Giáo trình kế toán part 1

AI HOĩC Aè NễNG
TRặèNG AI HOĩC BAẽCH KHOA

ThS. BUèI Nặẻ THANH H

GIẠO TRÇNH

 Nàơng - 2005

1


Låìi måí âáưu
Âãø âạp ỉïng nhu cáưu âäøi måïi phỉång phạp ging dảy v náng cao cháút lỉåüng âo
tảo, Âải hc  Nàơng cng cạc trỉåìng âải hc thnh viãn õaợ tióỳn haỡnh tọứ chổùc bión
soaỷn giaùo trỗnh theo caùc khung chổồng trỗnh õaỡo taỷo quy õởnh. Nguyón lyù kóỳ toaùn laỡ
mọỹt trong caùc giaùo trỗnh noùi trón nhũm trang bë kiãún thỉïc nãưn tng cho sinh viãn cạc
ngnh Kinh tãú nọi chung v sinh viãn chun ngnh Kinh tãú xáy dỉûng nọi riãng, tảo
âiãưu kiãûn thûn låüi hån cho sinh viãn trong hỏc táûp v nghiãn cỉïu.
Dỉûa theo âãư cỉång män hc Ngun l kãú toạn ca Häüi âäưng Ngaỡnh kóỳ toaùn,
giaùo trỗnh õổồỹc kóỳt cỏỳu thaỡnh baớy chổồng, trong âọ cọ quạn triãût nhỉỵng näüi dung cå
bn ca Lût Kãú toạn âỉåüc Qúc häüi nỉåïc Cäüng ha X häüi ch nghéa Viãût Nam thäng
qua ngy 17/06/2003 v nhỉỵng sỉía âäøi ca hãû thäúng kãú toạn theo cạc chøn mổỷc kóỳ
toaùn mồùi hióỷn nay.
Trong quaù trỗnh bión soaỷn giaùo trỗnh, taùc giaớ õaợ cọỳ gừng cỏỷp nhỏỷt thọng tin mồùi
õọửng thồỡi tham khaớo nhióửu giaùo trỗnh khaùc, nhổng chừc chàõn s khäng trạnh khi
nhỉỵng hản chãú nháút âënh. Ráút mong nháûn âỉåüc kiãún âọng gọp ca cạc nh chun
män, cạc anh chë âäưng nghiãûp v cạc bản âc õóứ giaùo trỗnh õổồỹc hoaỡn thióỷn hồn .
Xin trỏn troỹng cạm ån.

Biãn soản : Ths. Bi Nỉỵ Thanh H

2


CHặNG 1

GIẽI THIU Vệ K TOAẽN
1.1 Sặ HầNH THAèNH VAè PHẠT TRIÃØN CA HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN
1.1.1 Hảch toạn - nghéa v vai tr ca nọ trong nãưn kinh tãú
Ngay tỉì thåìi ngun thu, khi chè måïi biãút hại lỉåüm v sàn bàõn con ngỉåìi â
quan sạt, âo lỉåìng, tênh toạn v biãøu thë sỉû täưn tải hay biãún máút ca cạc ca ci sàn bàõn
hồûc hại lỉåüm âỉåüc dổồùi nhióửu hỗnh thổùc khaùc nhau. Cuỡng vồùi sổỷ tióỳn bäü dáưn ca x
häüi loi ngỉåìi, sỉû quan sạt, âo lỉåìng, tênh toạn â âỉåüc ghi chẹp khäng nhỉỵng bàịng cạc
cäng củ thä så m cn thỉûc hiãûn bàịng c nhỉỵng phỉång tiãûn mạy mọc hiãûn âải. Song
d l biãøu thở dổồùi hỗnh thổùc thọ sồ hay hióỷn õaỷi thỗ cạc âäüng tạc quan sạt, âo lỉåìng,
tênh toạn v ghi chẹp tri qua cạc thåìi k kinh tãú x häüi khạc nhau âãưu cọ cng mäüt
nghéa, âọ l:
Nhàịm thäng bạo thỉåìng xun, chênh xạc v këp thåìi cạc thäng tin vóử tỗnh
hỗnh kinh tóỳ xaợ họỹi trón tỏửm vi mä v vé mä - m chụng ta gi l Hảch toạn
Hảch toạn lục âáưu chè âån thưn l cäng củ âỉåüc con ngỉåìi sỉí dủng âãø qun l
ti sn lm ra trong cạc âiãưu kiãûn thiãn nhiãn khàõc nghiãût v sỉû báúp bãnh ca cüc
säúng. Cng vãư sau, theo â phạt triãøn ca nãưn kinh tãú x häüi cng våïi sỉû tiãún bäü khäng
ngỉìng ca khoa hc k thût, hảch toạn cng ngy cng phạt triãøn âa dảng v phong
phuù caớ vóử nọỹi dung lỏựn hỗnh thổùc.Trong õoù coù mäüt loải hảch toạn âỉåüc xem l phỉång
tiãûn khäng thãø thiãúu âỉåüc âäúi våïi sỉû täưn tải v phạt triãøn ca táút c cạc ch thãø trong
mäüt nãưn kinh tãú: họỹ gia õỗnh, tọứ chổùc taỡi chờnh trung gian, caùc täø chỉïc ti chênh qúc tãú,
ngán sạch Nh nỉåïc v âàûc biãût l cạc doanh nghiãûp. Chênh l Hảch toạn kãú toạn.
1.1.2 Sỉû ra âåìi v phạt triãøn ca hảch toaùn kóỳ toaùn
Quaù trỗnh phaùt trióứn cuớa haỷch toaùn noùi chung v hảch toạn kãú toạn nọi riãng
ln gàõn liãưn vồùi tióỳn trỗnh phaùt trióứn cuớa xaợ họỹi loaỡi ngổồỡi.

Nhióửu nh nghiãn cỉïu lëch sỉí kinh tãú âãưu thäúng nháút ràịng: Hảch toạn kãú toạn
thỉûc sỉû xút hiãûn v cọ dỏỳu hióỷu phaùt trióứn tổỡ khi coù sổỷ hỗnh thaỡnh chỉỵ viãút v säú hc
så cáúp m trỉåïc hãút l sỉû phạt minh ra hãû âãúm tháûp phán v viãûc sỉí dủng räüng ri chỉỵ
säú ráûp â tảo ra nhỉỵng tiãưn âãư cáưn thiãút cho sỉû ra âåìi ca hảch toạn kãú toạn.
Tháût váûy nhiãưu thãú k trỉåïc âáy, Kãú toạn â tråí thnh mäüt män khoa hc âäüc
láûp v theo mäüt säú nh nghiãn cỉïu kho cäø hc thỗ ngổồỡi ta õaợ tỗm ra nhổợng di tờch
bũng gọỳm hồûc snh trãn âọ cọ ghi khàõc nhiãưu ti liãûu chỉïng t khong 2000 nàm
trỉåïc cäng ngun ngỉåìi dán Babylonienne â biãút nhỉỵng khại niãûm så khåíi vãư kãú

