Báo cáo tổng hợp đề tài nghiên cứu khoa học: Nghiên cứu biến động cửa sông và môi trường trầm tích Holocen hiện đại vùng ven bờ châu thổ sông Cửu Long, phục vụ phát triển bền vững kinh tế -

Viện Địa chất

Báo cáo tổng hợp đề tài:

Nghiên cứu biến động cửa sông và môi trờng
trầm tích Holocen hiện đại vùng ven bờ
Châu thổ sông Cửu Long, phục vụ phát triển
bền vững kinh tế - xà hội
Chủ nhiệm đề tài; Nguyễn Địch Dỹ

8415


Hà nội - 2010


Báo cáo đ tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sông và môi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i
vùng ven bi n châu th Sơng C u Lịng, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i”

M CL C
M

U .......................................................................................................... 1

PH N 1. CÁC H P PH N T

NHIÊN-KINH T -XÃ H I VÙNG C A

SÔNG VEN BI N CHÂU TH

SÔNG C U LONG ............................... 25

CH

NHIÊN, KINH T - XÃ H I VÙNG

NG 1:

C I MT

NGHIÊN C U ............................................................................................. 26
1. 1.

C I MT

NHIÊN ................................................................... 26

1.1.1.
1.1.2.
1.1.3.

V trí đ a lý .................................................................................. 26
c đi m khí h u, khí t ng....................................................... 29
c đi m th y v n ...................................................................... 32

1.1.4.

c đi m h i v n......................................................................... 35

1. 2.

C I M KINH T - XÃ H I .................................................... 37

1.2.1.

Xã h i .......................................................................................... 37

1.2.2.
1.2.3.

Kinh t ......................................................................................... 43
c đi m r ng ng p m n ............................................................ 66

CH

NG 2:

C I M

C U

A CH T-

A M O VÙNG NGHIÊN

............................................................................................. 75

2. 1.

C I M

C I M

2.2.1.
2.2.2.

A M O............................................... 75

c đi m đ a hình ....................................................................... 75
c đi m đ a m o ....................................................................... 76

2.1.1.
2.1.2.
2. 2.

A HÌNH -

A CH T ................................................................... 98

a t ng ....................................................................................... 98
Ki n t o ..................................................................................... 100

CH
NG 3: QUAN I M TI P C N VÀ CÁC PH
NG PHÁP
NGHIÊN C U ........................................................................................... 111
3. 1.

QUAN I M TI P C N ............................................................... 111

3. 2.

CÁC PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ........................................ 112

3.2.1.

T h p ph

ng pháp đ a ch t - đ a m o: .................................. 112

3.2.2.
3.2.3.

T h p ph
T h p ph

ng pháp đ a hoá, đ a v t lý: .................................. 113
ng pháp b n đ vi n thám-GIS: ........................... 113




tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

ng pháp nghiên c u thu - th ch đ ng l c ven bi n:

3.2.4.

T h p ph

3.2.5.
3.2.6.

114
T h p ph ng pháp đi u tra xã h i h c .................................. 114
Ph ng pháp t ng h p: ............................................................. 115

PH N 2. BI N
NG C A SÔNG VÀ MÔI TR
NG TR M TÍCH
HOLOCEN-HI N
I VÙNG VEN B CHÂU TH SƠNG C U
LONG ........................................................................................................... 116
CH
NG 4: DAO
NG M C N
C BI N VÀ
C I M
T
NG Á C
A LÝ ........................................................................... 117
4. 1.

DAO

NG M C N

C BI N TRONG HOLOCEN............. 117

4.1.1.

ng b bi n vào cu i Pleistocen-đ u Holocen .................... 117

4.1.2.
4.1.3.
4.1.4.

Th i gian b t đ u bi n ti n........................................................ 117
M c n c bi n cao nh t trong Holocen.................................... 119
c đi m và t c đ dao đ ng m c n c bi n........................... 120

4.1.5.
Dao đ ng m c n c hi n đ i .................................................... 124
4.1.6.
Dao đ ng m c n c bi n trong Holocen-hi n đ i vùng ven b
châu th sông C u Long ........................................................................... 126
4. 2.
C I M A CH T HOLOCEN - HI N
I VÙNG
NGHIÊN C U............................................................................................. 129
4.2.1.
4.2.2.
4.2.3.

Ranh gi i Pleistocen – Holocen t i khu v c nghiên c u.......... 129
Thang đ a t ng Holocen vùng nghiên c u ............................... 131
Th ng Holocen, ph th ng d i- H t ng Bình i (amQ21bđ) ....

4.2.4.
4.2.5.

................................................................................................... 135
Ph th ng Holocen gi a - H t ng H u Giang (m, am)Q22hg .. 138
Th ng Holocen, ph th ng Holocen trên - H t ng C u Long (a,

am, amb, ab, mb, m) Q23cl ........................................................................ 151
4.2.6.
ng d ng đ a t ng phân t p trong thành l p b n đ đ a ch t
Holocen – hi n đ i vùng nghiên c u......................................................... 158
4. 3.

T

NG Á C

A LÝ TH I K HOLOCEN - HI N

I . 165

ng đá c đ a lý th i k đ u Holocen s m........................... 165

4.3.1.

T

4.3.2.

T ng đá c đ a lý th i k cu i Holocen s m - đ u Holocen gi a

................................................................................................... 171



ii


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

4.3.3.

T

ng đá c đ a lý th i k Holocen mu n ............................... 174

CH
NG 5: BI N
NG C A SÔNG VÙNG VEN B CHÂU TH
SÔNG C U LONG..................................................................................... 182
5. 1.

CÁC NHÂN T

TÁC

NG

NS

BI N

NG VÙNG C A

SÔNG ........................................................................................................... 182
5.1.1.

Các nhân t tác đ ng n i sinh ................................................... 182

5.1.2.
5.1.3.

Các nhân t tác đ ng ngo i sinh ............................................... 183
Tác đ ng nhân sinh ................................................................... 187

5. 2.

BI N

NG VÙNG C A SÔNG VEN B

C U LONG TRONG HOLOCEN - HI N

CHÂU TH

SÔNG

I...................................... 188

5.2.1.

B i t - Xói l b sơng.............................................................. 188

5.2.2.

Di n th C a sông, đ ng b ven bi n châu th sông C u Long..
................................................................................................... 191

5. 3.

BI N

5.3.1.
5.3.2.
5. 4.

NG CH

THU TH CH

C s lý lu n ............................................................................. 260
c đi m ch đ th y th ch đ ng l c....................................... 261

BI N

NG

NG B

BI N, B

SÔNG VÀ VÙNG C A

SÔNG DO tác đ ng nhân sinh, PHÁT TRI N C
5. 5.

