Giáo trình Chế tạo bồn bể - Nghề: Chế tạo thiết bị cơ khí - CĐ Kỹ Thuật Công Nghệ Bà Rịa-Vũng Tàu

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BR – VT
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ

GIÁO TRÌNH
MÔ  ĐUN CHẾ TẠO BỒN BỂ
NGHỀ : CHẾ TẠO THIẾT BỊ CƠ KHÍ
TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP +CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo quyết định số 01/QĐ – CĐN, ngày 04/01/2016 của Hiệu  
trưởng trường Cao đẳng nghề tỉnh Bà Rịa  – Vũng Tàu

Bà Rịa – Vũng Tàu, năm 2016

1


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể 
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và 
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh 
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

2


LỜI GIỚI THIỆU
Trong những năm qua, dạy nghề đã có những bước tiến vượt bậc cả 
về số lượng và chất lượng, nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân 
lực kỹ thuật trực tiếp đáp  ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của 
khoa  học  công  nghệ  trên  thế  giới,  lĩnh  vực  cơ  khí  chế  tạo  nói chung  và 
ngành  CTTBCK    ở  Việt  Nam  nói  riêng  đã có  những  bước  phát  triển  đáng 

kể.
Chương trình khung   nghề Chế tạo thiết bị cơ khí đã được xây dựng 
trên  cơ  sở  phân  tích  nghề,  phần  kỹ  thuật  nghề  được  kết  cấu  theo  các 
môđun. Để tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở dạy nghề trong quá trình thực 
hiện, việc biên soạn giáo trình kỹ thuật nghề theo theo các môđun đào tạo 
nghề là cấp thiết hiện nay.
Mô  đun:  Chế  Tạo Bồn Bể      là  mô  đun  đào  tạo  nghề  được  biên  soạn 
theo  hình  thức  tích  hợp  lý  thuyết  và  thực  hành.  Trong  quá  trình  hực  hiện, 
nhóm  biên  soạn  đã  tham  khảo  nhiều  tài  liệu  cơ  khí    trong  và  ngoài  nước, 
kết hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất.
Mặc  dầu  có  rất  nhiều  cố  gắng, nhưng  không  tránh  khỏi những  khiếm 
khuyết,  rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả  để giáo trình 
được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

          Bà Rịa – Vũng Tàu, ngày 02 tháng 01 năm 2016
        Biên soạn
                                                                           Trần Bình Minh

3


MỤC LỤC
Đề mục ........................................................................................................Trang
I. Lời giới thiệu .....................................................................................................
II. Mục lục ............................................................................................................
III. Nội dung mô đun
Bài 1  Chuẩn bị điều kiện chế tạo......................................................................3
1. Cấu tạo,phân loại,nhiệm vụ của bồn bể.......................................................3
1.1 Cấu tạo,phân loại..........................................................................................3

1.2 Nhiệm vụ........................................................................................................5
2. Nguyên cứu tài liệu..........................................................................................7
2.1 Đọc bản vẽ thi công.......................................................................................7
2.2 Vẽ tách chi tiết...............................................................................................9
2.3 Tìm hiểu tài liệu hướng dẫn.......................................................................10
2.4 Tiêu chuẩn chế tạo......................................................................................11
2.5 Vạch ra trình tự tiến hành...........................................................................11
3. Kiểm tra mặt bằng thi công,sàn thao tác......................................................11
3.1 Độ bằng phẳng.............................................................................................11
3.2 Mặt bằng thi công đúng thiết kế.................................................................11
3.3 Đường vận chuyển vật tư............................................................................11
3.4 Đề xuất.........................................................................................................11
4. Lập phương án thi công.................................................................................12
4.1 Nhiệm vụ thi công........................................................................................12
4.2 Các công việc cụ thể...................................................................................12
5. Chuẩn bị dụng cụ vật tư...............................................................................12
5.1 Nguyên cứu phương án thi công..................................................................12
5.2 Chuẩn bị địa điểm tập kết...........................................................................12
5.3 Lập phiếu báo thiết bị.................................................................................12
5.4 Chuẩn bị trang thiết bị bảo hộ....................................................................13
Bài 2: Chế tạo thân bồn....................................................................................14

4


1.Cấu tạo.phân loại...........................................................................................14
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................14
1.2 Phân loại.......................................................................................................15
2. Phương pháp khai triển hình trụ...................................................................15
3. Đọc bản vẽ chi tiết........................................................................................15

