Áp dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn vào dạy tin học lớp 11 tại trường THPT mường lát

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT MƯỜNG LÁT

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ÁP DỤNG KỸ THUẬT DẠY HỌC KHĂN TRẢI BÀN VÀO
DẠY TIN HỌC LỚP 11 TẠI TRƯỜNG THPT MƯỜNG LÁT

Người thực hiện: Trịnh Thị Nga
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực: Tin học

THANH HÓA NĂM 2020
0


MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài............................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................1
1.4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
2. NỘI DUNG......................................................................................................2
2.1. Cơ sở lý luận...................................................................................................2
2.2. Thực trạng.......................................................................................................3
2.3. Cách thức, biện pháp thực hiện. ....................................................................3
2.3.1. Xây dựng giờ học bằng phương pháp dạy học khăn trải bàn......................3
2.3.2. Áp dụng kỹ thuật dạy học khăn trãi bàn khi dạy bài 9..............................9
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm............................................................14
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..............................................................................15

3.1. Kết luận........................................................................................................15
3.2 Kiến Nghị......................................................................................................15
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................16

1


1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài.
Ngày nay trong hoạt động giáo dục, vấn đề quan trọng đang đặt ra là làm thế
nào để đạt được yêu cầu của dạy học tích cực. Để thực hiện được vấn đề này
trong nhà trường phổ thông ở tất cả các môn học quả là một vấn đề nan giải.
Hơn nữa, làm thế nào để thực hiện được phương pháp dạy học tích cực trong
dạy học tin học thì càng khó khăn gấp bội. Như chúng ta đã biết, chương trình
sách giáo khoa tin học 11 trang bị cho học sinh một số kiến thức cơ bản về lập
trình và ngôn ngữ lập trình bậc cao, bên cạnh đó rèn luyện cho các em kỹ năng
giải được một số bài toán cơ bản trên máy tính bằng cách vận dụng được các
kiến thức về thuật toán, cấu trúc dữ liệu, ngôn ngữ lập trình cụ thể… Qua những
năm dạy học, tôi nhận thấy khi học pascal học sinh thường không hứng thú với
môn học này vì nhiều lý do như: khô khan, khó hiểu, đòi hỏi tư duy nhiều, các
thuật ngữ bằng tiếng anh và nội dung liên quan tới toán học cũng là vấn đề khó
khăn làm cho môn học pascal trở nên không hứng thú đối với học sinh. Do đó
để học được đòi hỏi học sinh phải có hứng thú. Thế nên, nếu giáo viên không có
cách tổ chức học tập tốt, tiết học này sẽ trở thành tiết học buồn chán, nặng nề,
làm nguội lạnh sự nhạy bén trong tư duy của người học. Chính vì thế, việc vận
dụng, thực hiện nhiều phương pháp mới vào dạy học là một yêu cầu rất cần
thiết.
Là một giáo viên giảng dạy tôi đã cố gắng, nhiệt tình giảng dạy và đã đạt
được kết quả nhất định, song trong thâm tâm, tôi cảm thấy chưa thật hài lòng

với cách dạy của mình. Tôi mong muốn các tiết dạy của mình phải làm sao tốt
hơn nữa. Niềm mong mỏi tưởng như đơn giản song thực sự là bài toán khó đối
với tôi. Từ sự trăn trở này tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và tiếp thu nhiều phương
pháp dạy học mới và phương pháp dạy học được tôi đặc biệt cảm thấy tâm đắc
và đã đem lại hiệu quả cao khi áp dụng vào dạy học là phương pháp dạy học
khăn trãi bàn. Vì vậy, tôi quyết định chọn đề tài “ ÁP DỤNG KỸ THUẬT DẠY
HỌC “KHĂN TRẢI BÀN” vào dạy tin học lớp 11 tại trường THPT Mường Lát
” Với mong muốn giúp học sinh chủ động khai thác những kiến thức cơ bản
một cách chắc chắn và sâu sắc. Từ đó áp dụng linh hoạt vào các dạng bài tập
thường gặp.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Với phạm vi bài viết này tôi xin trao đổi với các đồng nghiệp cách sử dụng
phương pháp dạy học khăn trải bàn nhằm phát huy tính tích cực của học sinh
trong dạy học tin học lớp 11.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 11A, 11B, 11C của trường THPT Mường Lát năm học 20192020.
Lớp
Sĩ số

11A
33

11B
40

11C
35
2

1.4. Phương pháp nghiên cứu
Sáng kiến được nghiên cứu dựa trên cơ sở tìm hiểu khảo sát và đánh giá
nhận xét, số liệu khảo sát thực tế, tìm hiểu tài liệu và áp dụng thực tế giảng dạy
với phương pháp quan sát và đàm thoại.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận.
Phương pháp học tập hợp tác từ khi ra đời tới nay đã được nhiều nhà giáo
dục học định nghĩa một cách khác nhau. Dưới đây là định nghĩa về học tập khăn
trải bàn : Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt
động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS

