Tuyển tập 21 đề thi HSG

đề thi học sinh giỏi lớp 5
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 1
Câu 1 (2 điểm) Hãy xếp các từ dới đây thành từng nhóm đồng nghĩa:
Chết, hi sinh, tàu hoả, xe hoả, máy bay, ăn, xơi, nhỏ, bé, rộng, rộng rãi, bao la, toi mạng,
quy tiên, xe lửa, phi cơ, tàu bay, ngốn, đớp, loắt choắt, bé bỏng, bát ngát, mênh mông.
Câu 2 ( 3 điểm) Với mỗi nghĩa dới đây của từ mũi , hãy đặt một câu.
a) Bộ phận trên mặt ngời và động vật, dùng để thở và ngửi.
b) Bộ phận có đầu nhọn, nhô ra phía trớc của một số vật .
c) Đơn vị lực lợng vũ trang có nhiệm vụ tấn công theo một hớng nhất định.
Câu 3 ( 2 điểm) Xác định chức năng ngữ pháp của đại từ tôi trong từng câu dới đây :
a) Tôi đang học bài thì Nam đến.
b) Ngời đợc nhà trờng biểu dơng là tôi.
c) Cả nhà rất yêu quý tôi.
d) Anh chị tôi đều học giỏi.
e) Trong tôi một cảm xúc khó tả bỗng trào dâng.
Câu 4 (3 điểm) Hãy viết một đoạn văn tả ma xuân.
Câu 5 ( 4 điểm) Ca ngợi cuộc sống cao đẹp của Bác Hồ , trong bài thơ Bác ơi ! ,nhà thơ
Tố Hữu có viết :
Bác sống nh trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.
Đoạn thơ trên đã giúp em hiểu đợc những nét đẹp gì trong cuộc sống của Bác Hồ kính yêu
?
Câu 6 (6 điểm)
Nghé hôm nay đi thi
Cũng dạy từ gà gáy
Ngời dắt trâu mẹ di

Nghé vừa đi vừa nhảy
Thi nghé- Huy Cận
Mợn lời chú Nghé con đáng yêu trong bài thơ trên, em hãy tả lại quang cảnh buổi sáng hôm
Nghé dạy sớm lên đờng đi thi cùng tâm trạng vui mừng, hớn hở của Nghé.
1
đề thi học sinh giỏi lớp 5
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 2
C âu 1 ( 2 điểm) Những từ đeo , cõng , vác , ôm có thể thay thế cho từ địu trong dòng thơ
thứ hai đợc không? Vì sao?
Nhớ ngời mẹ nắng cháy lng
Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô.
( Tố Hữu)
Câu 2 ( 3 điểm) Đặt câu với mỗi quan hệ từ sau: của , để , do , bằng , với , hoặc .
Câu 3 ( 2điểm) Tìm những đại từ đợc dùng trong câu thơ sau:
Ta với mình , mình với ta
Lòng ta sau trớc mặn mà đinh ninh
Mình đi , mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nớc , nghĩa tình bấy nhiêu.
( Tố Hữu)
Câu 4 ( 3 điểm) Viết đoạn văn ngắn bàn về nội dung câu tục ngữ Chị ngã , em nâng
Câu 5 ( 4 điểm) Đọc 2 câu ca dao :
- Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang,
Bao nhiêu tấc đất , tấc vàng bấy nhiêu.
- Rủ nhau đi cấy đi cày
Bây giờ khó nhọc , có ngày phong lu.
Em hiểu đợc điều gì có ý nghĩa đẹp đẽ trong cuộc sống của con ngời ?
Câu 6 ( 6 điểm) Một hôm nào đó em đến trờng sớm hơn lệ hờng . Em có dịp đứng ngắm

ngôi nhà thứ 2 thân yêu của mình . Hãy tả lại trờng em lúc ấy .

