SKKN một số giải pháp giáo dục hỗ trợ học sinh có biểu hiện trầm cảm ở lớp 10a trường THPT ngọc lặc

MỤC LỤC
1. MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………..2
1.1 Lí do chọn đề tài …………………………………………………………….2
2.2. Mục đích nghiên cứu ……………………………………………………….3
1.3 Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………..4
1.4 Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………4
2. NỘI DUNG …………………………………………………………………..4
2.1 Cơ sở lí luận …………………………………………………………………
4
2.2 Thực trạng của vấn đề ………………………………………………………5
2.3 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề ……………………………..6
2.3.1 Giải pháp 1: Kể chuyện tấm gương đạo đức của Bác Hồ ………………..6
2.3.2 Giải pháp 2: Giải pháp lập kế hoạch và triển khai kế hoạch giáo dục học
sinh chưa ngoan …………………………………………………………………8
2.3.3 Giải pháp 3: Tìm hiểu ý kiến từ học sinh qua phiếu ……………………..8
2.3.4 Giải pháp 4: Nhóm biện pháp dùng tình cảm để giáo dục ……………………………...9

2.3.5 Giải pháp 5: Tổ chức ngoại khoá tại lớp cho học sinh ………………….11
2.4 Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp
và nhà trường ………………………………………………………………….15
2.4.1 Đối với hoạt động giáo dục ……………………………………………...15
2.4.2. Với bản thân …………………………………………………………….15
2.4.3 Với đồng nghiệp và nhà trường …………………………………………15
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………………………16
3.1 Kết luận ……………………………………………………………………16
3.2 Kiến nghị ………………………………………………………………….16
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………….17
1


DANH MỤC SKKN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG NHẬN……………………………..18

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, để quá trình hội nhập có hiệu quả hơn với nền
kinh tế thế giới, nước ta rất cần có những công dân có trình độ văn hoá, khoa
học kỹ thuật, ý thức trách nhiệm cao theo cách nói quen thuộc là công dân toàn
cầu. Làm được việc này cần có sự chung tay của toàn ngành giáo dục, đặc biệt là
các nhà trường phổ thông trong đó có vai trò quan trọng của đội ngũ giáo viên
làm công tác chủ nhiệm.
Nhiều năm qua, về kinh tế nước ta gặt hái nhiều thành công nhưng về văn
hoá xã hội có nhiều vấn đề nổi cộm. Ở các trường học dư luận lo lắng về tình
trạng văn hoá học đường xuống cấp. Một bộ phận không nhỏ học sinh lười học
tập, thiếu trui rèn, đua đòi, ăn chơi, có biểu hiện sa sút về đạo đức, làm ảnh
hưởng không nhỏ đến công tác dạy và học của các nhà trường. Trong quá trình
đổi mới và hội nhập, xã hội càng phát triển kéo theo nhiều giá trị đạo đức của
con người cũng thay đổi. Ngày nay, cùng với sự tiến bộ của khoa học công
nghệ, cùng với sự du nhập của nhiều nền văn hóa mới thì trong trường học hiện
tượng “học sinh chưa ngoan”, vẫn còn nhiều. Chính vì vậy, công tác chủ nhiệm
của người giáo viên trong nhà trường cần đặc biệt chú trọng đến việc giáo
dục“học sinh chưa ngoan”. Bởi học sinh chưa ngoan là những nhân tố, những
lực cản ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của lớp, của trường. Đây cũng là đối tượng
gây ảnh hưởng không tốt đến việc học tập và rèn luyện của lớp, của trường. Sâu
xa hơn, nếu một “học sinh chưa ngoan” không được giáo dục thì sẽ làm tăng
thêm gánh nặng cho gia đình, cho xã hội. Hơn nữa, theo quy luật lây lan của tâm
lí, nếu một “học sinh chưa ngoan” không được giáo dục, uốn nắn kịp thời sẽ
ảnh hưởng, kéo theo những học sinh khác. Cần khẳng định rằng, nếu chúng ta
giáo dục được một “học sinh chưa ngoan” thành công thì chúng ta đã góp phần
làm nên thành công của công tác giáo dục nói chung; chúng ta cũng đã cung cấp
cho gia đình, cho xã hội sản phẩm giáo dục của mình là một người con ngoan,
một công dân tốt cho xã hội sau này.
Trường THCS&THPT Như Thanh nơi tôi đang công tác nằm ở phía bắc

huyện Như Thanh, phía nam huyện Triệu Sơn của tỉnh Thanh Hóa. Đây là địa
bàn khó khăn về kinh tế, văn hoá, xã hội. Vùng tuyển của trường có 5 xã thì 4 xã
thuộc diện vùng kinh tế đặc biệt khó khăn (vùng 135). Trường mới thành lập
được gần 5 năm, cơ sở vật chất cho việc dạy và học còn nhiều thiếu thốn, ảnh
hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy và học của tập thể thầy và trò nhà trường.
Địa bàn vùng tuyển tới trên 80% là người dân tộc thiểu số, trình độ dân trí còn
thấp, thông tin xã hội hạn chế rất khó khăn trong việc phối kết hợp giữa nhà
trường với gia đình trong công tác giáo dục đạo đức học sinh. Học sinh có mức
học khá trở lên ít dự thi vào trường mà chủ yếu lựa chọn những môi trường học
tập tốt hơn. Số học sinh tuyển vào trường phần đông chỉ đạt mức tránh điểm liệt
nên sức học yếu, tâm lí bi quan, dễ đầu hàng trước những bài học khó. Số đông
2