4
Viết ý
kiến cá
nhân

Ý kiến chung của
cả nhóm về chủ
đề
Viết ý kiến cá nhân
3

Viết ý
kiến cá
nhân

1

Viết ý kiến cá nhân
2

H1: Hình minh họa kỹ thuật “Khăn trải bàn”
Kĩ thuật này giúp cho hoạt động nhóm có hiệu quả hơn, mỗi học sinh đều
phải đưa ra ý kiến của mình về chủ đề đang thảo luận, không ỷ lại vào các bạn
học khá, giỏi.
Và trong quá trình học, học sinh học bằng cách làm chứ không phải bằng cách
nghe giáo viên giảng. Trong hình thức học này, việc tổ chức cho học sinh thảo
luận nhóm đóng vai trò then chốt. Nếu mức độ tham gia thảo luận của học sinh
càng lớn thì hiệu quả học tập càng cao. Học sinh sẽ trở thành nhân vật trung tâm
của giờ học. Hoạt động trong giờ học bao gồm: hợp tác giữa các học sinh trong
một nhóm, hợp tác giữa các nhóm và hợp tác giữa học sinh với giáo viên:
- Hợp tác trong nhóm bao gồm các bước sau:
1. Cá nhân tự nghiên cứu.
2. Thảo luận nhóm.
3. Trình bày kết quả của nhóm.
3


- Hợp tác giữa các nhóm bao gồm: Hoạt động ghép(và/hoạc) đồng nhất
hóa các kết quả học tập, học tập lẫn nhau giữa các nhóm, tư duy tổng hợp, phê
phán.
- Hợp tác giữa học sinh với giáo viên bao gồm: hoạt động phân tích, tổng
hợp, hợp thức hóa kiến thức, đánh giá và tự đánh giá.
2.2. Thực trạng.
- Ngôn ngữ lập trình pascal đòi hỏi sự tư duy của người học rất cao mà
trong chương trình tin học mà các em đã phải học. Mức độ tư duy của các em
còn hạn chế và không đồng đều trong một lớp học.
- Kiến thức về toán học, ngoại ngữ còn khiếm khuyết trong nhiều học

sinh khó tạo sự đam mê trong khi học từ đó dẫn đến tình trạng học cho qua
ngày, học đối phó.
- Qua dự giờ, thăm lớp đồng nghiệp, tôi nhận thấy ở một số lớp có áp
dụng hình thức dạy học mới là dạy học nhóm nhưng tôi thấy có nhiều hạn chế
như sau:
+ Trong hoạt động nhóm chỉ có một số em tham gia, số còn lại không
tham gia hoặc tham gia không tích cực.
+ Giáo viên cho học sinh tiến hành thảo luận nhóm nhưng không quy
định rõ thời gian thảo luận trong bao lâu vì vậy học sinh vẫn nhởn nhơ đùa khi
đã nhận nhiệm vụ.
+ Việc áp dụng phương pháp thảo luận nhóm còn mang nặng tính hình
thức, chiếu lệ. Nhiều giáo viên quan niệm và hiểu rằng muốn đổi mới phương
pháp dạy học là bắt buộc phải sử dụng hình thức thảo luận nhóm... nên bất kỳ
tiết dạy nào hoặc khi có giáo viên dự giờ, thăm lớp là sử dụng đến thảo luận
nhóm mà chưa thực sự chú ý đến hiệu quả của nó mang lại như thế nào.
Từ thực trạng trên, để công việc hiệu quả hơn, trong chuyên đề này tôi xin
trình bày phương pháp dạy học khăn trải bàn vào dạy học tin hoc 11 . Trong
quá trình thực hiện tôi cố gắng trình bày khá chi tiết với kỹ thuật gợi động cơ
hoạt động cho học sinh, kích thích hứng thú học tập và định hướng một cách
hữu hiệu hoạt động học tập cho học sinh. Với cách thức như vậy, tôi tin rằng
học sinh có thể dễ dàng nắm được các kiến thức, từ đó phân tích, tổng hợp, khái
quát hóa để hình thành và phát triển phương pháp cũng như kỹ năng lập trình.
2.3. Cách thức, biện pháp thực hiện.
2.3.1. Xây dựng giờ học bằng phương pháp dạy học khăn trải bàn.
Trên cơ sở cung cấp các đơn vị kiến thức cần đạt cho học sinh tôi đưa ra
các câu hỏi ví dụ để học sinh liên hệ với thực tế, từ đó gợi động cơ để các em tư
duy học bài. Để việc tiếp thu kiến thức đạt hiệu quả cao tôi đã tiến hành một số
giải pháp sau:
4

