Nuôi dạy trẻ 2

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

MUƠC LUƠC

NHÛƠNG ĂIÏÌU CHA MEƠ NÏN BIÏỊT ... 5

Con baơn hoơc gị úê trûúđng míỵu giâo... 5

Cha meơ nïn ch nhûơng biïíu hiïơn laơ ca tr... 8

Rưịi loaơn tím thíìn úê tr em vađ câch phođng trânh... 11

12 câch hûơu đch gip tr vui sưịng... 13

Daơy con: Ngn tùưc nhûng khưng cûúơng êp... 15

Baơn coâ biïịt lùưng nghe con treê? ... 18

Khi con baơn quâ hiïịu ăương ... 21

Ăi hoơp phuơ huynh cho con... 23

Hiïịn kïị ... 26

Tâc duơng ca sûơ khen thûúêng tđch cûơc ... 28

Líìn ăíìu ặa con ăi míỵu giâo... 30

Tr con mịn gị úê ba meơ?... 33

Taơi sao tr em khô cho mûúơn ăưì chúi?... 35

Nhûơng câch nôi sinh chơn... 37

Nhûơng ặâa tr siïu viïơt ... 39

Giâo duơc con tr thưng qua viïơc lađm vađ trođ chúi... 42

Ăïí con baơn cô trđ nhúâ tưịt khi hoơc bađi ... 44

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

Cêy roi hay sûå khuyïn nhuã... 55

Coá nïn lc nâo cng rêìy la con... 58

Cấch cû xûã giûäa mể vâ con gấi tíi múái lúán... 60

Cha mể lâ lấ chùỉn ... 62

Dẩy trễ phûúng phấp hổc tưët ... 66

Lâm bẩn vúái con úã tíi dêåy thị ... 67

DẨY CON TRONG NHÂ... 68

Khi ni con mưåt mịnh... 70

5 cấch nïu gûúng dẩy con cấi... 71

Sao con tưi àấi dêìm hoâi?... 74

Hûúáng dêỵn trễ tûå lâm vïå sinh... 76

Tđnh hûúáng nưåi - hûúáng ngoẩi ca trễ ... 80

Viïåc nhâ bế 5 - 6 tíi cố thïí gip mể ... 84

Cùn phông vui ve... 85

Têåp cho trễ tđnh ngùn nùỉp... 87

Dẩy con nối chuån àiïån thoẩi... 89

Thïë giúái tûúãng tûúång ca bế ... 91

Trễ em cêìn àåc giấo dc thûác vïì tiïìn bẩc tûâ 3 tíi? ... 93

Nïn àấnh con hay khưng? ... 95

Àïí trễ biïët nghe lúâi ... 97

Giúái hẩn chúi game úã tíi mêỵu giấo? (Tûâ 2-5 tíi) ... 100

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

Lađm gị khi con câi ăânh nhau?... 101

Chín bõ cho bê cô em ... 103

Ăûđng ăïí viïơc gị cng hi meơ! ... 109

Hy nôi đt ăi mươt cht!... 111

Khi tr giíơn dưỵi?... 114

Gip con cô nhiïìu baơn ... 117

Giâo duơc con thûâc tiïịt kiïơm ... 118

Daơy cho con nhûơng bađi hoơc dinh dûúơng... 119

GIÂO DUƠC NHÍN BĂN ... 121

Nôi chơn giúâi tđnh vúâi con ... 123

Rùn daơy con núi ăưng ngûúđi... 127

9 câch gip xíy dûơng lođng tûơ troơng núi treê con ... 130

Chúi tíơp thïí ... 135

Daơy con biïịt chia se ... 136

Daơy cho tr biïịt thưng căm... 139

Daơy tr vïì lođng biïịt ún ... 142

Daơy cho treê biïịt nhûông ngađy ăùơc biïơt ... 148

Gip con kiïìm chïị cún giíơn ... 149

Nht nhât ... 151

Sûơ súơ hi ca tr (3-4 tíi)... 154

Sûêa lưỵi tûơ cao úê treê em ... 157

Ăaô ăïịn luâc daơy tr biïịt “cho” ... 161

Múê rương câc quan hïơ... 163

Xoa dõu cún giíơn úê treê... 164

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

Tẩi sao bổn trễ cûá hay nối dưëi... 179

Giấo duåc giúái tđnh khi nâo? ... 181

Giuáp trễ vûúåt qua nưỵi àau mêët ngûúâi thên ... 183

Hậy kiïn nhêỵn vúái con cấi... 188

Dẩy con cố thối quen lïỵ phếp ... 189

Ốc khưi hâi vâ trễ con... 191

Dẩy trễ cấch xûã sûå ... 194

Mưi trûúâng tưët àïí hịnh thânh nhên cấch ... 197

Cố phẫi trễ hû do bẩn bê xêëu? ... 201

Dẩy trễ cấch sưëng tđch cûåc vâ chuã àưång... 204

Khi trễ con hổc... 208

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

NHÛÄNG ÀIÏÌU CHA MỂ NÏN BIÏËT

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

Con baơn hoơc gò úê trûúđng míỵu giâo

Mươt sưị phuơ huynh hi: "Taơi sao con tưi hoơc hïịt 4 nùm "ăaơi hoơc

<i>míỵu giâo" mađ víỵn khưng biïịt ăoơc, biïịt viïịt?". Ăùơt cíu hi trïn cô </i>

<i>nghơa lađ phuơ huynh hoađn toađn khưng hiïíu gị vïì câch giâo duơc úê míỵu </i>

giâo.

Nïịu trûúâc ăíy bê chó biïịt quanh qín bïn ba, qịn qut bïn meơ thị nay chín ă ăi vûơng, miïơng nôi bi bư, mịn cô beđ baơn, thđch ra ặúđng chúi ăïí ặúơc hoaơt ăương nhiïìu hún vađ giao tiïịp rương hún, vị ăúđi sưịng thiïn nhiïn vađ x hươi cođn bao nhiïu bđ íín ăưịi vúâi bê. Trûúđng hoơc chđnh lađ núi thđch húơp nhíịt, tha mn ặúơc nhu cíìu hiïíu biïịt vađ vui chúi ca tr.

<i>Nhûơng bađi hoơc lađm ngûúđi ăíìu tiïn </i>

Qua câc bađi ăưìng dao, bađi thú, bađi hât cô tiïịt tíịu vui tûúi, ngươ nghơnh, tịnh căm, bê thđch vađ nhúâ nhanh. Ăi hoơc míỵu, bê cô dõp lađm quen vúâi ngưn ngûơ vùn hoơc, nghïơ thơt.