các em ngại suy nghĩ, tìm tòi nên kết quả học tập, rèn luyện không cao. Vài năm
gần đây số học sinh chưa ngoan chiếm một tỉ lệ lớn.
Cũng gần 5 năm qua, lần đầu tôi được Ban giám hiệu tin tưởng giao cho
công tác chủ nhiệm lớp 10B4 - lớp có số học sinh điểm đầu vào thấp nhất khối
năm học 2018-2019. Nửa đầu học kỳ I trong số 25 học sinh chậm tiến bộ nhất
trong trường thì lớp 10B4 chiếm 7 em. Từng dạy lâu năm ở trường THPT Như
Thanh trước đây, tôi cũng thu được khá nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo
dục học sinh yếu kém đạo đức. Áp dụng kinh nghiệm ấy cho môi trường mới
khó thu được thành công bởi địa bàn dân cư, chất lượng sống và môi trường học
tập rất khác. Tôi nhận thấy mình cần có một phương pháp làm việc mới, đặc biệt
sự nỗ lực, nhiệt tình gần gũi học trò, học tập thêm kinh nghiệm từ đồng nghiệp,
trao đổi với phụ huynh… Rất nhiều biện pháp để tập thể lớp dần tiến bộ. Số học
sinh chưa ngoan, khó bảo từ xấp xỉ nửa lớp ban đầu đến nay (tháng 5/2019) đối
tượng nói trên chỉ còn 2 em. Từ chỗ lớp luôn xếp về nề nếp thứ 22 (trường có 22
lớp) đến đầu tháng 3/2019 lớp luôn trong tốp đầu. Những cái nhìn lo lắng, thiếu
thiện cảm vê lớp 10B4 trước đây càng về cuối năm được thay bằng cái nhìn

thiện cảm hơn từ sự tiến bộ của tập thể cũng như từng thành viên của lớp. Từ
thành công ban đầu, tôi mạnh dạn viết sáng kiến kinh nghiệm (SKKN) với đề
tài: “Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh chưa ngoan lớp 10B4
trường THCS&THPT Như Thanh năm học 2018-2019”. Với SKKN này, tôi
muốn góp chút kinh nghiệm nhỏ trong việc giáo dục những học sinh chưa
ngoan, chậm tiến bộ ở một địa bàn vùng khó của huyện Như Thanh nói riêng,
tỉnh Thanh Hóa nói chung. Hi vọng kinh nghiệm nhỏ này sẽ góp phần tích cực
vào phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
2.2. Mục đích nghiên cứu
Với việc chọn đề tài “Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho học sinh
chưa ngoan lớp 10B4 trường THCS&THPT Như Thanh năm học 20182019”, tôi muốn làm rõ hơn trước đồng nghiệp của mình công việc hàng ngày
của người làm công tác chủ nhiệm ở một địa bàn dân trí thấp, điều kiện đầu tư
cho học tập của số đông gia đình không cao. Đề tài này cũng giúp đồng nghiệp
của tôi hiểu hơn: trong hai nhân vật chính ở trường là Thầy và Trò thì lớp học là
nơi Thầy và Trò cùng tương tác để thấu hiểu và tạo lập ra những nhận biết để
cùng trưởng thành từ đó làm tròn nhiệm vụ: thầy dạy tốt, trò học tốt.
Đề tài cũng là chỗ để tôi thể hiện những câu chuyện cảm động của tình
thầy trò, những trải nghiệm trong nghề mà không sách vở nào có được. Đồng
thời, xuất phát từ mục đích, ý nghĩa của nhà trường xã hội chủ nghĩa là đào tạo
con người mới phát triển toàn diện; con người mới có vai trò rất quan trọng
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Mà muốn đào tạo nên những con
người mới thì nhà trường phải là nơi trực tiếp đào tạo thế hệ trẻ trở thành những
con người toàn diện nhất. Những con người đó là học sinh, đặc biệt là học sinh
trung học - lứa tuổi rất nhạy cảm với mọi vấn đề trong xã hội, đặc biệt là lứa
tuổi học sinh lớp 10. Bởi học sinh lớp 10 là lớp đầu cấp, các em còn nhiều vấn
đề liên quan phức tạp, chưa định hình rõ các vấn đề trong đời sống xã hội. Khi
3


bước qua lứa tuổi học sinh phổ thông, các em sẽ phải va chạm với bao vấn đề

phức tạp của xã hội và không bao lâu nữa sẽ trở thành những chủ nhân tương lai
thực sự của đất nước. Đối với các em, những năm học ở bậc học này là giai đoạn
để các em hoàn thiện mọi mặt về nhân cách, đạo đức và tích lũy kiến thức khoa
học, hình thành những chuẩn mực đạo đức xã hội, chuẩn bị hành trang để bước
vào đời. Chính vì thế, trong công tác chủ nhiệm lớp, việc áp dụng các biện pháp
giáo dục phù hợp sẽ giúp cho những học sinh chưa ngoan trở thành những học
sinh ngoan, có ý thức trách nhiệm học tập và lao động tốt ngay từ ban đầu sẽ
giúp các em có hành trang vũng bước trong tương lai.
1.3 Đối tượng nghiên cứu
Giáo dục đạo đức cho học sinh chưa ngoan lớp 10B4 trường THCS&
THPT Như Thanh năm học 2018-2019.
1.4 Phương pháp nghiên cứu
Trong năm học, tôi đã sử dụng các phương pháp sau cho công tác giáo
dục học sinh chưa ngoan:
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp tìm hiểu.
- Phương pháp lập kế hoạch.
- Phương pháp tham mưu.
- Phương pháp nêu gương.
- Phương pháp trò chuyện.
- Phương pháp thuyết phục.
2. NỘI DUNG
2.1 Cơ sở lí luận
Điều 23 - Luật giáo dục đã xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông
là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ
và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội
chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”. Một trong những nhiệm
vụ quan trọng của đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay là tăng cường giáo dục
đạo đức cho học sinh, đặc biệt là học sinh chưa ngoan được thể hiện nhiều trong
Nghị quyết của Đảng, Luật Giáo dục và các văn bản khác của Bộ Giáo dục và

