c, mía, v ng, s n, tr u, s , gai... các lo i cây nh thông, m , b ch đàn, phi
lao, tre... cây n qu và các cây d
c li u.
8
Vùng đ ng b ng có đ t phù sa không đ
phù sa Glây.
c b i, đ t phù sa đ
c b i và đ t
t đ ng b ng úng tr ng thu c lo i chua, nghèo lân v i PH t 4-5.
vùng này có th thích h p v i các lo i cây l
nghi p, m t s lo i cây n qu và d
t
ng th c, cây rau màu, cây công
c li u.
Vùng đ t bãi ven sông ch y u là đ t phù sa đ
c b i hàng n m, có đ PH t
6,5 đ n 7,0; thành ph n c gi i th t trung bình. Hàm l
ng các ch t dinh d
ng:
mùn trung bình, đ m, lân, kali t ng s th p. Là lo i đ t có đ phì t nhiên không
cao nh ng đ phì th c t r t cao và thích h p v i các lo i cây tr ng c n nh Ngô,
Mía,
u đ và các lo i rau màu khác.
1.1.5.
c đi m khí t
ng, khí h u
Là m t huy n thu c m t t nh đ ng b ng B c B nên Thanh Liêm mang khí
h u đ c tr ng là nhi t đ i gió mùa: Mùa đông l nh và khô, mùa hè nóng m, m a,
bão nhi u.
1.1.5.1. Nhi t đ
Ch đ nhi t c a huy n t
ng đ i đ ng nh t, nh êt đ trung bình nhi u n m
là 22,8- 24,3 oC. Nhi t đ trung bình tháng cao nh t là 30oC (tháng VI) và nhi t đ
trung bình tháng th p nh t là 14oC (tháng I). Nhi t đ th p nh t tuy t đ i quan tr c
đ
c vào tháng I n m 1996 là 6oC. Nhi t đ cao nh t tuy t đ i là 39oC (n m
1987,1993,1995).
B ng 1.1. Nhi t đ không khí trung bình tháng và n m t i tr m Ph Lý ( 0C )
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
16,1 16,9 19,9 23,5 27,1 28,6 29,1 28,3 27,0 24,5 21,2 17,8
1.1.5.2.
84%. S bi n đ i v đ
m
t nh t, đ
23,3
m không khí
m không khí t
k
TBN m
ng đ i trung bình n m c a huy n dao đ ng trong kho ng
m gi a các tháng không nhi u. Ba tháng mùa xuân là th i
m trung bình tháng đ t kho ng 87 đ n 89% ho c cao h n. Các
tháng cu i mùa thu và đ u mùa đông là th i k khô hanh nh t, đ
tháng có th xu ng t i d
i 80%.
m trung bình
m ngày coa nh t có th đ t t i 98% và th p
9
nh t có th xu ng d
i 64%.
B ng 1.2.
mt
ng đ i trung bình tháng và n m t i tr m Ph Lý (
%
)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
TBN m
84
86
89
89
84
82
84
85
86
84
82
82
84
1.1.5.3. B c h i
Theo s li u th ng kê nhi u n m, l
ng b c h i bình quân n m
Thanh
Liêm kho ng 846mm. Các tháng đ u mùa m a ( t tháng 5 đ n tháng 7 ) l i là các
tháng có l
ng b c h i l n nh t trong n m. Các tháng cu i đông và mùa xuân (
tháng 1 đ n tháng 4 ) có l
ng b c h i nh nh t – là nh ng tháng có nhi u m a
phùn và đ
ng đ i cao.
m không khí t
ng b c h i trung bình tháng và n m t i tr m Ph Lý ( 0C )
B ng 1.3. L
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
TBN m
12
59,1 44,0 43,2 52,8 84,3 90,3 102,0 74,2 68,5 78,3 76,2 72,9
845,6
1.1.5.4. M a
L
ng m a trung bình n m kho ng 1.756 mm. L
ng m a trong 6 tháng
mùa khô ( t tháng 11 đ n tháng 4 n m sau ) ch có 272,2 mm, chi m 15,5 % l
ng
m a n m. S ngày m a trung bình hàng n m kho ng 130 đ n 140 ngày. Tháng 8 và
tháng 9 có nhi u m a bão nh t, l
B ng 1.4. L
1
2
3
4
5
ng m a trung bình trên d
i 300 mm.
ng m a trung bình tháng tr m Ph Lý.