4. Thực hành xếp hình vạch dấu.......................................................................16
5. Thực hành cắt phôi, mài sữa phôi.................................................................17
6. Thực hành uốn trên máy lốc tôn....................................................................17
7. Thực hành hàn đính........................................................................................18
7.1 Hàn đính giáp mối.........................................................................................19
7.2 Trình tự hàn hoàn thiện...............................................................................20
7.3 Nắn sữa kiểm tra..........................................................................................21
Bài 3: Chế tạo nắp bồn.....................................................................................24
1.Cấu tạo.phân loại...........................................................................................24
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................24
1.2 Phân loại......................................................................................................25
2. Phương pháp khai triển.................................................................................25
3. Đọc bản vẽ chi tiết........................................................................................26
4. Thực hành xếp hình vạch dấu.......................................................................28
5. Thực hành cắt phôi, mài sữa phôi.................................................................28
6. Thực hành tạo hình........................................................................................29
7. Thực hành nắn sữa.........................................................................................29
8. Kiểm tra chi tiết.............................................................................................29
Bài 4: Chế tạo vành tăng cứng..........................................................................33
1.Đặc điểm, tác dụng.........................................................................................33
1.1 Đặc điểm......................................................................................................33
1.2 Tác dụng.......................................................................................................33
2. Đọc sử lý bản vẽ............................................................................................34
3. Thực hành xếp hình vạch dấu.......................................................................35
5


4. Thực hành kiểm tra,nghiệm thu....................................................................36
Bài 5: Chế tạo cửa kiểm tra..............................................................................39
1.Cấu tạo, tác dụng...........................................................................................39

1.1 Cấu tạo.........................................................................................................39
1.2 Tác dụng.......................................................................................................39
2. Đọc sử lý bản vẽ............................................................................................40
3. Thực hành vạch dấu......................................................................................43
4. Thực hành chế tạo bản lề.............................................................................43
5. Thực hành hàn đính lắp ghép........................................................................44
Bài 6: Chế tạo ống nạp xả................................................................................47
1.Cấu tạo, tác dụng............................................................................................47
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................47
1.2 Tác dụng.......................................................................................................47
2. Phương pháp khai triển.................................................................................48
3. Đọc và sử lý bản vẽ.......................................................................................49
4. Thực hành xếp hình vạch dấu.......................................................................43
5. Thực hành cắt phôi........................................................................................44
6. Thực hành uốn...............................................................................................43
Bài 7: Chế tạo giá đỡ bồn.................................................................................54
1.Cấu tạo, tác dụng...........................................................................................54
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................54
1.2 Tác dụng.......................................................................................................54
2. Đọc bản vẽ.....................................................................................................55
3. Thực hành xếp hình vạch dấu.......................................................................56
4. Thực hành cắt phôi........................................................................................56
5. Thực hành khoan............................................................................................56
4. Thực hành hàn đính........................................................................................56
5. Kiểm tra..........................................................................................................56
Bài 8: Chế tạo lan can.......................................................................................60
6


1.Cấu tạo, tác dụng...........................................................................................60

1.1 Cấu tạo.........................................................................................................60
1.2 Tác dụng.......................................................................................................60
2. Đọc bản vẽ.....................................................................................................60
3. Tính phôi lan can............................................................................................61
4. Thực hành cắt phôi.........................................................................................61
5. Thực hành mài sửa.........................................................................................62
4. Thực hành hàn đính........................................................................................62
5. Kiểm tra..........................................................................................................62
Bài 9: Chế tạo thang kiểm tra...........................................................................65
1.Cấu tạo, tác dụng...........................................................................................65
1.1 Cấu tạo.........................................................................................................65
1.2 Tác dụng.......................................................................................................65
2. Đọc bản vẽ.....................................................................................................65
3. Tính phôi thang...............................................................................................68
4. Thực hành cắt phôi........................................................................................68
5. Thực hành mài sửa.........................................................................................68
4. Thực hành hàn đính........................................................................................68
5. Kiểm tra..........................................................................................................68
Bài 10: Lắp ghép chi tiết....................................................................................71
1.Phương pháp lắp ghép chi tiết.......................................................................71
1.1 Chuẩn bị........................................................................................................71
1.2 Lắp ghép chi tiết...........................................................................................71
1.3 Lắp ghép cụm...............................................................................................71
2. Đọc bản vẽ.....................................................................................................71
3. Thực hành đo kiểm tra...................................................................................72
4. Thực hành căn chỉnh......................................................................................72
4. Thực hành kiểm tra bồn bể...........................................................................72
Bài 11: Thử độ kín..............................................................................................76
7