Đào tạo.
Theo các nhà nghiên cứu tâm lí học lứa tuổi thì học sinh phổ thông ở lứa
tuổi lớp 10, các em có nhiều thay đổi lớn về tâm sinh lí. Các em đang ở giai
đoạn chuyển giao giữa trẻ con và người lớn nên cần được vỗ về, chăm sóc và
định hướng hành vi, suy nghĩ. Bản thân các em cũng chưa tự giải quyết mọi tình
huống phức tạp diễn ra trong đời sống. Các em hay bắt chước, học theo, hay tự
khẳng định mình, nên dễ có những hành vi, ứng xử bột phát, bất ngờ mà chính
các em cũng chưa ý thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến đâu. Các em thường
có những hành vi bắt chước một cách thụ động với những người gần gũi mình
và thường chọn cho mình một thần tượng, rồi sống theo thần tượng đó một cách
hăm hở, vô thức… Vì vậy, cần có một sự định hướng đúng đắn để điều chỉnh
nếp nghĩ, hành vi, ứng xử của các em theo hướng tích cực một cách kịp thời để
4


các em có thể thực hiện tốt các hoạt động chung theo chiều hướng tích cực và
tiến bộ.
Lứa tuổi của học sinh THPT, nhất là khối 10 cũng là lứa tuổi rất nhạy
cảm, rất thích được người khác quan tâm, thích nói ngọt, thích được chiều
chuộng…, đặc biệt là ở những học sinh chưa ngoan. Với các đối tượng này, việc
giáo dục các em học sinh phải thực sự khéo léo: nếu xử phạt nghiêm khắc quá sẽ
khiến các em thấy xấu hổ, mặc cảm với bạn bè dẫn đến tâm lí bị tổn thương và
nhiều em dẫn đến chai lì. Vì thế, người giáo dục học sinh giáo cần phải gần gũi,
quan tâm, giúp đỡ, thuyết phục các em bằng tình cảm chân thành của mình để
giúp các em trở thành những học sinh ngoan. Vậy, để giáo dục học sinh chưa
ngoan ta cần hiểu thế nào là học sinh chưa ngoan và các biểu hiện của đối tượng
học sinh này.
2.2 Thực trạng của vấn đề
Trường THCS&THPT Như Thanh được thành lập tháng 8 năm 2014. Địa
bàn trường đóng đại bộ phận dân cư làm ruộng, làm rừng. Theo thống kê từ 22

cuốn sổ cái từ năm học 2014-2015 đến năm học 2018-2019 thì 98,78% học sinh
trong trường là con em gia đình làm ruộng, làm đồi rừng. Cũng theo thống kê
47% học sinh trong trường có bố mẹ hoặc bố, mẹ gửi con cho ông bà để đi làm
ăn xa, lao đông xuất khẩu; nghĩa là ít có điều kiện gần gũi con cái đang tuổi
trưởng thành. Khá nhiều học sinh rơi vào hoàn cảnh oái oăm: Bố mẹ bỏ nhau,
mất bố, khuyết mẹ hoặc bố hay mẹ ốm đau, tật nguyền… Khá nhiều học sinh
không tha thiết đến trường.
Ngày 07/8/2018, tôi được ban giám hiệu thông báo nhận công tác chủ
nhiệm lớp 10B4. Sáng 22/8/2018 tôi gặp lớp và nhận công việc lao động dọn vệ
sinh. Công việc là phát cỏ, thầy chủ nhiệm đã cử dụng cụ mang theo, nhưng
trong số 41 học sinh có 15 em đi tay không, 7 em vắng vô lí do. 4 em trốn lớp ra
quán ăn gần trường. Buổi lao động phải muộn hơn gần 2 giờ mới xong công
việc. Cả thầy và trò đều vất vả. Hai ngày sau tôi tìm hiểu thêm địa bàn học sinh
trong lớp 10B4 gồm 8 xã, 3 xã ở huyện Triệu Sơn gồm: Triệu Thành, Hợp
Thành, Hợp Tiến và 5 xã phía bắc huyện Như Thanh. Đây là địa bàn khó khăn
của hai huyện.
Từ ngày 07/8 đến 30/12/2018 lớp biến động 2 em: 1 em chuyển trường, 1
em chết vì tai nạn. Trong số 38 học sinh thì 28 em là người dân tộc thiểu số. Học
sinh chưa ngoan trong lớp thường lặp đi lặp lại các hành vi: Nhuộm tóc, mặc
quần rách đến trường, bỏ học, trốn tiết, đi học chậm, nói dối thầy cô, tục tĩu
trước bạn bè, không đeo phù hiệu… Trong học kì I con số này luôn dao động từ
12 đến 15 em.
Tình trạng không học bài cũ, không làm bài tập, thiếu sách, thiếu vở diễn
ra hàng ngày. Đặc biệt xếp loại nề nếp trong trường 20 tuần đầu năm học lớp
thường xuyên xếp cuối, thứ 22! Từ đầu năm học đến 15/12/2018, hội đồng kỉ
luật nhà trường tiến hành 3 lần họp để kỉ luật học sinh; số lượt là 44 em thì lớp
10B4 chiếm 14 em! Nhiều phụ huynh chưa hoặc thiếu hợp tác kịp thời với giáo
viên chủ nhiệm trong việc rèn luyện con em mình… Chính thực trạng đó đã thôi
5