Mươt sưị phuơ huynh hi: "Taơi sao con tưi hoơc hïịt 4 nùm "ăaơi hoơc

<i>míỵu giâo" mađ víỵn khưng biïịt ăoơc, biïịt viïịt?". Xin thûa: Ngađy ngađy, </i>

<i>bê ăïịn trûúđng míỵu giâo khưng phăi ăïí ngưìi nghe cư giăng bađi nhû </i>

hoơc sinh phưí thưng, mađ lađ ăïí vui chúi cuđng câc baơn, ăïí tham gia câc hoaơt ăương khâc nhau. Bê hoơc lađm ngûúđi: Bê biïịt cô cư Tiïn hiïìn tûđ, ưng Buơt ln xịt hiïơn kõp thúđi gip ăúơ tr em ngoan; cô muơ phuđ thu hay con ýu tinh ăâng ghêt lc nađo cng rịnh ríơp chúđ ăúơi cú hươi lađm ăiïìu âc. Qua chơn kïí, bê biïịt câi thiïơn vađ câi âc, tịnh căm ăaơo ặâc vađ tịnh căm thíím m.

<i>Sûâc maơnh ca giâo duơc tíơp thïí </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

ÚÊ trûúđng míìm non, bê cođn hoơc câch hoađ ăưìng vúâi câc baơn, biïịt giûơ ýn lùơng trong giúđ ng trûa, biïịt căm ún, xin lưỵi. Trûúâc khi ùn, bê rûêa tay saơch, biïịt giú tay xin phât biïíu. Chúi xong: tûơ cíịt ăưì chúi lïn kïơ. Cư cođn daơy cho bê tûơ phuơc vuơ, tûơ xc cúm ùn, ịng nûúâc xong p cưịc xịng. Cư nôi gị lađ bê nghe ngay, khưng cíìn ăânh, la vị xung quanh cô bao nhiïu baơn cng ăang nghe lúđi cư, bê mađ khưng nghe, câc baơn cûúđi. Sûâc maơnh giâo duơc tíơp thïí lađ víơy.

Bê ăang loay hoay dûúâi ăíịt nhađo nùơn cuơc ăíịt, hoaơt ăương nghïơ thơt ăíịy. Vúâi tr úê lûâa tíi míìm non, hoaơt ăương nghïơ thơt ăưìng nghơa vúâi sûơ thïí nghiïơm căm giâc: ăíịt sêt do bao nhiïu thị nùơn ặúơc, vođng cưí tay cíìm bt sao cho khêo ăïí ra hịnh trođn... Thưng qua taơo hịnh, tr em hoơc líơp kïị hoaơch hađnh ăương: qịt ắnh s lađm gị, duđng víơt liïơu nađo, sùưp xïịp câc chi tiïịt ra sao... Lc vađo lúâp mươt, bê ă cô câc kiïịn thûâc cú băn, bê hâo hûâc hoơc hi, ham tịm tođi, vađ ăiïìu quan troơng nhíịt lađ bê tûơ tin, biïịt lùưng nghe cư vađ lađm theo, biïịt tíơp trung ch . Bíịy nhiïu thưi lađ cha meơ cô thïí ýn tím cho bê vađo lúâp mươt.

Mươt sưị bê ặúơc hoơc trûúâc chûúng trịnh lúâp mươt, khi bûúâc vađo trûúđng phưí thưng trong nhûơng thâng ăíìu cô thïí hún baơn mịnh úê chưỵ biïịt mươt sưị chûơ, mươt sưị con tđnh, nhûng do khưng ặúơc chín bõ trûúâc vïì mùơt tím l vađ thïí chíịt nïn mau chông tuơt híơu sau câc baơn. Tr cô thïí sinh ra ch quan khi phăi hoơc laơi câi ă biïịt, nïn chïính măng, chân hoơc. Tïơ haơi hún lađ thôi quen hoơc sai phûúng phâp ă căn trúê viïơc tiïịp thu ăiïìu cư daơy, ăïí laơi nhûơng thôi quen xíịu trong hoaơt ăương trđ túơ ca câc bê. Sûêa sai, phâ b mươt thôi quen bao giúđ cng khô hún hịnh thađnh thôi quen múâi.

<i>Cha meơ cô thïí lađm gị hưỵ trúơ cư giâo duơc con câi? </i>

- Giûơ nïịp sinh hoaơt nhû úê trûúđng míìm non: cho con ùn, ng ăng giúđ, vïơ sinh câ nhín tưịt.

- Khưng lađm hươ tr, ăïí tr lúân lïn lađ nhûơng ngûúđi tûơ líơp, tûơ tin, sâng taơo, ýu lao ăöơng.

- Thûúđng xuýn trođ chuýơn vúâi con baơn: hi con ăi hoơc cô vui khưng, nghe con hât, ăoơc thú, kïí chơn (khịn khđch con nôi nùng maơch laơc, maơnh daơn, lađm cho con thïm mïịn thíìy, ýu baơn...)

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

Cha meơ nïn ch nhûơng biïíu hiïơn laơ ca tr

Baơn cô bao giúđ giíơt mịnh vị ăươt nhiïn con baơn cô nhûơng thay ăưíi hoađn toađn vïì mùơt tím l? Cô thïí do baơn quâ bíơn rươn vúâi cưng viïơc mađ sao nhng viïơc chỴùm sôc ặâa con bê nh. Ăûâa bê bưỵng trúê nïn ngưỵ nghõch, hû ăưịn hóơc líìm lị khâc thûúđng.

<i>* Vị sao bê tríìm ịt, líìm lị? </i>

Nïịu thíịy con baơn cô nhûơng biïíu hiïơn, hađnh ăương khâc laơ sau ăíy, baơn nïn kiïím tra laơi xem tím l ca bê co gị bíịt ưín khưng?

- Mùơt líìm lị, quađu quaơu, chùỉng nôi chùỉng cûúđi, cng chùỉng nhng nho. Khưng nôi chơn vúâi bưị meơ nhû thûúđng ngađy.

- ÚÊ trûúđng hoơc, bê khưng chúi ăuđa vúâi câc baơn mađ hay ngưìi lị mươt chưỵ, khưng phât biïíu kiïịn, khưng hûâng th trong giúđ hoơc.

- ÚÊ nhađ, bê chó lađm mưỵi mươt viïơc nhû xem ti vi că tưịi. Hóơc cô bê ngưìi vađo bađn hoơc miïơt mađi sịt bíi mađ khưng ch ăïịn cha meơ, anh chõ em.

<i>Giăi phâp taơm thúđi: Ăô lađ hiïơn tûúơng tríìm ịt úê tr em. Trong trûúđng húơp nađy, baơn nïn taơo tím lyâ thoăi mâi cho bê bùìng nhûơng </i>

biïơn phâp gúơi nhû sau:

- Cha meơ nïn gíìn gi, vưỵ vïì bê. Nhûơng cûê chó nheơ nhađng, dõu dađng, thâi ăươ ín cíìn, íu ýịm s lađm dõu búât nhûơng tưín thûúng trong lođng ca bê.