1.Tính chất công dụng của phấn,bột thạch cao...............................................76
2. Kỹ thuật hòa tan.............................................................................................76
3, Thực hành quét dung dịch..............................................................................76
4. Thực hành thổi dung dịch..............................................................................76
5. thực hành bôi lớp dầu....................................................................................77
6. Thực hành quan sát........................................................................................77
Bài 12: Thử áp lực.............................................................................................79
1.Phương pháp kiểm tra bằng áp lực nước......................................................79
2. Thực hành bịt kín thiết bị...............................................................................79
3, Thực hành bơm nước cao áp.........................................................................80
4. Thực hành gõ nhẹ..........................................................................................80
5. thực hành tháo tải..........................................................................................80
Bài 13: Đóng gói.................................................................................................83
1.Chuẩn bị..........................................................................................................83
2. Đọc bản vẽ.....................................................................................................83
3, Thực hành chế tạo gông................................................................................84
4. Thực hành đánh dấu số.................................................................................84
5. Thực hành sắp xếp........................................................................................84
6. Thực hành kiểm tra gói hàng.........................................................................84
Bài 14: Bàn giao.................................................................................................85
1.Tập hợp hồ sơ kỹ thuật..................................................................................85
2. Lập biên bản bàn giao...................................................................................86
2.1 Biên bản nghiệm thu kỹ thuật.....................................................................86
2.2 Biên bản nghiệm thu khối lượng.................................................................86
2.3 Bàn giao........................................................................................................86
Tài liệu tham khảo.............................................................................................87

8

MÔ ĐUN
CHẾ TẠO BỒN BỂ
Mã số mô đun: MĐ 24                                                  
Thời gian môđun: 120 h                       
I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔĐUN: 
Môđun Chế tạo bồn bể, téc là môđun chuyên môn nghề trong danh mục 
các môn học, mô đun đào tạo bắt buộc nghề chế tạo thiết bị cơ khí. 
Môđun Chế tạo bồn bể, téc mang tính tích hợp. 
II. MỤC TIÊU MÔĐUN:    
Học xong mô đun này sinh viên có khả năng:
+ Trình bày được công dụng, cấu tạo, phạm vi sử dụng bồn bể, téc
+ Đọc, hiểu được hệ thống các bản vẽ thi công bồn bể, téc
+ Trình bày được phương pháp khai triển các chi tiết hình gò.
+ Tính được kích thước phôi theo bản vẽ thiết kế. 
+ Sử dụng đúng kỹ thuật các dụng cụ, thiết bị chế tạo cơ khí.
+ Lấy dấu, cắt phôi, uốn tạo hình, khoan lỗ, đột lỗ, hàn lắp ghép chi tiết  
thành    thạo
+ Kích thước sau khi lắp ghép của bồn bể, téc trong phạm vi dung sai  
cho phép
+ Đảm bảo tốt an toàn lao động và vệ sinh công nghiệp
+ Bố trí nơi làm việc khoa học. 
III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 
 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian: 
TT
1

Tên các bài 
trong mô đun
Chuẩn   bị   điều 

Thời gian
8

Hình thức giảng 
dạy
Tích hợp

kiện chế  tạo bồn 
9


8
6
2

4

bể, téc
Chế tạo thân bồn 
Chế tạo nắp bồn
Kiểm tra bài 3
Chế   tạo   vành 

1

5

tăng cứng
Kiểm tra bài 4

Chế   tạo   cửa 

6

kiểm tra
Kiểm tra bài 5
Chế tạo ống nạp, 

7

xả
Chế   tạo   giá   đỡ 

8
9

bồn
Kiểm tra bài 7
Chế tạo lan can
Chế   tạo   thang 

2
3

10
11
12
13
14

kiểm tra
Lắp ghép chi tiết
Thử độ kín
Thử áp lực
Đóng gói
Bàn giao 
Cộng

Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp

7

Tích hợp
Tích hợp

9

Tích hợp
Tích hợp

1
10

Tích hợp

14

Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp

1
8
8

Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp
Tích hợp

8
8
8
8
5
120

10


BÀI 1
CHUẨN BỊ ĐIỀU KIỆN CHẾ TẠO BỒN BỂ, TÉC
Giới thiệu
Là phần cung cấp kiến thức về các điều kiện để thực hiện modul
Mục tiêu của bài: 
 ­ Nêu được cấu tạo, nhiệm vụ của bồn bể, téc.