thúc bản thân tôi tìm ra những giải pháp thiết thực và phù hợp nhất để giáo dục
các em tiến bộ.
Quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh chưa ngoan cần bám sát vào mục
tiêu giáo dục của chính bản thân người giáo viên chủ nhiệm. Qua một năm học
tôi đã nắm bắt tâm tư tình cảm các em học sinh lớp 10B4. Từ việc sâu sát này,
tôi đã dần giúp các em:
- Ngồi học trật tự trong 45 phút.
- Giúp cho học sinh biết hỏi bản thân mình.
- Giúp các em biết phê bình cái sai của bạn, biết cách hỏi.
- Giúp các em thành tâm xin lỗi.
- Giúp các em rõ hơn nội dung câu khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là
một ngày vui”.
- Giúp các em nhận ra nhà trường chỉ cho các em chìa khoá để vào đời
còn thành công hay không còn phụ thuộc rất lớn vào nỗ lực, rèn giũa của bản
thân.
2.3 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1 Giải pháp 1: Kể chuyện tấm gương đạo đức của Bác Hồ
Kể những câu chuyêṇvề Bác Hồ, nhất là các câu chuyện cảm động giáo
dục đạo đức là hoạt đôngg̣ có tính lan toả mạnh mẽ cho các em học sinh. Qua các
câu chuyện kể này, học sinh có thể cảm nhâṇđược sự xúc động, sâu sắc và ý
nghĩa về Bác Hồ, bằng tình cảm thiêng liêng, sự ngưỡng mộ và lòng kính yêu
của các em dành cho Bác, đem đến những thông điệp cuộc sống, những bài học
nhân văn sâu sắc.
Trong quá trình kể chuyện ,yêu cầu giáo viên cho học sinh chuẩn bị trước
câu chuyện mà các em sẽ kể ở tiết học tới, trong bô g̣sách “Bác Hồ và những bài
học đạo đức, lối sống dành cho học sinh” như: “Chuyện về bài thơ nổi tiếng
Bác Hồ căn dặn thanh niên”; “Bác cảm hóa người khác”; truyện “Bác Hồ học
ngoại ngữ”…để thành công trong hoạt đôngg̣ này giáo viên cần định hướng cho
lớp chọn những bạn có giọng kể hay, truyền cảm để tham gia kể chuyện.

Bắt đầu từ tháng 12/2018, hai tuần một lần, bằng giọng kể trầm bổng và
kinh nghiệm sống, tôi kể những câu chuyện về Bác Hồ. Chuyện người bôn ba đi
tìm đường cứu nước năm 1911 khi Người mới ngoài 20 tuổi. Tôi dọc thơ minh
hoạ: “Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể/Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mĩ,
châu Phi/Những đất tự do, những trời nô lệ/Những con đường cách mạng đang
tìm đi…” Rồi chuyện trước khi đi xa, Người muốn nghe một khúc hát dân ca,
Người muốn nghe một câu hò Huế, Bác muốn nghe làn điệu ví dặm quê nhà…
Những lần kể chuyện về Bác, cả lớp lặng đi. Nhìn mắt học trò tôi biết các em rất
xúc động. Những lần kể chuyện Bác Hồ, tôi nhận thấy học sinh của mình nhận
rõ hơn những hành vi chưa đúng của mình.
Ngoài ra, tập thể lớp cũng tham gia tích cực và có hiệu quả cuộc thi
“Chúng em kể chuyện Bác Hồ” do Đoàn trường phát động. Qua cuộc thi, tôi đã
đnhj hưiớng cho các em cách kể chuyện và thi kể chuyện trong lớp để tìm ra
gương mặt ưu tú nhất để chọn dự thi cấp trường. Qua cuộc thi cũng giúp cho các
6


em có nhận thức tốt hơn về quá trình rèn luyện của mình để xây dựng lí tưởng,
ước mơ, hoài bão của mình trong tương lai.
Dưới đây là một số hình ảnh học sinh lớp 10B4 tham gia cuộc thi:

Học sinh tham gia hội thi cấp trường

7


Học sinh thảo luận tại lớp

2.3.2 Giải pháp 2: Giải pháp lập kế hoạch và triển khai kế hoạch giáo dục
học sinh chưa ngoan

Bản thân người giáo viên chủ nhiệm cần tìm thời điểm thích hợp nhất để
tâm sự, trao đổi và tham mưu với ban giám hiệu nhà trường, với chi bộ Đảng,
xin ý kiến của lãnh đạo nhà trường về phương pháp giáo dục học sinh chưa
ngoan của mình, gặp gỡ và trao đổi với phụ huynh học sinh. Sau khi được sự
ủng hộ của Ban giám hiệu và phụ huynh học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần xác
định rõ:
- Mục đích, ý nghĩa và nội dung trách nhiệm của biện pháp giải pháp giáo
dục học sinh chưa ngoan.
- Lập bảng theo dõi từng em tương ứng với từng tổ và địa chỉ cụ thể, liên
hệ bằng điện thoại di động của người thân học sinh, có đánh giá nhận xét cụ thể
theo tuần, tháng, học kỳ…
- Tìm sự đồng thuận, ủng hộ hết mình của ban giám hiệu, đoàn trường,
ban giám thị, các giáo viên bộ môn, phụhuynh và các em học trong lớp, trong
trường, đặc biệt là các em học sinh trong các tổ học tập, trong chi đoàn và các
nhóm giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Thu thập nhiều câu chuyện, mẩu chuyện, các gương điển hình của lớp,
của trường và trên thông tin đại chúng để tuyền truyền cho các em.
- Chủ động cho các em tham gia vào câu lạc bộ yêu thơ, câu lạc bộ văn
hóa văn nghệ và các hoạt động tích cực khác của nhà trường, nhất là của tuổi trẻ
nhà trường pháp động.
- Triển khai kế hoạch đến từng tổ, tuyên truyền sâu rộng đến toàn thể các
em trong lớp quan tâm giúp đỡ lẫn nhau.
- Đưa ra ý kiến trước cuộc họp hội đồng, họp giao ban để tìm giải pháp và
sự thống nhất cao của tập thể.
2.3.3 Giải pháp 3: Tìm hiểu ý kiến từ học sinh qua phiếu
Từ tháng 11 năm 2018 đến cuối năm học, mỗi tháng một lần tôi chuẩn bị
sẵn giấy học sinh ghi tự do suy nghĩ của mình, không cần kí tên. Nội dung đại
loại:
- Những bạn nào hay làm mất trật tự trong lớp, thầy cô phải nhắc nhiều.
Lỗi vi phạm thường thấy là gì?

- Bạn nào trong lớp hay thay đổi chỗ ngồi? Bạn nào thường không ghi
bài, học uể oải?
- Thầy, cô nào dạy trong lớp các em thấy thân thiện nhất?
Những ý kiến chân thành rất cá nhân của học sinh trong lớp giúp tôi khá
nhiều trong việc uốn nắn những học sinh chưa hoặc chậm tiến bộ. Ý kiến của
các em có thể có những biểu hiện chưa chuẩn mực hoặc có thể xảy ra chuyện
nói xấu bạn bè. Chính vì thế, trong quá trình thu thập ý kiến và phân loại các nội
dung, giáo viên chủ nhiệm cần phải tỉnh táo và khách quan mới có thể làm tốt
8


được công việc của mình một cách hiệu quả và thiết thực góp phần đưa tập thể
lớp đi lên.
Sau khi thu thập số liệu từ các phiếu thăm dò của học trò cũng như phân
tích, sắp xếp thành các nhóm lỗi theo phiếu, giáo viên chủ nhiệm tổ chức thống
kê theo từng học sinh để nhận diện những lỗi khác nhau của mỗi em. Từ đó,
giáo viên có cơ sở để tổ chức sinh hoạt lớp, lấy ý kiến chung của các thành viên
trong lớp để có biện pháp uốn nắn, giáo dục phù hợp với từng đối tượng học
sinh, thậm chí từng lỗi nhỏ của mỗi học sinh.
Việc lấy phiếu thăm dò cũng tạo tính khách quan, thuyết phục học sinh
trong việc nhận lỗi của mình để sửa chữa; đồng thời, tạo tâm lí bình đẳng, công
bằng đối với các em học sinh trong lớp học.
2.3.4 Giải pháp 4: Nhóm biện pháp dùng tình cảm để giáo dục
Tôi nhìn những “học sinh chưa ngoan” bằng ánh mắt yêu thương chứ
không kì thị, phân biệt các em biết rằng thầy cô vẫn yêu thương mình. Người
thầy cần giúp cho học sinh hiểu rằng “đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh người
chạy lại”. Dù đã có lúc các em làm cho thầy cô buồn và thất vọng nhưng nếu các
em biết sửa đổi, biết phục thiện thì thầy cô vẫn mở rộng cánh cửa yêu thương để
đón nhận các em. Và một khi những học sinh này nhận ra mình được yêu
thương thì các em sẽ hối cải, sửa chữa sai lầm để không phụ tấm lòng người

thầy.
Bản thân chủ động gặp gỡ, trao đổi với các em chưa ngoan để chỉ cho các
em thấy những ưu khuyết điểm, những cái đúng, cái sai trong hành vi, thái độ
của mình. Gợi mở để các em nói ra nguyên nhân, suy nghĩ của mình về những
biểu hiện sai trái đó. Từ những điều tôi nghe được từ học sinh sẽ giúp tôi hiểu rõ
hơn tâm tư tình cảm, suy nghĩ và cả tính cách của các em. Sau đó phân tích cho
các em thấy rõ tác hại của những hành vi, thái độ chưa đúng của các em. Có thể
nêu ra những tấm gương rất gần gũi với các em về sự thành công và thất bại
trong cuộc sống do những việc làm của mình mang lại. Từ đó, thuyết phục các
em từ bỏ những con đường mà mình đã từng sai phạm và tìm được hướng đi
đúng đắn hơn cho bản thân.
Tôi luôn thể hiện cho học sinh thấy vai trò của mình đối với các em: vừa
là người thầy giảng dạy cho các em những điều hay lẽ phải, giúp các em khám
phá kho tàng tri thức vô tận của nhân loại, trang bị cho các em hành trang tri
thức để bước vào đời; vừa là người cha, người ông nghiêm khắc nhưng nhân từ,
có khiển trách, xử phạt nhưng luôn khoan dung, tha thứ khi các em biết lỗi, sửa
lỗi và trong cách xử phạt luôn mở ra một lối thoát cho các em phục thiện; vừa là
người mẹ gần gũi, thương yêu, chăm sóc các em; vừa là người anh, người chị
biết cảm thông khi các em mắc lỗi lầm; vừa là người bạn thân thiết, sẻ chia
những vui buồn trong cuộc sống. Để từ đó, học sinh nhận ra thầy, thầy chủ
nhiệm chính là chỗ dựa tinh thần cho các em. Muốn vậy, người giáo viên chủ
nhiệm phải luôn trau dồi thật vững về chuyên môn nghiệp vụ để các em thấy
mình là một thầy giáo giỏi. Với vai trò là giáo viên chủ nhiệm, quán xuyến mọi
nề nếp sinh hoạt của học sinh trong lớp thì trong cách xử lí học sinh vi phạm cần
9


