LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH

Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
Tiết: 43
Ngày soạn:
18/11/09
Làm văn
LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
I. Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức : Củng cố những kiến thức về lập luận so sánh .
2. Kĩ năng : Biết vận dụng thao tác lập luận so sánh để viết đoạn văn có sức thuyết phục.
3. Tư tưởng : Thấy được tầm quan trọng của thao tác lập luận so sánh trong văn bản nghị luận và
trong đời sống.
II/ Chuẩn bị của GV và HS :
- Giáo viên: Đọc SGK,TLTK, thiết kế bài giảng….
- Học sinh: Đọc SGK, soạn bài …
III/ Cách thức tiến hành.
- Phương pháp đọc hiểu. Phân tích, tổng hợp, trao đổi thảo luận nhóm.
- Định hướng tìm hiểu nội dung bài học qua hệ thống câu hỏi bài tập.
- Tích hợp phân môn Làm văn. Tiếng Việt. Đọc văn.
IV/ Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp. (1’)
2. Bài mới :
TL Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
7’ H Đ1: GV giúp HS ôn lại
kiến thức đã học về thao
tác so sánh.
(?) Mục đích hàng đầu của
thao tác lập luận so sánh là
gì?
(?) Khi sử dụng thao tác so
sánh trong bài văn nghị
luận cần phải đảm bảo

những yêu cầu gì?
- GV nhận xét, chốt lại
một lần nữa để HS nhớ
kiến thức cũ, đồng thời
biết vận dụng vào làm các
bài tập trong SGK.
- HS ôn tập lại kiến thức về thao
tác lập luận so sánh:
+ Mục đích của so sánh là làm
sáng rõ đối tượng đang nghiên
cứu trong tương quan với đối
tượng.So sánh đúng làm cho bài
văn nghị luận sáng rõ, cụ thể,
sinh động và có sức thuyết
phục.
+ Khi so sánh phải đặt đối
tượng đang nghiên cứu vào
cùng một bình diện, đánh giá
trên cùng một tiêu chí mới thấy
được sự giống và khác nhau
giữa chúng, đồng thời phải nêu
rõ ý kiến, quan điểm của người
nói, người viết.
I/ Ôn lại kiến thức.
7’
H Đ2: GV hướng dẫn HS
lần lượt lầm các bài tập
trong SGK.
- GV cho HS đọc bài tập 1.
- GV giúp HS tìm điểm

giống và khác nhau trong
- HS tập trung giải quyết bài tập
1.
- HS xác định được điểm giống
II/ Luyện tập:
1. Bài tập 1:
- Hai đoạn thơ giống
1
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
7’
trong tâm trạng hai nhà
văn trong hai đoạn thơ.
(?) Hãy cho biết điểm
giống và khác nhau trong
hai đoạn thơ?
- GV nhận xét, chốt ý.
- GV tiếp tục hướng dẫn
HS làm bài tập 2.
(?) Hãy xác định đối tượng
so sánh và đối tượng được
so sánh trong câu văn?
(?) Chúng giống nhau ở
điểm gì? Hãy phân tích?
(?) Chỉ ra tác dụng của
nghệ thuật so sánh trong
cách nói trên?
- GV nhậ xét, chốt lại
nội dung chính.
nhau giữa hai đoạn thơ đó là
tâm trạng khi về tahwm quê

hương của hai nhà thơ trong hai
đoạn thơ có những nét tương
đồng đó là:
+ Cả hai tác giả đều rời quê
hương ra đi lúc còn trẻ và trở về
lúc tuổi đã cao.
+ Cả hai tác giả đều cảm thấy
mình trở thành “người xa lạ”
ngay trên chính quê hương của
mình.
♦ Hỏi rằng khách ở chốn nào
lại chơi (Hạ Tri Chương) vì
không còn ai nhận ra mình là
người cùng quê cả.
♦ Chẳng lẽ thăm quê lại hỏi
người ( Chế Lan Viên) vì quê
hương đã biến đổi sau chiến
tranh, không còn cảnh cũ người
xưa nữa.
- HS đọc bài tập 2, thảo luận,
đại diện trình bày ý kiến.
Đây là cách so sánh tương đồng:
- Học và trồng cây đều có ích
như nhau.
+ Học mang lại tri thức để thực
hành trong cuộc sống.
+ Trồng cây mang lại hiệu quả
kinh tế, có tác dụng điều hòa khí
hậu mang lại một môi trường
sống trong lành.