 ­ Trình bày được các tiêu chuẩn, ký hiệu vẽ kỹ thuật, dung sai lắp ghép 
và vật liệu chế tạo trên bản vẽ;
  ­ Trình bày   được quy cách, trọng lượng thép cách sử  dụng bảo quản 
dụng cụ thiết bị nghề;
 ­ Đọc được hệ  thống các bản vẽ  thi công và làm việc với các tài liệu 
liên quan;
 ­ Lựa chọn được các dụng cụ  thiết bị  đủ, chính xác, phù hợp với yêu  
cầu chế tạo;
 ­ Sử  dụng thành thạo các dụng cụ, thiết bị  cần thiết cho thi công bồn  
bể, téc;
 ­ Lựa chọn vật tư đúng quy cách theo yêu cầu bản vẽ thiết kế;
 ­ Xử lý được các lỗi của vật liệu do quá trình vận chuyển;
 ­ Kế hoạch hoá được phương án thi công.
Nội dung của bài
1. Cấu tạo, phân loại, nhiệm vụ của bồn bể, téc:      
Trong công nghệ  hóa dầu hay công nghệ  sản suất khác như  nhà máy 
đường, nhà máy sữa ..v.v. đều liên quan đến bồn bể chứa. Bồn, bể chứa tiếp  
nhận nguyên liệu trước khi đưa vào sản xuất và tồn trữ sau khi sản xuất.   
1.1.

Cấu tạo, phân loại:

­  Cấu tạo
Bồn  bể  thường có cấu tạo dạng như sau: (Hình:1.1; 1.2; 1.3)
11


Bồn hình trụ đứng.
Bồn hình trụ nằm.
Bồn hình cầu, hình giọt nước.

(1.1: Bồn hình trụ đứng)

(1.2:Bồn hình trụ nằm)

(1.3:Bồn hình cầu)
­  Phân loại:
+ Phân loại theo chiều cao xây dựng:
Bồn, bể  ngầm:  Được đặt phía dưới mặt đất (bể  xăng, dầu) dùng sử 
dụng trong các cữa hàng xăng dầu bán lẻ.
Bồn, bể nổi: Được xây dựng trên mặt đất, được sữ dụng ở các kho lớn
Bồn, bể nữa ngầm: Loại bể có ½ chiều cao nhô lên mặt đất, nhưng hiện 
nay còn rất ít.
12


Bồn, bể ngoài khơi: Được thiết kế nổi trên mặt nước, có thể di chuyển 
từ nơi này đến nơi khác một cách dễ dàng.
So sánh hai loại bể ngầm và bể nổi:
Bồn, bể ngầm
Bồn, bể nổi
­ An toàn cao, bảo đảm phòng cháy  ­ Chi phí xây dựng thấp.
tốt, nếu bị rò rỉ thì dầu hay các dung  ­   Bảo   dưỡng   thuận   tiện,   dễ   dàng 
dịch khác chứa trong bể không lan ra  súc rữa, sơn và sữa bể.
xung quanh

­ Dễ dàng phát hiện vị trí rò rỉ ra bên 

­ Ít bay hơi: do không có gió, không  ngoài.
trao   đổi   nhiệt   với   môi   trường  bên 

ngoài.
­ Tạo mặt bằmg thoáng.
+ Phân loại theo áp suất:
Bồn, bể cao áp: áp suất chịu đựng trong bể > 200mmHg.
Bồn, bể áp lực trung bình: áp suất = 20 ÷ 200 mmHg.
Bồn, bể áp thường: áp suất = 20mmHg;
+ Phân loại theo xây dựng:
Bồn, bể  kim loại: được làm bằng thép áp dụng cho hầu hết các bể  lớn 
hiện nay.
Bồn,   bể   phi   kim:   được   làm   bằng   vật   liệu   như:   gổ,   composite,..v.v.  
nhưng chỉ áp dụng cho các bể nhỏ.
+ Phân loại theo hình dáng: 
­ Bồn, bể trụ đứng: thường sữ dụng cho các kho lớn.(H:1.1)
­ Bồn, bể hình trụ  nằm: thường chôn xuống đất trong các cữa hàng bán 
lẽ xăng dầu hoặc để nổi trong một số kho lớn.(H:1.2).
­ Bồn, bể hình cầu: có rất ít ở một số kho lớn. (H:1.3)
1.2. Nhiệm vụ:

13


Bồn, bể  chứa có vai trò rất quan trọng, nó có nhiệm vụ: tồn trữ  nguyên 
liệu và sản phẩm, giúp ta nhận biết được số lượng tồn trữ. Tại đây các hoạt 
động kiểm tra chất lượng, số  lượng, phân tích các chỉ  tiêu trước khi xuất 
hàng đều được thực hiện.
Ngoài ra nó còn được hổ trợ bởi các thiết bị phụ trợ: van thở, nền móng, 
cữa thăm, thiết bị chống tĩnh điện, mái che..vv.