Để tổ chức được giờ học hiệu quả, các tình huống dạy học khăn trải bàn
được xây dựng theo các bước sau đây:
Bước 1: Xác định mục tiêu dạy học
Trước khi dạy một bài, cần xác định rõ hai mục tiêu:
Một là: mục tiêu về tri thức, kĩ năng và thái độ được xác định ở mức độ vừa
phải đối với học sinh, đồng thời phù hợp với yêu cầu chung của bài học.
Hai là: mục tiêu về kĩ năng hợp tác được thể hiện bằng các kĩ năng hợp tác
cụ thể và yêu cầu học sinh tiến hành trong quá trình học bài đó.
Ví dụ: Trước khi dạy bài Cấu Trúc lặp while - do thì cần xác định các mục
tiêu:
1. Kiến thức:
+ Hiểu nhu cầu của cấu trúc lặp trong biểu diễn thuật toán.
+ Hiểu cấu trúc lặp kiểm tra điều kiện trước.
+ Biết cách vận dụng đúng đắn vào tính huống cụ thể.
2. Kỹ năng:
+ Mô tả được thuật toán của một số bài toán đơn giản có sử dụng
lệnh lặp while-do.
+ Viết đúng lệnh lặp.
+ Viết được thuật toán của một số bài toán đơn giản có sử dụng câu
lệnh lặp while-do.
3. Thái độ: Học tập nghiêm túc, tập trung tư duy.
Bước 2: Thành lập nhóm học tập
* Thiết kế bài tập thảo luận
Trong tiết dạy học khăn trãi bàn, không phải dành toàn bộ giờ học cho việc
thảo luận nhóm mà chỉ thảo luận những vấn đề phức tạp, trọng tâm, lí thú… Do
đó, việc thảo luận nhóm là việc rất quan trọng để học sinh cùng nhau làm việc
dưới sự hướng dẫn của giáo viên để giải quyết các bài tập. Từ đó, tìm hiểu và
chiếm lĩnh một cách vững vàng tri thức. Bài tập vừa là định hướng, vừa là công
cụ giúp học sinh tự tìm hiểu kqhám phá, vận dụng kiến thức, kỹ năng đúng

hướng, đúng cách. Bài tập là sợi dây kết nối các quan hệ học sinh – học sinh,
giáo viên – học sinh. Bài tập đóng vai trò là khởi nguồn cho hoạt động nhóm.
Do vậy, bài tập là yếu tố hàng đầu quyết định đến hiệu quả của giờ dạy học theo
hình thức thảo luận nhóm. Chính vì tầm quan trọng đó của bài tập nên khi thiết
kế bài tập phải đạt được các yêu cầu:
- Các câu hỏi giao cho học sinh thảo luận phải rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu
để học sinh nắm được yêu cầu của bài tập trước khi thảo luận.
- Bài tập cần nêu được các vấn đề thú vị, phải là những thách thức đối
với học sinh, buộc học sinh phải tư duy và cùng nhau hợp tác để tìm tòi cách
giải quyết. Có như vậy mới phát huy được tối đa năng lực, trí tuệ và khả năng
sáng tạo của học sinh và giúp học sinh hiểu vấn đề được sâu sắc. Chỉ khi bài tập
có tính chất thách thức với học sinh, một học sinh không thể hoàn thành được
thì mới có thể buộc học sinh hợp tác, giúp học sinh có nhiều cơ hội học tập, mở
5


rộng tầm nhìn, hiểu kiến thức sâu sắc và có khả năng vận dụng tri thức linh
hoạt. Kinh nghiệm của các cá nhân và kinh nghiệm của các nhóm với những lối
kiến thức giải phong phú sẽ làm giàu thêm vốn tri thức và kỹ năng cho từng
thành viên.
Nếu bài tập quá đơn giản, trả lời không cần suy nghĩ thì không thể phát
huy được năng lực trí tuệ của học sinh. Tuy nhiên, độ khó của bài tập không nên
vượt quá tầm trình độ của học sinh. Vì nếu như vậy, dễ làm cho học sinh thiếu
tự tin, chán nản, thậm chí buông xuôi, bất hợp tác. Bài tập thảo luận nhóm phải
bàn về những vấn đề trọng tâm và phải có tính hệ thống trong mối quan hệ gắn
bó với nội dung của bài học. Có như vậy thì kết quả của thảo luận nhóm mới
thực sự có ý nghĩa và có hiệu quả đích thực. Nếu thiết kế bài tập quá nhiều mà
không hướng vào trọng tâm bài học và bài tập thiếu tính liên thông sẽ khiến cho
học sinh bối rối, khó xác định được vấn đề cốt lõi và sự liên quan gắn bó của
những mảng kiến thức của toàn bộ bài học.