3


toạn nhỉ viãûc ghi chẹp vãư trao âäøi hng hoạ, cho vay v thiãúu nåü...hồûc nhỉ åí Ai cáûp
cäø âải ngổồỡi ta õaợ tỗm thỏỳy caùc loaỷi giỏỳy duỡng õóứ ghi chẹp sỉû tàng gim ti sn, ta gi
l giáúy papirus, coỡn ồớ La maợ cọứ õaỷi thỗ laỷi tỗm tháúy cạc bng nh bàịng sạp dng âãø ghi
chẹp tênh toạn.
Qua phán têch so sạnh giỉỵa cạc di váût våïi cạc ti liãûu kãú toạn hiãûn nay, ta cọ thãø
dãù dng nháûn tháúy âàûc âiãøm ca cạc váût dng âãø ghi chẹp âọ láưn lỉåüt nh hỉåíng âãún
cạc loải säø sạch chỉïng tỉì ngy nay, chàóng hản nhỉ:
Khi phán têch cạc tåì giáúy papirus ngỉåìi ta nháûn tháúy kãút cáúu v cạch sỉí dủng
ca chụng gàõn liãưn våïi sỉû ra âåìi ca cạc tåì råìi hảch toạn täøng håüp ngy nay, coỡn õọỳi
vồùi caùc baớng bũng saùp thỗ ta laỷi phạt hiãûn tháúy chụng liãn quan trỉûc tiãúp âãún sỉû xút
hiãûn ca säø sạch kãú toạn v cúi cng l cạc bng ghi chẹp bàịng gäúm lải cọ kãút cáúu
gàõn liãưn våïi cạc tåì chi phiãúu hiãûn nay.
Vo nhỉỵng nàm cuía tháûp niãn cuäúi thãú kyí XV (1491 - 1495), mäüt nh toạn hc
ngỉåìi cọ tãn l Fra Luca Pacioli õaợ vióỳt nón cuọỳn saùch trỗnh baỡy caùc nguyón tàõc càn
bn vãư mäüt phỉång phạp ghi chẹp cạc quan hãû kinh tãú phạt sinh, gi l ghi kẹp. Sau
ny ngỉåìi ta gi l hãû thäúng kãú toạn kẹp. Cho âãún ngy nay chụng ta phi thỉìa nháûn
ràịng viãûc phạt minh ra hãû thäúng kãú toạn kẹp l mäüt trong nhỉỵng khạm phạ läùi lảc cho
sỉû phạt triãøn x häüi loi ngỉåìi.

Ngy nay, cng våïi sỉû tiãún bäü ca khoa hc k thût tuy kãú toạn â phạt triãøn åí
mỉïc âäü cao, con ngỉåìi â biãút ạp dủng mạy vi tênh v cạc cäng củ hiãûn âải khạc vo
cäng tạc kãú toạn song cng chỉa thãø v khäng thãø khäng dỉûa vo ngun l kãú toạn
kẹp âỉåüc viãút trong sạch ca Äng Luca.
Bn vãư viãûc nghiãn cỉïu khoa hc kãú toạn cọ khạ nhiãưu trỉåìng phại l lûn song
cáưn nháún mảnh mäüt âiãưu ràịng:" Hảch toạn kãú toạn khäng phi ra âåìi tỉì khi cọ kãú
toạn kẹp m hảch toạn kãú toạn ra âåìi cng våïi nãưn kinh tãú hng hoạ". Âiãưu ny â
âỉåüc cạc trỉåìng phại nghiãn cỉïu âãưu cäng nháûn. Trãn cå såí kãút håüp cạc trỉåìng phại l
lûn chênh, mäüt säú nh nghiãn cỉïu kinh tãú â âục kãút lải nhỉ sau:
Trong thåìi k Ngun thu, sn xuỏỳt tổỷ cung tổỷ cỏỳp thỗ haỷch toaùn õaợ xuỏỳt hiãûn
nhỉng chỉa phi l hảch toạn kãú toạn, viãûc hảch toạn chè âỉåüc thỉûc hiãûn mäüt cạch âån
gin nhỉ âạnh dáúu lãn thán cáy hay büc nụt dáy...Trong thåìi k ny hảch toạn chè l
hảch toạn bàịng hiãûn váût v âỉåüc sỉí dủng phủc vủ cho låüi êch ca ton x häüi.
Sang thåìi k Chiãúm hỉỵu nä lãû, nghéa ca hảch toạn â thay âäøi, hảch toạn
âỉåüc sỉí dủng trỉåïc hãút âãø theo di nä lãû v âáút âai, ngoi ra hảch toạn cn âỉåüc sỉí
dủng âãø theo di viãûc âäøi chạc tiãưn, lục báúy giåì khäng chè hảch toạn bàịng hiãûn váût m
cn hảch toạn bàịng tiãưn - sau ny gi l hảch toạn kãú toạn. Cng trong thåìi k ny säø
kãú toạn â xút hiãûn

4


Âãún thåìi k Phong kiãún, sỉû phạt triãøn ca näng nghiãûp â lm xút hiãûn âëa tä
phong kiãún v chãú âäü cho vay nàûng li ca âëa ch âäúi våïi näng dán. Chênh nhỉỵng
bỉåïc phạt triãøn ny â lm cho hãû thäúng säø sạch hảch toạn kãú toạn cng phong phụ, chi
tiãút hån v hon thiãûn hån.
Sang thåìi k ch nghéa Tỉ bn, våïi sỉû phạt triãøn nhanh chọng ca khoa hc k
thût, sỉû phán cäng lao âäüng x häüi ngaìy caìng sáu sàõc hån, dáùn âãún quan hãû trao õọứi
mua baùn phaùt trióứn maỷnh, õọửng thồỡi quaù trỗnh dởch chuøn tỉ bn ngy cng gia tàng v
cng lm måí räüng hån cạc mäúi quan hãû kinh tãú måïi.

