Nghiên cứu xu thế biến đổi lòng dẫn sông Hồng giai đoạn 2020 - 2050 và đề xuất các giải pháp ổn định lòng dẫn

L IC M

N

Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i t p th b môn Công ngh và
Qu n lý Xây d ng, Phòng đào t o
Hà N i, th y giáo h

i h c và sau đ i h c, Tr

ng

i h c Thu l i

ng d n PGS.TS. Lê V n Hùng, PGS.TS. Lê

ình Chung, các

th y cô giáo, các nhà khoa h c, đ ng nghi p và b n bè đã t o đi u ki n thu n l i,
t n tình h

ng d n, gi ng d y, giúp đ , cung c p tài li u, đ ng viên tác gi trong

quá trình h c t p nghiên c u, hoàn thành lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n lãnh đ o và t p th Chi c c qu n lý đê đi u
thành ph Hà N i; C c qu n lý đ

ng th y n i đ a Hà N i đã t o đi u ki n, cung

c p các tài li u, thông tin khoa h c có giá tr thi t th c cho lu n v n.
Cu i cùng và trên h t tác gi xin c m n cha, m và nh ng ng

i thân trong

gia đình đã đ ng viên, giúp đ tác gi trong cu c s ng, h c t p và công tác.
Vi c nghiên c u đ

c ti n hành trong đi u ki n tài li u, ph

ng ti n, th i

gian và ki n th c c a tác gi còn h n ch . Các v n đ đ t ra và gi i quy t trong
khuôn kh m t lu n v n th c s k thu t do đó còn nhi u v n đ c n đ
nghiên c u. Tác gi r t mong nh n đ

c ti p t c

c nhi u ý ki n đóng giúp đ quí báu c a các

nhà khoa h c đ tác gi ti p t c hoàn thi n, nâng cao ki n th c trong công tác và
nghiên c u.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày tháng n m 2014.
Tác gi

CHU ÌNH S N


B N CAM K T
H và tên h c viên: Chu ình S n
L p cao h c: CH20C11

Chuyên ngành: Xây d ng công trình th y
Tên đ tài lu n v n: “Nghiên c u xu th bi n đ i lòng d n sông H ng giai
đo n 2020 - 2050 và đ xu t các gi i pháp n đ nh lòng d n”
Tôi xin cam đoan đ tài lu n v n c a tôi là do tôi làm. Nh ng k t qu nghiên
c u, tính toán là trung th c. Trong quá trình làm tôi có tham kh o các tài li u liên
quan nh m kh ng đ nh thêm s tin c y và c p thi t c a đ tài. Các tài li u trích d n
rõ ngu n g c và các tài li u tham kh o đ

c th ng kê chi ti t. Tôi không sao chép

t b t k ngu n thông tin nào, n u vi ph m tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m./.
Hà N i, ngày
B
0

tháng

n m 2014

H c viên
B
1

Chu ình S n
B
2


M CL C
M

U ....................................................................................................................1

1. Tính c p thi t c a đ tài ......................................................................................1
2. M c đích đ tài ....................................................................................................3
3. Cách ti p c n và ph
4. K t qu đ t đ
CH

ng pháp nghiên c u..........................................................3

c..................................................................................................4

NG 1. T NG QUAN VÀ

ÁNH GIÁ HI N TR NG LÒNG D N

SÔNG H NG ............................................................................................................5
1.1. Khái quát v l u v c sông H ng ......................................................................5
1.2. Th c tr ng di n bi n lòng d n sông H ng nh ng n m g n đây (2001-2012)10
1.3. Th c tr ng v phù sa và khai thác cát

h du sông H ng (t sau h Hòa

Bình) ......................................................................................................................13
K t lu n Ch
CH

NG 2.

ng 1 ................................................................................................23
NG D NG K T QU

TÍNH TOÁN TH Y L C B NG MÔ

HÌNH MIKE 11 MÔ PH NG DI N BI N LÒNG D N SÔNG H NG
BÁO XU TH BI N

D

I LÒNG D N ................................................................24

2.1. Khái quát v mô hình MIKE11 ......................................................................24
2.2.

xu t các k ch b n tính toán và xây d ng mô hình tính toán di n bi n xói

l , b i l ng .............................................................................................................29
2.3. K t qu tính toán mô ph ng di n bi n lòng d n sông H ng theo các k ch b n .... 65
2.4. K t lu n ch
CH

NG 3.

ng 2 ..........................................................................................69
XU T CÁC GI I PHÁP V

3.1. Các gi i pháp v qu n lý khai thác cát
3.2. Các gi i pháp t ng h p v
K t lu n Ch

N

NH SÔNG H NG ......70

h du sông H ng ............................70

n đ nh lòng d n sông H ng ...............................75

ng 3 ................................................................................................77

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................79
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................81


DANH M C B NG
B ng 1.1. L u l
th i k tr

ng bùn cát l l ng và sai s quân ph

ng t

ng đ i t i các tr m

c khi có h Hòa Bình..............................................................................13

B ng 1.2. L u l

ng bùn cát l l ng và sai s quân ph

ng t

ng đ i t i các tr m

th i k sau khi có h Hòa Bình .................................................................................13
B ng 1.3. T l đóng góp dòng ch y bùn cát l l ng hàng n m c a 3 nhánh
Thao, Lô vào sông H ng th i k tr
B ng 1.4. T ng l u l

à,

c và sau khi có h Hòa Bình .........................14

ng bùn cát l l ng trong các mùa dòng ch y th i k tr

c

khi có h Hòa Bình ...................................................................................................15
B ng 1.5. T ng l u l

ng bùn cát l l ng trong các mùa dòng ch y th i k sau khi

có h Hòa Bình..........................................................................................................16
B ng 1.6. L u l

ng bùn cát l l ng bình quân các mùa dòng ch y th i k tr

c

khi có h Hòa Bình ...................................................................................................16
B ng 1.7. L u l

ng bùn cát l l ng bình quân các mùa dòng ch y th i k sau khi có

h Hòa Bình ..................................................................................................................... 16
B ng 1.8. So sánh l u l
gi a hai th i k tr

ng bùn cát l l ng bình quân trong các mùa dòng ch y

c và sau khi có h Hòa Bình ....................................................17

B ng 1.9. T l đóng góp dòng ch y bùn cát l l ng t ng mùa c a ba nhánh

à,

Thao, Lô vào sông H ng th i k tr

c và sau khi có h Hòa Bình (%) ..................18

B ng 1.10. Các đ c tr ng c a l u l

ng bùn cát l l ng bình quân tháng l n nh t và

nh nh t th i k tr

c khi cò h Hòa Bình..............................................................20