phải biết cương, nhu đúng lúc; có lúc thật nghiêm khắc nhưng cũng có khi phải
nhỏ nhẹ, ngọt ngào, động viên tư vấn và thúc đẩy là chính…
Tôi luôn lắng nghe khi các em nói, hãy quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ học

sinh khi các em cần. Bởi đối tượng học sinh chưa ngoan thường là những có
hoàn cảnh đặc biệt. Có những em do cha mẹ bất hòa, ít quan tâm cảm nhận của
con cái khiến các em cảm thấy bị bỏ rơi, lạc lõng giữa chính gia đình mình. Từ
đó, các em trở nên chán nản, bất cần rồi dẫn đến hư hỏng. Có những em cha mẹ
nuông chiều thái quá, trong gia đình cứ muốn gì được nấy nên đến lớp cũng
nghĩ mình là “ông trời con”, chẳng coi ai ra gì, kể cả thầy cô giáo.. Và có những
em bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, mà bản thân lại nông nổi, bồng bột nên dễ bị sa ngã,
vấp phạm… Do đó, người giáo viên chủ nhiệm cần phải gần gũi học sinh để
hiểu, để cảm thông và có biện pháp giúp đỡ các em kịp thời.
Giáo viên chủ nhiệm cần quan tâm động viên, khích lệ, tuyên dương kịp
thời khi học sinh có sự tiến bộ. Thông thường những học sinh chưa ngoan
thường hay nghe những lời quở mắng, trách phạt của thầy cô, ông bà, cha mẹ.
Những lúc như thế, các em thường có những phản ứng tâm lí như mặc cảm,
hoặc là theo kiểu “điếc không sợ súng”. Bởi thế, những lời động viên, khích lệ
kịp thời sẽ giúp học sinh ý thức được vai trò, giá trị của mình trước người khác.
Từ đó, các em có thêm động lực để cố gắng, phấn đấu nhằm khẳng định mình
giữa mọi người.
Người giáo viên chủ nhiệm phải biết tôn trọng quyết định của học sinh
trong phạm vi cho phép. Hãy để các em nói lên quan điểm, ý kiến cá nhân của
mình trước một vấn đề nào đó của lớp. Để các em thể hiện ý thức trách nhiệm
đối với tập thể và để các em thấy được vai trò của mình ở trong lớp học. Đừng
để các em có cảm giác mình bị gò bó, bị áp đặt hay bị xúc phạm. Hãy tôn trọng
cả sự “cá biệt” của các em vì mỗi cá nhân là một nhân cách độc đáo cần phải
được tôn trọng. Đừng áp đặt thô bạo với các em hay xúc phạm làm tổn thương
đến danh dự của các em trước tập thể bởi vì học sinh chưa ngoan thường hết sức
nhạy cảm.
Bản thân tôi làm công tác chủ nhiệm lớp cũng như tham gia vào các hoạt
động phong trào chung trong trường, đặc biệt nhà trường và đoàn trường luôn
chú trọng đến hoạt động tình nghĩa, hoạt động quyên góp giúp đỡ ủng hộ học
sinh nghèo. Nhà trường thường xuyên tổ chức thăm hỏi và tặng quà cho học

sinh khó khăn, luôn động viên, giúp đỡ học sinh trong học tập, phân tích cho các
em thấy tác dụng của việc học để có em có động lực để cố gắng học tốt. Một khi
các em tìm thấy niềm vui, niềm đam mê trong học tập, các sẽ dần từ bỏ các thói
hư tật xấu. Đồng thời, bản thân tôi cũng cần khuyến khích, tạo điều kiện cho
những em học sinh chưa ngoan tham gia các phong trào của nhà trường, của lớp
để các em có thể thể hiện mình, hòa đồng hơn với tập thể và có những nhận
thức, tình cảm tích cực hơn.
Bản thân phải kiên quyết, cứng rắn, lời nói phải đi đôi với việc làm,
không được hứa suông. Đừng để học sinh mất lòng tin vào thầy cô. Bản thân
phải thưởng phạt công minh, đừng để học sinh nghĩ rằng thầy cô không công
10