2
đề thi học sinh giỏi lớp 5
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 3
Câu 1 ( 2 điểm ) Tìm từ đồng nghĩa trong các câu thơ sau:
a) Ôi Tổ quốc giang sơn hùng vĩ
Đất anh hùng của thế kỉ hai mơi. ( Tố Hữu)
b) Việt Nam đất nớc ta ơi !
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn . ( Nguyễn Đình Thi)
c) Đây suối Lê - nin , kia núi Mác
Hai tay xây dựng một sơn hà. ( Hồ Chí Minh)
d) Cờ đỏ sao vàng tung bay trớc gió
Tiếng kèn kháng chiến vang dậy non sông. ( Hồ Chí Minh)
Câu 2 ( 3 điểm) Với mỗi nghĩa dới đây của từ xuân, em hãy đặt một câu :
a) Mùa đầu của một năm , từ tháng riêng đến tháng ba ( xuân là danh từ ).
b) Chỉ tuổi trẻ , sức trẻ (xuân là tính từ ).
c) Chỉ một năm ( xuân là danh từ ) .
Câu 3 ( 2 điểm) Tìm nghĩa của từ bụng trong từng trờng hợp sử dụng dới đây , rồi phân các
nghĩa khác nhau của từ này thành hai loại , nghĩa gốc , nghĩa chuyển.
Bụng no ; bụng đói ; đau bụng ; mừng thầm trong bụng ; bụng bảo dạ ; ăn no chắc bụng ;
sống để bụng , chết mang đi ; có gì nói ngay không để bụng ; suy bụng ta ra bụng ngời ; tốt
bụng ; xấu bụng ; miệng nam mô , bụng bồ dao găm; thắt lng buộc bụng ; bụng đói đầu gối
phải bò ; bụng mang dạ chữa ; mở cờ trong bụng ; một bồ chữ trong bụng .
Câu 4 ( 3 điểm ) Viết đoạn văn tả cảnh vật mà em yêu thích , trong đó có dùng 2 3 từ
chỉ màu xanh khác nhau.
Câu 5 ( 4 điểm) Trong bài Chiếc xe lu , nhà thơ Trần Nguyên Đào có viết:

Tớ là chiếc xe lu Tớ là phẳng nh lụa
Ngời tớ to lù lù Trời nóng nh lửa thiêu
Con đờng nào mới đắp Tớ vẫn lăn đều đều
Tớ san bằng tăm tắp Trời lạnh nh ớp đá
Con đờng nào rải nhựa Tớ càng lăn vội vã
Theo em , qua hình ảnh chiếc xe lu ( xe lăn đờng ) , tác giả muốn ca ngợi ai ? Ca ngợi
những phẩm chất gì đáng quý ?
Câu 6 ( 6 điểm) Lần đầu tiên em cắp sách tới trờng , đầy bỡ ngỡ và xúc động . Ngôi trờng
thật lạ , không giống trờng mẫu giáo của em . Nơi đây chắc chắn có bao nhiêu điều thú vị
đang chờ em khám phá . Hãy tả lại ngôi trờng với tâm trạng ngạc nhiên và xúc động của
ngày đầu tiên ấy.
3
đề thi học sinh giỏi lớp 5
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 4
Câu 1 ( 2 điểm) Trong những câu nào dới đây, các từ đi mang nghĩa gốc và trong những
câu nào, chúng mang nghĩa chuyển?
- Nó chạy còn tôi đi
- Anh đi ô tô,còn tôi đi xe đạp
- Cụ ốm nặng , đã đi hôm qua rồi.
- Thằng bé đã đến tuổi đi học.
- Anh đi con mã, còn tôi đi con tốt
- Ca nô đi nhanh hơn thuyền.
- Ghế thấp quá không đi đợc với bàn.
Câu 2 ( 3 điểm ) Hãy thay quan hệ từ trong từng câu bằng quan hệ từ khác để có câu
đúng :
a) Cây bị đổ nên gió thổi mạnh .
b) Trời ma và đờng trơn.