NG L C ................ 260

BI N

IC

S

H T NG...... 273

A LÝ TH I K HOLOCEN - HI N

I .... 276

CH
NG 6: BI N
NG MƠI TR
NG TR M TÍCH
HOLOCEN-HI N
I VÙNG VEN B CHÂU TH SÔNG C U
LONG
........................................................................................... 279
6. 1.
C I M MÔI TR

NG TR M TÍCH HOLOCEN HI N
I VÙNG NGHIÊN C U ....................................................................... 279
6. 2. BI N
NG C A SÔNG VEN B TRÊN C S PHÂN TÍCH
T
NG ........................................................................................................ 291
6.2.1.

Bi n đ ng c a sông................................................................... 291

6.2.2.

Bi n đ ng đ

ng b bi n.......................................................... 291



iii


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

CH
NG 7:
VÀ MÔI TR
B

B N

D BÁO XU TH BI N
NG C A SƠNG
NG TR M TÍCH HOLOCEN-HI N
I VÙNG VEN

CHÂU TH

7. 1.

C

7.1.1.
7.1.2.
7. 2.

S

SÔNG C U LONG ....................................................... 293
KHOA H C D

NG .............. 293

C s tài li u ............................................................................. 293
C s khoa h c.......................................................................... 294

N I DUNG D

7.2.1.
7.2.2.

BÁO XU TH BI N

BÁO XU TH BI N

NG ............................. 294

N i dung d báo........................................................................ 294
Các y u t trong d báo xu th bi n đ ng ................................ 294

7. 3. D BÁO XU TH BI N
NG VÙNG C A SÔNG,
NG
B BI N VÙNG VEN B CHÂU TH SÔNG C U LONG (T C A
TI U
N C A TRANH
) .................................................................. 298
7.3.1.
7.3.2.
7. 4.

Các ki u đ ng b bi n ............................................................ 298
D báo xu th phát tri n bi n đ ng........................................... 299

D BÁO XU TH BI N
NG MƠI TR
NG TR M TÍCH....
........................................................................................................... 304

7.4.1.

Các d ng di chuy n c a h t tr m tích ....................................... 304

7.4.2.
7.4.3.

Các ki u ngu n g c tr m tích vùng nghiên c u ....................... 304
K ch b n n c bi n dâng trong t ng lai ................................. 305

7. 5.

B N

D

BÁO XU TH BI N

NG C A SÔNG VÀ MƠI

TR
NG TR M TÍCH HOLOCEN - HI N
I VÙNG VEN B
CHÂU TH SÔNG C U LONG .............................................................. 310
7.5.1.
7.5.2.
7.5.3.

Nguyên t c thành l p................................................................. 310
N i dung th hi n ...................................................................... 310
Chú gi i b n đ ......................................................................... 310

PH N III. CÁC GI I PHÁP KHAI THÁC, S DUNG H P LÝ
NGU N TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ GI M NH TÁC
NG
C A THIÊN TAI
I V I PHÁT TRI N KT -XH VÙNG VEN B
CHÂU TH


CH
NG 8:

SÔNG C U LONG .............................................................. 316
CÁC GI I PHÁP KHAI THÁC S

D NG H P LÝ

NGU N TÀI NGUYÊN VÙNG NGHIÊN C U ..................................... 317

iv


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

8. 1. NH NG BI N
NG
NG B VÙNG C A SÔNG VEN
BI N CHÂU TH SÔNG C U LONG LIÊN QUAN
N CÁC HO T
NG KINH T - XÃ H I....................................................................... 317

8. 2.

CÁC GI I PHÁP ............................................................................ 321

8.2.1.
8.2.2.

Phát tri n r ng ng p m n .......................................................... 321
Phát tri n nuôi tr ng th y s n ................................................... 329

8.2.3.
8.2.4.
8.2.5.

Phát tri n du l ch sinh thái......................................................... 333
Gi i pháp l n bi n ..................................................................... 337
Phát tri n giao thông ................................................................. 339

8.2.6.
8.2.7.
8.2.8.

Gi i pháp quy ho ch dân c ven bi n ....................................... 351
Các gi i pháp phát tri n vùng c a sông ven bi n ..................... 356
Gi i pháp phát tri n các khu công nghi p, các c m d ch v t ng

h p vùng ven bi n ..................................................................................... 365
K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................... 390
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 394

v


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

DANH M C B NG BI U
B ng 1.1. L

ng b c x t i các t nh (calo/cm2/ngày) ................................ 30

B ng 1.2.

m trung bình n m t i tr m 4 t nh (%) ................................. 30

B ng 1.3. T n su t bão và ATN

phía Nam Bi n ơng (1961-1980) (%)32

B ng 1.4. V n t c dòng ch y l n nh t t i m t s tr m trên sông C u Long34
B ng 1.5. Hàm l

ng bùn cát t i m t s tr m đo trên sông C u Long . 35

B ng 1.6. Dân c các t nh vùng nghiên c u ............................................... 37
B ng 1.7. Di n bi n dân s các t nh vùng nghiên c u (ng

i) .................. 38

B ng 1.8. C c u dân s trong các t nh vùng nghiên c u (ng

i) ............. 38

B ng 1.9. Cân đ i Lao đ ng trong các t nh vùng nghiên c u (ng
B ng 1.10. S tr

i) ....... 38

ng, l p h c, giáo viên và h c sinh m u giáo tính đ n

30/9/2006..................................................................................................... 40
B ng 1.11. S tr

ng ph thơng các t nh tính đ n 30/9/2006 .................... 40

B ng 1.12. S l p h c ph thông các t nh tính đ n 30/9/2006................... 40
B ng 1.13. S h c sinh ph thơng các t nh tính đ n 31/12/2006 (ng
B ng 1.14. S h c sinh ph thơng thu c các dân t c ít ng

i) .. 41

i tính đ n

31/12/2006 .................................................................................................. 41
B ng 1.15. S th vi n và s sách do đ a ph

ng qu n lý ......................... 42

B ng 1.16. S c s khám, ch a b nh thu c s Y t n m 2006 ................ 42
B ng 1.17. S cán b y t n m 2006 .......................................................... 43
B ng 1.18. S trang tr i phân theo đ a ph ng (trang tr i) ............................. 44
B ng 1.19. Di n tích cây l ng th c có h t phân theo đ a ph ng (nghìn
ha)................................................................................................................ 45
B ng 1.20. Di n tích cây lúa phân theo đ a ph
B ng 1.21. S n l

ng lúa c n m c a các đ a ph

ng (nghìn ha) ................. 45
ng ............................... 46

B ng 1.22. Di n tích cây mía phân theo đ a ph

ng (nghìn ha) ................ 46

B ng 1.23. Di n tích cây l c phân theo đ a ph

ng (nghìn ha) ................. 46



B ng 1.24. àn trâu phân theo đ a ph

vi

ng (nghìn con)............................. 47

tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

B ng 1.25. àn bị phân theo đ a ph

ng (nghìn con)............................... 47

B ng 1.26. àn l n phân theo đ a ph

ng (nghìn con).............................. 47

B ng 1.27. Di n tích ni tr ng thu s n c a các đ a ph
B ng 1.28. S n l

ng thu s n c a các đ a ph

B ng 1.29. Di n tích và s n l
B ng 1.30: Kh i l
đ a ph

ng ................... 48

ng ................................... 49

ng khai thác, nuôi tr ng th y s n ............. 49

ng hàng hoá luân chuy n theo đ

ng thu c a v n t i

ng................................................................................................... 55