bằng. Điều này sẽ gây nên tâm lí phản kháng, chống đối, không khâm phục thầy
cô ở học sinh.
Phân công cụ thể các em đội viên trong Chi đoàn - Lớp bằng hình thức
“Đôi bạn cùng tiến” giúp đỡ nhau học ở nhà, ở lớp có kế hoạch cụ thể và liên
đội hàng tuần kiểm tra sự giúp đỡ và sự tiến bộ của cả đôi bạn ấy về mọi mặt để
cùng nhau học tập, rèn luyện và trưởng thành.
Bản thân tôi tổ chức cho cả lớp thăm hỏi, động viên, tặng quà các em
chưa ngoan nhiều lần trong năm học như: Tặng bút, thước, vở, quần áo trắng
mới và cũ, tặng bánh kẹo nhân tết trung thu và tết Nguyên Đán, động viên
khuyến khích kịp thời trong các buổi chào cờ đầu tuần, buổi sinh hoạt đội và
hoạt động ngoài giờ lên lớp… nhầm động viên các em tiến bộ, khích lệ các em
khác thực hiên tốt hơn. Bên cạnh đó bản thân tôi tham mưu cùng Chi bộ và Ban
giám hiệu, Đoàn trường đến thăm trực tiếp gia điình của rất nhiều các em học
sinh này nhằm gặp trực tiếp phụ huynh học sinh, biết thêm về điều kiện sống,
học tập của các em để kịp thời quan tâm giúp đỡ, nhàm kết hợp chặt chẽ hơn với
cha mẹ học sinh để giáo dục các em tốt hơn.
2.3.5 Giải pháp 5: Tổ chức ngoại khoá tại lớp cho học sinh

Từ tháng 12/2018 đến cuối năm học, tôi đã tổ chức ngoại khoá cho lớp
10B4 theo chủ đề từng tháng.
- Tháng 12: Chủ đề về “anh bộ đội Cụ Hồ”
- Tháng 1: Ngày học sinh – sinh viên.
- Tháng 2: Chủ đề về tình bạn đẹp lứa tuổi học đường
- Tháng 3: Ngày Quốc tế phụ nữ và ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh
- Tháng 4: Ngày giải phóng miền Nam và thống nhất Tổ quốc
- Tháng 5: Sinh nhật Bác Hồ
Trong năm học, nhà trường đã tổ chức nhiều đơn thăm quan, học tập theo
chương trình giáo dục lịch sử, địa lí địa phương và ngoại khóa “Học tập và làm
theo tấm gương, đạo đức Hồ Chí Minh” và thu được nhiều thành quả lớn. Nhận
được kế hoạch của nhà trường, tôi xây dựng chương trình, kế hoạch cho tập thể
lớp 10B4 và triển khai đến từng học sinh để các em có thể tham gia tích cực vào
các hoạt động trải nghiệm này. Thông qua chương trình, tôi chỉ cho các em thấy
được những điều cần thiết, ý nghĩa đang đón chờ các em trong chương trình, tạo
tâm thế háo hức, chờ đợi để tác động vào tâm lí các em.
Thông qua các hoạt động ngoại khóa này, các em không chỉ được trải
nghiệm về các tri thức mà còn giúp các em tăng cường khả năng hoạt động
nhóm, tạo tâm thế tích cực khi tham gia sinh hoạt tập thể. Từ đó rèn luyện cho
các em các kĩ năng mềm đế có thể làm nhiều việc có ích cho bản thân, cho cộng
đồng sau này. Qua các hoạt động này, tôi nhận thấy, nếu được định hướng đúng
đắn, các em học sinh sẽ tham gia nhiều hơn vào các hoạt động tích cực. Từ đó,
nâg cao nhận thức, từ bỏ được các hành vi và thói quen xấu, chăm chỉ và ngoan
ngoãn hơn trong các hoạt động giáo dục của nhà trường, biết nhận ra những điều
đúng sai từ những trải nghiệm. Kết quả thu được từ những tiến bộ của các em
11


học sinh là sự quý giá vô cùng; đồng thời cũng là niềm hạnh phúc của người

thầy trong công tác chủ nhiệm lớp.
Dưới đây là một vài hình ảnh từ các hoạt động trải nghiệm:

Hát về Bác Hồ kính yêu

12


Thảo luận tại lớp

Sinh hoạt trải nghiệm dưới cờ

13


Tham quan học tập Bác tại đền thờ Bác Hồ tại Tp.Thanh Hóa

Tham quan học tập tại quê Bác

14


Tham quan báo công tại lăng Bác

2.4 Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng
nghiệp và nhà trường
2.4.1 Đối với hoạt động giáo dục
Vì nhiều nguyên nhân khác nhau, mấy năm nay, học sinh chưa ngoan ở
nhiều nhà trường tăng lên. Nhiều nhà trường xuất hiện không ít học sinh cá biệt.
Nạn bạo lực học đường trở thành vấn đề nổi cộm. Nhiều học sinh nữ tham gia