Sỉû xút hiãûn cạc quan hãû kinh tãú ny chênh l tiãưn âãư cho khoa hc hảch toạn kãú
toạn phạt triãøn åí mỉïc âäü cao hån mäüt cạch nhanh chọng vỉåüt báûc. Âàûc trỉng tiãu biãøu
ca thåìi k ny âọ chênh l sỉû ra âåìi ca hãû thäúng kãú toạn kẹp v sỉû xút hiãûn ca hãû
thäúng ti khon kãú toạn.
Näúi tiãúp theo sổỷ kióỷn trón thỗ mọỹt sọỳ caùc phổồng phaùp hảch toạn kãú toạn khạc
cng â láưn lỉåüt ra âåìi v tảo thnh mäüt hãû thäúng phỉång phạp riãng ca hảch toạn kãú
toạn.
Trong chãú âäü x häüi X häüi ch nghéa, hảch toạn kãú toạn cng tråí thnh cäng củ
phủc vủ âàõc lỉûc cho cạc thnh viãn trong qun l kinh tãú x häüi.
Cáưn lỉu ràịng hảch toạn kãú toạn l mäüt khoa hc, cho nãn báút k åí chãú âäü no
khoa hc kãú toạn cng s phạt triãøn cng våïi sỉû phạt triãøn ca khoa hc k thût.
Cọ thãø kãút lûn ràịng:
Hảch toạn kãú toạn l mäüt khoa hc kinh tãú ra âåìi v phạt triãøn cng våïi quaù
trỗnh phaùt trióứn cuớa nóửn saớn xuỏỳt xaợ họỹi vaỡ phủc vủ trỉûc tiãúp cho nãưn sn xút x häüi.
Tuy nhiãn gii thêch thût ngỉỵ ny nhỉ thãú no cn ty thüc vo cạch diãùn âảt
ngän ngỉỵ v âiãưu kiãûn củ thãø ca mäùi nỉåïc. Chàóng hản theo âiãưu 4 ca Lût Kãú toạn
Viãût Nam â âỉåüc Qúc häüi thäng qua ngaỡy 17/06/2003, thỗ thuỏỷt ngổợ Kóỳ toaùn õổồỹc
giaới thờch nhỉ sau:
Kãú toạn l viãûc thu tháûp, kiãøm tra, phán têch v xỉí l thäng tin kinh tãú, ti chênh
dỉåïi hỗnh thổùc giaù trở, hióỷn vỏỷt vaỡ thồỡi gian lao âäüng.
Khi sn xút x häüi phạt triãøn våïi quy mä ngy cng cao cng våïi cạc quy lût
kinh tãú måïi phạt sinh s tảo âiãưu kiãûn cho hảch toạn kãú toạn phạt triãøn khäng ngỉìng vãư
mi màût: c näüi dung phổồng phaùp lỏựn hỗnh thổùc tọứ chổùc, nhũm cung cỏỳp thäng tin vãư
cạc hoảt âäüng kinh tãú xy ra âãún cạc ch thãø mäüt cạch täút nháút, hiãûu qu nháút theo tỉìng
mủc âêch củ thãø ca âäúi tỉåüng sỉí dủng thäng tin.
Âàûc biãût l trong thåìi âải cäng nghãû thäng tin phạt triãøn nhỉ hiãûn nay, hảch toạn
kãú toạn â dáưn chuøn sang hãû thäúng xỉí l tỉû âäüng hoạ v khäng ngỉìng phạt triãøn
cng våïi sỉû phạt triãøn ca khoa hc k thût.

5

1.2 CHỈÏC NÀNG, NHIÃÛM VỦ CA HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN
Trỉåïc khi âi vo chỉïc nàng v nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn, cáưn phi khàóng
âënh lải âënh nghéa vãư Kãú toạn.
1.2.1 Âënh nghéa vãư hảch toạn kãú toạn
* ÅÍ giaùc õọỹ laỡ mọỹt mọn khoa hoỹc thỗ kóỳ toaùn l mäüt hãû thäúng thäng tin thỉûc hiãûn
viãûc phn ạnh vaỡ giaùm õọỳc moỹi dióựn bióỳn cuớa quaù trỗnh hoaỷt âäüng thỉûc tãú liãn quan âãún
lénh vỉûc kinh tãú, ti chênh ca mäüt täø chỉïc củ thãø.
Täø chỉïc củ thãø cọ thãø l cå quan nh nỉåïc; âån vë sỉû nghiãûp, täø chỉïc cọ hồûc
khäng sỉí dủng ngán sạch ca nh nỉåïc; doanh nghiãûp thüc cạc thnh pháưn kinh tãú;
chi nhạnh vàn phng âải diãûn ca nỉåïc ngoi; håüp tạc x v c cạc häü kinh doanh cạ
thãø.
* ÅÍ giạc õọỹ laỡ mọỹt nghóử nghióỷp thỗ kóỳ toaùn õổồỹc hióứu l mäüt nghãû thût tênh
toạn v ghi chẹp nhỉỵng hiãûn tỉåüng kinh tãú - ti chênh phạt sinh liãn quan âãún cạc âån
vë thäng qua viãûc quan sạt, âo lỉåìng nhàịm cung cáúp mäüt cạch ton diãûn cạc thäng tin
vãư tỗnh hỗnh vaỡ kóỳt quaớ hoaỷt õọỹng, tỗnh hỗnh sổớ dủng väún ca âån vë.
Tỉì hai cạch âënh nghéa trãn, cho phẹp chụng ta tiãúp tủc nghiãn cỉïu cạc chỉïc
nàng v nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn mäüt cạch thûn låüi hån.
1.2.2 Chỉïc nàng ca hảch toạn kãú toạn
Xút phạt tỉì âënh nghéa kãú toạn trãn, cọ thãø tháúy ràịng kãú toạn cọ 2 chỉïc nàng
liãn quan âãún cäng tạc qun l, âọ l: chỉïc nàng phn ạnh v chỉïc nàng giạm âäúc
a. Chỉïc nàng phn ạnh (hay cn gi l chỉïc nàng thäng tin)
Chỉïc nàng phn ạnh âỉåüc biãøu hiãûn åí viãûc kãú toạn theo di ton bäü cạc hiãûn
tỉåüng kinh tãú, ti chênh phạt sinh trong quạ trỗnh hoaỷt õọỹng cuớa õồn vở thọng qua vióỷc
tờnh toaùn, ghi chẹp, phán loải, xỉí l v täøng kãút cạc dỉỵ liãûu liãn quan âãún hoảt âäüng sỉí
dủng väún v ti sn ca âån vë.
b. Chỉïc nàng giạm âäúc (Chỉïc nàng kiãøm tra)
Chỉïc nàng giạm âäúc thãø hiãûn åí viãûc thäng qua säú liãûu â âỉåüc phn ạnh, kãú
toạn s nàõm âỉåüc mäüt cạch cọ hãû thäúng ton bäü quạ trỗnh vaỡ kóỳt quaớ hoaỷt õọỹng cuớa õồn

vở laỡm cồ såí cho viãûc âạnh giạ âụng âàõn v kiãøm soạt chỷt cheợ tỗnh hỗnh chỏỳp haỡnh luỏỷt
phaùp cuớa caùc õồn vë trong cäng tạc qun l kãú toạn - ti chênh. Chỉïc nàng ny nhàịm
giụp cho hoảt âäüng ca âån vë ngy cng âảt hiãûu qu cao hån.
c. Mäúi liãn hãû giỉỵa cạc chỉïc nàng
Chỉïc nàng phn ạnh v chỉïc nàng giạm âäúc cọ mäúi liãn hãû chàût ch våïi nhau,
thãø hiãûn nhỉ sau:
Chỉïc nàng phn ạnh l âäúi tỉåüng ca chỉïc nàng giạm âäúc, chỉïc nàng giạm âäúc
l cäng củ âän âäúc chỉïc nàng phn ạnh âỉåüc chênh xạc, r rng v âáưy â hån.