B ng 1.31. Doanh thu và khách du l ch (

n v : tri u đ ng)..................... 65

B ng 1.32. D báo v GDP và doanh thu du l ch (khơng tính kinh doanh
th ng m i và xu t nh p kh u)................................................................... 66
B ng 1.33. Di n tích đ t ng p n

c ven bi n, RNM và đ m nuôi th y s n67

B ng 1.34. T ng quan gi a s suy gi m di n tích r ng ng p m n và s
m r ng di n tích ni tơm n c l
m t s t nh n m 2002. ................... 67
B ng 2.1.
c đi m phân b và kích th c các gi ng vùng ven bi n c a
sông C u Long............................................................................................ 79
B ng 2.2. Kích th
C a Tranh

c các d i đ ng b ng tính theo đ

ng n i C a Ti u-

.............................................................................................. 80

B ng 2.3. Chi u r ng các đ ng b ng tri u ( BT) trong đ i gian tri u (km)81
B ng 4.1: M c n c bi n và tu i tuy t đ i trong Pleistocen mu nHolocen. .................................................................................................... 119
B ng 4.2: M c n

c bi n và t c đ dâng giai đo n t cu i Pleistocen đ n

nay. ............................................................................................................ 123
B ng 4.3. Thang đ a t ng Holocen vùng nghiên c u................................ 134
B ng 5.1: Th ng kê chi u dài, m c đ xói l , b i t b d c theo các nhánh
sông C u Long, đo n g n c a sông, t n m 1965 đ n n m 2006........... 189
B ng 5.2. Di n bi n phát tri n đ i b khu v c C a Ti u-C a

i (1965 -2001)197

B ng 5.3. Di n bi n phát tri n đ i b t i khu v c C a Ba Lai (19652001), ........................................................................................................ 199



B ng 5.4: Di n bi n phát tri n đ i b t i khu v c C a Hàm Luông (1952-2001),205

vii


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

B ng 5.5: Di n bi n phát tri n b t i khu v c c m C a C Chiên-Cung h u (19522001)........................................................................................................... 211
B ng 5.6: T ng quát quá trình phát tri n các C a sơng thu c nhánh sông
Ti n qua các giai đo n khác nhau (1952-2001)........................................ 214
B ng 5.7: Di n th đ ng b t i khu v c C a nh An-Tranh
(19522006),......................................................................................................... 232
B ng 5.8. Phân b đ sâu lòng d n và theo chi u dài lịng d n t

ng ng

tính t c a sơng v phía bi n (*)............................................................. 246
B ng 7.1. T ng quát quá trình phát tri n các c a sông thu c nhánh sông
Ti n ........................................................................................................... 300
B ng 7.2. Di n bi n phát tri n b t i c a

nh An – Tranh

(1952-

2006), ........................................................................................................ 302
B ng 7.3: M c n

c bi n dâng (cm) so v i th i k 1980 - 1999 ............ 306

B ng 8.1. Di n tích r ng t nhiên và đ t tr ng đ i núi tr c t i th i đi m
1/7/1990 (ha) ............................................................................................. 323
B ng 8.2.

t lâm nghi p phân theo m c đích s d ng (2007) ............... 324

B ng 8.3. Di n tích m t n

c ni tr ng th y s n* (nghìn ha) ............... 329

B ng 8.4. Di n tích m t n

c ni tr ng thu s n* (nghìn ha) ............... 330

B ng 8.5. T ng s h nuôi tr ng th y s n ................................................ 332
B ng 8.6. Di n tích đ t t nhiên (ha)........................................................ 338
B ng 8.7. Bi n đ ng các đ n v hành chính c a các huy n ven bi n....... 338
B ng 8.8. D ki n l

ng hàng hoá qua c ng huy n t i Trà Vinh ............ 343



viii


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1.S đ v trí vùng nghiên c u........................................................ 28
Hình 2.1. B n đ đ a m o vùng ven b châu th sơng C u Long.............. 93
Hình 2.2. B n đ đ a m o c a Tranh
Hình 2.3. B n đ đ a m o c a

.................................................... 94

nh An...................................................... 95

Hình 2.4. B n đ đ a m o c a Hàm Lng ................................................ 96
Hình 2.5. S đ tân ki n t o và đ a đ ng l c hi n đ i vùng ven b châu th
Sơng C u Long ......................................................................................... 103
Hình 2.6. S đ tân ki n t o và phân vùng tân ki n t o ........................... 104
Hình 4.1: Di n bi n m c n

c bi n trung bình tồn c u (IPCC, 2007)... 125

Hình 4.2: Di n bi n m c n

c bi n t i tr m h i v n Hịn D u ................ 126

Hình 4.3: S đ th hi n dao đ ng m c n

c bi n trong Holocen VCN. 128

Hình 4.4. M t c t đ a ch t ven bi n châu th Sông C u Long................. 129
Hình 4.5. C t đ a t ng l khoan B n Tre 3 ............................................... 137
Hình 4.6. B n đ đ a ch t Holocen vùng ven b châu th Sơng C u Long164
Hình 4.7. B n đ t

ng đá - c đ a lý th i k đ u Holocen s m ............. 170

Hình 4.8. B n đ t ng đá - c đ a lý th i k cu i Holocen s m - đ u
Holocen gi a ............................................................................................. 173
Hình 4.9. B n đ t

ng đá - c đ a lý th i k Holocen mu n.................. 181

Hình 5.1. Di n bi n xói l -b i t
khu v c C a Ti u-C a
i (19651983) ......................................................................................................... 201
Hình 5.2. Di n bi n xói l -b i t

khu v c C a Ba Lai (1965-1983) .... 201

Hình 5.3: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Hàm Lng (1952-1965)206
Hình 5.4: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Hàm Lng (1965-1983)206
Hình 5.5: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Hàm Lng (1990-2001)207
Hình 5.6: Di n bi n xói l -b i t C a C Chiên-Cung H u (1952-1965)212
Hình 5.7: Di n bi n xói l -b i t