Ví dụ: Trước khi giải thích cách khai báo biến cho 1 biến nào đó tôi đưa ra sơ
đồ minh họa và yêu cầu các nhóm dựa vào sơ đồ và giải thích cách khai báo
biến.
VAR

Danh sách biến

:

Kiểu dữ liệu

;

;
Từ sơ đồ này các nhóm đưa ra cách khai báo biến:
Var <danh sách biến> : <kiểu dữ liệu>;
VD: Var a,b,c: real;
* Xây dựng nhóm.
Tùy theo yêu cầu của mỗi bài mà tôi chia lớp thành các nhóm khác nhau,
sau đây là một số mô hình nhóm mà tôi đã thực hiện.

Mô hình nhóm 5-4 học sinh
Mô hình nhóm 2 học sinh
* Xác định thời gian duy trì nhóm
Cần duy trì các nhóm đến thời điểm đủ ổn định và nhóm đạt được thành công
nhất định. Giải tán nhóm và thành lập nhóm mới khi nhóm này có vấn đề về
hoạt động kém hiệu quả để đảm bảo học sinh sẽ học được các kỹ năng cần thiết
6

cho việc giải quyết vấn đề trong quá trình hợp tác với bạn bè. Việc học sinh
được lần lượt ở cùng một nhóm với tất cả các bạn trong lớp sau một học kỳ hay
năm học sẽ giúp cho học sinh cảm nhận tích cực, lành mạnh về sự hợp tác và
tạo cho các em nhiều cơ hội để thực hành các kỹ năng cần thiết cho việc hoạt
động trong các nhóm mới.
* Tổ chức lớp học
Bố trí các thành viên trong nhóm học tập ngồi gần nhau sao cho các em có thể
dễ dàng chia sẻ tài liệu học tập, duy trì được sự liên hệ với nhau bằng ánh mắt và
trao đổi nhỏ, đủ nghe trong nhóm mà không làm ảnh hưởng đến hoạt động của các
nhóm khác. Cho các thành viên của nhóm ngồi đối mặt nhau bằng cách cho học
sinh bàn trên quay xuống bàn dưới. Điều này sẽ làm cho học sinh tích cực hơn, chủ
động hơn, trách nhiệm hơn trong mọi hoạt động. Với cách sắp xếp như vậy, học
sinh cũng có cơ hội để khuyến khích, động viên, ủng hộ lẫn nhau trong quá trình
hợp tác. Tôi bố trí để có khoảng trống làm lối đi để có thể dễ dàng di chuyển từ
nhóm này sang nhóm khác nhằm quản lý và hỗ trợ khi cần thiết.
Ví dụ: Trong giờ dạy bài Câu lệnh rã nhánh tôi chia lớp thành 4 nhóm lớn
để thảo luận làm bài tập giải phương trình bậc 2
Nhóm 1: Khai báo các biến và viết câu lệnh nhập cho các biến cần sử
dụng trong chương trình.
Nhóm 2: Viết câu lệnh rã nhánh If Then cho trường hợp Δ = 0
Nhóm 3: Viết câu lệnh rã nhánh If Then cho trường hợp Δ >0
Nhóm 4: Viết câu lệnh rã nhánh If Then cho trường hợp Δ < 0
Bàn GV

Nhóm 1

Nhóm 2

Nhóm 3

Nhóm 4

Hình 2: Mô hình bố trí bàn học trong giờ học.
Bước 3: Giải thích mục tiêu và nhiệm vụ bài học cho học sinh
Tôi giải thích để học sinh rõ về mục tiêu và nhiệm vụ học tập được giao.
Trong quá trình giải thích tôi đã:
- Giải thích mục tiêu và nhiệm vụ của bài học dựa trên những kiến thức
và thông tin học sinh đã được học, đã trãi nghiệm trước đó
- Giải thích tiến trình tôi tuân thủ, đưa ra các ví dụ giúp gọc sinh hiểu
kiến thức, kỹ năng phải học và thực hành để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
- Giao nhiệm vụ sao cho học sinh hiểu rõ việc mình phải làm.
7


- Tôi đưa ra những câu hỏi phụ để kiểm tra xem học sinh đã hiểu nhiệm
vụ được giao chưa.
Bước 4: Giao bài tập cho nhóm thảo luận
Đối với những bài tập ngắn, tôi đi đọc lại 2 lần hoặc ghi lên bảng cho học
sinh chép. Đối với những bài tập dài tôi chuẩn bị trước bằng Powrpoint, bằng
bảng phụ hoạc photo phát cho từng nhóm. Ngoài ra, trong tiết học tôi tổ chức
cho các nhóm tự ra đề bài tập và yêu cầu các nhóm khác giải, nhóm này sẽ giải
bài toán của nhóm kia đưa ra. Không gì thú vị bằng trong giờ học tự mình ra đề.
Một khi các em có thể tự ra đề là các em đã hiểu rõ về câu lệnh đã học và cũng
nắm được hướng giải quyết bài toán đó nên khi nhóm khác giải các em có thể
lập luận và đưa ra ý kiến của mình để yêu cầu nhóm đó giải thích cách làm. Các
nhóm tranh luận lẫn nhau để đưa ra cách làm hay nhất. Chắc chắn không khí
học lúc đó sẽ rất vui, có không khí ganh đua trong học tập tích cực.
Ví dụ: Khi dạy bài Cấu Trúc Lặp, sau khi học sinh đã biết được như thế nào là
lặp và phân biệt được hai dạng lặp, tôi đưa 1 bài toán trong sách giáo khoa và
tôi cho các nhóm đặt câu hỏi và trả lời lẫn nhau :