B ng 1.11. Các đ c tr ng c a l u l

ng bùn cát l l ng bình quân tháng l n nh t và

nh nh t th i k sau khi cò h Hòa Bình ................................................................21
B ng 1.12. Các đ c tr ng c a L u l
và nh nh t th i k tr

ng bùn cát l l ng bình quân 3 tháng l n nh t

c khi có h Hòa Bình ..........................................................21

B ng 1.13. Các đ c tr ng c a l u l

ng bùn cát l l ng bình quân 3 tháng l n nh t

và nh nh t th i k sau khi có h Hòa Bình ............................................................21
B ng 2.1. Các thông s thi t k các h ch a th
B ng 2.2.

ng ngu n .....................................30

a hình lòng d n sông H ng- Thái Bình.................................................33


B ng 2.3. Các tr m th y v n dùng đ hi u ch nh và ki m đ nh thông s mô hình
Mike 11 .....................................................................................................................35
B ng 2.4. Thông s Th y l c c a h th ng sông H ng – sông Thái Bình ...............38
B ng 2.5. Các tr m th y v n dùng đ hi u ch nh và ki m đ nh thông s mô hình
Mike 11 .....................................................................................................................41
B ng 2.6. K t qu hi u ch nh thông s mô hình th y l c v i tr n l 1996 ..............47

B ng 2.7. K t qu ki m đ nh thông s mô hình th y l c v i tr n l 2002 ...............52
B ng 2.8. K t qu tính toán h s t
B ng 2.9. K t qu tính h s t

ng quan trong tr

ng quan trong tr

ng h p hi u ch nh ............55

ng h p ki m đ nh ....................57

B ng 2.10. V trí các đi m khai thác cát trên đ a bàn Thành ph Hà N i ................60
B ng 2.11.L

ng khai thác cát

c tính c a các t nh d c sông H ng......................64


DANH M C HÌNH V
Hình 1. S t l b h u H ng đo n S n Tây .................................................................1
Hình 2. Hàm l

ng phù sa t i tr m S n Tây ..............................................................2

Hình 1.1. H Hòa Bình x l .......................................................................................7
Hình 1.2. L sông H ng t i khu v c ngã ba Lô - H ng..............................................7
Hình 1.3. Sông H ng mùa n

c l ..............................................................................9

Hình 1.4. Ví trí 165 m t c t đ

c đo v hàng n m ...................................................10

Hình 1.5. Mô hình phân ph i l u l
tr

ng bùn cát l l ng trong n m c a hai th i k :

c và sau khi có h Hòa Bình ...............................................................................20

Hình 2.1. Ch đ dòng ch y c a đo n sông đ n đ

c mô t b ng h ph

ng trình vi

phân đ o hàm riêng Saint – Vernant .........................................................................26
Hình 2.2. S đ h th ng sông H ng-Thái Bình tính toán th y l c .........................30
Hình 2.3. S đ h th ng h ch a trên l u v c sông H ng ......................................32
Hình 2.4. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Trung Hà ...................42

Hình 2.5. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m S n Tây .....................42

Hình 2.6. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Hà N i .......................43

Hình 2.7. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m H ng Yên ..................43

Hình 2.8. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Ph Lý .......................44

Hình 2.9. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Gián Kh u .................44

Hình 2.10. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Quy t chi n .............45

Hình 2.11. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Th

Hình 2.12. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m B n h ......................46

Hình 2.13. Quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Tri u D

Hình 2.14.
tháng

ng quá trình m c n

ng cát...............45
ng ............46

c tính toán và th c đo t i tr m Trung Hà– L

8- 2002 ............................................................................................................ 48

Hình 2.15.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m S n Tây– L

tháng 8- 2002..........................................................................................................49
Hình 2.16.
tháng

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Hà N i– L

8- 2002........................................................................................................49

Hình 2.17.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m H ng Yên– L

tháng 8- 2002.............................................................................................................50


Hình 2.18.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Gián Kh u– L

tháng 8- 2002.............................................................................................................50
Hình 2.19.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Quy t Chi n–

L tháng 8- 2002 .......................................................................................................51
Hình 2.20.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Th

ng Cát–

L tháng 8- 2002 .......................................................................................................51
Hình 2.21.

ng quá trình m c n

c tính toán và th c đo t i tr m Tri u D

ng –

L tháng 8- 2002 .......................................................................................................52
Hình 2.22. K t qu hi u ch nh l u l

ng bùn cát t i tr m S n Tây cho tr n l n m

1996 ...........................................................................................................................53
Hình 2.23. K t qu hi u ch nh l u l

ng bùn cát t i tr m Hà N i cho tr n l n m

1996 ...........................................................................................................................54
Hình 2.24. K t qu hi u ch nh l u l

ng bùn cát t i tr m Th ng Cát cho tr n l n m

1996 ....................................................................................................................................... 54
Hình 2.25. K t qu ki m đ nh l u l

ng bùn cát t i tr m Hà N i cho tr n l n m

2002 ...........................................................................................................................55
Hình 2.26. K t qu ki m đ nh l u l

ng bùn cát t i tr m S n Tây cho tr n l n m

2002 ...........................................................................................................................56
Hình 2.27. K t qu ki m đ nh l u l

ng bùn cát t i tr m Th

ng Cát cho tr n l n m

2002 .................................................................................................................................. 56
Hình 2.28. B n đ v trí khai thác cát khu v c d c sông H ng ................................59
Hình 2.29. Quá trình di n bi n lòng d n sông à.....................................................67
Hình 2.30. Quá trình di n bi n lòng d n đo n sông t Ngã ba Thao – à đ n c a u ng.....67
Hình 2.31. Quá trình di n bi n lòng d n đo n sông t sau Ngã ba sông

u ng đ n

Ngã ba Sông Lu c .....................................................................................................67
Hình 2.32. Quá trình di n bi n lòng d n đo n sông t Ngã ba sông Lu c đ n c a
bi n ............................................................................................................................68


1
M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Di n bi n lòng d n luôn g n li n v i quá trình v n đ ng c a dòng sông. M i
quan h gi a dòng ch y và lòng d n liên quan m t thi t đ n cân b ng bùn cát c ng
nh quá trình khai thác, ch nh tr sông c a con ng
khai thác ngu n n

i. Nh ng n m g n đây, vi c

c và bãi sông ngày càng m nh mà đi n hình là xây d ng h

ch a th y l i th y đi n và khai thác cát. M t cân b ng bùn cát có tác đ ng sâu s c
và lâu dài đ n tài nguyên n

c và môi tr

ng l u v c sông, bao g m c tác đ ng

tích c c và tác đ ng tiêu c c. Cùng v i nó là hi n t
sông di n ra m nh m

nh h

ng xói b i lòng sông, s t l b

ng tr c ti p đ n đ i s ng, kinh t và xã h i c ng nh

an toàn đê đi u.

Hình 1. S t l b h u H ng đo n S n Tây
L

ng phù sa l l ng c a sông H ng l n nh t trong các sông

Vi t Nam, x p

vào lo i các sông nhi u phù sa c a th gi i. Trung bình nhi u n m chuy n qua tr m
S n Tây trên sông H ng th i đo n 1985 – 1990 đ t t 114 – 115.106 t n/n m, v i
t ng l
l

ng n

ng n

c 118.109 m3/n m. So v i sông Mê Kông khi vào Vi t Nam v i t ng

c đ t g n 500.109m3/n m nh ng ch có t ng l

ng phù sa 95.106 t n/n m

(Di n tích l u v c Mê Kông 795.000km2, sông H ng 143.600km2 tính đ n S n
Tây). Hàm l

ng phù sa sông H ng l n g p 5 l n sông Mê Kông.