C a C Chiên- Cung H u (1965-1983)213

Hình 5.8: Di n bi n xói l -b i t C a C Chiên-Cung H u (1990-2001)213

ix


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

Hình 5.9: Di n bi n xói l -b i t đo n b sơng H u giai đo n 1965-1983218
Hình 5.10: Di n bi n xói l -b i t đo n b sơng H u giai đo n 1983-1990218
Hình 5.11: Di n bi n xói l -b i t đo n b sơng H u giai đo n 1990-2001219
Hình 5.12: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a nh An giai đo n 19521965........................................................................................................... 222
Hình 5.13: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a

nh An giai đo n 1965-

1983........................................................................................................... 223
Hình 5.14: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a nh An giai đo n 19831990........................................................................................................... 223
Hình 5.15: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a nh An giai đo n 19902001........................................................................................................... 224

Hình 5.16: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a nh An giai đo n 20012006........................................................................................................... 225
Hình 5.17: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Tranh

giai đo n 1952-

1965........................................................................................................... 229
Hình 5.18: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Tranh

giai đo n 1965-

1983........................................................................................................... 229
Hình 5.19: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Tranh
giai đo n 19831990........................................................................................................... 230
Hình 5.20: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Tranh
giai đo n 19902001........................................................................................................... 230
Hình 5.21: Di n bi n xói l -b i t khu v c C a Tranh
giai đo n 20012006........................................................................................................... 231
Hình 5.22. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng ven b châu th sơng C u

Long .......................................................................................................... 235
Hình 5.23. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng c a Tranh

Hình 5.24. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng c a

Hình 5.25. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng c a Hàm Luông................ 238



Hình 5.26. B n đ bi n đ ng đ

.................... 236

nh An ..................... 237

ng b vùng ven b châu th sông C u

Long giai đo n 1952 – 1965 ..................................................................... 239

x


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

Hình 5.27. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng ven b châu th sông C u

Long giai đo n 1965 – 1983 ..................................................................... 240
Hình 5.28. B n đ bi n đ ng đ ng b vùng ven b châu th sông C u
Long giai đo n 1983 – 1989 ..................................................................... 241
Hình 5.29. B n đ bi n đ ng đ ng b vùng ven b châu th sông C u

Long giai đo n 1989 – 2001 ..................................................................... 242
Hình 5.30. B n đ bi n đ ng đ

ng b vùng ven b châu th sông C u

Long giai đo n 2001- 2006 ....................................................................... 243
Hình 5.31. S đ tuy n m t c t đ nh hình ven b châu th sơng C u Long249
Hình 5.32. M t c t bi n đ ng đ a hình c a sơng C a

i-C a Ti u ....... 250

Hình 5.33. M t c t bi n đ ng đ a hình c a sơng C Chiên...................... 251
Hình 5.34. M t c t bi n đ ng đ a hình c a sơng

nh An – Tranh

.... 252

Hình 5.35. M t c t d c h th ng sơng Ti n.............................................. 253
Hình 5.36. K t qu tính tốn dịng ch y th

ng k vùng ven b châu th

sơng C u Long, trong gió mùa Tây Nam V=5m/s [5] ............................. 268
Hình 5.37. K t qu tính tốn dịng ch y th

ng k vùng ven b châu th

sơng C u Long, trong gió mùa Tây Nam V=13m/s [5] ........................... 268
Hình 5.38. K t qu tính tốn dịng ch y th ng k vùng ven b châu th

sông C u Long, trong gió mùa ơng B c V=5m/s [5] ............................ 269
Hình 5.39. K t qu tính tốn dịng ch y th ng k vùng ven b châu th
sông C u Long, trong gió mùa ơng B c V=13m/s[5] ........................... 269
Hình 6.1. B n đ mơi tr ng tr m tích Holocen vùng ven b châu th
Sơng C u Long ......................................................................................... 287
Hình 6.2. B n đ mơi tr

ng tr m tích Holocen vùng c a Tranh

Hình 6.3. B n đ mơi tr

ng tr m tích Holocen vùng c a

Hình 6.4. B n đ mơi tr

ng tr m tích Holocen vùng c a Hàm Luông .. 290

...... 288

nh An ....... 289

Hình 7.1Ph m vi ng p khu v c đ ng b ng sông C u Long theo k ch b n
n c dâng 65cm (B TNMT, 2009). ........................................................ 307



Hình 7.2. Ph m vi ng p khu v c đ ng b ng sông C u Long theo k ch b n
n

c dâng 75cm (B TNMT, 2009). ........................................................ 308

xi


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

Hình 7.3. Ph m vi ng p khu v c đ ng b ng sông C u Long theo k ch b n
n

c dâng 100 cm (B TNMT, 2009) ...................................................... 309

Hình 7.4. B n đ d báo xu th bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m
tích vùng ven b châu th Sông C u Long .............................................. 312
Hình 7.5. B n đ d báo xu th bi n đ ng c a sông và môi tr ng tr m
tích vùng c a Tranh ............................................................................. 313
Hình 7.6. B n đ d báo xu th bi n đ ng c a sơng và mơi tr
tích vùng c a

ng tr m

nh An .............................................................................. 314

Hình 7.7. B n đ d báo xu th bi n đ ng c a sông và mơi tr

ng tr m

tích vùng c a Hàm Lng......................................................................... 315
Hình 8.1. S đ phân b r ng ng p m n vùng đ ng b ng Nam B ......... 322
Hình 8.2. V trí kênh t t Quan Chánh B - huy n Duyên H i, Trà Vinh . 348

Hình 8.3. Kênh t t Quan Chánh B nhìn t



xii

nh v tinh........................... 349


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

DANH M C CÁC T



xiii

VI T T T


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Châu th sông C u Long hay còn g i là châu th sông Mê Kông là m t

trong các châu th l n trên th gi i. Châu th này có m t vai trò đ c bi t quan
tr ng trong phát tri n kinh t -xã h i c a Vi t Nam. Vùng ven b và các c a
sông c a châu th sơng C u Long có m t v trí h t s c quan tr ng đ i v i
phát tri n KT-XH và an ninh qu c phịng, khơng ch đ i v i vùng nghiên c u,
mà còn đ i v i c khu v c đ ng b ng Nam B và đ i v i c n
trình h i nh p qu c t v i các n

c

c trong quá

khu v c ông Nam Á thu c kh i Asean,

c ng nh v i các n c khác trên th gi i. i u đó kh ng đ nh v th chính tr , KTXH và an ninh qu c phòng c a vùng nghiên c u.
Trong vùng nghiên c u có chín c a sơng: c a Tranh