Tính và đưa kết quả ra màn hình tổng:
S=
Nhóm 1: Đặt câu hỏi : Viết câu lệnh lặp để tính tổng S?
Nhóm 3: Trả lời:
S:=1/a;
for i:=1 to 100 do
S:= S + 1/(a + i);
Nhóm 2: Đặt câu hỏi:Câu lệnh for …do kết thúc khi biến_đếm>
giá_trị_cuối, trong câu lệnh While …do ta có thể đưa điều kiện biến_đếm>
giá_trị_cuối vào trong điều kiện kiểm tra vòng lặp While …do được không?
Câu lệnh minh họa?
Nhóm 4: Trả lời:
- Có thể.
- Câu lệnh:
S:=1/a;
N:=1;
While N<= 100 do
Begin
S:= S + 1/(a + N);
N:= N + 1;
End;
Bước 5: Theo dõi, can thiệp và điều chỉnh tín trình hợp tác nhóm.
8


Trong khi học sinh hoạt động hợp tác với nhau, tôi dành phần lớn thời gian
vào việc quan sát tinh thần, thái độ làm việc của học sinh để kịp thời nhắc nhở
những học sinh thụ động, điều chỉnh làm hạn chế tình trạng 1,2 học sinh độc
chiếm lấn át các học sinh khác. Trong quá trình theo dõi hoạt động của các
nhóm, tôi đưa ra những gợi ý, nhắc lại những biện pháp và cách thức để hoàn

thành công việc được giao, giải đáp các thắc mắc và dạy các kĩ năng thực hiện
nhiệm vụ khi cần thiết. Đối với những nhóm chưa thực hiện nhiệm vụ được
giao một cách tích cực tôi đến gần và cùng tham gia, làm mẫu cho học sinh. Khi
học sinh gặp khó khăn, tôi đưa ra những gợi ý cần thiết như liên hệ những kiến
thức đang trao đổi với những kiến thức học sinh đã được học, tạo ra mối quan
hệ giữa kiến thức mới và những kiến thức học sinh đã biết, đã trải nghiệm.
Ví dụ : Khi cho các nhóm thảo luận làm bài toán tìm trong một dãy số có số
dương nào không? Để học sinh có thể tư duy tôi lấy ví dụ: “ Nếu có ai hỏi lớp
mình có bạn nào cao trên 1m7 không? Thì em sẽ làm thế nào trả lời câu hỏi đó”.
Từ đó, với bài toán hỏi trong dãy có toàn số dương không, tôi đưa ra ví dụ : “có
phải lớp mình bạn nào cũng cao trên 1m7 không”. Các ví dụ gắn liền với thực tế
của các em để các em tìm cách giải quyết tốt nhất vấn đề đó trong cuộc sống,
vừa là giúp các em biết giải quyết các tình huống có thể gặp trong cuộc sống
vừa là để từ đó các em tìm ra được thuật toán giải bài toán tốt nhất. Sau này khi
đã quen, sau khi đưa đề bài toán, tôi có thể cho các em tự liên tưởng đến vấn đề,
hoạt động trong cuộc sống của các em.
Bước 6: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả thảo luận.
Sau những lúc báo cáo, học sinh cần nắm được kiến thức của vấn đề mà
nhóm đã thảo luận. Tôi tổ chức cho học sinh báo cáo bằng nhiều cách:
- Đại diện từng nhóm đứng tại chỗ trình bày.
- Chia bảng làm nhiều cột , các nhóm viết kết quả thảo luận một lượt.
- Yêu cầu mỗi nhóm trình bày lần lượt một ý trong bài tập được giao.
Dù chọn hình thức báo cáo nào, tôi cũng cho học sinh tự nhận xết đánh giá
lẫn nhau. Từ đó các nhóm có thể mở rộng thêm tầm nhìn hoạc có sự điều chỉnh,
bổ xung cho sự tự nhận thức của mình. Tôi cũng biết được học sinh đã hiểu vấn
đề ở mức độ nào? Có gì chưa đúng cần sữa chữa? Từ đó có sự hướng dẫn, điều
chỉnh thích hợp. Cuối quá trình thảo luận, tôi cùng học sinh rút ra được kết luận
cuối cùng. Trong khi đại diện của nhóm báo cáo, tôi quan sát nhắc nhở các
thành viên khác chú ý lắng nghe. Tôi khen ngợi, khích lệ kịp thời đối với những
nhóm làm tốt, động viên những nhóm làm chưa tốt cố gắng hơn ở những lần

sau. Thỉnh thoảng cho học sinh bình chọn kết quả của nhóm làm tốt nhất trong
tiết học để khen thưởng các e.
Bước 7: Tổ chức cho học sinh nhận xét đánh giá lẫn nhau.
Tôi khuyến khích tinh thần tự giác, tích cực của học sinh kết hợp với việc
chỉ định buộc mọi thành viên hoạt động trong công việc này. Đảm bảo làm sao
để các nhóm đều phải có ý kiến.
9