2
đ cn

c sông bi n đ i m nh theo các mùa dòng ch y: r t l n trong mùa l

và r t nh trong mùa ki t.

đ c bình quân mùa l th

ng l n h n t 1,7 đ n 2 l n

đ đ c bình quân n m. So v i đ đ c bình quân mùa ki t, đ đ c bình quân mùa l
l n g p t 4 d n chín l n đ i v i th i k tr

c khi có h Hòa Bình và t 3 đ n 5 l n

đ i v i k sau khi có H Hòa Bình.
Do tác d ng c a h Hòa Bình, m c đ phân hóa đ đ c n
l và ki t b t sâu sâu s c h n, đ c bi t là trên sông
th i k tr

c sông gi a hai mùa

à. T s gi m t 9 l n trong

c khi có h Hòa Bình xu ng còn kho ng 3 l n

th i k sau khi có h

Hòa Bình.
T khi h Hòa Bình b t đ u ho t đ ng, đ đ c n
các tr m

c sông bình quân các mùa t i

h l u đ u gi m đi rõ r t, đ c bi t là trên sông

à.

đ c bình quân

mùa l t i Hòa Bình gi m 7,49 l n; t i S n Tây gi m 1,81 l n; t i Hà N i gi m 1,37
l n và t i Th

ng Cát gi m 1.07 l n.

đ c bình quân mùa ki t t i Hòa Bình gi m

2,39 l n; t i S n Tây gi m 1,47 l n; t i Hà N i gi m 1,14 l n và t i Th

ng Cát

gi m 1,04 l n.
Qs14000
(kg/s)
12000

10000
8000
6000
4000

2000

Tháng

0
I

II

III

IV

V

Thêi kú tr­íc khi cã hå Hßa B×nh

Hình 2. Hàm l
B
3

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Thêi kú sau khi cã hå Hßa B×nh

ng phù sa t i tr m S n Tây

Ngoài ra, trong nh ng n m g n đây, cùng v i s bi n đ i khí h u toàn c u, dòng
ch y c a các sông c ng có s bi n đ ng b t th

ng không theo quy lu t, n n khai

thác cát tràn lan không theo quy ho ch càng góp ph n làm m t cân b ng bùn cát
trong sông.


3
Vì v y, vi c nghiên c u xu th bi n đ i lòng d n sông H ng giai đo n 2020 –
2050 là h t s c quan tr ng và c n thi t.
2. M c đích đ tài
ánh giá đ

−

c di n bi n lòng d n sông H ng t n m 2001 đ n nay;

− D báo di n bi n lòng d n sông H ng đ n n m 2050 theo các k ch b n khai
thác tài nguyên và đ xu t gi i pháp n đ nh lòng d n.
3. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

3.1. Cách ti p c n
it

ng nghiên c u c a đ tài là sông H ng trên đ a bàn Hà N i.

vùng đ c bi t quan tr ng là trung tâm chính tr , v n hóa c a c n

c.

ây là
it

ng

nghiên c u liên quan đ n nhi u l nh v c: Giao thông, xây d ng c s h t ng, th y
l i (ngu n n

c, công trình th y l i), môi tr

ng, ph

ng h

ng phát tri n kinh t

xã h i khu v c,vv…. V i n i dung đ tài lu n v n, tác gi ch t p trung nghiên c u
các y u t chính là ngu n phù sa và khai thác cát t đi m sau h Hòa Bình v h du.
3.1.1. Ti p c n t t ng th đ n chi ti t (ti p c n h th ng)

Ti p c n các k t qu v quy ho ch; các nghiên c u v di n bi n l

ng phù sa

trên sông H ng; Chi ti t di n bi n th c đo nh ng n m g n đây trên các m t c t sông
H ng.
3.1.2. Ti p c n toàn di n, đa ngành đa l nh v c
Xem xét đ y đ các y u t phát tri n khi nghiên c u đ tài bao g m các l nh
v c kinh t xã h i, môi tr

ng sinh thái …; các gi i pháp đ

c xem xét toàn di n t

gi i pháp công trình đ n các gi i pháp phi công trình.
3.1.3. Ti p c n k th a
tài s d ng các k t qu nghiên c u có liên quan g n đây v sông H ng trên
đ a bàn t nh Hà N i c a các c quan nh Tr

ng

i h c Th y l i, Vi n Khoa h c

th y l i Vi t Nam, Vi n Quy ho ch và Thi t k nông nghi p, Vi n Quy ho ch th y l i.
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u

- Thu th p các tài li u liên quan: các tài li u v hi n tr ng công trình ch nh tr ,
hi n tr ng khai thác cát, hi n tr ng xói l b sông;

4
- Ph

ng pháp phân tích th ng kê: th ng kê phân tích các k t qu đo l

ng

phù sa, đ đ c trong lòng d n sông H ng;
- S d ng k t qu mô hình toán đ phân tích d báo theo các k ch b n khai
thác dòng ch y sông H ng.
4. K t qu đ t đ
−

ánh giá đ

− D báo đ

c
c hi n tr ng di n bi n lòng d n sông H ng nh ng n m g n đây;

c di n bi n sông H ng đ n n m 2050 theo m t s k ch b n khai

thác tài nguyên;
−

xu t gi i pháp n đ nh lòng d n.

5

Ch

ng 1.

T ng quan và đánh giá hi n tr ng lòng d n sông H ng

1.1. Khái quát v l u v c sông H ng
H du đ p Th y đi n Hòa Bình g m b n t nh Hòa Bình, V nh Phúc, Phú Th và
Hà N i là n i kh i ngu n c a đ ng b ng châu th sông H ng, n i t p trung dân c
đông đúc và lâu đ i, là trung tâm v n hóa, chính tr c a c n

c. Do nh h

ng c a

th y đi n Hòa Bình nên đi u ki n th y v n trên các sông à, sông Thao, sông Lô và
sông H ng

h du b

nh h

ng l n, gây ra nhi u hi n t

ng xói l b sông

nghiêm tr ng.
Sông à: o n qua Hà N i có chi u dài kho ng 35 km t xã Khánh Th

ng đ n

ngã 3 Trung Hà thu c huy n Ba Vì. L u v c đ n Vi t Trì là 52.900 km2, ch y qua
Phú Th t Tình Nhu (H.Thanh S n) đ n H ng