- Ăûa bê hođa nhíơp trúê laơi vúâi baơn beđ bùìng câch ăún giăn nhû: r baơn ăïịn nhađ hoơc nhôm, ưn bađi. Bưị meơ cuđng tham gia câc trođ chúi vúâi bê nhû chúi nhađ chođi, bân ăưì hađng, chúi bp bï... vúâi bê gâi. Chúi ăânh tríơn, tíơp ăânh cúđ tûúâng... vúâi bê trai.

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Trâi vúâi trûúđng húơp trïn, bê laơi t ra ríịt cûâng ăíìu. Nô cûúng qịt khưng víng lúđi cha meơ. Ăođn roi chó lađm nô thïm xa lânh, vađ cađng "ăưịi ăíìu" vúâi baơn hún. Ăưi khi, bê cođn t tûđ chưịi quýt liùt sỷ chẻãm soõc cuờa ban. Noõ tỷ lam tíịt că moơi viïơc, duđ baơn t mịn gip nô. Lađm ngûúơc laơi nhûơng ăiïìu cha meơ khn băo.

<i>Giăi phâp taơm thúđi: </i>

- Trûúâc tiïn, baơn phăi chiïìu theo yâ con treê. Khöng duđng roi voơt, la mùưng bê nûơa.

- Ăâp ûâng nhûơng "ýu sâch" nh ăïí tịm xem bê nưíi loaơn vị l do nađo.

- Nïịu tíịt că phûúng phâp trïn ăïìu khưng cô kïịt quă, baơn víỵn cođn mươt câch: Ăûa bê ăïịn gùơp chn gia tím l. Chn gia s cho bê lađm nhûơng ca trùưc nghiïơm nh. Tûđ ăô, baơn s giăi ăâp ặúơc nhûơng thùưc mùưc ca mịnh.

Cơc sưịng quâ bíơn rươn, bưị meơ khô chùm sôc con câi chu ăâo. Tuy nhiïn, theo câc chn gia, bưị meơ nïn ăđch danh ặa ăôn con ăi hoơc. Duđ bưị meơ víịt vă hún nhûng víỵn ăăm băo ặúơc an toađn cho tr, vûđa taơo tịnh thín ăùơc biïơt giûơa bưị meơ vađ con câi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Rưịi loaơn tím thíìn úê tr em vađ câch phođng trânh

Nïịu tr ăươt nhiïn hoơc hađnh sa st, ùn đt, ịng nhiïìu, thûâc khuya, míịt ng vađ hay khôc, cûúđi vư cúâ, cha meơ hy quan tím túâi tr sât sao hún, vị ăô cô thïí lađ nhûơng díịu hiïơu ca chûâng rưịi loaơn tím thíìn.

Tr bõ rưịi loaơn tím thíìn cođn cô thïí cô nhûơng biïíu hiïơn khâc nhû rưịi loaơn tû duy (nôi nhiïìu, nươi dung linh tinh, khô hiïíu), gia tùng hađnh vi, rưịi loaơn bađi tiïịt (tiïíu lùưt nhùưt nhiïìu líìn).

Bâc sơ Lím Xn Ăiïìn, Giâm ăưịc Bïơnh viïơn Sûâc khe tím thíìn TP HCM, cho biïịt, câc daơng rưịi loaơn sûâc khe tím thíìn thûúđng gùơp úê tr võ thađnh niïn lađ rưịi loaơn víơn ăương, loaơn thíìn cíịp, tím thíìn phín liïơt, chíơm phât triïín tím thíìn, rưịi loaơn lo íu, rưịi loaơn giíịc ng, rưịi loaơn phât triïín tím sinh l... Ngn nhín gíy rưịi loaơn bao gưìm:

- ịu tưị sinh hoơc (di trìn).

- Tưín thûúng thûơc thïí (xăy ra trong thúđi kyđ bađo thai, sinh núê hóơc do bïơnh tíơt sau sinh).

- Sang chíịn tín l: ÚÊ tíi hoơc trođ, nhûơng truơc trùơc trong cuöơc söịng gia ằnh vađ nhađ trûúđng, sûơ thiïịu huơt tịnh căm (do cha meơ ly dõ, b rúi, do quan hïơ thíìy trođ, baơn beđ bõ xâo trươn) dïỵ díỵn ăïịn câc rưịi loaơn kïí trïn.

Hađnh vi bíịt thûúđng úê tr cô thïí chó lađ mươt phăn ûâng nhíịt thúđi. Nïịu ặúơc xûê l thđch húơp, tr s ưín ắnh vađ tiïịp tuơc phât triïín bịnh thûúđng. Nïịu tịnh hịnh nghiïm troơng hún, tr cíìn ặúơc khâm nghiïơm ăíìy ă vïì y khoa vađ tím l. Cha meơ phăi vûúơt qua mùơc căm "bïơnh tím thíìn" ăïí ặa con ăïịn khaâm úê cú súê chuýn khoa cađng súâm cađng tưịt.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

thûúng nhau. Trong ăô, cha meơ lađ tíịm gûúng sâng cho con, gip tr tûơ khùỉng ắnh vađ băo vïơ mịnh, tûơ ăïì khâng trûúâc nhûơng nguy cú bïn ngoađi.

- Khưng âp ăùơt, chuơp m, xc phaơm hay duđng nhûơng biïơn phâp nùơng nïì vúâi tr. Nhûơng hađnh vi thư baơo s ăïí laơi vïịt thûúng síu trong tím hưìn, ngùn chùơn sûơ phât triïín bịnh thûúđng ca tr.

- Nïn chíịp nhíơn thûơc traơng ca tr, khưng âp ăùơt câc ắnh kiïịn hay sûơ kyđ voơng ca mịnh. Cíìn tịm câch phât huy nhûơng mùơt tđch cûơc ca tr thay vị than vn, hưịi tiïịc, tơt voơng.

- Khưng nïn quâ nng chiïìu, ặđng súơ con thíịt baơi hay gùơp nguy hiïím mađ khưng cho nô tûơ líơp, lađm tr míịt tđnh ch ăương.

- Taơo mưi trûúđng hoơc ặúđng vađ x hươi lađnh maơnh, khưng gíy âp lûơc tím l quâ nhiïìu vïì viïơc hoơc tíơp ca câc em.

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

12 câch hûơu đch gip tr vui sưịng

Câc chn gia tím l khùỉng ắnh rùìng nhûơng ặâa tr cô khă nùng vui sưịng thûúđng cô mươt sưị tđnh câch ăùơc thuđ – bao gưìm lođng tûơ troơng, tđnh laơc quan vađ khă nùng tûơ ch. Niïìm vui sưịng ni dûúơng tím hưìn tr vađ gip tr thíịm nhìn nghơa tưịt ăeơp ca cơc sưịng. Dûúâi ăíy lađ 12 câch hûơu đch gip tr thađnh cưng trong tûúng lai.