Hình 1.4: Dạng bồn nằm

Ví dụ:  Ở  dạng bồn nằm (Hình:1.4) có bố  trí đến 07 cữa vào, ra từ   (N1 đến  
N7) và một cửa kiểm tra “MH”.
Bồn chứa  ở  trong ngành dầu khí nói chung và các ngành khác nói riêng,  
chủ yếu dùng để chưa các sản phẩm nhiên liệu như: Khí; Xăng; Dầu …v.v..
Đối với các sản phẩm dầu khí thì có khã năng sinh ra cháy nổ  cao, mức 
độ độc hại nhiều, nên đòi hỏi công việc thiết kế cũng như tính toán cần phải  
hết sức cẩn thận, các hệ  thống phụ  trợ  kèm theo phải được tính toán tỉ  mỉ,  
14


nhất là hệ  thống phong cháy chữa cháy, bố  trí mặt bằng nhằm hạn chế  tối  
thiểu khả năng xẫy ra cháy nổ cũng như khắc phục khi xẫy ra sự cố.
Tuy nhiên trong tính toán cơ khí cho bồn cao áp là quan trọng nhất vì khi 
xẫy ra sự  cố  thì việc khắc phục chỉ  mang tính chất hình thức, còn thiệt hại  
gây ra cho sự cố là khó lường.
2. Nghiên cứu tài liệu:                                                                          
2.1. Đọc hiểu hệ thống các bản vẽ thi công: 
Trước hết chúng ta cần xác định các thông số  công nghệ  của bồn, bể  bao  
gồm:
       + Các thông số:
­

Thể tích của bồn chứa,

­

Các kích thước cơ bản như: chiều dài phần trụ (l), đường kính phần 

trụ (d), chiều cao phần nắp bồn chứa (h), loại có nắp bồn chứa.
­

Các thiết bị lắp đặt trên bồn chứa bao gồm:  các van đo áp suất, các 

thiết   bị   đo   áp   suất,   đo   mức   chất   lỏng   trong   bồn,   đo   nhiệt   độ,   các   cữa  
thăm..v.v..
­

Vị trí lắp đặt các thiết bị trên bồn chứa. (hình: 1.5)

­

Các yêu cầu về việc lắp đặt các thiết bị trên bồn chứa,

Hình: 1.5: Xác định vị trí lắp đặt các thiết bị.
15


+  Lựa chọn vật liệu: 
Nếu bản vẽ  gia công đã cho sẵn các vật liệu thì chúng ta chỉ  việc lựa 
chọn cho đúng chủng loại. nếu mà ta tính toán thết kế thì cần lưa ý các vấn 
đề như: Mức độ  ăn mòn của các sản phẩm chưa đựng trong bồn, bể; để  xét  
đến yếu tố  ăn mòn để  tính toán chiều dày vật liệu làm bồn và thời gian sữ 
dụng.
Việc lựa chọn vật liệu còn phụ thuộc vào yếu tố kinh tế vì thép hợp kim 
có gia thành đắt hơn nhiều so với thép các bon thường, công nghệ  chế  tạo 
phức tạp hơn, giá thành gia công đắt hơn, đòi hỏi tay nghề của người thợ hàn 
cao hơn.
Sau khi chọn được vật liệu ta sẽ  xác định được ứng suất tương ứng của  
nó, đây là thông số quan trọng để tính toán chiều dày bồn. vì mỗi loại vật liệu 
khác nhau thì  ứng suất khác nhau, tuy nhiên các giá trị  này chênh lệch nhau  

không nhiều;
   + Xác định áp suất tính toán:
Đây là thông số quan trọng để tính chiều dày bồn chứa: Áp suất tính toán 
bao gồm: áp suất hơi cộng với áp suất thủy tĩnh do cột chất lỏng gây ra.
Ptt = Ph  + ρ. G.H
Trong đó: 
­ Ptt : Là áp suất tính toán.
­ Ph: Là áp suất hơi.
­  ρ: Là kối lượng riêng của sản phẩm chưa trong bồn  ở  nhiệt độ  tính 
toán.
g: Là gia tốc trọng trường (g = 9,81m/s2)
H: là chiều cao mức chất lỏng có trong bồn:
Thường ta tính chiều chung cho cả  bồn chứa cùng chịu một áp suất  
(nghĩa là áp suất chứa tính chung cho cả bồn chứa).
  + Xác định các tác động bên ngoài:
16


Các tác động bên ngoài bao gồm:
­

Tác động của gió:  ảnh hưởng đến tính  ổn định của bồn, làm cho  

bồn bị uốn cong hay tác động đến hình dáng.
­

Tác động của động đất: đây là tác động hy hữu không có phương án 

chống lại, tác động này chủ yếu gây ra hiện tượng trượt bồn ra khỏi chân đở, 
cong bồn, gãy bồn. Nên tốt nhất ta chọn khu vực ổn định về địa chất.