à (H.Tam Nông) dài 41,5 km,

di n tích l u v c trong t nh 367,4km2; các ngòi chính g m Ngòi L t, Ngòi Cái, su i
R ng.
Sông H ng: Là con sông l n nh t ch y qua TP Hà N i v i chi u dài kho ng
118km có l u l

ng bình quân hàng n m 2.640 m3/s v i t ng l

ng n

c kho ng

83,5 tri u m3. Sông H ng ch y vào đ a ph n V nh Phúc t Ngã Ba H c v i chi u
dài là 41 km.
Sông Thao: L u v c đ n Vi t Trì 51.800 km2, ch y qua Phú Th t H u B ng
(H.H Hoà) đ n B n Gót (TP.Vi t Trì) là 109,5 km. Các sông su i nh g m Ngòi
V n, Ngòi M , Ngòi Lao, Ngòi Giành, Ngòi Me, Ngòi C , sông B a và Ngòi M n
L n.
Sông Lô: L u v c đ n Vi t Trì kho ng 39.040 km2, chi u dài 464km; Chi u dài
ch y qua đ a ph n Phú Th t Chi ám (H. oan Hùng) đ n B n Gót (TP.Vi t Trì)
là 73,5 km. Di n tích l u v c trong t nh 502,8km2, các sông nh g m sông Ch y,
Ngòi R

m, Ngòi D u, Ngòi Tiên Du và Ngòi Tranh. Sông Lô ch y vào giang ph n

V nh Phúc t xã Quang Yên (Sông Lô) qua xã Vi t Xuân (V nh T
B ch H c thì đ vào sông H ng, có chi u dài 34km.

ng) đ n ngã ba


6
Trên m i đo n sông do ch y qua nh ng vùng đ a hình, đi ch t khác nhau nên
lòng d n c ng có nh ng đ c đi m khác nhau. H n n a, trên m i đo n sông còn có
s thay đ i v ch đ th y l c do s h p l u c a các nhánh sông nên tình hình lòng
d n c a các đo n sông này c ng khác nhau. D a vào tài li u kh o sát và thu nh p
đ

c có th đ a ra nh ng đánh giá chung v đ c đi m lòng d n m i đo n sông nh

sau:
B c B mùa l t tháng 6 đ n tháng 10, c ng có n m b t đ u s m h n ho c

•

mu n h n 15-20 ngày;

phía

ông B c có th x y ra l l n vào tháng 11,

Tây B c mùa l có th s m h n.
• T l l

ng dòng ch y mùa l chi m t 65-80% t ng l

ng dòng ch y n m.

Tuy nhiên có nh ng n m do t h p nhi u nhân t , t ng l

ng dòng ch y l có

th đ t trên 80% l

ng dòng ch y c n m.

• Tùy theo đi u ki n hình thái th i ti t gây ra m a khác nhau mà s l n xu t hi n
l hàng n m có bi n đ ng đáng k , ít nh t là m t tr n và nhi u nh t là 10 tr n.
Th i gian duy trì tr n l c a t ng lo i sông có khác nhau, tùy thu c vào di n
tích l u v c, vào hình thái th i ti t gây l .
Lô…th

sông l n nh sông Thao,

ng t 7-15 ngày. Trên các sông v a và nh l th

à,

ng t p trung lên

nhanh, xu ng nhanh nên ch kéo dài kho ng t 2-5 ngày.
• Th i gian t p trung l khá nhanh, t khi m a đ n khi l v ch trong vòng 2 đ n
3 ngày, riêng đ i v i sông mi n núi có n i không quá 24h, c

đ t t 5-7m/ngày

th

ng l u sông

à, sông Lô;

ng su t l l n

trung l u 2-3m/ngày và

h l u là 0,5-1,5m/ngày.
• Biên đ m c n

c

đ i đ t t i 13,22m

các sông nh đ t t 3-4m, sông l n t i 10m. Biên đ tuy t
Lào Cai (sông Thao); 31,1m

Hà Giang (sông Lô) và 13,1m
• T

ng quan v l u l

Lai Châu (sông à); 20,4m

Hà N i (sông H ng).

ng đ nh l hàng n m c a sông H ng ( S n Tây) v i các

sông à (Hòa Bình) h s R=0,84; sông Lô (Tuyên Quang) h s R=0,83; sông
Lô (Yên Bái) v i h s R=0,665.


7

Hình 1.1.

Hình 1.2.

H Hòa Bình x l

L sông H ng t i khu v c ngã ba Lô - H ng

L trên l u v c sông H ng là s n ph m c a m a rào nhi t đ i, đ ng th i l i ch u
tác đ ng c a đ a hình l u v c.
M a l trên sông H ng do nhi u lo i hình th i ti t gây nên, m i lo i hình th i
ti t nh h

ng khác nhau t i t ng vùng, m a l l i ph thu c vào s t h p và quá

trình di n bi n các lo i hình th i ti t theo không gian và th i gian, vì v y tính đ ng
nh t c a m a l trên l u v c không cao, ngh a là ít khi trên toàn l u v c x y ra m a
l n và ch a t ng x y ra tr

ng h p l l n nh t c a t t c các sông đ ng th i xu t

hi n. L tháng 8/1971, v i chu k l p l i kho ng 200 n m c ng m i ch là l l n
nh t trên sông Lô, g p l l n nh t trên sông Thao và l v a trên sông à.


8
Mô đun dòng ch y trên l u v c sông H ng khá l n. Ph thu c vào c
đ ng c a gió mùa Tây Nam và áp th p nhi t đ i B c
h

ng c a d i h i t và cao áp Thái Bình D

ch t phân k rõ r t:

n

D

ng đ ho t

ng c ng nh

nh

ng, l trên l u v c sông H ng có tính

i v i l u v c sông H ng, l l n nh t th

ng x y ra vào tháng

8, l tháng 7 và tháng 9 ch x y ra quy mô nh h n.

L th

ng có nhi u ng n, nhi u đ nh k ti p nhau.

nh ng l u v c nh t ng

con l có th tách bi t nh ng nh ng l u v c l n nh ng con l k ti p nhau t o
thành m t con l l n có th có nhi u đ nh hinh r ng c a trên n n m t con l l n.
Tùy theo quy mô các tr n l , th i gian l lên t 3-5 ngày, th i gian l xu ng t 57 ngày. Nh ng tr n l l n
t o thành và th

l u v c sông H ng th

ng do 2-3 con l k t h p nhau

ng kéo dài 15-20 ngày nh l tháng 8/1969; tháng 8/1971.