6


Våïi cạc chỉïc nàng trãn, kãú toạn â tråí thnh cäng củ hãút sỉïc quan trng trong
cäng tạc qun l ca bn thán âån vë täø chỉïc kãú toạn v cạc chỉïc nàng ny cng ráút
cáưn thiãút âäúi våïi cạc âäúi tỉåüng khạc cọ quưn låüi trỉûc tiãúp hồûc giạn tiãúp âäúi våïi hoảt
âäüng ca âån vë täø chỉïc kãú toạn, nhỉ : ngỉåìi ch såí hỉỵu väún ca âån vë, ngỉåìi cung
cáúp tên dủng, hng hoạ - dëch vủ, cạc nh âáưu tỉ, cạc cå quan ti chênh hồûc cạc cå
quan chỉïc nàng khạc.
1.2.3 Nhiãûm vủ ca hảch toạn kãú toạn
Theo âiãưu 5 Lût kãú toạn, nhiãûm vủ ca Kãú toạn âỉåüc âàût ra mäüt cạch täøng quạt
nhỉ sau:
- Thu tháûp, xỉí l thäng tin, säú liãûu kãú toạn theo âäúi tỉåüng v näüi dung cäng viãûc
kãú toạn, theo chøn mỉûc v chãú âäü kãú toạn.
- Kiãøm tra giạm sạt cạc khon thu chi ti chênh, cạc nghéa vủ thu, näüp, thanh
toạn nåü ; kiãøm tra viãûc qun l, sỉí dủng ti sn; phạt hiãûn v ngàn ngỉìa cạc hnh vi vi
phảm phạp lût vãư ti chênh, kãú toạn.
- Phán têch thäng tin, säú liãûu kãú toạn; tham mỉu, âãư xút cạc gii phạp phủc vủ
u cáưu qun trë v quút âënh kinh tãú, ti chênh ca âån vë kãú toaïn.
- Cung cáúp thäng tin, säú liãûu kãú toaïn theo quy âënh ca phạp lût.
Trãn cå såí vàn bn Lût quy âënh cọ thãø phán têch nhiãûm vủ ca kãú toạn theo

tỉìng loải cäng tạc kãú toạn. Xút phạt tỉì u cáưu qun l v cung cáúp thäng tin cho cạc
âäúi tỉåüng khạc nhau, kãú toạn âỉåüc chia thnh kãú toạn qun trë v kãú toạn ti chênh.
Mäùi loải âm nháûn nhỉỵng nhiãûm vủ củ thãø khạc nhau:
* Nhiãûm vủ ca kãú toạn ti chênh l theo di (quan saùt), tờnh toaùn vaỡ phaớn aùnh
tỗnh hỗnh vóử taỡi saớn, nguọửn vọỳn cuợng nhổ tỗnh hỗnh vaỡ kóỳt quaớ hoaỷt âäüng ca âån vë
nhàịm phủc vủ cho cạc âäúi tỉåüng sỉí dủng thäng tin bãn trong v bãn ngoi âån vë,
nhỉng ch úu l cạc âäúi tỉåüng bãn ngoi.
Kãú toạn ti chênh cung cáúp nhỉỵng thäng tin vãư sỉû kiãûn â xy ra nãn phi cọ âäü
chênh xạc v tin cáûy cao. Màût khạc nhỉỵng thäng tin ny âỉåüc thu tháûp trãn cå såí chỉïng
tỉì v cạc bàịng chỉïng thỉûc tãú, do váûy thäng tin do kãú toạn ti chênh cung cáúp cọ tênh
phạp lãûnh.
* Nhiãûm vủ ca kãú toạn qun trë l qua säú liãûu ca kãú toạn ti chờnh, xổớ lyù vaỡ
cung cỏỳp thọng tin vóử quaù trỗnh hỗnh thaỡnh, phaùt sinh chi phờ, tỗnh hỗnh quaớn trở taỡi saớn,
nguọửn vọỳn vaỡ caùc quaù trỗnh hoaỷt õọỹng khaùc nhàịm häù tråü âàõc lỉûc cho nh qun l ca
âån vë trong viãûc hoảch âënh, kiãøm soạt v ra quút âënh.
Kãú toạn qun trë cọ âàûc âiãøm cå bn l khäng nhỉỵng phn ạnh nhỉỵng sỉû kiãûn â
xy ra, m cn phn ạnh nhỉỵng sỉû kiãûn âang v s xy ra trong tæång lai.

7


Thäng tin ca kãú toạn qun trë cung cáúp gàõn liãưn våïi tỉìng bäü pháûn chỉïc nàng
hoảt âäüng trong âån vë. Màût khạc kãú toạn qun trë cọ tênh linh hoảt v thêch ỉïng cao.
Nhiãûm vủ ca kãú toạn ti chênh v kãú toạn qun trë tuy cọ khạc nhau nhỉng âãưu
phủc vủ chung cho mäüt mủc âêch ca ngỉåìi sỉí dủng kãú toạn.Váûy, cọ thãø tọm tàõt nhiãûm
vủ ca hảch toạn kãú toạn nọi chung l cung cáúp thäng tin mang tênh xun sút nhàịm
phn ạnh thäng tin vãư cạc sỉû kiãûn kinh tãú â xy ra, âang xy ra v sàõp xy ra trong
mäüt âån vë âãún cạc âäúi tỉåüng quan tám.
1.3 U CÁƯU ÂÄÚI VÅÏI HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN V MÄÜT SÄÚ NGUN TÀÕC
KÃÚ TOẠN CHUNG ÂỈÅÜC THỈÌA NHÁÛN