c) Bố em sẽ thởng cho em một hộp màu vẽ vì em học giỏi.
d) Tuy nhà xa nhng bạn Nam thờng đi học muộn .
Câu 3 ( 2 điểm ) Đọc đoạn trích sau, rồi thực hiện các yêu cầu nêu ở dới đây :
Cô Mùa Xuân xinh tơi đang lớt nhẹ trên cánh động . Đó là một cô gái dịu dàng, tơi tắn, ăn
mặc giống y nh cô Tấm trong đêm hội thử hài thuở nào, Cô mặc yếm thắm, một bộ áo mớ
ba màu hoàng yến, chiếc quần màu nhiễu điều, thắt lng màu hoa hiên. Tay cô ngoắc một
chiếc lẵng đầy màu sắc rực rỡ. Cô lớt đi trên cánh đồng, ngời nhẹ bỗng, nghiêng nghiêng về
phía trớc
Theo Trần Hoài Dơng
a) Tìm động từ, tính từ trong đạn trích trên
b) Tìm từ đồng nghĩa với mỗi từ sau : Xinh tơi, dịu dàng, rực rỡ
c) Tìm chủ ngữ, vị ngữ của hai câu sau :
- Cô Mùa Xuân xinh tơi đang lớt nhẹ trên cánh đồng
- Tay cô ngoắc một chiếc lẵng đầy màu sắc rực rỡ
d)Tìm các từ cùng kiểu cấu tạo với từ ăn mặc. Trọng tâm nghĩa của các từ này nằm ở tiếng
nào ?
e) Hình ảnh Cô Mùa Xuân xinh tơi là hình ảnh so sánh, ẩn dụ hay nhân hoá ?
Câu 4 ( 3 điểm ) Viết một đoạn văn tả hoặc kể về một ngời, một vật, một việc mà em
muốn nói.Trong đoạn văn, có sử dụng dấu phẩy. Viết xong, hãy khoanh tròn các dấu phẩy
trong đoạn văn.
Câu 5 ( 4 điểm ) Trong th gửi các học sinh nhân ngày khai trờng đầu tiên của nớc Việt
nam độc lập ( 1945), Bác Hồ đã viết :
4
Non sông Việt Nam có trở nên tơi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bớc tới đài vinh
quang để sánh vai với các cờng quốc năm châu đợc hay không, chính là nhờ một phần lớn ở
công học tập của các em.
Lời dạy của Bác Hồ kính yêu đã giúp em hiểu đợc trách nhiệm của ngời học sinh đối với
việc học tập nh thế nào ?
Câu 6 ( 6 điểm ) Mới ngày nào em còn là học sinh lớp một bỡ ngỡ, rụt rè, khóc thút thít
theo mẹ đến trờng. Thế mà hôm nay, giờ phút chia tay máI trờng Tiểu học thân thơng đã

đến. Năm năm qua, mỗi góc sân, hàng cây, mỗi chỗ ngồi, mỗi chiếc bảng đen, ô cửa sổ nơi
đây đều gắn bó với em cùng biết bao kỉ niệm vui buồn. Em ngắm nhìn tất cả, lòng tràn
ngập bâng khuâng , xao xuyến. Hãy tả lại trờng em trong giờ phút chia tay lu luyến ấy.
đề thi học sinh giỏi lớp 5
5
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 5
Câu 1: ( 2 điểm ) Tìm từ ngữ đồng nghĩa trong mỗi đoạn thơ sau . Viết đoạn văn nêu rõ tác
dụng của cách sử dụng các từ ngữ đồng nghĩa này.
a) Mình về với Bác đờng xuôi
Tha dùm Việt Bắc không nguôi nhớ Ngời.
Nhớ ông cụ mắt sáng ngời
áo nâu túi vải , đẹp tơi lạ thờng!
( Tố Hữu)
b) Hoan hô anh giải phóng quân!
Kính chào Anh , con ngời đẹp nhất
Lịch sử hôn Anh , chàng trai chân đất
Sống hiên ngang , bất khuất trên đời
Nh Thạch Sanh của thế kỉ hai mơi.
( Tố Hữu)
Câu 2 ( 3 điểm) Tìm các cặp quan hệ từ trong các câu sau:
a) Nừu việc học tập bị ngừng lại thì nhân loại sẽ chìm đắm trong cảnh ngu dốt , trong sự
dã man.
b) Cởu không chỉ cho mình những hạt kê ngon lành này mà cậu còn cho mình một bài
học quý về tình bạn.
c) Mặc dù khuôn mặt bà tôi đã có nhiều nếp nhăn nhng khuôn mặt ấy hình nh vẫn còn
tơi trẻ .
d) Tuy làng mạc bị phá tàn nhng mảnh đất quê hơng vẫn đủ sức nuôi sống tôi nh ngày