1.Ăïí tr tiïịp cíơn vúâi niïìm vui thûúđng ngađy: Ăûđng âp ăùơt tr. Hy taơo khoăng khưng gian vađ thúđi gian thoăi mâi ăïí tr tûơ do chúi ăuđa vađ tûúêng tûúơng. Ăiïìu ăô gip tr phât triïín khă nùng tịm hiïíu vađ khâm phâ theo câch riïng ca mịnh. Baơn cng cô thïí taơo niïìm vui cho tr khi cuđng tr tưí chûâc sinh nhíơt cho buâp bï hay giuâp treê may qìn âo...

2. Daơy tr biïịt quan tím: “Tûđ khi cođn ríịt nh tr em ă thđch gip ngûúđi khâc”. Hy gip tr nhíơn thíịy mịnh lađ thađnh viïn quan troơng vađ cô đch bùìng câch taơo cú hươi cho treê tiïịp xuâc vúâi moơi ngûúđi. Haôy cuđng treê choơn ra nhûơng môn ăưì chúi, qìn âo c ăïí gûêi tùơng treê em ngheđo.

3. Giuâp treê ređn luýơn thïí chíịt: Baơn hy khịn khđch con tham gia câc hoaơt ăương thïí lûơc tr ýu thđch, vị câc hoaơt ăương nađy khưng chó ređn lơn sûâc khe vađ khă nùng chõu ặơng mađ cođn lađm cho treê vui, giaêm cùng thùỉng vađ giăi ta nùng lûúơng mươt câch lađnh maơnh.

4. Hy cuđng tr cûúđi lïn: Baơn hy kïí chơn vui cho tr nghe, cuđng hât vúâi tr nhûơng bađi hât thiïịu nhi, tûơ dđ dm vïì mịnh. Cûúđi cô lúơi cho tr vađ baơn vị khi cûúđi baơn giăi ta cùng thùỉng vađ hđt oxy vađo cú thïí nhiïìu hún, nhúđ ăô mađ tinh thíìn phíịn chíịn.

5. Cíìn sâng taơo trong viïơc khen thûúêng: Cha meơ khưng nïn khen tr bùìng câch nôi ăún giăn “tưịt lùưm”. Lúđi khen cíìn r rađng, húơp

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

ăng vađo giúđ ùn (khưng phăi do bïơnh), hy cho tr ùn taơm nhûng phăi ăăm băo ă chíịt dinh dûúơng (nhû: sûơa chua đt bêo, trâi cíy tûúi hóơc khư...). Ùn ịng ă chíịt s giăm phíìn nađo tđnh hay thay ăưíi úê tr vađ lađm cho cú thïí khe maơnh hún.

7. Khúi díơy tđnh nghïơ sơ núi tr: Bíịt kyđ hịnh thûâc nghïơ thơt nađo cng gip con baơn giăi toă tịnh căm vađ lađm ăúđi sưịng nươi tím tr thïm phong ph. Thưng qua câc hịnh thûâc nghïơ thơt, tr s biïíu lươ nhûơng căm xc vïì băn thín vađ vïì thïị giúâi riïng ca mịnh. Ăûúơc khen khi chúi câc mưn nghïơ thơt hay biïíu diïỵn vùn nghïơ úê trûúđng gip tr căm thíịy hađi lođng vúâi chđnh mịnh.

8. Hy móm cûúđi vúâi tr: “Mưỵi ngađy mươt ngûúđi cíìn bưịn líìn ưm ăïí tưìn taơi, tâm ăïí duy trị sûơ sưịng vađ mûúđi sâu ăïí trûúêng thađnh”. Khi baơn núê mươt nuơ cûúđi thíơt tûúi vađ ưm con vađo lođng nghơa lađ baơn ngíìm quă qịt vúâi tr rùìng tr ă lađm ríịt tưịt. Hy nhúâ rùìng nuơ cûúđi vađ nhûơng vođng tay íu ýịm cô đch cho că baơn líỵn tr.

9. Lùưng nghe: Tr ríịt mịn ặúơc cha meơ ch vị ăô lađ lc tr căm thíịy mịnh ặúơc quan tím. Hy taơm ngûng cưng viïơc vađ tíơp trung nghe khi tr mịn nôi. Ăûđng bao giúđ ngùưt lúđi tr, chíịm dûât cíu chơn hay nghe mươt câch qua loa – ngay că khi baơn ă nghe tr nôi ríịt nhiïìu líìn. Hy trođ chơn vađ lùưng nghe tr khi baơn ặa tr ăïịn trûúđng hóơc khi baơn dưỵ tr ng.

10. Ăûđng ăođi hoêi úê treê sûơ hoađn haêo: Nïịu baơn íịn ắnh hay ăođi hi hoađn hăo vïì mươt cưng viïơc mađ tr phăi lađm nghơa lađ baơn ă lađm giaêm lođng tin úê treê. Trûúâc khi daơy treê lađm viïơc töịt hún, baơn nïn tûơ hoêi:

- Treê khöng lađm töịt viïơc lađ do sûâc khoêe hay vị viïơc vûúơt quâ khă nùng tr?

- Nïịu ăô khưng phăi lađ sai sôt thûúđng xn thị baơn ặđng bíơn tím nhiïìu vïì chơn nađy nûơa. Díìn díìn, tr s tûơ phíịn ăíịu vađ lađm viïơc tưịt hún.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

11. Hịn lơn tr khă nùng giăi qịt víịn ăïì: Tr s tûơ tin hún khi tûơ mịnh giăi qịt thađnh cưng mươt khô khùn nađo ăô. Bùưt ăíìu tûđ nhûơng viïơc ăún giăn nhû: cươt díy giađy, bùng qua ặúđng an toađn..., sau ăô tr tiïịn díìn ăïịn khă nùng tûơ giăi qịt víịn ăïì lúân hún mươt câch ăươc líơp. Baơn cng cô thïí gip tr bùìng câch:

- Tịm hiïíu vađ chó ra câc bûúâc giăi qịt víịn ăïì ca treê. - Quýịt ắnh trúơ giuâp hay ăïí treê tûơ giăi qịt.