đánh nhau, thậm chí đánh nhau có tổ chức! Tình trạng học sinh đua đòi, ăn chơi
nhiễm thói xấu ngoài xã hội trở nên báo động Công tác giáo dục đạo đức trong
nhà trường thường xuyên từ bậc Mầm non đến bậc Phổ thông nhưng chất lượng
đạo đức trong học sinh rất đáng lo ngại…
2.4.2. Với bản thân
Như đã nói lớp 10 B4 của tôi nửa đầu học kì I vẫn được mọi người gọi là
lớp “Bê bối”. Tôi nhận thấy mình phải đối mặt với số học sinh chưa ngoan.
Bằng nhiều biện pháp nghiệp vụ tôi đã điều chỉnh dần hành vi không tốt của các
em. Thay bằng những lời lẽ nóng nảy đôi lúc muốn dồn học sinh vào chân
tường, tôi tìm những biện pháp mới: đó là gần gũi, chia sẻ, trao đổi thường
xuyên với phụ huynh qua điện thoại. Khá nhiều trường hợp tôi đến nhà học sinh.
Điều tôi đã làm:
- Luôn lấy tình thầy trò, lòng bao dung trắc ẩn để các em chưa ngoan dần
nhận ra cái sai, chỉnh sửa
- Luôn tìm cách khen ngợi những lúc có thể để các em còn có chỗ hi vọng
vào chính mình. Một thực tế ở vùng khó, để các em đến lớp thường xuyên đã là
một thành công. Trong quá trình điều hành lớp tôi luôn nhớ tới câu nói của nhà
giáo dục nổi tiếng người Mĩ, MácvaCôlin: “Học phí có thể trả bằng tiền nhưng
sự quan tâm của người thầy thì không có gì trả nổi”.
2.4.3 Với đồng nghiệp và nhà trường
Với đồng nghiệp: Ở trường THCS&THPT Như Thanh, khối giáo viên
THPT đều xa trường, người gần nhất cũng 12km, xa nhất hơn 50km. Để làm tốt
công tác chủ nhiệm thầy cô thật sự vất vả. Nhiều người chưa thành công. Sự
chuyển biến của lớp 10B4 thực sự gây phấn khích cho thầy cô giáo trong hội
đồng chủ nhiệm. Nhà trường đã ghi nhận thành công ban đầu của tôi. Tất cả
thừa nhận thành quả ban đầu này được nuôi dưỡng bằng tình yêu học trò và sự
tận tuỵ
Với nhà trường: Ban giám hiệu thực sự vất vả bởi tỉ lệ học sinh chưa
ngoan, đạo đức yếu kém, lười học, lười rèn luyện trong trường. Lãnh đạo nhà
trường dù sao vẫn phải trông cậy vào đội ngũ thầy cô làm công tác chủ nhiệm…

Sau một năm học, cùng với sự chỉ đạo kịp thời của Ban giám hiệu và sự nhiệt
tình bám lớp của tôi số học sinh phạm lỗi trong lớp từ non nửa lớp ban đầu về
cuối năm cơ bản được giải quyết. Các em đã biết tự quản lí lớp, làm phần việc
trong các buổi sinh hoạt đầu tuần và đầu buổi khi vắng thầy chủ nhiệm.
1
5


Nhà trường đã công nhận tập thể lớp 10B4 đạt thành tích về nề nếp trong năm
học, thầy chủ nhiệm được bình chọn danh hiệu “Giáo viên chủ nhiệm giỏi”.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1 Kết luận
Như đã kết luận ở trên, ngôi trường tôi dạy hơn ¾ học sinh là người dân
tộc thiểu số. Dân cư làm nông số đông là nghèo, một số học sinh phải trọ học
gần trường, số đông đi xe đưa đón học sinh về. Phần đa các em mất gốc kiến
thức. Một thực tế những em học được ít dự thi vào trường. Học yếu thường đi
kèm với ý thức rèn giũa đạo đức không tốt. Để giáo dục ý thức kỉ luật, để học
sinh chăm chỉ học bài, thầy cô giáo trong trường phải làm việc hơn cả sự chịu
khó và đam mê.
Qua một năm học, tôi đã thu được một số thành công bước đầu khi quản lí
một lớp có điểm đầu vào thấp nhất và cũng nhiều nhất học sinh ý thức đạo đức
kém. Từ cuối học kì I đến cuối năm, nề nếp học tập, rèn luyện của lớp nhích
dần. Ba tháng cuối năm học, riêng khâu nề nếp lớp 10B4 đứng ở nhóm đầu. Các
em đã thực sự biết đứng vào khuôn phép, nghe lời thầy cô và bước đầu chịu khó
học bài
3.2 Kiến nghị
- Đối với ngành giáo dục và đào tạo: Cần có văn bản chỉ đạo riêng cho
công tác giáo dục đạo đức học sinh sát hơn với tình hình hiện tại. Cần tính thêm
tiết cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp. Sở và Bộ giáo dục cần có những
chuyên đề riêng cho công tác chủ nhiệm lớp

- Đối với giáo viên trong nhà trường: Thầy cô làm công tác chủ nhiệm
vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm. Ở địa bàn tôi đứng lớp có nơi thầy cô đến
nhà học sinh phải mất nửa ngày vì các em cách trường tới 40 km. Để gặp được
phụ huynh trong năm học đôi lần là cả một vấn đề chưa nói tới không ít phụ
huynh thiếu hợp tác với thầy cô giáo trong việc giáo dục con em mình. Kết quả
xếp loại đạo đức của lớp trong năm học này, từ chỗ ¼ học sinh xếp loại hạnh
kiểm yếu học kì II, học kì II không còn em nào xếp hạnh kiểm yếu. Từ chỗ một
số học sinh cố tránh khi gặp giáo viên chủ nhiệm giờ các em đã niềm nở, thân
thương. Tôi đã làm cho các em giảm đi những áp lực không đáng có…
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Như Thanh, ngày 22 tháng 05 năm
2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác
Tác giả

Lê Đình Thực
16


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Luật Giáo dục 2005.
2. Điều lệ trường phổ thông và trường trường phổ thông có nhiều cấp học.
3. Điều 22, 23: Báo cáo tổng kết các năm học của trường THCS&THPT
Như Thanh từ năm học 2014-2015 đến 2018-2019.

17

DANH MỤC

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Lê Đình Thực
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên - Trường THCS&THPT Như Thanh

TT
1.

Tên đề tài SKKN
Một số giải pháp nâng cao
hiệu quả sử dụng tiếng Việt
cho học sinh dân tộc thiểu
số trường THCS&THPT
Như Thanh

Cấp đánh
giá xếp loại

(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá

Năm học

xếp loại

đánh giá xếp
loại

C

2016 - 2017

(A, B, hoặc C)

Sở Giáo dục
và Đào tạo
Thanh Hóa

18