1.3.1 u cáưu âäúi våïi hảch toạn kãú toạn
Âãø thỉûc hiãûn âáưy â chỉïc nàng v phạt huy vai tr ca kãú toạn, Chøn mỉûc kãú
toạn chung säú 01 ban hnh km theo Quút âënh ca Bäü trỉåíng Bäü ti chênh säú
165/2002/QÂ-BTC ngy 31/12/2002 v Lût Kãú toạn âỉåüc Qúc häüi nỉåïc Cäüng ha
X häüi ch nghéa Viãût Nam thäng qua ngy 17/06/2003 â âỉa ra mäüt säú u cáưu âäúi
våïi cäng tạc kãú toạn, cọ thãø täøng håüp v khại quạt lải thnh cạc u cáưu nhỉ sau:
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn cung cáúp phi phn ạnh chênh xạc, trung thỉûc v
khạch quan thỉûc tãú hoảt âäüng cu âån vë.
Nghéa l cạc thäng tin v säú liãûu kãú toạn phi âỉåüc ghi chẹp, bạo cạo trãn cå såí
cạc bàịng chỉïng âáưy â, khạch quan v âụng våïi thỉûc tãú vãư hiãûn trảng, bn cháút näüi
dung cng nhỉ giạ trë ca nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh. Màût khạc, cạc thäng
tin v säú liãûu kãú toạn phi âỉåüc ghi chẹp v bạo cạo âụng våïi thỉûc tãú, khäng bë xun
tảc, khäng bë bọp mẹo.
Khäng nãn quan niãûm viãûc ghi säø kãú toạn l chè âãø âäúi phọ våïi nhỉỵng u cáưu
ca Nh nỉåïc, m phi xem hảch toạn kãú toạn nhỉ kim chè nam ca ngỉåìi qun l
trong mi hoảt âäüng ca âån vë.
Nhåì váûy âån vë khàõc phủc âỉåüc nhỉỵng täưn tải, phạt huy nhỉỵng thãú mảnh âãø âảt
âỉåüc mủc âiïch våïi hiãûu qu cao.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn phi âỉåüc sàõp xãúp, phán loải v khi cung cáúp phi
âm bo so sạnh âỉåüc.
Cạc thäng tin v säú liãûu kãú toạn giỉỵa cạc k kãú toạn trong mäüt doanh nghiãûp v
giỉỵa cạc doanh nghióỷp phaới õổồỹc tờnh toaùn vaỡ trỗnh baỡy nhỏỳt quạn âãø cọ thãø so sạnh
âỉåüc khi cáưn thiãút. Trỉåìng hồỹp nóỳu tờnh toaùn vaỡ trỗnh baỡy khọng õổồỹc nhỏỳt quaùn thỗ
phaới giaới trỗnh trong phỏửn thuyóỳt minh õóứ ngổồỡi sỉí dủng bạo cạo cọ thãø nàõm âỉåüc
thäng tin giỉỵa cạc k, giỉỵa cạc doanh nghiãûp hồûc giỉỵa säú liãûu thỉûc hiãûn våïi säú liãûu kãú
hoảch hay dỉû toạn.

8

Củ thãø l:
- Âm bo tênh thäúng nháút vãư näüi dung v phỉång phạp tênh toạn giỉỵa cạc k kãú
toạn. Thäúng nháút giỉỵa ti liãûu k ny våïi ti liãûu ca cạc k trỉåïc, bo âm cho viãûc so
sạnh, phán têch v nháûn biãút xu thãú biãún âäüng ca cạc chè tiãu kinh tãú.
- Âm bo thäúng nháút vãư säú liãûu giỉỵa thỉûc hiãûn våïi kãú hoảch, âm bo cho vióỷc
thổỷc hióỷn kióứm tra, giaùm saùt tỗnh hỗnh thổỷc hióỷn nhiãûm vủ kãú hoảch.
- Thäúng nháút ti liãûu thỉûc tãú ca âån vë våïi ti liãûu ca cạc âån vë trong cng
ngnh, cng lénh vỉûc hoảt âäüng, âm bo cho viãûc täøng håüp säú liãûu theo tỉìng ngnh v
ton bäü nãưn kinh tãú, tảo âiãưu kiãûn thûn låüi cho viãûc so sạnh kãút qu giỉỵa cạc âån vë.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn âỉåüc ghi chẹp v bạo cạo hay phn ạnh këp thåìi
cạc hoảt âäüng kinh tãú ti chênh xy ra, bo âm âụng hồûc trỉåïc thåìi hản khäng âỉåüc
cháûm trãù, giụp cho nh qun l v cạc cå quan Nh nỉåïc nháûn biãút këp thåìi hoảt âäüng
ca âån vë.
u cáưu ny âi hi kãú toạn phi âỉåüc täø chỉïc khoa hc v ỉïng dủng nhỉỵng
tiãún bäü ca khoa hc vo cäng tạc kãú toạn.
* Thäng tin hảch toạn kãú toạn cung cáúp phi phn ạnh âáưy â, ton diãûn vãư mi
hoảt âäüng kinh tãú ti chênh ca âån vë. Trãn cå såí nhỉỵng thäng tin âỉåüc cung cáúp âáưy
â âọ, nh qun l måïi cọ thãø ra cạc quút âënh âụng âàõn, thục âáøy sỉû phạt triãøn ca
âån vë.
* Thäng tin v säú liãûu kãú toạn âỉåüc cung cỏỳp hoỷc trỗnh baỡy trong baùo caùo taỡi
chờnh phaới r rng, dãù hiãøu, âm bo cho cạc âäúi tỉåüng sổớ duỷng thọng tin õóửu nhỗn
nhỏỷn õuùng vóử thổỷc traỷng hoảt âäüng ca âån vë.
Nhỉỵng thäng tin v säú liãûu vãư nhỉỵng váún âãư phỉïc tảp trong bạo cạo ti chờnh
phaới õổồỹc giaới trỗnh trong phỏửn thuyóỳt minh.
1.3.2 Mọỹt sọỳ ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn
Ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nhánû l nhỉỵng ngun tàõc âỉåüc U ban
xáy dỉûng cạc chøn mỉûc kãú toạn qúc tãú (IASC - International Accounting Standard
Committee) ban hnh nhàịm âỉa ra nhỉỵng tun bäú chung, tiãúng nọi chung vãư phỉång
phạp, vãư caùc quy õởnh, caùc hổồùng dỏựn trong quaù trỗnh thổỷc hiãûn nhiãûm vủ hảch toạn kãú
toạn.

Trong cäng tạc kãú toạn cáưn phi cọ cạc ngun tàõc chung âỉåüc thỉìa nháûn trón laỡ
vỗ hoaỷt õọỹng cuớa caùc õồn vở khọng chố âọng khung trong phảm vi mäùi nỉåïc m cn
ngy cng cọ xu hỉåïng häüi nháûp trong khu vỉûc cng nhỉ trón toaỡn thóỳ giồùi, õióửu õoù õoỡi
hoới phaới tỗm õổồỹc ngän ngỉỵ chung trong cäng tạc kãú toạn ti chênh, âọ l cạc ngun
tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn.