T Vi t Trì đ n Hà N i, l t ng h p c a 3 sông à, Thao, Lô d n vào m t dòng,
nên t c đ

dòng ch y l

Vmaxmax=3,45m/s. L
C

ng su t n

S n Tây còn r t m nh, đ t Vmaxtb = 2,6m/s,

h p l u ch kém l sông à và đ u ngu n sông Thao và sông Lô.

c lên t i 1,88m/ngày S n Tây còn l n h n c ng su t n

Bình. Biên đ m c n

c lên Hòa

c n m l n nh t đ t t i 12,72m, còn biên đ m c n

cl đt

11,41m S n Tây, ch kho ng 2-3 ngày là đ t t i đ nh l , ng n h n l xu ng t i 3-4 l n.
L sông H ng c ng gi ng nh Thao, à, Lô, th

ng x y ra nhi u ng n liên ti p,

lên xu ng nhanh vào tháng 4-5, biên đ l kho ng tháng 6 có th lên t i 5-6m, sang
tháng 7-8m các c n l đ v liên ti p con l th nh t ch a rút h t đã ch ng ti p con
l th 2 làm đ nh l lên cao d n và th
n

ng đ t đ nh l vào tháng 8, sau đó m c

c h xu ng d n. Do v y quan h m c n

cl ul

ng

k c tr s l n nh t, vì đó là dòng không n đ nh, l u l

t ng tr m luôn thay đ i
ng l c ng luôn thay đ i

theo t ng tr n l không nh ng khác nhau v v d ng l (cao, m p), nh n g y ho c
không cao nh ng kéo dài ngày và b t đ u lên cao
l i cao th p quy t đ nh. Vì th khi m c n

m cn

c do con l tr

c sông H ng đã

c còn

m c cao t 11,5-

12,5m ch x y ra thêm m t đ t l không l n trên di n r ng hay g p bão thì s x y ra
l đ c bi t nh l tháng 8/1971, r t nguy hi m cho h th ng đê d c sông.
M t đi u đáng chú ý là khi m c n

c l càng lên cao thì đ d c m t n

c t Vi t

Trì đ n Hà N i tính theo th i gian truy n l có gi m nh (tùy tr n l khác nhau), đ


9

d c gi m khác nhau, nh tr n l 8/1971 có chênh l ch m c n
là 4,26m, đ d c m t n

c là 6,7cm/km

ch còn 3,7m và đ d c 6,1cm/km
n m 1945 và n m 1969 c ng

c pm cn

c pm cn

c pm cn

c Hà N i 11,5m; chênh l ch

c cao 13,3m. N u xét v i l l n

c chênh l ch gi a Vi t Trì và Hà N i là

4,16m (n m 1945) và 4,03m (n m1969), tình hình khi n
gi m đi nhanh vì m c n
M cn

c th

c l sông H ng th

ng l u th

c Vi t Trì và Hà N i

c rút thì thì đ d c c ng

ng rút nhanh tr

c các tr m h du.

ng cao h n m t ru ng đ ng b ng 4-5m, có nh ng

n m cao đ n 4-6m, có 3 n m đ c bi t cao h n m t ru ng đ n 8-9m. N u không có
đê thì s n xu t v mùa r t khó kh n do nh h
mu n, tr i rét lúa tr bông b h t lép và m c n

ng c a th i ti t cu i v , do c y
c cao kéo dài nên h th ng đê b uy

hi p, kém đ an toàn nên ph i có nhi u bi n pháp gi m th p m c n
g n 100 n m qua thì có khoàng 73% s n m m c n
III (t 9,5-11,5m
cao đ 5-5,5m.
13m

c t báo đ ng I đ n báo đ ng

Hà N i) trong khi đó đ ng ru ng c a đ ng b ng ph n l n d

c th c t đ t 14,13m; hoàn

nguyên n u không v đê và không phân l thì lên t i 14,80m

chi u cao thi t k c a đê. L u l
(1971) ch g p 2,26 l n l u l

tc

S n Tây, Qmax th c đo

ng bình quân l n nh t (QmaxTB=16.000m3/s) và ch

ng l n m nh nh t (1916 và 1931), Qmaxmin=9.630m3/s. H s

bi n sai Cv=0,28; Qmax th c đo(8/1971) l n g p 10 l n l u l
nhi u n m (Qo=3.740m3/s) và g p 100 l n l u l

Hình 1.3.
tài: “

Hà N i, v

ng S n Tây đ t t i 37.800m3/s.

L sông H ng bi n đ i gi a các n m không l n l m

1

i

c bi t th i gian h n 50 n m g n đây đã x y ra 3 tr n l đ t trên

Hà N i, riêng n m 1971 đ c bi t l n, m c n

g p 3,96 l n l u l

c l . Trong

ng ki t nh t (Qmin=376m3/s) 1.

Sông H ng mùa n

C I M DÒNG CH Y BÙN CÁT SÔNG H NG TN - 04 - 24”

ng n m bình quân
F
0

cl


10
1.2. Th c tr ng di n bi n lũng d n sụng H ng nh ng n m g n õy (20012012)
1.2.1. Hi n tr ng di n bi n sụng H ng
Trờn c s t ng h p cỏc s li u t 165 m t c t

c o v hng n m h du sụng

H ng t n m 2001 n 2011 cho th y h u nh t t c cỏc v trớ m t c t
h

t u cú xu

ng h th p v m r ng nhanh c bi t trong kho ng 4 n m cu i 2.
F
1

sơ đồ vị trí 165 mặt cắt hệ thống sông Hồng
việt trì

ng
sô
ao
Th

sông

Dà

sông hồng

Sông

Hồng

ng
sô

ng
hồ

cửa ba lạt

chú thích

tỷlệ 1:200 000

Hỡnh 1.4.

Vớ trớ 165 m t c t

điểm khống chế cơ sở
điểm đường chuyền cấp 1

c o v hng n m

Trờn sụng H ng cú 126 m t c t, khu v c ch y qua a ph n huy n Ba Vỡ, th xó
S n Tõy, huy n Phỳc Th , v n i thnh H N i cú nhi u bói phự sa l n

gi a sụng

ho c hai bờn b sụng, xuụi v phớa h du do cú s phõn l u sang cỏc sụng nh sụng
u ng, sụng Lu c, sụng Tr Lý m dũng chớnh c a sụng nh d n. Cỏc k t qu phõn
tớch chi ti t
2 Ngu n: C c Qu n lý ờ i u

c th hi n trong ph l c.


11
Nh n xét:
o n đ u sông H ng m t c t không có xu h
Bãi sông nh , xu h

ng m r ng ho c h th p đáng k .

ng bi n đ i không đáng k .

đo n ti p theo (t SHG33 đ n SHG72) đ u có đ c đi m chung là bãi r ng, m t
c t lòng sông có xu h

ng h th p nh ng không đáng k . Bãi phát tri n n đ nh.

T m t c t SHG73 đ n 78 xu h
sông nh d n và có xu h
có xu h

ng bi n đ i b t đ u có s thay đ i đáng k : Bãi

ng h th p trung bình kho ng 0,5m. Trong khi dòng ch y

ng h th p đáng k . Dòng chính h th p kho ng h n 5m sau 11 n m.

M t c t SHG79 và 80 có bãi r ng h n và ít bi n đ i, trong khi lòng d n có xu
h

ng gi m ít h n và có s phân tách tành 2 dòng chính, th m chí lòng sông còn có

xu h

ng h i b i lên so v i n m 2001.