- Nïịu tr cíìn hưỵ trúơ, phăi ăăm băo sûơ hưỵ trúơ húơp l vađ kõp thúđi. 12. Cho tr cú hươi thïí hiïơn khă nùng ca mịnh: Cíơu bê ríịt mï sâch? Hy cho tr ăoơc trong luâc baơn ăang lađm bïịp. Con gaâi baơn cô nùng khiïịu vïì sưị? Khi baơn ăi mua sùưm, hy ăïí con baơn cô dõp trưí tađi tđnh toân. Khi baơn chia seê vúâi treê lođng nhiïơt tònh vađ cho tr thíịy baơn trín troơng nhûơng môn quađ nô tùơng thị baơn ă lađm tùng lođng tûơ troơng ca con mònh.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

Daơy con: Nguýn tùưc nhûng khưng cûúơng êp

Trong gia ằnh, ngûúđi meơ ln lađ chưỵ dûơa ïm âi nhíịt cho con câi, lađ ngìn ăương viïn, vưỵ vïì cho con phíịn ăíịu. Nïịu quan hïơ meơ con khưng tưịt s cô tâc duơng ngûúơc laơi.

<i>Con caâi chï traâch cha meơ? </i>

Baơn ăang giùơt ăưì lúơ tay trong khi nưìi canh sưi suơc trïn bïịp ăang trađo ra. Baơn goơi con ăang hoơc bađi xịng bïịp nhíịc nưìi canh xịng. Con baơn lađm xong, cùìn nhùìn: “Con ghêt meơ quâ. Ăang hoơc bađi mađ cng khưng ýn”. Nghe tiïịng “ghêt” meơ nưíi giíơn ăuđng ăuđng la mùưng con thíơm tïơ.

Khưng nïn bìn vị viïơc con câi chï trâch bưị, meơ trong mươt thúđi ăiïím nađo ăô, mađ nïn xem ăô lađ bịnh thûúđng trong quâ trịnh trûúêng thađnh ca con câi. Trong trûúđng húơp nađy, baơn nïn bịnh tơnh giăi thđch cho con hiïíu: viïơc nhúđ con trong trûúđng húơp nađy lađ bíịt khă khâng. Nhûơng viïơc khâc gia ằnh khưng bao giúđ sai biïíu con lađm trong luâc ăang hoơc.

Meơ súơ ăi xa câch ngađy vị súơ nïìn nïịp trong nhađ xâo trươn do thiïịu bađn tay nươi trúơ. Baơn khưng biïịt trong thúđi gian ăô chưìng, con ùn ng ra sao.

Khưng nïn ăïí chơn nhađ chó lïơ thơc vađo mươt ngûúđi. Thónh thoăng vùưng nhađ vađi ngađy lađ câch baơn ăïí con cađi tíơp quân xịn viïơc nhađ. Ăiïìu ăô cô lúơi ăïí ređn lơn tđnh ăươc líơp, khưng laơi.

<i>Ăïí con cô nhiïìu phûúng ân lûơa choơn </i>

Baơn thíịy con khưng ặúơc saơch s. Baơn gùưt lïn “ăi tùưm ăi” hóơc “bíín quâ, cô ăi tùưm khöng”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Khöng nïn duđng mïơnh lïơnh nhû víơy, con baơn s miïỵn cûúơng víng lúđi nhûng khưng ặúơc vui. Thay vađo ăô, baơn nïn nôi: “Con mịn tùưm rûêa bíy giúđ hay ăïí chiïìu mât cng ặúơc. Tùưm saơch rưìi con s ríịt ăeơp trai”.

<i>Khưng choơn phûúng ân ăe doơa </i>

Khi mịn con lađm viïơc gị ăô, baơn thûúđng hay duđng cuơm tûđ “mađy khưng bao giúđ...” hóơc “mađy víỵn cûâ...” rưìi “mađy s bõ...”.

Baơn nïn chónh laơi câch nôi nhû víơy vị nô ln taơo âp lûơc nùơng nïì lađm cho con baơn súơ hi khi thíịt baơi, thiïịu tûơ tin do ăô thiïịu nùng ăương. Baơn nïn duđng câc cíu cô nghơa tđch cûơc nhû “Nïịu con lađm... thị s ríịt tưịt” cô tâc duơng khịn khđch.

<i>Cô ngn tùưc nhûng cíìn linh hoaơt </i>

Cûâ hađng tìn vađo chiïìu thûâ tû, baơn phín cưng con baơn ăïịn cûêa hađng mua gaơo chúê vïì duđng cho că tìn.

Chiïìu thûâ tû tìn nađy, ăi lađm vïì, trúđi mûa, baơn phât hiïơn con baơn khöng ra cûêa hađng mua gaơo. Baơn bûơc mịnh ríìy la con mùơc duđ nhađ víỵn cođn gaơo níịu.

Khưng nïn: Mùơc duđ viïơc nhađ ă phín cưng thađnh thôi quen, nhûng ngn tùưc khưng phăi lađ ăiïìu cûâng nhùưc. Chiïìu hưm íịy trúđi mûa, chúê gaơo vïì khưng trânh khi bõ ûúât. Baơn cô thïí linh ăương cho phêp con ăïí ăïịn chiïìu hưm sau, trúđi nùưng râo mua gaơo tiïơn hún.

<i>Ăûđng cûúơng êp con </i>

Hún 10 giúđ tưịi, baơn phât hiïơn ra bịnh díìu ùn ă hïịt, sâng súâm mai khưng thïí lađm bûơa ăiïím tím cho că nhađ. Baơn goơi con gâi múâi 10 tíi ăi mua díìu ùn. Con bê khưng chõu ăi vị “súơ ma”. Baơn cûúơng êp con phăi ăi cho ặúơc. Bê vûđa ăi vûđa khôc.

Ăûđng nïn cho rùìng con baơn cô khă nùng lađm viïơc lađm ặúơc moơI chơn, khưng súơ gị că vađ nïịu nô tûđ chưịi chó vị giă vúđ hóơc lûúđi biïịng. Súơ ma (ch ýịu lađ súơ ặúđng vùưng) lađ căm giâc thíơt ca tr võ thađnh niïn, nhíịt lađ con gâi. Trûúâc khi giao mươt nhiïơm vuơ gị, baơn cíìn cín nhùưc: viïơc ăô cô vûúơt quâ khă nùng ca con khưng vađ tưịt nhíịt lađ ặđng cûúơng êp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

ăíu”.

Baơn tûúêng rùìng nghiïm khùưc nhû thïị con baơn s cưị gùưng hoơc tíơp, nhûng thûơc ra chó lađm con baơn cùng thùỉng, khô hoơc tíơp nïịu nghe nhûơng lúđi nhû thïị, mùơc duđ nô biïịt rùìng nô cô rúât ăaơi hoơc thị gia ằnh s cho thi laơi. Tưịt nhíịt baơn nïn nôi “con s ăem laơi niïìm vui cho gia ằnh nïịu nùm nay thi ăíơu ăaơi hoơc”.

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

Baơn coâ biïịt lùưng nghe con tr?