9


Cạc ngun tàõc kãú toạn ny thỉåìng xun âỉåüc nghiãn cỉïu, sỉía âäøi, bäø sung v
khäng ngỉìng hon thiãûn cng vồùi quaù trỗnh phaùt trióứn cuớa khoa hoỹc kyợ thuỏỷt v nhỉỵng
tiãún bäü ca loi ngỉåìi.
Cạc ngun tàõc kãú toạn chung âỉåüc thỉìa nháûn gäưm cọ cạc khại niãûm cå bn v
cạc ngun tàõc cå bn â âỉåüc thỉìa nháûn trong cọng taùc kóỳ toaùn. Sau õỏy xin trỗnh baỡy
sồ lỉåüc mäüt säú ngun tàõc cå bn chi phäúi cäng tạc kãú toạn ca âån vë, âàûc biãût l cạc
ngun tàõc âỉåüc âãư cáûp âãún trong chøn mỉûc kãú toạn chung säú 01 ca Viãût Nam âỉåüc
Bäü Ti chênh ban hnh ngy 31/12/2002 .
1.3.2.1- Khại niãûm thỉûc thãø kinh doanh (hay cn gi l âån vë kãú toạn)
Âáy l khại niãûm cå bn nhàịm âãư ra cho kãú toạn phảm vi giåïi hản ca mäüt thỉûc
thãø kinh doanh (hay âån vë kãú toạn) trong viãûc ghi chẹp, phn ạnh v cung cáúp thäng
tin mäüt cạch âáưy â, ton diãûn. Khäng âỉåüc láùn läün thỉûc thãø kinh doanh våïi báút k mäüt
ch thãø no khạc.
Khại niãûm ny cn chè ra ràịng âån vë kãú toạn l mäüt täø chỉïc âäüc láûp våïi cạc
ch thãø, cạ nhán khạc v âäüc láûp ngay c våïi bn thán ngỉåìi ch såí hỉỵu âån vë kinh
doanh.
1.3.2.2 -Khại niãûm hoảt âäüng liãn tủc (gi thiãút hoảt âäüng liãn tủc)
Khại niãûm ny chè l mäüt gi thiãút nhỉng mang tênh bàõt büc, âỉåüc ạp dủng cho
cạc âån vë kãú toạn.
Theo âọ bạo cạo ti chênh phi âỉåüc láûp trãn cå såí gi âënh l cạc âån vë âang
hoảt âäüng liãn tủc v s tiãúp tủc hoảt âäüng bỗnh thổồỡng trong tổồng lai gỏửn. Nghộa laỡ

õồn vở kóỳ toạn khäng cọ âënh cng nhỉ khäng büc phi ngỉìng hoảt âäüng hồûc phi
thu hẻp âạng kãø quy mä hoaỷt õọỹng cuớa mỗnh.
Taỡi saớn cuớa õồn vở laỡ maùy mọc thiãút bë, cäng củ - dủng củ phi dng âãø phủc vủ
cho hoảt âäüng ca âån vë chỉï khäng phi âãø bạn.
Gi thiãút ny cn nháún mảnh ràịng ti sn ca âån vë khäng cáưn phi âạnh giạ
theo giạ thë trỉåìng trỉì trỉåìng håüp cọ sỉû gim giạ hãû thäúng v liãn tủc, ta s sỉí dủng
ngun tàõc khạc âãø chi phäúi. Nãúu âån vë coï nguy cå bë phaù saớn, chuỏứn bở ngổng hoaỷt
õọỹng thỗ giaù thở trổồỡng lải tråí nãn cáưn thiãút khi láûp bạo cạo ti chênh.
1.3.2.3-Khại niãûm thỉåïc âo tiãưn tãû
Thỉåïc âo tiãưn tãû l âàûc trỉng cå bn ca hảch toạn kãú toạn. Táút caớ caùc õọỳi
tổồỹng, caùc quaù trỗnh hoaỷt õọỹng cuợng nhổ cạc nghiãûp vủ kinh tãú, ti chênh phạt sinh âãưu
phi phn ạnh thäng qua mäüt thỉåïc âo tiãưn tãû thäúng nháút - gi l âån vë tiãưn tãû.
Chè cọ thỉåïc âo tiãưn tãû thäúng nháút måïi l âån vë tênh toạn, täøng håüp cạc chè tiãu
phủc vủ cho cäng viãûc phán têch, so saïnh, âaïnh giaï.

10


Khại niãûm ny cn gi thiãút ràịng sỉû thay âäøi sỉïc mua ca âån vë tiãưn tãû xem
nhỉ khäng âạng kãø. Trỉì trỉåìng håüp cọ lảm phạt låïn, âäưng tiãưn mỏỳt giaù õọửng loaỷt thỗ kóỳ
toaùn seợ aùp duỷng giaới phạp riãng âãø gii quút.
1.3.2.4- Khại niãûm k kãú toạn
Khại niãûm ny cho ràịng thåìi gian hoảt âäüng ca cạc âån vë kãú toạn cáưn phi
âỉåüc chia thnh nhiãưu k kãú toạn näúi tiãúp nhau.V k kãú toạn âỉåüc hiãøu l khong thåìi
gian xạc âënh tỉì thåìi âiãøm âån vë bàõt âáưu ghi säø kãú toạn âãún thåìi âiãøm kãút thục viãûc ghi
säø kãú toạn, khọa säø kãú toạn âãø láûp bạo cạo kãú toạn, ti chênh.
Bạo cạo kãú toạn, taỡi chờnh phaới phaớn aùnh õổồỹc tỗnh hỗnh vaỡ kóỳt quaớ hoaỷt õọỹng,
tỗnh hỗnh taỡi saớn, nguọửn vọỳn...nhũm phuỷc vuỷ cho u cáưu so sạnh, täøng håüp, kiãøm tra v
âạnh giạ ca cạc âäúi tỉåüng khạc nhau.
K kãú toạn cọ thãø l k kãú toạn thạng, k kãú toạn qu (3 thạng) v k kãú toạn

nàm. K kãú toạn bàõt âáưu tênh tỉì ngy âáưu thạng ( qu, nàm) âãún hãút ngy cúi thạng
( qu, nàm).
Âäúi våïi âån vë måïi thnh láûp k kãú toạn âáưu tiãn tênh tỉì ngy âæåüc cáúp giáúy
chæïng nháûn âàng kyï kinh doanh âãún hãút ngy cúi k.
1.3.2.5- Ngun tàõc giạ väún ( cn gi l giạ phê, giạ gäúc)
Âáy l ngun tàõc cå bn âỉåüc váûn dủng trong cäng tạc hảch toạn kãú toạn, âàûc
biãût l kãú toạn giạ cạc loải ti sn trong âån vë.
Ngun tàõc ny u cáưu khi xạc âënh giạ ca cạc ti sn phi càn cỉï vo säú tiãưn
hồûc tỉång âỉång tiãưn âån vë â chi phê thỉûc tãú õóứ hỗnh thaỡnh nón taỡi saớn- goỹi laỡ giaù
phờ, giaù gäúc hay giạ väún ban âáưu.
Giạ gäúc khäng âỉåüc thay âäøi theo thåìi gian trỉì khi cọ quy âënh khạc trong
chøn mỉûc kãú toạn.
Váûy âãø theo di v phn ạnh giạ trë ca ti sn kãú toạn phi dỉûa vo giạ gäúc
hay giạ väún chỉï khäng dỉûa vo giạ thë trỉåìng.
1.3.2.6- Ngun tàõc tháûn trng
Ngun tàõc tháûn trng xút hiãûn khi âån vë cáưn ỉåïc tênh hồûc phạn âoạn nhỉỵng
váún âãư trong âiãưu kiãûn khäng chàõc chàõn. Ngun tàõc ny u cáưu nh qun l l khi
âỉïng trỉåïc nhiãưu gii phaùp phaới lổỷa choỹn thỗ haợy lổỷa choỹn giaới phaùp êt nh hỉåíng nháút
âãún väún ch såí hỉỵu.
Ngun tàõc cn nhàõc nhåí ngỉåìi lm cäng tạc kãú toạn phi chụ : chè ghi nháûn
thu nháûp khi cọ â chỉïng cỉï chàõc chàõn, ngỉåüc lải cạc khon chi phê phi âỉåüc ghi
ngay khi chè måïi cọ dáúu hiãûu phạt sinh.