M t c t SHG81 cho th y: Bãi sông bên b h u khá r ng và n đ nh, phía bên b

h u nh và có xu h

ng h th p. Trong khi lòng d n hình thành 2 dòng ch y chính,

dòng phía bên h u có xu h
h

ng bi n đ i không đáng k nh ng dòng phía bên ta xu

ng m r ng và h th p khá rõ r t v i m t c t

t g p đ n g n 3 l n so v i n m

2001.
T i m t c t SHG82 và SHG83 nhìn th y xu h
SHG81 nh ng dòng chính có xu h

ng bi n đ i t

ng t nh m t c t

ng d ch chuy n sang phía b h u. Bãi r ng

bi n đ i không đáng k so v i n m 2001. Nh ng lòng d n m c dù không có xu
h

ng m r ng nh ng l i có xu h

ng h th p r t rõ r t v i m c đ h th p trung

bình kho ng 2,5m sau 11 n m.
T m t c t SHG84 đ n SHG86 nhìn th y xu h
bãi m t

ng bi n đ i gi ng nhau: Có 2

gi a sông m t phía bên b t nh ng không r ng, bãi bi n đ i không

nhi u. Nh ng lòng d n chính có s h th p c c b c c l n đ c bi t bên phía sát b
h u khi cao trình h th p lên đ n g n 17m so v i n m 2001 t o thành nh ng hàm
ch g n bãi r t nguy hi m, không th y có s m r ng lòng d n. Các v trí lòng d n
còn l i c ng có s h th p đáng k .
M t c t SHG89 cho th y c xu th m r ng và xu th h th p lòng d n đáng k
c dòng ch y chính bên phía b h u và dòng ch y gi a sông v i di n tích m t c t


12
t m r ng g n g p đôi so v i n m 2001, lòng d n sát mép bãi b h th p khá sâu.
Bãi nh , ít bi n đ ng sau 11 n m.
T m t c t SHG90 đ n SHG93 bãi r ng, lòng d n nh và ít bi n đ i.
M t c t SHG94 lòng d n mùa ki t r t nh sát phía bên b t m r ng không đáng
k nh ng cao trình m t c t

t h th p trung bình kho ng 2m so v i n m 2001.

Trong khi đó cao trình bãi mùa ki t cho th y xu h

ng h th p r t l n trên toàn b

bãi trung bình kho ng g n 3m.

T i các m t c t t SHG95 đ n SHG113 có xu h
Dòng ch y nh có xu h

ng bi n đ i t

ng h th p nh ng không nhi u, xu h

ch y ch y u là d ch chuy n t phía b t sang b h u và ng

ng t nhau:

ng v n đ ng dòng
c l i. Bãi sông r ng

bi n đ i không nhi u so v i n m 2001.
Xu th bi n đ i lòng d n có s thay đ i m nh t m t c t SHG114: Toàn b lòng
sông nh l i, lòng sông có xu h

ng h th p r t m nh trung bình kho ng h n 3m so

v i n m 2001, trong khi b và bãi sông ít bi n đ i.
Hình thái dòng ch y và b sông

các m t c t t SHG115 đ n SHG122 là khá

gi ng nhau: Bãi sông có bi n đ ng nh ng không đáng k , lòng d n có xu h
th p nh ng không nhi u, xu h

ng ch đ o đ

ch y t b t sang b h u và ng

c l i.

M t c t SHG122 có xu h

ng h

c nhìn th y là chuy n d ch dòng

ng bi n đ i lòng d n r t m nh: Cao trình đáy h th p

không nhi u kho ng 2m, nh ng lòng d n m r ng r t l n kho ng h n hai l n so v i
n m 2001. B và bãi sông r ng, ít bi n đ i sau 11 n m.
T i m t c t SHG124 lòng sông không có xu h
có xu h

ng m r ng, nh ng m t c t

t

ng h th p r t l n lên đ n g n 8m sau 11 n m. Toàn b b bãi sông có h

th p so v i n m 2001 nh ng không đáng k ch kho ng 0,5m. Xu th bi n đ i
t

ng t đ

c nhìn th y

m t c t SHG123 tuy nhiên v i m c đ th p h n (cao

trình đáy sông h th p g n 4m).
T m t c t SHG125 đ n SHG127 có xu th bi n đ i khá gi ng nhau: Lòng sông
không có xu h

ng m r ng nh ng toàn b cao trình đáy sông b h th p kho ng

h n 1m. Cao trình b , bãi sông có bi n đ i nh ng không l n sau 11 n m.
T m t c t SHG128 đ n m t c t SHG132 ít bi n đ i. Lòng sông ch có xu h
d ch chuy n dòng ch y t b h u sang b t và ng
n đ nh trong giai đo n t n m 2001 đ n 2011.

ng

c l i. B và bãi sông phát tri n


13
1.3. Th c tr ng v phù sa và khai thác cát

h du sông H ng (t sau h Hòa

Bình)
1.3.1. L u l
L ul

ng bùn cát l l ng bình quân n m bình quân nhi u n m

ng bùn cát l l ng (Qs) là l

sông trong m t đ n v th i gian, đ
đ cn

c tính b ng tích s gi a l u l

c sông. Vì v y, dù h Hoà Bình h u nh không nh h

ch y bình quân n m nh ng do nh h
h

ng bùn cát l l ng ch y qua m t c t ngang
ng n

c và đ

ng đ n giá tr dòng

ng đ n đ đ c bình quân n m nên c ng nh

ng đ n Qs. B i v y, c ng nh chu i s li u đ đ c, chu i s li u l u l

ng bùn

cát l l ng c ng không đ ng nh t và vi c tính toán Qs v n ph i tách làm hai th i k
tr

c và sau khi có h Hòa Bình.
B ng 1.1.

L ul

ng bùn cát l l ng và sai s quân ph
tr m th i k tr

TT

Tên tr m

ng t

ng đ i t i các

c khi có h Hòa Bình

TKTT B

S n m

Ktb

Cv

Qs ( kg/s)

σ%

1

Hòa Bình

1959 - 1987

28

≈ 1,00

0,42

1761

7,94

2

Yên Bái

1958 - 1987

30

≈ 1,00

0,50

1157

9,13

3

V Quang

1959 - 1987

28

≈ 1,00

0,41

272

7,75

4

S n Tây

1958 - 1987

30

≈ 1,00

0,33

3633

6,02

5

Hà N i

1957 - 1987

31

≈ 1,00

0,29

2350

5,21

B ng 1.2.