Khi con baơn bûúâc chín ăïịn trûúđng cng cô nghơa lađ tr bûúâc vađo mươt thïị giúâi rương lúân vúâi ríịt nhiïìu khô khùn, ríịt nhiïìu niïìm vui cng nhû nưỵi bìn cíìn chia s. Nhûng liïơu baơn cô biïịt lùưng nghe tiïịng nôi ca con baơn khưng? Ăiïìu ăô khưng dïỵ cht nađo.

<i>Khưng ngùưt lúđi </i>

Liïơu cô lc nađo vị ăang bíơn bõu mađ baơn nông năy ngùưt lúđi tr khưng? Thûơc ra nhûơng ưng bưị bađ meơ biïịt ýn lùơng nghe con mịnh thưí lươ hïịt nưỵi niïìm quă khưng nhiïìu. Con chng ta víỵn thûúđng xn phăi nghe nhûơng cíu ăaơi loaơi nhû: “Thưi ặúơc rưìi, meơ ăang bíơn, ăïí mai meơ s hi cư giâo cho con”. Hóơc lađ: “Sao con lai choơn vađo ăng lc nađy ăïí kïí lïí nhơ? Thưi, ăïí t nûơa meơ s nghe con nôi”. Nhûng chđnh nhûơng ặâa tr cng cíìn ặúơc tưn troơng vađ lùưng nghe khưng bõ ngùưt lúđi nhû mươt ngûúđi lúân.

<i>Hy ăïí cho tr biïịt rùìng baơn hiïíu vađ thưng căm </i>

Khi tr chaơy ăïịn kïí vúâi bưị meơ mươt ăiïìu gị ăô cô nghơa lađ tr cíìn tịm úê baơn mươt chưỵ dûơa tinh thíìn, sûơ căm thưng vađ gip ăúơ, vị víơy baơn ln phăi t thâi ăươ quan tím vađ sùĩn lođng lùưng nghe. Nïịu baơn víỵn thûúđng xn vûđa ăoơc bâo, vûđa nghe con tím sûơ thị tưịt hún hïịt baơn nïn taơm gâc cưng viïơc sang mươt bïn vađ nghe tr nôi. Vađ baơn nïn suy nghơ mươt cht trûúâc khi tră lúđi. Nïịu con baơn vûđa dûât lúđi baơn ă ặa cíu tră lúđi ra ngay s gíy cho tr íịn tûúơng rùìng nhûơng khô khùn, rùưc rưịi ca tr chị lađ nhûơng ăiïìu vúâ víín, khưng ăâng ăïí bađn baơc. Hy nôi rùìng baơn hiïíu víịn ăïì ăô khô khùn ăưịi vúâi tr nhû thïị nađo trûúâc khi gip tr giăi qịt víịn ăïì.

<i>Tịm hiïíu ngn nhín thay vị phân xêt </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

chơn nhû víơy nûơa. Ăiïìu baơn nïn lađm lađ tịm hiïíu tịnh hịng con baơn ă lađm viïơc ăô. Duđ vị l do gị ăi nûơa baơn cng nïn khen ngúơi tr vị tr ă dng căm nhíơn ra lưỵi líìm ca mịnh vađ ăương viïn con ặa tră bt cho baơn. Nïịu baơn taơo ặúơc mươt thôi quen trođ chơn vađ chia s, mươt bíìu khưng khđ ýn íịm vađ quan tím líỵn nhau trong gia ằnh thị chùưc chùưn con baơn s ln ln tím sûơ vúâi baơn moơi nưỵi niïìm ca chng.

<i>Choơn mươt khưng gian thđch húơp cho cơc trođ chơn </i>

Baơn hy tịm mươt gôc thđch húơp cho cơc trođ chơn khi con baơn gùơp rùưc rưịi ăïí khưng lađm ặât ăoaơn cơc trođ chơn, phín tân sûơ ch ca baơn. Ăiïìu ăô taơo cho con baơn căm giâc rùìng baơn ríịt quan tím ăïịn ăiïìu tr sùưp nôi, gip tr ă tûơ tin vađ bịnh tơnh ăïí bađy t vúâi baơn nhûơng nưỵi lo lùưng trong lođng.

<i>Hy biïịt chúđ ăúơi </i>

Baơn ặđng ngaơc nhiïn khi tr im lùơng, khưng thïí bùưt ăíìu cơc trođ chơn. Duđ sao thị con baơn víỵn cođn lađ mươt ặâa tr. Baơn ặđng lađm tr hoăng súơ bùìng nhûơng lúđi nôi theo kiïíu: “Nôi nhanh lïn nïịu khưng thị moơi viïơc hng hïịt bíy giúđ”. Baơn nïn khđch lïơ tr: “Bưị meơ biïịt cô nhûơng chơn thíơt khô nôi nhûng nïịu con kïí hïịt thị bưị meơ s gip con vûúơt qua ặúơc khô khùn nađy”. Trong nhûơng trûúđng húơp tr ngíơp ngûđng khưng nôi, baơn cô thïí gip tr bùưt ăíìu bùìng câch ặa ra nhûơng cíu hi gúơi hóơc kïí nhûơng trûúđng húơp tûúng tûơ cuêa baơn trong thúđi niïn thiïịu.

Lùưng nghe, chia s niïìm vui nưỵi bìn ca con tr lađ că mươt nghïơ thơt lađm cha meơ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

Khi con baơn quâ hiïịu ăương

Hai ngađy nghó cịi tìn úê nhađ, ríịt nhiïìu bíơc phuơ huynh than phiïìn khưng thïí quăn nưíi con câi vị nhiïìu châu tíi míỵu giâo quâ hiïịu ăương, thđch qơy phâ, lưi kêo ăưì ăaơc, bađy bûđa khùưp nhađ... Thíơm chđ cô nhûơng phuơ huynh phăi chúê con ăi tịm cư giâo vị meơ ă kiïn nhíỵn ngưìi dưỵ hađng tiïịng ăưìng hưì nhûng châu chó lo măi chúi, khưng chõu ùn ịng gị că... Víơy cíìn lađm nhû thïị nađo vúâi nhûơng tr quâ hiïịu ăương ăíy?

Hy khen ngúơi kho tr lađm ặúơc viïơc tưịt, khen ngúơi că khi tr lađm ặúơc nhûơng viïơc ríịt nh. Baơn hy nhúâ rùìng câc cư bê, cíơu bê nađy thûúđng khưng ăïí ăïịn nhûơng lúđi nhùưc nhúê, dùơn dođ, la mùưng ca ngûúđi lúân nhûng laơi ríịt nhaơy căm vúâi nhûơng lúđi khen cho duđ ríịt nh.

Ăùơt ra cho con “giúâi haơn hađnh vi”. Câi gi “ặúơc”, câi gị “khưng ặúơc”, cha meơ “ăưìng ” hay “khưng ăưìng ”. Hy loaơi trûđ nhûơng tûđ “khưng”, “khưng ặúơc”, “khưng nïn”. Cô thïí cô nhûơng khiïịm khịt nhíịt ắnh nhûng con baơn víỵn phăi tn theo nhûơng ýu cíìu nhû nhûơng tr khâc.