, Bát X c,

nh

An, thu c t nh Sóc Tr ng. C a Cung H u thu c t nh Trà Vinh, c a C Chiên,
Hàm Luông, Ba Lai, c a

i thu c t nh B n Tre. C a Ti u c a sông M Tho

hay sông Ti n thu c t nh Ti n Giang. N i đây là vùng đ t sinh s ng c a h n 5
tri u c dân, m t vùng phát tri n kinh t -xã h i quan tr ng c a các t nh ven bi n, đòi
h i c n ph i ti n hành nghiên c u m t cách toàn di n.
V n đ bi n đ i khí h u và hi n t

ng n

c bi n dâng nh h

ng tr c

ti p t i vùng các c a sông ven bi n châu th sông C u Long. Vi t Nam đ
coi là 1 trong 5 qu c gia ch u nh h

c

ng c a bi n đ i khí h u nghiêm tr ng

nh t trên th gi i.
Xu t phát t nh ng đi u nêu trên, B Khoa h c và Công ngh đã cho
tri n khai

tài: “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr

ng tr m tích

Holocen-hi n đ i vùng ven b châu th sông C u Long, ph c v phát tri n
b n v ng kinh t -xã h i”, mã s KC09.06/06-10. ây là m t trong nh ng đ

tài KH CN tr ng đi m c p Nhà n

c thu c ch

1

ng trình “Khoa h c và Công


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

ngh bi n ph c v phát tri n b n v ng kinh t -xã h i”, mã s KC09/06.10
2. Tính pháp lý c a đ tài
tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sông và môi tr

ng tr m tích

Holocen-hi n đ i vùng ven b châu th sông C u Long, ph c v phát tri n
b n v ng kinh t -xã h i”, mã s KC09.06/06-10 đ

c thành l p trên các

quy t đ nh sau:
- Quy t đ nh s 1678 /Q -BKHCN ngày 27 tháng 7 n m 2006 c a B
tr

ng B Khoa h c và Công ngh v vi c phê duy t các t ch c và cá nhân

trúng tuy n ch trì th c hi n đ tài thu c Ch
ngh tr ng đi m c p nhà n

ng trình khoa h c và cơng

c giai đo n 2006-2010 “Khoa h c và công ngh

bi n ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i”, mã s KC.09/06-10.
- Quy t đ nh s 2206/Q -BKHCN ngày 09 tháng 10 n m 2006 c a B
tr

ng B Khoa h c và Công ngh v vi c phê duy t n i dung và kinh phí

các đ tài đã trúng tuy n thu c Ch
đi m c p nhà n

ng trình khoa h c và công ngh tr ng

c giai đo n 2006-2010 “Khoa h c và công ngh bi n ph c

v phát tri n b n v ng kinh t -xã h i”, mã s KC.09/06-10.
- H p đ ng nghiên c u Khoa h c và phát tri n Công ngh
6/2006/H - TCT-KC09/06.10, ký gi a Ch
phịng Các ch

s

ng trình KC.09/06-10 và v n

ng trình KHCN tr ng đi m c p Nhà N

c v i Vi n

a ch t-

Vi n Khoa h c và Công ngh Vi t Nam và ch nhi m đ tài, ngày 7/5/2007.
3. M c tiêu và nhi m v c a đ tài

M c tiêu c a đ tài:
- Làm sáng t m i quan h gi a q trình bi n đ ng mơi tr
Holocen-hi n đ i

ng tr m tích

vùng ven b châu th sông C u Long v i quy mô phát


tri n, bi n d ng hình th , bi n đ ng không gian các c a sông và xu th phát tri n.

2


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

-

xu t gi i pháp khai thác, s d ng h p lý ngu n tài nguyên thiên

nhiên (r ng ng p m n....) và gi m nh tác đ ng c a thiên tai đ i v i phát tri n
kinh t -xã h i vùng ven bi n châu th sông C u Long.
Nhi m v c a đ tài:
- Nghiên c u đ c đi m đ a ch t-đ a m o, tân ki n t o-đ a đ ng l c hi n
đ i và tr n tích Holocen-hi n đ i vùng c a sơng ven bi n châu th sông C u Long.
- Nghiên c u đ c đi m mơi tr

ng tr m tích vùng c a sông ven bi n

châu th sông C u Long.
- Hi n tr ng phát tri n kinh t -xã h i t i các vùng c a sông ven bi n châu
th sông C u Long.
- Nghiên c u bi n đ ng c u sông và mơi tr

ng tr m tích Holocen-hi n

đ i vùng ven bi n châu th sông C u Long.
-

xu t gi i pháp khai thác, s d ng h p lý ngu n tài nguyên thiên

nhiên và gi m nh tác đ ng c a thiên tai đ i v i phát tri n kinh t -xã h i các
c a sông ven bi n châu th sông C u Long.
4. Khu v c nghiên c u
Vùng c a sông và ven bi n châu th sông C u Long thu c ph m vi 4
t nh: Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh và Sóc Tr ng, t kinh đ 106o06’ đ n
107o01’ v đ 9o15’ đ n 10o19’, v i t ng chi u dài đ

ng ven bi n vào

kho ng h n 155km và t ng di n tích vùng nghiên c u là 6.021km2. Khu v c
nghiên c u bao g m ph n đ t li n ven bi n và ph n ng p n
v i ph n ng p n

c ven bi n, vùng nghiên c u kh ng ch

tr vào. T đ sâu l n h n 20m n
đáng k nên không nghiên c u.

c ven bi n.

i

đ sâu 20m n

c

c chi u dày tr m tích Holocen là khơng
i v i ph n đ t li n ven bi n, quá trình bi n


đ ng c a sơng di n ra trong ph m vi 5-10 km, tùy t ng vùng. Do v y ph m vi

3


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

nghiên c u c a đ tài đ
đ sâu 20m n

c xác đ nh: Tính t đ

ng b bi n v phía bi n t i

c, v phía l c đ a ph thu c vào tích ch t c a t ng c a sông

(9 c a sông ven bi n châu th sông C u Long) vào sâu 10-15 km (Hình 1.1).

5. Ý ngh a khoa h c và th c ti n c a đ tài
Nghiên c u vùng c a sông ven bi n là nghiên c u n i tranh ch p gi a đ t
li n và bi n c , n i có ti m n ng to l n v ngu n tài nguyên thiên nhiên, c ng là
n i x y ra và ti m n nhi u tai bi n thiên nhiên v i nh ng hi m h a khó l

ng.