L ul

ng bùn cát l l ng và sai s quân ph

ng t

ng đ i t i các

tr m th i k sau khi có h Hòa Bình

TT

Tên tr m

TKTT B

S
n m

Cv

Qs
( kg/s)

σ%

QSTHB
QSSHB

QSSHB
QSTHB

1

Hòa Bình

1988 - 2003

16

0,31

214

7,75

8,23

0,12

2

Yên Bái

1988 - 2003

16

0,42

1552

10,5

0,75

1,34

3

V Quang

1988 - 2003

16

0,28

368

7,00

0,74

1,35

4

S n Tây

1988 - 2003

16

0,54

1904

13,5

1,91

0,52

5

Hà N i

1988 - 2003

16

0,37

1433

9,25

1,64

0,61


14
B ng 1.3.

T l đóng góp dòng ch y bùn cát l l ng hàng n m c a 3 nhánh
à, Thao, Lô vào sông H ng th i k tr

c và sau khi có h Hòa

Bình
c tr ng
QsHB/QsHB+ QsYB+ QsVQ

Th i k tr c khi có
h Hòa Bình
55,20 %

Th i k sau khi có h
Hòa Bình
10,03 %

QsYB /QsHB+ QsYB+ QsVQ

36,27 %

72,73 %

QsVQ /QsHB+ QsYB+ QsVQ

8,53 %

17,24 %

T các s li u trên ta th y r ng :
- Trong th i k tr

c khi có h Hòa Bình: m c dù chu n đ đ c c a sông Thao là

l n nh t nh ng do chu n l u l

bùn cát l l ng c a sông

ng n

c c a sông à l n h n nên chu n l u l

ng

à là l n nh t (1761 kg/s t i Hoà Bình), ti p đ n là sông

Thao (1157 kg/s t i Yên Bái) và nh nh t là sông Lô (ch 272 kg/s t i V Quang).
B i v y, t l gia nh p l u l

ng bùn cát hàng n m vào sông H ng c a sông

à là

l n nh t (55,2%), ti p đ n sông Thao (36,3 %) và nh nh t là sông Lô (8,5%). L u
l

ng bùn cát l l ng sông H ng t i S n Tây t ng so v i l u l

t i Hoà Bình do đ

c b sung l u l

ng bùn cát sông à

ng bùn cát c a sông Thao và sông Lô (đ t

3633 kg/s).
- T n m 1988, h Hòa Bình b t đ u đi vào ho t đ ng, l
l i trong h r t nhi u nên đ đ c n
l

ng bùn cát l l ng trên sông

v i th i k tr

ng bùn cát b b i l ng

c sông tháo xu ng h l u gi m m nh khi n l u
à t i tr m Hoà Bình gi m theo, (t i h n 8 l n so

c khi có h Hòa Bình). nh h

ng gi m l u l

ng bùn cát l l ng

h l u đ p Hòa Bình này lan truy n đ n t n các tr m S n Tây và Hà N i trên sông
H ng nh ng có xu th y u d n (t i S n Tây: gi m 1,9 l n; t i Hà N i: gi m 1,6
l n). Ng

c l i, l u l

ng bùn cát l l ng trên sông Thao và sông Lô l i t ng m nh

do h u qu c a n n ch t phá r ng b a bãi, làm xói mòn nghiêm tr ng b m t l u
v c d n đ n t ng l

Bình, l u l

ng bùn cát gia nh p sông. So v i th i k tr

c khi có h Hòa

ng bùn cát l l ng t i Yên Bái và t i V Quang đ u t ng x p x 1,35

l n. S gi m l u l

ng bùn cát l l ng trên sông à và s t ng l u l

l ng trên sông Thao và sông Lô đã làm thay đ i t l đóng góp l u l

ng bùn cát l
ng bùn cát


15
hàng n m c a ba sông

à, Thao, Lô vào sông H ng: c a sông

à tr thành nh

nh t (ch còn 10%, gi m 45%), c a sông Thao là l n nh t (lên t i 73%, t ng 37%)
và c a sông Lô lên v trí th hai (đ t 17%, t ng 8%).
1.3.2. Phân ph i l u l

ng bùn cát l l ng trong n m

1.3.2.1. Theo mùa dòng ch y
L ul

ng bùn cát l l ng bi n đ i m nh theo các mùa dòng ch y: r t l n trong

mùa l và r t nh trong mùa ki t. L u l
th

ng l n g p h n 2 l n l u l

đ n 32 l n l u l

ng bùn cát l l ng bình quân mùa l

ng bùn cát l l ng bình quân n m và l n g p t 10

ng bùn cát l l ng bình quân mùa ki t đ i v i th i k tr

có h Hòa Bình và t 9,5 đ n x p x 15 l n l u l

ng bùn cát l l ng bình quân

mùa ki t đ i v i th i k sau khi có h Hòa Bình. T ng l u l
mùa l th

ng chi m t i t 88% đ n 95% t ng l u l

đ i v i th i k tr

c khi

ng bùn cát l l ng

ng bùn cát l l ng c n m

c khi có h Hòa Bình và t 87% đ n 91% đ i v i th i k sau khi

có h Hòa Bình. So v i t ng l u l

ng bùn cát l l ng mùa ki t, t ng l u l

bùn cát l l ng mùa l l n g p t 7 đ n 23 l n đ i v i th i k tr

ng

c khi có h Hòa

Bình và t 7 đ n 10,5 l n đ i v i th i k sau khi có h Hòa Bình.
B ng 1.4.

T ng l u l

ng bùn cát l l ng trong các mùa dòng ch y th i k
tr

Tên tr m

(∑ Q )

s n

(kg/s)

c khi có h Hòa Bình

Mùa l
Th i
gian

(∑ Q )

s ML

(kg/s)

Mùa ki t
Th i
gian

(∑ Q )

s MK

(kg/s)

(∑ Q s ) ML
(∑ Q s ) n

(%)

(∑ Q s ) ML
(Q s ) MK

Hòa Bình

18789

VI - X

18001

XI - V

788

95,81

22,86

Yên Bái

13883

VI - X

12658

XI - V

1225

91,18

10,33

3261

VI - X

2871

XI - V

390

88,04

7,36

S n Tây

39651

VI - X

36099

XI - V

3552

91,04

10,16

Hà N i

25650

VI - X

23126

XI - V

2524

90,16

9,16

V Quang


16
B ng 1.5.

T ng l u l

ng bùn cát l l ng trong các mùa dòng ch y th i k
sau khi có h Hòa Bình

(∑ Q s ) n

Mùa l

(kg/s)

Th i
gian

(∑ Q s ) ML

Hòa Bình

2613

Yên Bái

Mùa ki t

(∑ Q s ) ML (∑ Q s ) ML

(∑ Q s ) MK

(kg/s)

Th i
gian

(kg/s)

(%)

VI - IX

2321

X-V

292

88,81

7,94

18622

VI - X

16792

XI - V

1830

90,18

9,18

V Quang

4298

VI - X

3893

XI - V

406

90,57

9,60

S n Tây

19679

VI - X

17509

XI - V

2171

88,97

8,07

Hà N i

16429

VI - X

14328

XI - V

2100

87,22

6,82

Tên tr m

B ng 1.6.

L ul

c khi có h Hòa Bình

Mùa l

Qs n

Mùa ki t

QS ML

QS ML

QS n

QS MK

113

2,30

32,00

XI - V

175

2,19

14,47

574

XI - V

56

2,11

10,30

VI - X

7220

XI - V

507

2,18

14,23

VI - X

4625

XI - V

361

2,16

12,83

(kg/s)

Th i
gian

(kg/s)

Th i
gian

(kg/s)

Hòa Bình

1566

VI - X

3600

XI - V

Yên Bái

1157

VI - X

2532

V Quang

272

VI - X

S n Tây

3304

Hà N i

2138

B ng 1.7.