Tôi phát phiếu quan sát để nhóm trưởng quan sát tinh thần, thái độ làm
việc của từng thành viên trong nhóm mình. Đây là một trong những mẫu phiếu
quan sát học sinh:
Lớp:
Nhóm:
Tên học sinh

Bài:
Đóng góp ý tưởng Các hoạt động khác

Nhận xét chung

A
B
C
D
Bảng 1: Phiếu quan sát học sinh.
Bước 8: Chốt lại kiến thức và nhận xét, đánh giá hoạt động của từng nhóm
Việc chốt lại và nhận xét đánh giá cuối cùng trong quá trình thảo luận là
rất cần thiết. Khi thực hiện công việc này tôi khéo léo rèn cho học sinh những kĩ
năng khám phá, vận dụng tri thức. Khi nhận xét đánh giá, tôi hướng học sinh rút

ra những bài học có tính chất khái quát. Tôi động viên các nhóm bằng cách cho
điểm cộng(cộng một điểm vào điểm kiểm tra miệng hoạc kiểm tra 15 phút…)
đối với những nhóm nào hoàn thành xuất sắc bài tập.
Trong những hoạt động hợp tác đầu tiên, tôi tiến hành nhận xét nhóm, có
thể ngay sau khi hoạt động hợp tác kết thúc hoạc vào cuối mỗi tiết học. Nội
dung nhận xét gồm cả kết quả giải quyết vấn đề và sự tham gia của các thành
viên trong quá trình đó. Không phải ngày nào cũng đều nhận xét nhóm, nhưng
hoạt động này tôi thường tiến hành một cách thường xuyên. Tôi có thể cho cá
nhân học sinh nhận xét kết quả, cũng có thể tôi quan sát một vài nhóm học sinh
thảo luận, sau khi báo cáo kết quả song rồi, tôi mới thực hiện việc nhận xét
nhóm.
2.3.2. Áp dụng kỹ thuật dạy học khăn trãi bàn khi dạy bài 9
Tiết 11: § 1. CẤU TRÚC RẼ NHÁNH
a. Mục tiêu cần đạt
Sau khi học song bài này, học sinh:
*. Kiến thức: Câu lệnh rẽ nhánh thiếu và đủ. Câu lệnh ghép.
*. Kỹ năng: Rằng luyện kỹ sử dụng cấu trúc rẽ nhánh trong mô tả thuật
toán
*. Thái độ: Học tập nghiêm túc, tập trung tư duy.
b. Trọng tâm bài học
- Cấu trúc chung của lệnh rẽ nhánh if-then, sơ đồ thực hiện của cấu trúc
rẽ nhánh.
- Sự thực hiện của máy khi gặp cấu trúc rẽ nhánh.
- Câu lệnh ghép là câu lệnh gộp một dãy các câu lệnh.
10


c. Diễn biến thảo luận.
Nội dung 1: Tìm hiểu cấu trúc của câu lệnh rẽ nhánh và phép toán logic
trong câu lệnh rẽ nhánh

Lượt thảo luận thứ nhất
+ Bài tập thảo luận: Trả lời các yêu cầu sau:
- Xác định Input và output của bài toán nhập 3 số a, b, c bất kỳ. Hãy
kiểm tra xem ba số đóa có là độ dài của các cạnh của một tam giác hay không.
Thông báo lên màn hình: ‘Thỏa mãn’ ‘ Không thỏa mãn’ trong từng trường hợp
tương ứng.
+ Thời gian thảo luận: 10 phút.
+ Thời điểm thảo luận: Sau khi học song phần cấu trúc rẽ nhánh thiếu và đủ.
+ Mục đích thảo luận: Học sinh có thể hiểu vì sao cần viết đúng cáu trúc rẽ
nhánh và cái quan trọng nhất là học sinh hiểu được các phép toán logic dùng
trong cấu trúc rẽ nhánh.
+ Loại hình nhóm: Tôi chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm 7 học sinh, hoạt động
theo hình thức so sánh kết hợp với trao đổi.
+ Tiến trình thảo luận: Tôi phân bài tập cho các nhóm. Các nhóm thảo luận và
ghi ra giấy. Sau 10 phút, tôi yêu cầu đại diện nhóm(nhóm 1 và nhóm 2) đứng tại
vị trí trình bày, tiếp theo tôi cho 2 nhóm chắn(nhóm 3 và 4) đánh giá, sữa chữa,
bổ xung kết quả của 2 nhóm. Tương tự nhóm 5 nhận xét kết quả của nhóm 1.
Một số hình ảnh minh họa tiết học áp dụng kỹ thuật khăn trải bàn