Khưng nïn âp ăùơt cho con nhûơng lơt lïơ quâ nghiïm khùưc. Hịnh phaơt ca baơn phăi lađ hịnh phaơt chûâ khưng phăi lađ mïơnh lïơnh. Hy ýu cíìu thûơc hiïơn moơi quy tùưc liïn quan ăïịn sûơ an toađn vađ sûâc khoeê cuêa treê, khöng nïn bùưt b, hoaơnh hoơe.

Nhûơng hađnh ăương trïu ngûúi, choơc tûâc ca tr, ăô lađ câch tr lađm cho ngûúđi lúân ch ăïịn mịnh. Nïn dađnh nhiïìu thúđi gian chúi vúâi con hún. Hy daơy tr câch giao tiïịp vúâi ngûúđi khâc, nïn cû xûê nhû thïị nađo úê chưỵ cưng cương, chưỵ ăưng ngûúđi vađ nhûơng k nùng x hươi khâc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

Nïịu nhû con baơn gùơp khô khùn trong hoơc tíơp, khưng nïn ýu cíìu con phăi ăaơt ăiïím cao trong tíịt că câc mưn hoơc. Cô thïí ăaơt ăiïím tưịt úê 2-3 mưn cú băn lađ ă.

Nïn trânh nhûơng chưỵ ăưng ngûúđi (chúơ, siïu thõ...) hay kđch thđch tr nhûơng căm xc, hađnh ăương maơnh

Daơy con tđnh tûơ kiïìm chïị, tûơ ăiïìu chónh hađnh vi ca mịnh. Hy nhúâ rùìng, sûơ bịnh tơnh ca baơn chđnh lađ vđ duơ tưịt nhíịt cho con câi.

Taơo ăiïìu kiïơn cho con tr giăi ta búât nhûơng nùng lûúơng dû thûđa. Hađng ngađy nïn tíơp thïí duơc ngoađi trúđi cô khưng khđ trong lađnh: daơo chúi, chaơy nhăy, tíơp thïí duơc, cuđng chúi thïí thao nhûng ặđng lađm treê quaâ mïơt.

Daơy con hûâng thuâ vúâi cưng viïơc nađo ăô. Tr ríịt cíìn cô căm tûúêng mịnh cô khă nùng, thađnh thaơo trong mươt cưng viïơc. Nhiïơm vuơ cuêa cha meơ lađ tòm cho con mươt cưng viïơc nađo ăô phuđ húơp ăïí gip tr tin tûúêng vađo khă nùng ca mịnh. Tuy nhiïn khưng nïn bùưt êp con tham gia hoơc úê nhiïìu trung tím khâc nhau, ăùơc biïơt lađ hoơc nhûơng mưn hoơc hóơc nhûơng viïơc ăođi hi phăi cô sûơ tíơp trung ch vađ ghi nhúâ.

Trûúâc 6 tíi, con baơn cô nhûơng biïíu hiïơn hađnh vi sau ăíy hay khưng, cô kêo dađi trong khoăng thúđi gian 6 thâng khưng? Nïịu thíịy cô, baơn hy tđnh 1 ăiïím, nïịu khưng: 0 ăiïím. Kïịt quă cô khoăng tûđ 8 ăiïím trúê lïn, con baơn cíìn phăi cô sûơ quan tím ăùơc biïơt ăíịy.

- Tay chín ln ln bíơn rươn, khưng ýn khi ngưìi trïn ghïị. - Ríịt dïỵ bõ nhûơng tâc ăương ca mưi trûúđng xung quanh lưi kêo. - Ríịt khô khùn khi phăi chúđ ăúơi ăïịn lûúơt chúi ca mịnh.

- Khưng suy nghơ khi tră lúđi hóơc khi chûa hi xong ă vươi vađng tră lúđi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

- Ríịt khô khùn khi phăi thûơc hiïơn mïơnh lïơnh, ýu cíìu ca ngûúđi khâc.

- Ríịt khô tíơp trung ch khi chúi hóơc khi giăi bađi tíơp. - Thûúđng hay b dúê cưng viïơc vađ chín sang viïơc khâc

- Trong thúđi gian chúi toê ra khöng ýn tím, thûúđng bõ câc baơn khâc chïị giïỵu.

- Thđch nôi chơn mươt câch quâ ăâng.

- Khi nôi chơn thûúđng ngùưt lúđi ngûúđi khâc ăïí nôi kiïịn ca mịnh.

- Thûúđng cô căm giâc nhû khưng nghe thíịy nhûơng gị ngûúđi khâc nôi vúâi mịnh.

- Thûúđng ăïí míịt câc loaơi ăưì duđng, víơt duơng, duơng cuơ hoơc tíơp, sinh hoaơt cíìn thiïịt.

- Khưng theđm ăïịm xóa gị ăïịn nhûơng nguy hiïím xung quanh vađ nhûơng híơu quă ăâng tiïịc s xăy ra (thđch chaơy, nhăy trïn ặúđng, hay leo tređo...).

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

Ài hổp phuå huynh cho con

Nhiïìu bêåc cha mể thûúâng khưng quan têm lùỉm àïën cấc buưíi hổp phuå huynh mùåc duâ nố rêët quan trổng cho cẫ bẩn vâ con cuãa bẩn. Vị vêåy, bẩn nïn chuêín bõ tưët cho cấc buưíi hổp cuäng nhû nïn tham dûå àêìy àuã cấc cuưåc hổp cuãa lúáp hay cuãa trûúâng mâ con bẩn àang theo hổc. Dûúái àêy lâ mưåt vâi lúâi khuyïn dânh cho bẩn.

- Chuêín bõ cho buưíi hổp:

Trûúác khi dûå hổp, bẩn nïn hỗi xem trễ thđch gị nhêët úã trûúâng? Trễ cố gùåp khố khùn vúái mưn hổc nâo khưng? Trễ cố muưën thay àưíi gị úã trûúâng khưng?

Cẫ bưë vâ mể nïn thu xïëp thúâi gian àïí àïën dûå hổp. Cha mể sệ cuâng tịm hiïíu sûå viïåc vâ cng trao àưíi vúái nhau vïì viïåc hổc cuãa con khi vïì nhâ.

Bẩn nïn viïët ra nhûäng gị bẩn cêìn hỗi àïí trấnh lêỵn lưån hóåc bỗ sốt (con bẩn cố nùng khiïëu àùåc biïåt gị khưng, ûu vâ khuyïët àiïím cuãa trễ, cấch tđnh àiïím úã lúáp v.v...)