L ul

(Q s ) MK

ng bùn cát l l ng bình quân các mùa dòng ch y th i k
tr

Tên tr m

(∑ Q s ) n

QS ML

QS MK

ng bùn cát l l ng bình quân các mùa dòng ch y th i k sau
khi có h Hòa Bình

Tên tr m

Qs n

Mùa l

Mùa ki t

QS ML

QS ML

QS n

QS MK

42

2,13

11,12

XI - V

261

2,16

12,85

779

XI - V

58

2,17

13,44

VI - X

3502

XI - V

310

2,14

11,29

VI - X

2866

XI - V

300

2,09

9,55

(kg/s)

Th i
gian

(kg/s)

Th i
gian

(kg/s)

Hòa Bình

218

VI - X

464

XI - V

Yên Bái

1552

VI - X

3358

V Quang

358

VI - X

S n Tây

1640

Hà N i

1369

QS ML

T khi h Hoà Bình b t đ u ho t đ ng, l u l
mùa t i các tr m
tr

QS MK

ng bùn cát l l ng bình quân các

h l u đ u gi m đi rõ r t, đ c bi t là trên sông à. So v i th i k

c khi có h Hòa Bình, l u l

ng bùn cát l l ng bình quân mùa l t i Hoà Bình


17
gi m 7,49 l n; t i S n Tây gi m 2,06 l n và t i Hà N i gi m 1,61 l n còn l u l

ng

bùn cát l l ng bình quân mùa ki t t i Hoà Bình gi m 2,69 l n; t i S n Tây gi m
1,64 l n và t i Hà N i gi m 1,2 l n.
B ng 1.8.

So sánh l u l

ng bùn cát l l ng bình quân trong các mùa dòng

ch y gi a hai th i k tr

c và sau khi có h Hòa Bình

Mùa l
Tên tr m

TT

QS MLTHB
QS MLSHB

Mùa ki t
Q S MKTHB

QS MKSHB

Q S MLTHB

Q S MKSHB

QS MKTHB

Q S MLSHB

1

Hòa Bình

7,76

0,13

2,69

0,37

2

Yên Bái

0,75

1,33

0,67

1,49

3

V Quang

0,74

1,36

0,97

1,04

4

S n Tây

2,06

0,49

1,64

0,61

5

Hà N i

1,61

0,62

1,20

0,83

T i các tr m Yên Bái trên sông Thao và V Quang trên sông Lô, tình hình di n
bi n theo chi u h

ng g n nh ng

c l i. L u l

ng bùn cát l l ng bình quân các

mùa c a th i k sau khi có h Hòa Bình đ u t ng lên rõ r t so v i th i k tr
có h Hòa Bình. S t ng l u l

c khi

ng bùn cát l l ng này x y ra không ph i do tác

đ ng c a h Hòa Bình mà x y ra do h u qu c a vi c ch t phá r ng b a bãi trên b
m t l u v c t nh ng n m gi a th p k 80 tr l i đây. L u l

ng bùn cát l l ng

bình quân mùa l t i Yên Bái t ng 1,33 l n và t i V Quang t ng 1,36 l n. L u
l

ng bùn cát l l ng bình quân mùa ki t t i Yên Bái t ng 1,49 l n và t i V Quang

t ng 1,04 l n.
S gi m l u l

ng bùn cát l l ng bình quân trong các mùa dòng ch y trên sông

à và s t ng l u l

ng bùn cát l l ng bình quân trong các mùa dòng ch y trên

các sông Thao và Lô trong th i k sau khi có h Hòa Bình đã làm thay đ i t l
đóng góp dòng ch y bùn cát l l ng trung bình t ng mùa c a ba sông à, Thao, Lô
vào sông H ng. So v i th i k tr

c khi có h Hòa Bình, t l đóng góp l u l

bùn cát l l ng bình quân các mùa c a sông
t ng.

ng

à gi m, c a sông Thao và sông Lô


18
B ng 1.9.

T l đóng góp dòng ch y bùn cát l l ng t ng mùa c a ba nhánh
à, Thao, Lô vào sông H ng th i k tr

c và sau khi có h Hòa

Bình (%)
Mùa l
Tr c khi có
h Hòa Bình

c tr ng

Mùa ki t

Sau khi có Tr c khi có Sau khi có h
h Hòa Bình h Hòa Bình
Hòa Bình

QsHB/QsHB+ QsYB+ QsVQ

53,68

10,08

32,85

11,63

QsYB /QsHB+ QsYB+ QsVQ

37,76

72,98

50,87

72,30

QsVQ /QsHB+ QsYB+ QsVQ

8,56

16,93

16,28

16,07

1.3.1.2.

Theo các tháng trong n m

Phân ph i l u l

ng bùn cát l l ng theo tháng trong n m t i t t c các tr m

trong c hai th i k : tr

c và sau khi có h Hòa Bình đ u r t không đ u trong n m

và đ u có d ng m t đ nh (m t n m có m t c c đ i và m t c c ti u). C c đ i th
xu t hi n vào tháng VII ho c tháng VIII còn c c ti u th
ho c III. Ba tháng có l u l

ng xu t hi n vào tháng II

ng bùn cát l l ng l n nh t th

VII, VIII ho c VII, VIII, IX. Ba tháng có l u l

ng là các tháng VI,

ng bùn cát l l ng nh nh t th

là các tháng I, II, III ho c II, III, IV. Biên đ dao đ ng c a l u l
l ng trong n m r t l n, t s gi a l u l
t 77 đ n 890 l n l u l

ng

ng

ng bùn cát l

ng bùn cát l l ng tháng c c đ i l n g p

ng tháng c c ti u đ i v i th i k tr

c khi có h Hòa Bình

và t 33 đ n 118 l n đ i v i th i k sau khi có h Hòa Bình. L u l

ng bùn cát l

l ng 3 tháng l n nh t c ng l n h n nhi u l n so v i l u l

ng bùn cát l l ng 3

tháng nh nh t, kho ng t 44 đ n 354 l n đ i v i th i k tr

c khi có h Hòa Bình

và t 21,5 đ n 70 l n đ i v i th i k sau khi có h Hòa Bình.
Trong th i k t n m 1988, do nh h

ng ho t đ ng tích n

ti t dòng ch y c a h Hòa Bình, c đ đ c n

c sông và l u l

c phát đi n, đi u

ng n

c

h l u

trong các tháng mùa l đ u gi m nên l u l

ng bùn cát trong các tháng mùa l c ng

gi m m nh. T i tr m Hòa Bình trên sông

à, l u l

ng bùn cát l l ng c a tháng

l n nh t gi m t i 8,12 l n và c a 3 tháng l n nh t gi m t i 8,75 l n so v i th i k
tr

c khi có h Hòa Bình.

nh h

ng này lan truy n t i các tr m S n Tây và Hà