6
7
8
9
10
11
21,9 24,5 45,9 82,5 174,6 237,9 228,0 295,8 312,1 235,3 67,4
L
ng m a l n nh t n m ng v i các th i đo n th
8, 9. Các tr n m a th i đo n ng n th
12
N m
30,0 1755,9
ng r i vào các tháng 7,
ng n m trong các tr n m a dài h n. S li u
t ng k t v m a gây úng trong 20 n m g n đây cho th y l
ng m a l n gây úng có
kh n ng xu t hi n vào b t c th i gian nào c a n m. Th m chí tháng 10, 11 c ng
có th xu t hi n m a l n gây úng, tuy m c đ nguy hi m đ i v i cây tr ng có th
10
khác nhau.
M i mùa m a th
ng có vài tr n m a l n gây úng v i t ng l
ng t 100
mm tr lên, t p trung liên t c trong vòng 3-5 ngày. Theo các s li u đã đ
k t v m a úng thì s tr n m a có t ng l
m a gây úng, s tr n m a có l
c t ng
ng t 100-200 mm chi m t i 74% s tr n
ng m a t 200 mm tr lên trong 3-5 ngày chi m
kho ng 26% t ng s tr n m a gây úng.
1.1.5.5. Gió, bão
H
ng gió th nh hành trong mùa hè
vùng đ ng b ng B c b nói chung và
huy n Thanh Liêm nói riêng là gió nam và đông nam còn mùa đông th
ng có gió
b c và đông b c. T c đ gió trung bình kho ng 2-3 m/s. Các tháng t tháng 7 đ n
tháng 9 có nhi u bão nh t. Các c n bão đ b vào đ t li n th
trong vài ba ngày, gây nh h
ng gây ra m a l n
ng l n đ n s n xu t và đ i s ng nhân dân. T c đ
gió l n nh t trong bão có th lên đ n trên 40m/s.
1.1.5.6. Mây
L
có l
l
ng mây trung bình n m chi m kho ng 75 % b u tr i. Tháng 3 u ám nh t
ng mây c c đ i, chi m trên 90 % b u tr i. Tháng 10 tr i quang đãng nh t,
ng mây trung bình ch chi m kho ng d
i 60 % b u tr i.
1.1.5.7. N ng
S gi n ng trung bình n m kho ng 1.700 gi . Các tháng mùa hè t tháng 5
đ n tháng 10 có nhi u n ng nh t, trên d
i 200 gi m i tháng. Các tháng 2, 3 trùng
kh p v i nh ng tháng u ám là tháng r t ít n ng, ch đ t kho ng 30 đ n 40 gi m i
tháng.
1.1.5.8. Các hi n t
ng th i ti t khác
N m và m a phùn là hi n t
mùa đông
ng th i ti t khá đ c đáo x y ra vào n a cu i
đ ng b ng b c B và huy n Thanh Liêm. Trung bình m i n m có
kho ng 10 đ n 20 ngày có s
ng mù. Hi n t
ng này x y ra ch y u vào các tháng
đ u mùa đông, nhi u nh t vào tháng 11, 12.
Hàng n m có t 30 đ n 40 ngày m a phùn, t p trung nhi u nh t vào các
11
tháng 2, 3 sau đó là các tháng cu i đông và đ u mùa xuân. M a phùn tuy ch cho
ng n
l
c không đáng k nh ng l i có tác d ng r t quan tr ng cho s n xu t nông
nghi p vì nó duy trì đ
c tình tr ng m
t th
ng xuyên, gi m b t nguy c h n
hán.
Vào n a đ u mùa h th nh tho ng có xu t hi n các đ t gió tây khô nóng.
Trung bình m i n m có kho ng d
có th xu ng d
nh h
i 60 – 70 %, đ
i 10 ngày khô nóng. Lúc này đ
m th p nh t có th xu ng d
m trung bình
i 30 – 40 % và làm
ng nhi u đ n s n xu t nông nghi p.