11


12


+ Nhận xét: Các thành viên trong các nhóm hoạt động khá tích cực. Học sinh tỏ
ra biết hợp tác với nhau qua việc trao đổi, đóng góp những phát hiện, ý kiến của
cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ mà nhóm được giao. Nhóm được điểm 10 là
nhóm 4 vì các bạn đã đưa ra được 4 trường hợp có thể sảy ra, cụ thể:
Trường hợp 1:

Var a,b,c:byte;
Begin
Writeln(‘ nhap do dai 3 canh’);
Writeln(‘ nhap a’); Readln(a);
Writeln(‘ nhap b’); Readln(b);
Writeln(‘ nhap c’); Readln(c);
IF (a+b>c), (b+c>a),(c+a>b),(a>0),(b>0),(c>0) Then writeln(‘Thoa man’)
Else writeln(‘ khong thoa man’);
Readln;
End.
Trường hợp 2:
Var a,b,c: real;
Begin
Writeln(‘ nhap do dai 3 canh’);
Writeln(‘ nhap a’); Readln(a);
Writeln(‘ nhap b’); Readln(b);
Writeln(‘ nhap c’); Readln(c);
IF ( a+b > c) AND ( b+c > a) AND ( c+a > b) AND ( a > 0 ) AND ( b > 0 )
AND ( c > 0 ) Then writeln(‘Thoa man’)
Else writeln(‘ khong thoa man’);
Readln;
End.
13


Trường hợp 3:
Var a,b,c:byte;
Begin
Writeln(‘ nhap do dai 3 canh’);
Writeln(‘ nhap a’); Readln(a);

Writeln(‘ nhap b’); Readln(b);
Writeln(‘ nhap c’); Readln(c);
IF ((a+b)>c) OR ((b+c)>a) OR ((c+a)>b) , (a>0) OR (b>0) OR (c>0) Then
writeln(‘Thoa man’)
Else writeln(‘ khong thoa man’);
Readln;
End.
Trường hợp 4
Var A,B,C: INTEGER;
Begin
Writeln(‘ nhap do dai 3 canh’);
Writeln(‘ nhap A’); Readln(A);
Writeln(‘ nhap B’); Readln(B);
Writeln(‘ nhap C’); Readln(C);
IF (A+B>C) AND (B+C>A) AND (C+A>B),(A>0),(B>0),(C>0) Then
writeln(‘Thoa man’)
Else writeln(‘ khong thoa man’);
Readln;
End.
Sau đó, tôi nhận xét, đưa ra những lỗi dễ sai giúp học sinh hiểu rõ thêm
một số điểm khi mới hoc:
- Cách dùng phép AND để mô tả điều kiện về sự tồn tại của 3 cạnh của
một tam giác (a, b, c ): phải đồng thời thỏa mãn cả 6 điều kiện. Sự đồng thời đó
chính là do phép AND thực hiện. Khi mới học chưa quen với phép AND các em
sẽ vấp phải cách viết sai như trường hợp 1.
- Do phép tính AND có mức ưu tiên tính toán cao hơn phép cộng và phép
so sánh nên các biểu thức như a+b>c, b+c>a... phải đặt vào dấu ngoạc. Bản thân
phép cộng có mức ưu tiên tính toán cao hơn phép so sánh > nên ta không cần
viết là ((a + b) >c) mà chỉ cần viết ( a + b > c). Phép cộng sẽ được tính trước rồi
mới đến phép so sánh lớn hơn.

- Phép AND có thể viết là AND, And, and. Pascal không phân biệt chữ hoa
và chữ thường ( Trong khi ngôn ngưc C thì lại phân biệt)
Nội dung 2: Kiểm tra lượng kiến thức mà học sinh đã tiếp thu được sau khi
học song.
Để có thể đánh giá được mức độ tiếp thu kiến thức cũng như mức độ
đóng góp kiến thức của từng em khi tham gia làm việc cùng nhóm, tôi cho từng
e học sinh trong lớp làm bài tập vào phiếu học tập sau:
14


PHIẾU HỌC TẬP
Em hãy cho biết chương trình sau làm công việc gì?
Chương trình:
Var tong, so:real;
I: integer;
N, dem: integer;
Begin
Writeln(‘ Bao nhieu so’); readln(N);
Tong:=0; dem:=0;
FOR I:=1 To N DO
Begin
Write(‘ so = ‘); Readln(so);
If (so > 10) AND ( so<20) Then
Begin
Tong:= tong + so;
Dem:= dem + 1;
End;
End;
Writeln(‘ SO CAC SO > 10 VA <20 LA:’, dem);
Writeln(‘ TONG CUA CHUNG LA:’, TONG);