11


Váûn dủng ngun tàõc ny, cäng tạc kãú toạn phi: láûp dỉû phng nhỉng khäng
quạ låïn, khäng âạnh giạ cao hån giạ trë ca cạc khon ti sn v thu nháûp, khäng âạnh
giạ tháúp hån giạ trë ca cạc khon nåü phi tr v chi phê.
Âỉïng trỉåïc biãún âäüng tàng giạ c khäng cáưn thiãút phi âiãưu chènh tàng, ngỉåüc

lải âỉïng trỉåïc biãún âäüng gim giạ c cáưn phi láûp ngay cạc khon dỉû phng gim giạ.
1.3.2.7- Ngun tàõc ph håüp (tỉång xỉïng)
Ngun tàõc ph håüp u cáưu viãûc ghi nháûn doanh thu v chi phê phi ph håüp
våïi nhau.
Ghi nhỏỷn mọỹt khoaớn doanh thu thỗ phaới ghi nhỏỷn mọỹt khon chi phê tỉång ỉïng
cọ liãn quan âãún viãûc tảo ra doanh thu âọ.
Chi phê tỉång ỉïng våïi doanh thu bao gäưm chi phê ca k tảo ra doanh thu v chi
phê ca cạc k trỉåïc hồûc chi phê phi tr nhỉng liãn quan âãún doanh thu k âọ.
Ngoi ra âãø so sạnh cạc chè tiãu cng k nàm trỉåïc våïi nàm nay hay säú liãûu bạo
cạo, ta phi sỉí dủng cạc thäng säú v phỉång phạp xạc âënh ph håüp giỉỵa cạc chè tiãu
måïi âm bo âỉåüc âäü chênh xạc.
1.3.2.8- Ngun tàõc ghi nháûn doanh thu (ạp dủng cho cäng tạc kãú toạn ca cạc
doanh nghiãûp)
Ngun tàõc ny quy âënh cạch xạc âënh thåìi âiãøm ghi nháûn doanh thu.
Thåìi âiãøm ghi nháûn doanh thu laì thåìi âiãøm âån vë chuøn giao cho ngỉåìi mua
quưn såí hỉỵu hng hoạ, sn pháøm, lao vủ...v ngỉåüc lải âån vë âỉåüc såí hỉỵu mäüt khon
tiãưn hay mäüt khon nåü tỉång ỉïng.
Ty theo tỉìng trỉåìng håüp củ thãø doanh nghiãûp cọ thãø chn mäüt trong cạc
phỉång phạp sau: ghi doanh thu theo säú tiãưn thỉûc thu; ghi doanh thu theo phỉång phạp
tr gọp v ghi doanh thu theo pháưn tràm hon thnh.
1.3.2.9- Ngun tàõc nháút quạn
Ngun tàõc ny u cáưu trong cäng tạc kãú toạn phi bo âm cạc khại niãûm, cạc
ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn âån vë â chn
âỉåüc thỉûc hiãûn nháút quạn (thäúng nháút) tỉì k kãú toạn ny sang k kãú toạn khạc.
Cạc khại niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång
phạp kãú toạn âån vë â chn phi âỉåüc ạp dủng êt nháút trong mäüt k kãú toạn nàm.
Ngun tàõc ny khäng cọ nghéa l mäüt âån vë khäng âỉåüc thay âäøi cạc khại
niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn â
chn, trại lải khi cáưn thiãút âån vë váùn cọ thãø thay âäøi.
Trỉåìng håüp nãúu cọ thay âäøi cạc khại niãûm, cạc ngun tàõc, cạc chøn mỉûc, cạc

chênh sạch v cạc phỉång phạp kãú toạn doanh nghiãûp õaợ choỹn thỗ phaới giaới trỗnh lyù do
vaỡ aớnh hổồớng ca sỉû thay âäøi âọ trong thuút minh bạo cạo taìi chênh.

12


1.3.2.10- Ngun tàõc khạch quan
Ngun tàõc khạch quan âi hi cạc ti liãûu do kãú toạn cung cáúp, cạc säú liãûu do
kãú toạn phn ạnh cáưn phi mang tênh khạch quan, khäng bë bọp mẹo, xun tảc v cọ
â cå såí âãø tháøm tra khi cáưn thiãút.
Ngun tàõc ny nhàịm âm bo âäü tin cáûy cao trong cäng tạc kãú toạn, âàûc biãût l
vãư ngưn thäng tin cung cáúp cho nh qun l âån vë.
Âãø thỉûc hiãûn u cáưu ca ngun tàõc ny, kãú toạn âån vë phi sỉí dủng cạc thỉåïc
âo hiãûn váût tiãu chøn. Màût khạc phi xem giạ väún l cå såí quan trng âãø phn ạnh vo
säø sạch, cn giạ thë trỉåìng chè sỉí dủng mäüt cạch hản hỉỵu khi cáưn thiãút.
1.3.2.11- Ngun tàõc trng úu
Ngun tàõc trng úu cho ràịng nh qun l chè nãn quan tám nhỉỵng váún âãư
trng úu mang tênh quút âënh âãún bn cháút v näüi dung ca cäng tạc kãú toạn, khäng
nãn quan tám âãún nhỉỵng úu täú khäng trng úu, khäng cå bn, khäng phn ạnh bn
cháút ca váún âãư.
Thäng tin âỉåüc xem l trng úu trong trỉåìng håüp nãúu thiãúu thäng tin hồûc
thäng tin âọ thiãúu chênh xạc cọ thãø lm sai lãûch âạng kãø bạo cạo ti chênh, lm nh
hỉåíng âãún cạc quút âënh kinh tãú ca ngỉåìi sỉí dủng bạo cạo ti chênh.
Tênh trng úu phủ thüc vo âäü låïn v tênh cháút ca thäng tin hồûc cạc sai sọt
âỉåüc âạnh giạ trong hon cnh củ thãø. Tênh trng úu âỉåüc xem xẹt c vãư âënh lỉåüng
v âënh tênh.
Mäüt thäng tin, mäüt váún âãư hay mäüt úu täú âỉåüc xem l trng úu hay khäng
trng úu tu thüc vo âàûc âiãøm kinh tãú k thût ca õồn vở, vaỡo trỗnh õọỹ cuớa nhaỡ
quaớn lyù vaỡ cồ chãú qun l vé mä ca Nh nỉåïc.
1.3.2.12- Ngun tàõc cäng khai