1.1.6. Sông ngòi và đ c đi m th y v n
1.1.6.1. Sông áy
Sông áy nguyên là phân l u t nhiên c a sông H ng, b t ngu n t bãi Yên
Trung huy n
an Ph
ng, có di n tích l u v c 5.800 km2, phía b trái là vùng
đ ng b ng có di n tích 2.020 km2. Di n tích l u v c phía b ph i là 3.780 km2
g m các dãy núi di p th ch, đá vôi có cao đ trung bình 500 đ n 1.500 m và nh ng
cánh đ ng nh n m ven sông. Sông
áy dài kho ng 245 km ch y theo h
ng tây
b c – đông nam. o n sông ch y d c theo đ a ph n huy n Thanh Liê dài kho ng 25
km. Theo các tài li u c , tr
c khi có đ p
phân sang sông
ng l l n nh t đ
áy. L u l
áy là tr n l tháng 8-1932 tính đ
c
c chuy n t sông H ng sang sông
c 2.850 m3/s t
N i là 11,90 m. K t n m 1937 khi đ p
l p l i, đ p
c l sông H ng m t ph n đ
áy n
ng ng v i m c n
c t i Hà
áy xây d ng xong cho đ n lúc hoà bình
áy m i ch v n hành 3 l n vào các n m 1940, 1945 và 1947. N u đ p
áy không làm vi c thì m c n
c và l u l
ng trong sông
áy đo n t Tân Lang
tr lên h u nh ph thu c hoàn toàn vào l
ng m a và n
c tiêu trong l u v c.
o n t Tân Lang đ n Ninh Bình ch đ thu
h
l c sông
áy còn ch u thêm nh
ng c a thu tri u và ch đ thu l c sông H ng qua sông ào Nam
Sông ào Nam
sông H ng
nh đ
c đào vào cu i đ i Tr n là m t phân l u nh n n
Phù Long và ch y vào sông
nh chuy n sang sông
nh.
áy
áy trên 20 t m3 n
áy ch ng 250 - 300 m3/s là ngu n n
c
c B . Hàng n m sông ào Nam
c. Mùa c n sông
ào c p cho sông
c ng t ch y u cho h l u sông
áy. Mùa
12
l nó c ng chuy n sang sông
áy m t l
tr n l n m 1971 chuy n sang sông
ng n
c khá l n. L u l
áy qua sông
ào Nam
ng l n nh t c a
nh kho ng 6.700
m3/s.
i và c ng là n i nh n n
c
tiêu chính c a huy n Thanh Liêm. Nh ng n m g n đây, nhi u d án đ u t đã đ
c
Sông
áy là con sông chính cung c p n
th c hi n đ đ t các m c tiêu làm s ng l i sông
áy, Nhà n
ct
áy c i t o nâng c p thoát l sông
c đã đ u t xây d ng 1 s c ng l y n
c Sông H ng vào sông
(Vân C c, B n M m, T c Giang) và n o vét m r ng lòng d n sông
phân l ≥ 3000 m3/s, th
ng xuyên l y n
c sông H ng vào sông
áy
áy đ m b o
áy ≤ 1000 m3/s
mùa l hàng n m; xây d ng c s h t ng k thu t vùng phân l H u áy v.v…
Trong h th ng sông H ng - sông Thái Bình, sông áy là con sông t
ng đ i
l n, có ch đ dòng ch y không n đ nh, chênh l ch Q ∼ H gi a 2 mùa l ki t r t
l n.
Trong mùa ki t khi c n t
th
i v chiêm xuân m c n
ng th p h n cao trình m t ru ng t 0,5 ÷ 0,70m. Ng
tiêu úng v mùa m c n
c sông
c sông
áy (H75%)
c l i v mùa l khi c n
áy l i dâng lên r t cao, nhi u khi cao h n cao đ
ru ng đ t trong n i đ ng t 2 ÷ 3 m gây b t l i cho vi c tiêu úng.
So v i sông H ng, l u l
vi c tiêu n
c c a khu v c phía tây t nh vào sông
tr m b m tiêu đ ng l c ra sông
k tiêu th
ng và m c n
c sông
áy còn th p h n nhi u,
áy qua các công trình đ u m i
áy có nhi u thu n l i vì m c n
c sông
áy th i
ng th p h n sông H ng t i 3 mét.
V mùa ki t m c n
các tr m b m t
c th
ng xu ng r t th p làm cho vi c ho t đ ng c a
i g p nhi u khó kh n.
1.1.6.2. Sông n i đ ng
Ngoài sông
áy là sông l n chính ch y qua đ a bàn huy n thì trong vùng
còn có 3 con sông n i đ ng t
nh h
ng đ i l n là các kênh tiêu chính và kênh tiêu c p I
ng tr c ti p đ n vi c tiêu n
sông Biên Hoà và sông Kinh Thu .
c c a vùng hi n nay đó là: sông Châu Giang,