xa.
Câu 3 ( 2 điểm ) Phân loại các câu dới đây thành hai loại : câu đơn và câu ghép . Em dựa
vào đây để phân chia nh vậy ?
a) Mùa thu năm 1929 , Lý Tự Trọng về nớc , đợc giao nhiệm vụ làm liên lạc , chuyển
và nhận th từ tàI liệu trao đổi với các đảng bạn qua đờng tàu biển .
b) Lơng Ngọc Quyến hi sinh nhng tấm lòng trung với nớc của ông còn sáng mãi .
c) Mờy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran.
d) Ma rào rào trên sân gạch , ma đồm độp trên phên nứa .
Câu 4 ( 3 điểm ) Viết một đoạn văn ngắn về đề tài em tự chọn . Trong đoạn văn , có sử
dụngh phép thay thế từ ngữ để liên kết câu . ( Viết xong , gạch dới các từ ngữ dùng để thay
thế trong đoạn văn )
Câu 5 ( 4 điểm) Đọc bài thơ sau:
Cả nhà đi học
6
Đa con đến lớp mỗi ngày
Nh con , mẹ cũng tha thầy , chào cô
Chiều qua bố đón , tình cờ
Con nghe bố cũng chào cô , tha thầy
Cả nhà đi học , vui thay !
Hèn chi điểm xấu buồn lây cả nhà
Hèn chi mời điểm hôm qua
Nhà mình nh thể ba điểm m ời.
( Cao Xuân Sơn)
Câu 6 ( 6 điểm) Mùa xuân đến . Cây cối đâm chồi nảy lộc , chim hót véo von . Vạn vật
bừng sức sống sau một mùa đông lạnh giá .Em hãy tả lại cảnh sắc màu xuân tơi đẹp đó .
đề thi học sinh giỏi lớp 5
7
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)

đề 6
Câu 1 ( 2 điểm) Trong các từ in đậm dới đây, từ nào là từ đồng âm , từ nào là từ nhiều
nghĩa? a) Vàng: - Giá vàng ở trong nớc tăng đột biến.
- Tấm lòng vàng.
- Ông tôi mua bộ vàng lới mới để chuẩn bị đánh bắt hải sản.
b) Bay: - Bác thợ nề cầm bay xây chát tờng nhanh thoăn thoắt.
- Sếu mang giang lạnh đang bay ngang trời.
- Đạn bay rào rào.
- Chiếc áo này đã bay màu.
Câu 2 ( 3 điểm) Chuyển những cặp câu sau đây thành một câu ghép có dùng cặp quan hệ từ
:
a)Rùa biết mình chậm chạp . Nó cố gắng chạy thật nhanh .
b)Thỏ cắm cổ chạy miết . Nó vẫn không đuổi kịp Rùa .
c)Thỏ chủ quan , coi thờng ngời khác . Thỏ đã thua Rùa .
d)Câu chuyện này hấp dẫn , thú vị . Nó có ý nghĩa giáo dục rất sâu sắc
Câu 3 ( 2 điểm)
a)Vạch danh giới giữa các vế câu trong từng câu ghép tìm đợc ở bài tập 1 . Xác định chủ
ngữ , vị ngữ trong từng vế câu .
b) Có thể tách mỗi vế câu ghép tìm đợc ở bài tập 1 thành một câu đơn đợc không? Vì
sao?
Câu 4 ( 3 điểm) Viết một đoạn văn tả lại cánh đồng lúa vào một buổi sáng đẹp trời.
Câu 5 ( 4 điểm) Hình ảnh ngời mẹ chiến sĩ trong kháng chiến chống Mỹ đợc nhà thơ Bằng
Việt gợi tả qua những câu thơ trong bài Mẹ nh sau:
Con bị thơng , nằm lại một mùa ma
Nhớ dáng mẹ ân cần mà lặng lẽ
Nhà yên ắng .Tiếng chân đi rất nhẹ
Gió từng hồi trên mái lá ùa qua .