Vùng c a sơng ven bi n có m t v th chính tr , KT-XH và an ninh qu c phòng
c c k quan tr ng trong phát tri n KT-XH và b o v ch quy n lãnh h i đ i v i
n

c Vi t Nam. Vì v y, xu t phát t chi n l

c phát tri n khoa h c v bi n c a

n

c ta là t p trung nghiên c u t ng h p toàn di n đ

c quan tâm đ c bi t, đ

c

đ u t thích đáng nh m khai thác t i đa tài ti m n ng giàu có và phát tri n b n
v ng kinh t xã h i.
Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr

ng tr m tích Holocen-hi n đ i

vùng ven b châu th sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng KT-XH có ý

ngh a khoa h c và th c ti n.
- V ý ngh a khoa h c, nh ng k t qu thu đ

c c a t tài là nh ng đóng

góp đáng trân tr ng cho nh n bi t v quy lu t phát tri n và bi n đ ng c a sông
theo th i gian và không gian. M t khác, nh ng k t qu đó b sung cho ngân hàng
d li u v khoa h c nói chung và khoa h c v vùng tranh ch p gi a bi n và l c
đ a nói riêng.
- V ý ngh a th c ti n, nh ng k t qu thu đ
quy ho ch phát tri n ho c t ch c lãnh th có đ

c c a đ tài giúp cho các nhà

c nh ng c s khoa h c cho các

d án. M t đi u n a là c s c nh báo có tính quy lu t c a bi n đ i khí h u, hi n
tr ng n

c bi n dâng nh m có các gi i pháp thích ng.



4


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

6. T ng quan v tình hình nghiên c u

Vùng c a sơng ven bi n là m t vùng có h sinh thái đ c thù.
giao thoa, hòa tr n gi a môi tr

ng l c đ a và môi tr

ây là n i

ng bi n, là n i tranh

ch p gi a đ t li n và bi n c , là n i n ch a nhi u ti m n ng to l n tài nguyên
thiên nhiên và c ng là n i x y ra nhi u tai bi n thiên nhiên v i nh ng hi m
h a khó l

ng. Vùng c a sơng ven bi n là bàn đ p đ con ng

Nh n th c đ

i ti n ra bi n.

c t m quan tr ng c a vùng c a sông ven bi n trong v n đ phát

tri n kinh t -xã h i, trên th gi i, đ i v i các Qu c gia có đ

ng b bi n, vi c

nghiên c u các đi u ki n t nhiên vùng c a sông ven bi n đ

c quan tâm đ c

bi t, đ u t thích đáng nh m khai thác t i đa ti m n ng giàu có và phát tri n

b n v ng kinh t -xã h i.
Khái ni m chung: Trên th gi i đã có nhi u cơng trình nghiên c u v c a
sơng ven bi n. Trong nh ng cơng trình nghiên c u đó khái ni m và đ nh
ngh a v đ i b (Coastal Zone) hay còn g i là đ i t
và l c đ a đã đ

c xác l p m t cách t

ng đ i.

ng tác hi n t i gi a bi n
i b là m t d i ti p giáp

gi a đ t li n và bi n, không r ng l m, có b n ch t đ c đáo, t o nên m t l p
v c nh quan c a Trái đ t và là n i x y ra m i t

ng tác r t ph c t p gi a

th ch quy n, thu quy n, khí quy n và sinh quy n (Lymarev V.I).

i b

c ng là h t nhiên m ph c t p, đa d ng và c ng r t đ c đáo th hi n rõ r t
và đ y đ nh t m i tác đ ng qua l i l n nhau gi a 5 quy n c a trái d t: Th ch
quy n, thu quy n, khí quy n, sinh quy n và trí quy n. Theo quan đi m m t
s nhà nghiên c u, gi i h n d

i c a đ i b là đ sâu mà sóng b t đ u b bi n

d ng, c ng nh đ a hình và tr m tích đáy b t đ u b bi n đ i.

xác đ nh b ng 1/2 chi u dài b
đ

c xác đ nh là đ

đ ib đ

sâu đó đ

c

c sóng. Gi i h n v phía l c đ a c a đ i b

ng sóng leo cao c c đ i. Theo lu t bi n Qu c t (1982),

c đ nh ngh a là vùng bi n đ c quy n kinh t v i chi u r ng 200 h i



lý tính t b ra phía bi n. N i dung c a đ nh ngh a này th c t ch mang tính

5


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

pháp lý đ kh ng đ nh ch quy n vùng bi n c a các Qu c gia có bi n. T i H i
ngh v khai thác và s d ng tài nguyên đ i b đ
1972 t i Woods Hole, đ i b đ

c t ch c vào tháng 6 n m

c xác đ nh là m t d i r ng ti p giáp gi a

bi n và l c đ a có ranh gi i phía l c đ a là gi i h n nh h
và ranh gi i phía bi n đ

c m r ng ra t i rìa l c đ a t

ng c a thu tri u
ng ng v i đ sâu

kho ng 200m. N m 1996, ch

ng trình “Qu n lý tài nguyên và môi tr

c a Malaysia l i cho r ng “

i b là m t h sinh thái giàu có v th c v t

c ng nh các quá trình v t lý; có đ ng l c m nh và m t môi tr

ng”

ng nh y c m

h n b t c n i nào trên trái đ t; là vùng đ t và bi n m r ng v phía bi n
10km và v phía đ t li n c ng 10km”. Qua đó, th y r ng hi n nay khái ni m
v đ i b ch a th ng nh t v ph m vi khơng gian c a nó. Vì v y vi c đ nh

ngh a và xác đ nh ranh gi i cho đ i b ph c v cho các m c đích khác nhau
là h t s c m m d o và đa d ng, ph thu c vào m c đích s d ng nó.

ib

g m 3 h p ph n: vùng bi n, bãi và vùng đ t phía sau bãi. Trong ph m vi đ i
b , n i g p nhau gi a bi n và l c đ a là đ
là v trí trung bình nhi u n m c a đ
đ

ng trung bình gi a tri u c

ng b . Có tác gi hi u đ

ng tri u c

ng b

ng ho c có tác gi hi u là

ng và tri u ki t. Trong nh ng cơng trình này

cịn có nh ng khái ni m v b , s

n b ng m, đ

ng m c n

c, bãi, vách

sóng v , mi n đ t th p, c n cát ven b , c n cát ng m, rãnh ho c máng, c a
sông,… T nh ng khái ni m nêu trên, các nhà nghiên c u trong nhi u cơng
trình đã ti n hành nghiên c u m t cách bài b n, đ c bi t là nh ng cơng trình
c a Leontrev O.K (1975, 1977), Leontrev I.O (1985), Belosapkov A.V (1988),
Zenkovic V.P (1963), Nhikiphorov L.G (1964, 1977), Berd E.F (1977).
i v i vùng c a sông, t nh ng khái ni m v không gian c a đ i b
nêu trên, vi c xác đ nh không gian vùng c a sơng c ng có nh ng quan đi m
khác nhau: Không gian c a vùng c a sông đ