- Học và trồng cây đều cần có
thời gian:
+ Trồng cây: thời gian đầu thì
thu hoạch được ít, sau thì thu
hoạch được nhiều hơn.
+ Học : ban đầu tiếp thu ít, kiến
thức lại đơn giản, càng về sau
kiến thức tiếp thu được nhiều
hơn và khó hơn .
nhau:
+ Cả hai tác giả đều rời
quê hương ra đi lúc còn
trẻ và trở về lúc tuổi đã
cao.
+ Cả hai tác giả đều cảm
thấy mình trở thành
“người xa lạ” ngay trên
chính quê hương của
mình.
=> Kết luận: Hạ Tri
Chương sống trước Chế
Lan Viên hơn một nghìn
năm. Cảnh vật, tình cảm
con ngườ có nhiều thay
đổi. Đó là điều dã nhiên.
Tuy thế, giữa hai nhà thơ
này vẫn có nhũng tình
cảm tương đồng. Vì vậy,
đọc thơ của người xưa
cũng là dịp để hiểu người

nay sâu sắc hơn.
2. Bài tập 2:
Đây là cách so sánh
tương đồng:
- Học và trồng cây đều có
ích như nhau.
- Học và trồng cây đều
cần có thời gian.
=> Cách so sánh khuyên
chúng ta cần phải kiên
nhẫn khi học tập.
2
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
10’
10’
2’
- GV hướng dẫn HS làm
bài tập 3.
- Cho HS đọc đề bài tập 3.
(?) Cho biết điểm giống và
khác nhau về phương diện
ngôn ngữ trong hai bài
thơ?
- GV lưu ý: thể thơ và từ
ngữ được dùng trong hai
bài thơ.
(?) Từ việc so sánh chỉ ra
điểm nhau về phong cánh
thơ của hai nhà thơ?
- GV nhận xét, chốt ý.

- Từ những vấn đề tìm
hiểu được trong BT3, GV
hướng dẫn HS viết đoạn
văn bản sử dụng thao tác
so sánh.
- GV nhận xét, sửa chữa
giúp HS hoàn thiện bài
làm.
- GV gợi ý HS về nhà làm
tiếp bài tập 4.
- GV yêu cầu HS về nhà
tìm thêm những đoạn văn
mẫu có sử dụng thao tác
lập luận so sánh thành
=> Cách so sánh khuyên chúng
ta cần phải kiên nhẫn khi học
tập.
- HS đọc bài tập 3.
- HS suy nghĩ trả lời.
- HS lưu ý những từ ngữ sau
trong thơ HXH: tiếng gà văng
vẳng, chuông sầu, những tiếng
kêu rền rĩ, khắp mọi chòm, cớ
sao om, duyên để mõm mòm,
chịu già tom…; và từ ngữ trong
thơ BHTQ: hoàng hôn, ngư
ông, viễn phố….
- HS chú ý theo dõi.
- HS thực hiện, trình bày.
- HS nhận xét, bổ sung.

- HS chú ý theo dõi.
- VD: - Tham khảo đoạn văn so
sánh tương phản:
Các cụ ưa những màu đỏ choét,
ta lại ưa những màu xanh
nhạt...các cụ bâng khuâng vì
tiếng trùng đêm khuya, ta nao
nao vì tiếng gà lúc đúng ngọ.
3. Bài trập 3:
So sánh ngôn ngữ trong
hai bài thơ của bà Huyện
Thanh Quan và Hồ Xuân
Hương:
- Giống nhau: Cùng là thơ
thất ngôn bát cú.
- Khác nhau:
+ Về từ ngữ: Thơ Hồ
Xuân Hương dùng nhiều
từ ngữ gần gũi lời ăn
tiếng nói hằng ngày; Thơ
Bà Huyện Thanh Quan
dùng nhiều từ ngữ Hán
Việt, trang trọng.
+ Về thi liệu: Thơ HXH ít
dùng các thi liệu trong
văn học cổ nhưng thơ
BHTQ lại dùng những thi
liệu trong văn học cổ
như: ngàn mai, dặm liễu,
Chương Đài….

- Về phong cách: Phong
cách thơ HXH gần gũi,
bình dân. Còn phong cách
thơ BHTQ trang nhã, đài
các, tiếng nói của giới trí
thức thượng lưu.
4. Bài tập 4:
3
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
công. Nhìn một cô gái ngây thơ, xinh
xắn, các cụ coi như đã làm một
việc tội lỗi; ta thì cho mát mẻ
như đứng trước một cánh đỗng
xanh. Cái ái tình của các cụ thì
chỉ là sự hôn nhân, nhưng đối
với ta thì trăm hình muôn trạng:
cái tình say đắm, cái tình thoảng
qua, cái tình gần gũi, cái tình xa
xôi...,cái tình trong giây phút,
cái tình ngàn thu...( Lưu Trọng
Lư ).
V/ Dặn dò : (1’)
- Hoàn thành những bài tập còn lại.
- Soạn bài tiếp theo theo phân phối chương trình.
VI/ Rút kinh nghiệm, bổ sung :
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
4