+Xác định chiều dày của bồn.
­

Xác định tiêu chuẩn thiết kế.

­

Xác định ứng suất cho phép của loại vật liệu làm bồn chứa.δcp 

­

Xác định ứng suất tính toán bồn chứa. Ptt.

­

Xác định hệ số bổ sung  chiều dày do ăn mòn:  C = Cc + Ca 

Ngoài ra còn phải xác định các thông số công nghệ như: Đường kính bồn 
chứa (D), chiều dài phần hình trụ (L).
        + Xác định các lổ trên bồn
 Đi kèm với bồn là hên thống phụ trợ bao gồm có: các cữa người, các lổ 
dùng để lắp các thiết bị  đo như  nhiệt độ, áp suất, mực chất lỏng trong bồn,  
các lổ dùng để lắp đặt các ống nhập vật liệu cho bồn, ống xuất vật liệu, ống 
vét cặn trong bồn, lắp dặt các van áp suất..vv..
2.2. Vẽ tách chi tiết cần chế tạo: 
Từ hình vẽ tổng thể phải vẽ tách các chi tiết cần chế tạo ra để quá trình  
chế tạo được dễ dàng.

17

­ Xác định đường kính thân bồn
­ Dựng chi tiết góc uốn chỏm  cầu:
­ Vẽ tách chi tiết ốp giữa giá đỡ bồn 
và thân bồn.
­ Vẽ tách chi tiết giá đỡ bồn.
­ Vẽ  tách gân tăng cứng  của giá đỡ 
bồn.
­ Vẽ tách chi tiết cữa bồn (Bao gồm 
thân   cửa   bồn   và   mặt   bích   và   nắp 
cửa)

Hình 1.6 : Giá đở bồn(Đối với bồn nằm)

Cửa nạp nhiên liệu

18


Hình 1.7:Cửa người ( Cửa thăm bồn)

2.3. Tìm hiểu tài liệu hướng dẫn chế tạo:
* Tài liệu hàn hồ  quang, hàn tự  động dưới lớp thuốc bảo vệ  bao gồm  
các nội dung;
­

Công thức tính cường độ dòng điện hàn đối với hàn hồ quang tay.

­

Tốc độ ra dây đối với hàn tự động

­

Lựa chọn que hàn phù hợp với vật liệu hàn.

­

Các dạng ứng suất , biến dạng trong quá trình hàn và các xử lý.

      * Tài liệu khai triển hình gò.
Công thức khai triển, trong qúa trình khai triển cần chú ý chiều dày vật  
liệu
Tài liệu gia công nguội.
Chọn mũi khoan, máy khoan, công thức tính vận tốc cắt và tính số  vòng 
quay trục chính n.    

19


Tài liệu Vẽ kỹ thuật
 Chú ý đến hình cắt, hình trích và các ký hiệu, chú thích trên bản vẽ.
2.4. Tiêu chuẩn chế tạo: Theo tiêu chuẩn ISO 2002  Chế tạo thiết bị cơ khí;
2.5. Vạch ra trình tự các bước tiến hành công việc:
B1: Lập kế hoạch vật tư:
B2: Lập kế koạch dụng cụ, thiết bị gia công:
B3: Lập kế hoạch thời gian gia công và nhu cầu nhân lực:
3. Kiểm tra mặt bằng thi công, sàn thao tác:      
  3.1. Độ  bằng phẳng, diện tích, tải trọng tác dụng lên sàn đảm bảo cho thi  
công:

 Kiểm tra tình trạng kỹ thuật mặt bằng (Nền có thể  chống chịu lún và  
các điều kiện liên quan)
 Kiểm tra độ phẵng cơ bản bằng nivo bọt nước.
 Kiểm tra diện tích thi công đảm bảo độ thông thoáng.
 Kiểm tra sàn với tải trọng sau khi gia công hoàn chỉnh sản phẩm.
3.2. Mặt bằng thi công đúng thiết kế:
Để  đảm bảo mặt bằng thi công đúng thết kế, cần kiểm tra độ  lún của  
mặt bằng, tính toán tải trọng sau khi sản phẩm hoàn chỉnh, trọng lượng toàn 
bộ sản phẩm và thiết bị thi công dặt trên sàn đảm bảo độ an toàn:
3.3. Đường vận chuyển vật tư, thiết bị tới sàn thao tác:
Đường vận chuyển cũng là một yếu tố rất quan trọng, bởi vì sau khi gia 
công xong sản phẩm cồng kềnh, đường vận chuyển phải tính đến yếu tố xe 
cẩu vào để nâng chuyển, xe chở sản phẩm đi lắp ráp … Tất cả những yếu tố 
này đều phải tính toán tỉ mỹ, cẩn thận và chuẩn xác.
3.4. Đề xuất phương án xử lý mặt bằng thi công sai thiết kế.
Nếu khi mặt bằng thi công không đảm bảo yêu cầu kỹ  thuật, thì cần  
phải có phương án đề xuất xữ lý kịp thời, trước khi đi vào gia công.
4. Lập phương án thi công:          
20