Ngun tàõc cäng khai u cáưu cạc bạo cạo ti chênh phi phn ạnh âáưy â cạc
thäng tin quan trng liãn quan âãún hoảt âäüng ca âån vë v phi âỉåüc cäng khai theo
lût âënh.
Nhỉỵng thäng tin trãn bạo cạo phi r rng, dãù hiãøu v phi cọ cạc giaới trỗnh cỏửn
thióỳt phuỷc vuỷ cho caùc õọỳi tổồỹng quan tám.
1.4 ÂÄÚI TỈÅÜNG CA HẢCH TOẠN KÃÚ TOẠN
Âãø thỉûc hiãûn tọỳt cọng taùc kóỳ toaùn thỗ vỏỳn õóử õỏửu tión âỉåüc âàût ra l phi xạc
âënh âụng âäúi tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn.
Khi xem xẹt mäüt âån vë báút k d l mäüt cå quan nh nỉåïc, mäüt doanh nghiãûp,
mäüt âån vë hnh chênh sỉû nghiãûp hay mäüt täø chỉïc x häüi ...ta âãưu bàõt gàûp mäüt säú cạc
âäúi tỉåüng cáưn thiãút cho hoảt âäüng ca âån vë, âọ chênh l cạc loải ti sn.

13


Cạc loải ti sn trãn thüc quưn såí hỉỵu, qun l hồûc sỉí dủng láu di ca âån
vë nhàịm thỉûc hiãûn cạc nhiãûm vủ sn xút kinh doanh cng nhỉ cạc nhiãûm vủ khạc theo
nhỉỵng mủc tiãu â âỉåüc quy âënh hồûc â xạc âënh âäúi våïi âån vë.
Trong quạ trỗnh hoaỷt õọỹng cuớa õồn vở, caùc loaỷi taỡi saớn thổồỡng xuyón bióỳn õọỹng
õọửng thồỡi nguọửn hỗnh thaỡnh taỡi saớn cng biãún âäüng. Sỉû váûn âäüng ca ti sn v nguọửn
hỗnh thaỡnh taỡi saớn (nguọửn vọỳn) laỡ thóứ hióỷn sổỷ täưn tải v âang hoảt âäüng ca mäüt âån vë.
Bãn cảnh âọ âãø ti sn v ngưn väún thỉûc sỉû váûn âäüng âỉåüc cáưn phi cọ mäi trỉåìng
kinh doanh v mäi trỉåìng phạp l.
Trong khi âiãưu hnh âån vë nh qun l â phi nhåì âãún hảch toạn kãú toạn âãø
theo di v phn ạnh ton bäü cạc âäúi tỉåüng ti sn, ngưn väún, sỉû váûn âäüng ca ti
sn- ngưn väún cng nhỉ cạc quan hãû phạp l. Váûy cọ thãø kãút lûn ràịng:
Âäúi tỉåüng cå bn ca hảch toạn kãú toạn l: ti sn, ngưn väún v sỉû váûn
âäüng ca chụng v cạc quan hãû phạp l trong quạ trỗnh hoaỷt õọỹng cuớa õồn vở.
Trong thổỷc tóỳ õọỳi tổồỹng hảch toạn kãú toạn cọ sỉû khạc biãût giỉỵa cạc loaỷi hỗnh
hoaỷt õọỹng khaùc nhau, nhổ laỡ: õồn vở thuọỹc khäúi hnh chênh sỉû nghiãûp, cạc âån vë cọ sỉí

dủng kinh phê ngán sạch nh nỉåïc; cạc âån vë thüc täø chỉïc hoảt âäüng khäng sỉí dủng
kinh phê ngán sạch nh nỉåïc; cạc âån vë kinh doanh trãn nhiãưu lénh vỉûc khạc
nhau...Song trong phảm vi män Ngun l kãú toạn, sinh viãn chè cáưn nàõm vỉỵng âäúi
tỉåüng ca hảch toạn kãú toaïn trong mäüt âån vë kãú toaïn mang tênh õióứn hỗnh.
Sau õỏy ta õi vaỡo tỗm hióứu cuỷ thóứ vãư âäúi tỉåüng ca hảch toạn kãú toạn trong âån
vë kóỳ toaùn õióứn hỗnh laỡ doanh nghióỷp saớn xuỏỳt.
1.4.1 Taỡi saớn
Trong quaù trỗnh hỗnh thaỡnh, tọửn taỷi vaỡ phaùt trióứn, cạc âån vë nọi chung v cạc
doanh nghiãûp sn xút kinh doanh nọi riãng ln cáưn nhỉỵng thiãút bë, mạy mọc sn
xút, nh xỉåíng, màût bàịng... gi chung l tỉ liãûu sn xút. Màût khạc, cạc doanh nghiãûp
chè cọ thãø hoảt âäüng âỉåüc khi cọ âáưy â cạc âäúi tỉåüng sn xút nhỉ ngun váût liãûu,
nhiãn liãûu, cäng củ, dủng củ...v mäüt lỉåüng tiãưn màût nháút âënh.
Càn cỉï vo âàûc âiãøm ln chuøn giạ trë, ti sn âỉåüc chia thnh hai nhọm låïn
l ti sn cäú âënh v ti sn lỉu âäüng. Trong âọ:
* Ti sn cäú âënh
Ti sn cäú âënh l nhỉỵng tỉ liãûu lao âäüng tho mn hai âiãưu kiãûn:
- Vãư thåìi gian sỉí dủng: cọ thåìi gian sỉí dủng di thỉåìng l trãn mäüt nàm
- Vãư giạ trë: phi låïn hån mäüt giạ trë quy âënh.
Giạ trë quy âënh ny tu thüc vo tỉìng thåìi k, càn cỉï vo âiãưu kiãûn thỉûc tiãùn,
nhu cáưu sỉí dủng cạc loải ti sn v màût bàịng giạ c m cå quan chỉïc nàng ca Nh
nỉåïc s ban hnh mỉïc giạ củ thãø.Vê dủ, hiãûn nay chãú âäü quy âënh l tỉì 5 triãûu âäưng tråí
lãn.

14