đ mu i c a n

c m t s tác gi xác đ nh theo

c, dao đ ng trong kho ng 1‰-4‰, ho c theo th m th c v t

6


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

ng p m n ho c theo nh h ng c a thu tri u. Vì v y vi c xác đ nh không gian c a
vùng c a sông là h t s c linh đ ng, ph thu c vào m c tiêu c a t ng nhi m v .
Nh ng ý t
tri n ý t

ng c a các tác gi trên có th đ

c xem nh ti p t c phát

ng c a Palmer H.R (1834), Reynolds W.J. (1889-1890), Penk

(1894) v b bi n, v đ ng l c phát tri n đ a hình
b i tích và s bi n đ i đ a hình
nhi u k t qu nghiên c u

đ i b , v s di chuy n

đ i b . N m 1919, Johnson đã t ng h p

khu b , đã cho ra đ i cu n sách n i ti ng đ u tiên

v hình thái và đ ng l c b bi n. N m 1946, Zenkovic V.P đ a ra nh ng lu n
đi m c b n c a lý thuy t v ngu n g c và s phát tri n c a các d ng đ a hình
tích t b bi n v i hàng lo t nhân t m i t o nên các d ng đ a hình tích t .
Nh ng th p k cu i th k 20 v i nh ng ph

ng ti n hi n đ i nh

nh

vi n thám, l n ng m có thi t b , đ a ch n nơng phân gi i cao, các máy móc đo
đ c nhanh chóng, chính xác và máy vi tính,… đã giúp con ng i r t nhi u trong
kh o sát, tính tốn và đã gi i quy t đ c nhi u v n đ c a th c ti n thu c đ i b .
i b (đ

ng b bi n và vùng c a sông ven bi n) là n i nh y c m nh t,

r t d ph n nh v i nh ng thay đ i t bên ngoài (thay đ i m c n

đ ng c a con ng

c bi n, tác

i, tác đ ng c a các quá trình đ a ch t,…), là n i tài nguyên

thiên nhiên r t đa d ng bao g m tài nguyên sinh v t và các d ng tài nguyên
khác.

a hình và v trí c a đ i b c ng đ

c xem nh là m t lo i tài nguyên

đ c bi t, là n i t p trung đông dân c , có nhi u c s kinh t -v n hoá-xã h i
quan tr ng và là bàn đ p cho con ng

i ti n ra vùng bi n kh i.

i b gi vai trò quan tr ng trong phát tri n kinh t -xã h i, cho nên
vi c đ u t thích đáng cho nh ng nghiên c u v đ a ch t, đ a ch t thu v n,
đ a ch t cơng trình, th y-th ch đ ng l c và đ a ch t tai bi n,… là m i quan
tâm hàng đ u c a chính ph nhi u n

c nh Trung Qu c, Hàn Qu c, M , Hà

Lan, Nh t B n… ph c v cho vi c phát tri n kinh t -xã h i vùng ven bi n.

c bi t n

c C ng hoà Nhân dân Trung Hoa đã ti n hành hàng lo t nghiên

7


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

c u v i s đ u t kinh phí l n đ nghiên c u đ a ch t, đ a ch t cơng trình, đ a
ch t mơi tr

ng (đ a ch t tai bi n) vùng c a sông Châu Giang, c a sơng

Hồng Hà,… ph c v phát tri n b n v ng.
- Nh ng nghiên c u v đ a ch t-đ a m o, thu -th ch đ ng l c, ch đ
thu -h i v n, khí t

ng ph c v phát tri n kinh t -xã h i

đ ib :

+Tr m tích Holocen-hi n đ i và bi n đ ng vùng c a sông ven bi n đã
đ

c nhi u nhà nghiên c u trên th gi i đ c p đ n trong các cơng trình

nghiên c u v châu th t nh ng n m đ u th k 20. B i l vùng c a sông ven
bi n là m t h p ph n c a châu th nên các thành t o Holocen và bi n đ ng
c a sông đ

c đ c p đ n trong các cơng trình nghiên c u kinh đi n v châu

th Mississippy c a Barrell, 1912, 1914, Johnstons, 1921, 1922, Trowbridge,
1930, Russell, 1936, Fisk, 1944. Nh ng cơng trình này đã đ t n n móng cho
các cơng trình ti p theo c a Coleman & Gagliano, 1964, Wright & Coleman, 1973,
1975, Galloway, 1975, David R.A, 1978, Reading H.G. 1985, Elliott, 1965, 1986…
C u trúc châu th , đ c đi m t

ng tr m tích và ti n hóa các thành t o

Holocen vùng c a sông ven b các châu th l n trên th gi i nh : châu th
sông Rhine, châu th sông Niger, châu th sơng Mahakam, châu th sơng
Hồng Hà….đã đ

c đ c p đ n trong các cơng trình c a Fisk & Mc Farlan et

al., 1954, Fisk, 1955, 1961, Elliott, 1974, 1986, Reading H.G, 1965, 1986. ó
là nh ng cơng trình mang tính kinh đi n v q trình ti n hóa c a sông ven
bi n c a các châu th trong Holocen. Elliott trong cơng trình “Châu th ”,
1986, đã phân tích q trình d ch chuy n các thùy châu th liên quan t i quá
trình phát tri n c a sông ven bi n c a châu th sông Mississippy.
+Elliott (1986), d a vào đ ng l c sóng, th y tri u và dịng ven b đã
phân chia vùng ven b thành các ki u b khác nhau .

c bi t David R.A &

Ethington R.L, 1976 trong cơng trình “B và q trình tr m tích ven b ”,

Elliott, 1986 trong cơng trình “

ng b l c nguyên” đã phân tích chi ti t

8


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

quá trình thành t o và ti n hóa các đê cát, gi ng cát ven b (beach sand
ridges) trong các đ ng b ng cát ven b (chenier plain). Các thành t o này có
nhi u đi m chung v i các thành t o cát ven b c a châu th sơng C u Long.
+David R.A, 1978 đã phân tích t m đi u ki n sinh thái và quá trình phát
sinh phát tri n c a vùng đ m l y ven bi n c a sông (salt mashes).