4.1. Nhiệm vụ thi công, tiến độ hợp đồng:
Các tiêu chuẩn về  nền móng được xem xét phù hợp với tất cả  các sản 
phẩm thông thường sẽ  chứa trong bồn có trên thị  trường và kho chứa kể  cả 
dầu bôi trơn hay nhựa đường với nhiệt độ thay đổi. Đối với bể chứa LPG thì 
có những tiêu chuẩn riêng.
Cần có hệ thống thoát nước để  phát hiện rò rỉ  để  tránh sự  tích tụ  nước 
tạo nên áp lực có thể phá hủy lớp bao phủ nền móng.
Xác định nhiệm vụ thi công luôn gắn với tiến độ  hợp đồng, bởi vì nếu  
hợp đồng trong thời gian ngắn, gấp rút thì đề ra nhiệm vụ cấp bách hơn, chỉ 

đạo kỹ  thuật phải tối  ưu hóa nhất và đội ngũ gia công đòi hỏi phải chuyên 
nghiệp hơn. Bên cạnh đó cần phải bổ sung những thiết bị tốt nhất mới hoàn  
thành được tiến độ hợp đồng.  
4.2. Các công việc cụ thể:
 Chuẩn bị địa điểm, tập kết vật tư.
 Lập phiếu báo thiết bị, dụng cụ, vật liệu phụ cần chuẩn bị
 Chuẩn bị trang thiết bị bảo hộ lao động
5. Chuẩn bị dụng cụ vật tư:                                                           
5.1. Nghiên cứu phương án thi công và tiến độ thi công
Dựa vào bản vẽ gia công để  nghiên cứu phương án thi công và tiến độ 
thi công mọi công việc dựa vào thiết bị  gia công, dụng cụ  gia công và con 
người gia công.
5.2. Chuẩn bị địa điểm, tập kết vật tư;
Địa điểm tập kết vật tư  phải đảm bảo diện tích, có các giá đở, giá kê, 
gần nhất và thuận tiện nhất cho việc gia công.
5.3. Lập phiếu báo thiết bị, dụng cụ, vật liệu phụ cần chuẩn bị:
Sau khi nghiên cứu xong các bản vẽ, nhu cầu nhân lực gia công, khối 
lượng công việc, cũng như  tiến độ  hợp đồng gia công cần phải lập phiếu 
báo thiết bị, dụng cụ, và các vật liệu phụ cần thiết cho công việc gia công.
5.4. Chuẩn bị trang thiết bị bảo hộ lao động:
21


Trang thiết bị bảo hộ lao động là rất cần thiết để đảm bảo an toàn khi 
gia công vìa thế cần phải lên kế hoạch chuẩn bị  bảo hộ lao động cho công 
nhân như: giày bảo hộ, quần, áo, găng tay, kín bảo vệ...
Câu hỏi bài tập
Câu 1: Cấu tạo, nhiệm vụ, phân loại bồn bể ,téc ?
Câu 2: Nêu các điều kiện chuẩn bị chế tạo bồn bể,téc ?
Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập

Tiêu chí đánh giá
Kiến thức
Kỹ năng
Thái độ
Cộng

Nội dung
Đánh giá theo mục tiêu 
Đánh giá theo mục tiêu 
Tác phong công nghiệp 

Hệ số
0.3
0.5
0.2

22


BÀI 2
CHẾ TẠO THÂN BỒN
Giới thiệu
Là phần kiến thức về gia công chế tạo thân bồn , nhửng khó khăn thuận  
lợi khi gia công chế tạo
Mục tiêu của bài: 
­ Nêu được cấu tạo, phân loại thân bồn;
­ Trình bày được phương pháp khai triển ống hình trụ; 
­ Đọc được bản vẽ chi tiết thân bồn, tính được phôi chính xác;
­ Lập được phương án xếp hình và triển khai kích thước;
­ Cắt, mài, sửa phôi đúng hình dáng, kích thước yêu cầu;