Con xót lòng , mẹ hái trái bởi đào
Con nhạt miệng có canh tôm nấu khế

Khoai nớng , ngô bung ngọt lòng đến thế
Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà .
Hãy nêu cảm nhận của em về hình ảnh ngời mẹ chiến sĩ qua hai khổ thơ trên
Câu 6 ( 6 điểm) Một buổi đến trờng , một bỗng nghe thấy tiếng ve râm ran và thấy những
chùm hoa phợng nở đỏ . Hãy tả lại cảnh đó và cảm xúc của em khi mùa hè đến .
đề thi học sinh giỏi lớp 5
8
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 7
Câu 1 ( 2 điểm ) Xác định nghĩa của từ in nghiêng trong các kết hợp từ dới đây rồi phân
chia các nghĩa ấy thành nghĩa gốcvà nghĩa chuyển :
a) Xơng sờn, sờn núi, hích vào sờn, sờn nhà, sờn xe đạp , sờn của bản báo cáo, hở sờn,
đánh vào sờn địch.
b) Miệng tơi cời, miệng rộng thì sang, há miệng chờ sung, trả nợ miệng, miệng bát,
miệng giếng, miệng túi, vết thơng đã kín miệng , nhà có 5 miệng ăn.
Câu2 ( 3 điểm ) Tìm danh từ, động từ, tính từ trong các câu sau:
Nắng rạng trên nông trờng. Màu xanh mơn mởn của lúa óng lên cạnh màu xanh đậm nh
mực của những đám cói cao. Đó đây, những mái ngói của nhà hội trờng, nhà ăn, nhà mái
nghiền cói, nở nụ c ời tơi đỏ.
Câu 3 ( 2 điểm ) Từng câu dới đây thuộc kiểucâu gì ? ( Câu đơn hay câu ghép ):
a) ánh nắng ban mai trải xuống cánh đồng vàng óng, xua tan dần hơi lạnh mùa đông.
b) Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sơng.
Câu 4 ( 3 điểm) Viết một đoạn văn ngắn tả cảnh làng quêvào một buổi tra hè lặng gió.
Câu 5 ( 4 điểm ) Trong bài Bộ đội về làng , nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết:
Các anh về Các anh về
Mái ấm nhàvui Tng bừng trớc ngõ,
Tiếng hát câu cời Lớp lớp đàn em hớn hở chạy theo sau,
Rộn ràng xóm nhỏ Mẹ già bịn rịn áo nâu

Vui đàn con ở rừng sâu mới về.

Em hãy cho biết : Những hình ảnh nào thể hiện niềm vui của xóm nhỏ khi bộ đội về?
Vì sao các anh bộ đội đợc mọi ngời mừng rỡ đón chào nh vậy ?
Câu 6 ( 6 điểm ) Mợn lời của một nhân vật trong câu chuyện Cóc kiện trời, em hãy tả lại
quang cảnh cơn ma đến sau những ngày dài hạn hán và niềm vui của vạn vật khi đó.
Đề thi học sinh giỏi lớp 5
9
môn tiếng việt
thời gian làm bàI thi : 90 phút
(Không kể thời gian giao đề)
đề 8
Câu 1 ( 2 điểm ) Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau: thật thà, giỏi giang, cứng cỏi, hiền lành,
nhỏ bé, nông cạn, sáng sủa, thuận lợi, vui vẻ, cao thợng , cẩn thận, siêng năng, nhanh nhảu,
đoàn kết.
Câu 2 ( 3 điểm ) Đặt câu :
a) Một câu có từ của là danh từ .
Một câu có từ của là quan hệ từ .
b) Một câu có từ hay là tính từ.
Một câu có từ hay là quan hệ từ .
Câu 3 ( 2 điểm ) Từng câu dới đây thuộc kiểu câu gì ? ( câu ghép không dùng từ nối hay
câu ghép có dùng từ nối ?) ;
a) Trần Thủ Độ có công lớn , vua cũng phải nể.
b) Lúa gạo quý vì ta phải đổ mồ hôi mới làm ra đợc .
Câu 4 ( 3 điểm) Viết đoạn văn ngắn kể lại cuộc trò chuyện giữa em vói bố( hoặc mẹ) về
tình hình học tập của em . Đoạn văn có dùng dấu ngoặc kép .
Câu 5 ( 4 điểm) Trong bài thơ Chú đi tuần của Trần Ngọc , hình ảnh ngời chiến sĩ đi tuần
trong đêm khuya thành phố đợc tả nh sau:
Trong đêm khuya vắng vẻ,
Chú đi tuần đêm nay

Nép mình dới bóng hàng cây
Gió đông lạnh buốt đôi tay chú rồi!
Rét thì mặc rét cháu ơi !
Chú đi giữ mãi ấm nơi cháu nằm .
Đoạn thơ nói về ngời chiến sĩ đi tuần trong hoàn cảnh thế nào? Hai dòng thơ cuối cho ta
thấy ý nghĩa gì sâu sắc và đẹp đẽ ?
Câu 6 ( 6 điểm ) Hãy tả một đêm trăng đẹp trên quê hơng em .
đề thi học sinh giỏi lớp 5
10