End.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
*.Trước khi áp dụng phương pháp:
Tổng Giỏi
Khá
số
Lớp
TL(% S
học
SL
TL(%)
)
L
sinh
18,18
11A
33
0
0%
6
%
11B
40
0
0%
4 10,0%
17,14
11C
35
2

5,7% 6
%
*.Sau khi áp dụng phương pháp:
Tổng Giỏi
số
Lớp
học
SL TL(%)
sinh
11A 33
3
9,0%
11B 40
3
7,5%

Trung bình

Yếu

S
L

S
L

TL(%)

5

15,15%

6

15,0%

5

14,2%

TL(%)

66,66
%
30 75,0%
62,23
22
%
22

Khá

Trung bình

Yếu

SL TL(%)

SL TL(%)

SL

TL(%)

10
13

20
24

0
0

0%
0%

30,3%
32,5%

60,6%
60%

15


11C 35
6
17,1% 16 45,7% 13 37,1% 0
0%
Trên đây là số liệu thực tế cho kết quả học tập của học sinh thông qua

điểm số. Áp dụng sáng kiến đã trình bày ở trên vào giảng dạy đã làm tăng tỉ lệ
học sinh khá, giỏi, giảm thiểu học sinh trung bình, yếu, kém. Ngoài ra học sinh
còn đạt được các kết quả khác về mặt kỹ năng, thái độ...
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Kỹ thuật dạy học khăn trải bàn là một hình thức dạy học với nhiều tính
ưu việt. Đó là một trong những hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy
tính tích cực và tương tác của học sinh. Với hình thức này, học sinh được hấp
dẫn, lôi cuốn vào các hoạt động học, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng
của mình với sự giúp đỡ, hướng dẫn của giáo viên. Dạy học hợp tác đòi hỏi giáo
viên phải chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch dạy học, lựa chọn những nội dung thực sự
phù hợp với hoạt động nhóm và thiết kế được các hoạt động giúp các em lĩnh
hội, khám phá kiến thức mới một cách tốt nhất, phát huy tác dụng tích cực trong
việc giúp học sinh chiếm lĩnh tri thức và rèn luyện được các kĩ năng giao tiếp
cho học sinh.
Như vậy, việc tổ chức hoạt động khăn trải bàn thành công hay không là
phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó một phần lớn quyết định là vấn đề nhận
thức, năng lực và nghệ thuật sư phạm của người giáo viên. Tôi thiết nghĩ người
giáo viên "Đổi mới phương pháp dạy học" thành công là biết tự điều chỉnh
cách thức sử dụng phương pháp, hình thức dạy học của mình sao cho thật phù
hợp phát huy hết khả năng tư duy sáng tạo của học sinh. Với cách làm như vậy
lớp học sẽ trở nên sinh động, mọi học sinh đều có thể hoạt động một cách tích
cực, tự giác theo sự tổ chức điều khiển của giáo viên.
Đề tài này mang tính thực tiễn rất cao cụ thể là: trong tiết học các em học
sinh đã chủ động để tìm tòi lại kiến thức đã học qua đó giải quyết được vấn đề
do giáo viên đặt ra. Trong quá trình giải quyết vấn đề, giáo viên chỉ ra những sai
lầm mà các em học sinh mắc phải từ đó các em hiểu rõ hơn về các câu lệnh
trong ngôn ngữ lập trình.
Trên đây là toàn bộ nội dung của bản sáng kiến kinh nghiệm về áp dụng
phương pháp dạy học hợp tác trong dạy học tin học 11, tôi đã thực hiện trong

năm học 2019 – 2020. Trong quá trình thực hiện không thể tránh khỏi những
thiếu sót, vậy tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô giáo và
đồng nghiệp để bản sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn.

16


3.2 Kiến Nghị
Sở Giáo Dục và đào tạo nên duy trì việc tổ chức tập huấn phương pháp giảng
dạy cho giáo viên hằng năm nhằm nắm bắt thêm nhiều phương pháp mới để vận
dụng trong các bài dạy.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
Mường Lát, ngày 15 tháng 06 năm
TRƯỞNG ĐƠN VỊ
2020
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Trịnh Thị Nga

17


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Tin học 11. Nhà xuất bản giáo dục
2. Sách giáo viên Tin học 11. Nhà xuất bản giáo dục
3. Ngôn ngữ lập trình Pascal – Quách Tuấn Ngọc. Nhà xuất bản thống kê.
4. Giải bài tập tin học 11 nâng cao – Nguyễn Công Tuấn.
5. Phương pháp giải các dạng bài tập tin học 11 – ThS. Đậu Mạnh Hoàn,

6.Trần Dũng – Nhà xuất bản Đại Học Quốc Gia Hà Nội.
7. Giáo trình Lập trình nâng cao trên ngôn ngữ lập trình pascal.

18