­ Uốn tạo hình đúng biên dạng và kích thước;
­ Hàn đính mối nối đúng kỹ thuật.
Nội dung của bài
1. Cấu tạo, phân loại  thân bồn:                                                                   
1.1. Cấu tạo
Thân bồn thường có cấu tạo hình trụ  tròn hoặc hình cầu, sử  dụng vật 
liệu chính là tôn tấm, độ dày của vật liệu phụ thuộc vào kết cấu, công dụng 
của từng dạng bồn:
Hình 2.1: Thân bồn đứng
Hình 2.2: Thân bồn nằm
1.2. Phân loại  
­ Phân loại theo cấu tạo.
­ Phân loại theo hình dáng.
2. Phương pháp khai triển hình trụ.
2.1. Vẽ hình chiếu đứng

23


2.2. Tính toán kích thước khai triển
 Lkt  =  Π .Dtb
Trong đó:              ­  Lkt: Là kích thước khai triển;
­ Hệ số  Π = 3,14;
­ Dtb:  Đường kính trung bình của thân bồn.
2.3. Vẽ hình khai triển
Tùy theo dạng thân bồn, bề rộng và chiều dài của khổ vật liệu mà kích thước 
khai triển cũng khác nhau, dùng các thiết bị  dụng cụ  phụ  trợ  để  dựng hình 
như: thước đo, com pa, dưỡng kiểm… để tiến hành khai triển
3. Đọc bản vẽ chi tiết thân bồn, tính kích thước:                                     
3.1. Đọc nội dung khung tên, bảng kê, các yêu cầu kỹ thuật;

Trên khung tên, bảng kê đưa   ra các nội dung như: ký hiệu, vật liệu, số 
lượng, yêu cầu kỹ  thuật vì vậy phải nghiên cứu kỹ  trước khi tiến hành các 
công việc tiếp theo.
 3.2. Phân tích các hình biểu diễn;
Các hình biểu diễn cần phải được phân tích cụ  thể  để  xác định kích  
thước thực tế cho công tác tính toán phôi để khai triển

3.3. Xác định kích thước phôi thân bồn;
Khi xác phân tích được các hình biểu diễn sẽ  xác định được kích thước  
phôi của thân bồn.

4. Thực hành  xếp hình, vạch dấu:  
Vận dụng các kiến thức liên quan như hình học, lượng giác và các dụng 
cụ bổ trợ để tiến hành xếp hình, vạch dấu.      

                             
24


5. Thực hành cắt phôi, mài sửa phôi: 
  Trước khi tiến hành cắt phôi cần phải kiểm tra lại kích thước dựng 
hình vạch dấu lại một lần nữa thật chắc chắn và chính xác mới tiến hành cắt 
để trách những sai sót làm hỏng phôi liệu. 
         ­ Cắt phôi trên máy cắt tự động: cần tiến hành thực hiện đúng qui trình,  
kiểm tra lượng khí cung cấp, chủng loại bép cắt, điều chỉnh lượng khí cắt….
         ­ Mài sữa ba via sau khi vát mép.
Đối với quá trình hàn tự động thì việc chuẩn bị mép hàn phải được tiến 
hành theo qui định chuẩn và nó tùy thuộc vào bề dày và kim loại của vật liệu 
làm bồn.                                                                      
6. Thực hành uốn trên máy lốc tôn: (Hình: 6.1)                                           

6.1. Uốn mớm: Dùng các loại vam uốn bằng tay để tạo cung tại đầu mép uốn  
vì trong quá trình uốn trên máy tại mép uốn không tiếp xúc được với trục 
uốn.
6.2. Tạo hình : cho vật liệu cần uốn lên máy lốc tôn, diều chỉnh khe hở  trên 
các con lăn hợp lý, quá trình uốn được tiến hành từ  từ  và dùng dưỡng để 
kiểm tra thường xuyên, sau khi lăn thử đạt được cung cần thiết đảm bảo yêu  
cầu ta cần đánh dấu lên tay quay điều chỉnh khe hở giữa các con lăn giúp cho 
công tác thực hiện các tấm tiếp theo được thuận tiện, dễ dàng.
(Hình: 2.3 Uốn trên máy lốc tôn)
7. Thực hành hàn đính giáp mối thân bồn, nắn sửa kiểm tra:  
Trước khi hàn đính các tấm lại với nhau cần kiểm tra tính đều đặn, 
thẳng hàng và khe hở hợp lý giữa các tấm thép, bất cứ  sai lệch nào xác định  
được sau quá trình hàn phải nằm trong khoảng dung sai cho phép. nếu chúng 
ta xác định được các giá trị  sai lệch vượt quá khoản giá trị  cho phép thì phải 
tiến hành căn chỉnh lại các tấm thép trước khi tiến hành hàn đính giáp mối. 
7.1. Hàn đính giáp mối

25