ây là m t

trong các cơng trình tiêu bi u v h th ng đ m l y c a sông ven bi n.
+Dao đ ng m c n

c bi n trong Holocen-m t tác nhân quan tr ng trong

quá trình ti n hóa tr m tích Holocen-hi n đ i vùng c a sông ven bi n đ

cđ

c p đ n trong nh ng cơng trình c a Van Straaten, 1959, C Baeteman, 1984,
1992, Pirazzoli, 1987 , David, 1987, Tooley, 1979, 1987 , Morner, 1984,
1985, Shennan, 1983, Jelgersma 1966, 1986, Kidson, 1982, Zhao Shongling,
1986, Huang Zhenguo, 1984, 1987….Trong các công trình nêu trên, bi n
đ ng và ti n hóa mơi tr ng tr m tích Holocen-hi n đ i vùng c a sông ven bi n
đ c xem xét d i góc đ m i quan h v i s thay đ i m c n c bi n trong

Holocen.
Các t ch c Qu c t nh CCOP, IGCP đã có nh ng cơng trình nghiên
c u v đ a ch t vùng bi n và b bi n ông và ông Nam Á (trong đó có Vi t
Nam) đã đ c p t i đ c đi m đ a ch t t ng m t vùng ven bi n, tai bi n đ a
ch t và qu n lý t ng h p b bi n. Ch

ng trình thành l p b n đ đ a ch t c a

ESCAP vùng bi n, trong đó có Bi n

ông, mà ranh gi i t i đ

hi n t i c a Vi t Nam đ
Trong vùng
Thái Lan, Brunei,

ng b bi n

c ti n hành đ ng b .

ông Nam Á các n

c nh Indonesia, Philippin, Malaisia,

ông Timor đã và đang có nh ng d án nghiên c u th m

l c đ a nói chung, vùng ven bi n v i s đ u t l n và bu c đ u đã có nh ng
k t qu nh t đ nh trong vi c phát tri n kinh t -xã h i. Nh ng k t qu nghiên
c u đã giúp các Qu c gia này có nh ng bi n pháp h u hi u trong công tác

qu n lý d i ven bi n, đ c bi t đ i v i các d ng tai bi n đ a ch t trên bi n.

9


tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

Trong nh ng n m cu i th k 20 Thái Lan đã tri n khai nghiên c u v bi n
đ ng đ

ng b , s dao đ ng m c n

đ i b (tr m tích đáy)

c bi n và kh o sát đ c đi m tr m tích

t l l n vùng Adang Rawi và Tarutao…

Ngồi ra cịn có r t nhi u cơng trình nghiên c u v qu n lí t ng h p đ i
ven b nh Clark, 1992, 1996, Mazlin B. Mokhtar, 2003. Nagothu Udaya
Sekhar, 2005, Harvey, 1999, 2001 [76,77]….
T i Vi t Nam các cơng trình nghiên c u liên quan t i d i ven b , đ
b , vùng c a sông ven bi n c a các tác gi t p trung theo các h

ng

ng sau đây:

Nghiên c u đ a ch t-đ a m o vùng c a sông:

- Ph n l c đ a ven b :
Trên ph m vi c n

c, m t cách t ng quan có các cơng trình nghiên c u

liên quan đ n tr m tích Holocen và vùng c a sơng ven b nh sau:
Trong cơng trình “Vài đ c đi m v các tr m tích tr Nam Vi t Nam”, Lê
c An và các c ng s (1981) đã đ c p t i nh ng đ c đi m c a các thành
t o tr m tích tr

Nam Vi t Nam, đ c bi t v các gi ng cát phân b

ven bi n đ ng b ng sông C u Long. Chúng đ
m it

c phân tích d

vùng

i góc đ c a

ng quan gi a đ a m o và tr m tích tr .

Nguy n

ch D , Nguy n Công M n (1996) trong d án “Quy ho ch

phát tri n đê bi n Vi t Nam 2010-2020”, đã ti n hành nghiên c u chuyên đ
“

c đi m đ a ch t-đ a m o và tai bi n xói l , b i t đ

Nam, ph c v đ nh h

ng phát tri n đê bi n Vi t Nam 2010-2020”. T p th

tác gi đi t phân lo i các ki u đ

ng b bi n, các ki u c a sông ven bi n

theo UNESCO đ phân tích q trình xói l , b i t đ
sông trên ph m vi c n

ng b bi n Vi t

ng b và vùng c a

c, tính tốn q trình, t c đ xói l , b i t theo t

li u l ch s và d báo quy lu t xói l , b i t đ


ng b bi n và vùng c a sông

ven bi n. Tính ch t c lý c a các thành ph n tr m tích phân b t i đ
10

ng b

tài “Nghiên c u bi n đ ng c a sơng và mơi tr ng tr m tích Holocen - hi n đ i vùng ven b
châu th Sông C u Long, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i” KC09.06/06-10

bi n và vùng c a sông ven bi n c ng đ

c nghiên c u. Ngồi ra các tác gi

cịn đ xu t các gi i pháp k thu t xây d ng đê bi n. Trong đ tài này, đ c
đi m đ a m o-đ a ch t c a vùng c a sông ven bi n châu th sơng C u Long
đ

cđ c pđ nd

i góc đ thành ph n tr m tích, các d ng đ

ki u c a sơng, các s li u v xói l , b i t t
hi n d

ng b và các

ng đ i chi ti t, chúng đ

c th

i d ng b n đ , t l 1:250.000. Bên c nh đó là nh ng b n đ đ a

ch t-khống s n c a các t nh có đ

ng b bi n và các c a sông ven bi n

t

l 1: 200.000 và 1:50.000.
Trong lu n án ti n s “L ch s ti n hóa tr m tích Holocen châu th Sơng
H ng” và các cơng trình cơng b trên các t p chí trong và ngồi n

c, Dỗn

ình Lâm (2003) [36] đã thi t l p 3 giai đo n ti n hóa c a châu th Sơng
H ng trong Holocen: giai đo n estuary-v ng v nh, giai đo n châu th và giai
đo n aluvi. Tác gi c ng đã xác l p 11 đ n v t

ng tr m tích Holocen cho

đ ng b ng Sông H ng.
Trong lu n án Ti n s v ti n hoá đ a ch t vùng c a sông B ch
trong Holocen, Tr n
c a sông B ch
t

c Th ch (1993) đã phân chia quá trình ti n hoá vùng

ng trong Holocen thành các giai đo n và xác l p các đ n v

ng tr m tích Holocen cho vùng c a sông B ch
Trong ch

và C c

ng

ng trình h p tác gi a C c

ng.

a ch t và Khoáng s n Vi t Nam

a ch t Nh t B n các nhà khoa h c đã quan tâm đ n các thành t o

Holocen c a châu th Sông H ng. Các k t qu nghiên c u c a các tác gi
nh : Tanabe S., Saito Y., Toan N.Q., Lan V.Q…đã nêu lên đ
ti n hố các tr m tích Holocen c ng nh dao đ ng đ

c quá trình

ng b trong Holocen

c a châu th Sơng H ng.
Trong ph m vi tồn qu c, b n đ
1:500.000 và thuy t minh do Nguy n

đ

c thành l p n m 1995.

11

đ a ch t
c Tâm,

t

Vi t Nam t

l

Tuy t làm ch biên đã