Nhúá mang theo giêëy viïët àïí ghi lẩi ngùỉn gổn mưåt sưë àiïím quan trổng mâ bẩn cêìn lûu têm.

- Khi dûå hổp :

Têåp trung vâo viïåc hổc cuãa trễ: Mưåt buưíi hổp thûúâng chĩ kếo dâi trong khoẫng 30-60 phuát, bẩn nïn mẩnh dẩn nïu ra cấc cêu hỗi vâ cấc vêën àïì cêìn trao àưíi àïí tịm hiïíu nhûäng thưng tin phẫn hưìi vïì viïåc hổc cuãa trễ. Bẩn hậy chuã àưång àưëi thoẩi vúái giấo viïn.

Gêy dûång quan hïå tưët vúái giấo viïn: Buưíi hổp phuå huynh àêìu tiïn lâ cú hưåi lâm quen vúái cấc giấo viïn. Quan hïå giûäa phuå huynh vâ

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

giâo viïn tưịt thị viïơc theo di quâ trịnh hoơc tíơp, phât triïín ca con baơn úê trûúđng s thơn lúơi hún. Baơn cng nïn tịm hiïíu thïm thưng tin vïì giâo viïn, vïì phûúng phâp giăng daơy ca hoơ...

Hy trânh thâi ăươ phođng vïơ: Trong bíi hoơp, giâo viïn s chó ra khă nùng mađ con tr cô thïí phât triïín, ăïì nghõ baơn cho tr tham gia vađo câc lúâp hoơc chn-nùng khiïịu, hóơc cng cô thïí ýu cíìu baơn lûu tím, haơn chïị tr úê mươt vađi mùơt nađo ăô. Hy trânh viïơc tranh lơn vúâi giâo viïn hóơc bâc b nhíơn ắnh ca giâo viïn vïì con baơn. Baơn nïn nhúâ muơc ăđch ca bíi hoơp lađ ăïí ăânh giâ nùng lûơc hoơc tíơp ca tr vađ tịm ra nhûơng giăi phâp giuâp con baơn hoơc töịt hún.

Giuâp con baơn hođa nhíơp vađo tíơp thïí: Baơn nïn tịm hiïíu xem tr cô hođa húơp tưịt vúâi baơn beđ hay khưng? Tr cô thûúđng trânh mùơt baơn khưng? Nïịu cô thị trânh nhûơng ặâa baơn nađo? Tr cô thôi bùưt naơt, hay tr cô thûúđng bõ bùưt naơt khưng? Vị khă nùng hođa húơp s ănh hûúêng ăïịn hiïơu quă hoơc tíơp ca tr.

Cung cíịp câc thưng tin hûơu ñch cho giaâo viïn: Baơn nïn cho giaâo viïn biïịt nhûơng thay ăưíi ca gia ằnh (bưị meơ ly dõ, tr múâi cô em hay ngûúđi thín trong gia ằnh vûđa múâi míịt...). Hy nhúâ lađ baơn chó nïn kïí nhûơng víịn ăïì quan troơng vađ theo baơn ăiïìu ăô cô ănh hûúêng ăïịn tr.

Xíy dûơng kïị hoaơch hađnh ăương: Trûúâc khi ra vïì, baơn nïn hi câch thơn tiïơn nhíịt ăïí baơn liïn laơc vúâi thíìy cư ca tr (bùìng ăiïơn thoaơi hóơc thû ăiïơn tûê). Cô thïí sau nađy baơn s cíìn trao ăưíi gíịp vúâi giâo viïn vïì víịn ăïì nađo ăô.

- Baơn nïn kïí cho tr nghe vïì nươi dung bíi hoơp: Tr thûúđng mịn biïịt ba meơ vađ thíìy cư ă trao ăưíi nhûơng gị vïì mịnh. Baơn nïn ûu tiïn cho tr biïịt nhûơng nhíơn xêt tưịt ca baơn vađ giâo viïn vïì thađnh tđch ca tr. Sau ăô múâi ăïịn nhûơng víịn ăïì khâc cuđng vúâi câch giăi qịt, chùỉng haơn nhû viïơc treê lo súơ bõ bùưt naơt, viïơc tr khưng thđch mươt giâo viïn hóơc mươt mưn hoơc nađo ăô...

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

Hiïịn kïị

Tưi khưng chó cô "tưị khưí". Nay xin ăïì xịt mươt vađi biïơn phâp giăi khưí. Lađm sao úê câc nhađ tr, câc em, ngoađi câc cư, quâ bíơn rươn khưng ă thị giúđ, cô ai chùm sôc thïm, bïị bưìng, trođ chơn, h hđ vúâi câc em. Tưi khưng xin nhađ nûúâc tùng biïn chïị câc nhađ tr, mađ ăïì nghõ: mưỵi nhađ tr kïịt nghơa vúâi mươt trûúđng phưí thưng, vađ mưỵi ngađy nhađ trûúđng cûê hai ba hoơc sinh tûđ 12 - 16 tíi ăïịn gip câc cư giûơ tr. Câc hoơc sinh că trai líỵn gâi, vûđa chùm sôc câc em nh, vûđa hoơc vïì câch ni níịng, chùm sôc em bê. Taơi sao cho hoơc sinh hoơc ắa l Chíu M, Chíu Phi mađ khưng cho hoơc vïì sinh l, tím l câc tr nh? Ăúơi ăïịn lc 25 - 30 tíi, khi sùưp lađm bưị meơ múâi hoơc nhûơng ăiïìu íịy thị quâ chíơm, lc íịy ăíìu ôc ă ăíìy thađnh kiïịn vị ă nghe ngûúđi nađy ngûúđi noơ mâch băo, kïí chơn vïì viïơc sinh con, ni con. Mađ ăíy cng lađ giâo duơc giúâi tđnh: lađm cho câc em suy nghơ vïì con câi, em t, biïịt ýu tr nh, cô thûâc trâch nhiïơm vúâi câc em bê, chín bõ ăïí nay mai lađm bưị meơ.

Câi khưí ca con em khưng ặúơc chúi, tưi cng ă ặa giăi phâp khi nôi ăïịn chơn ăâ cíìu, chơn thíìy cư nïn cuđng chúi vúâi hoơc sinh, chơn taơo ăiïìu kiïơn cho câc em gâi ặúơc chúi. Chó cíìn trđch mươt phíìn tû, phíìn nùm sưị tiïìn ăíìu tû vađo ăâ bông, thu thúị thïm úê nhûơng sín qìn vúơt, sín golf dađnh cho câc võ triïơu ph, lađ cng ă tiïìn gip cho khưng biïịt bao nhiïu treê em chúi.

Cođn lađm sao cho lúâp hoơc hûâng th, híịp díỵn hún ặúđng phưị, cănh chúơ? Ăûúđng phưị, cûêa hađng híịp díỵn vị câc ăưì víơt, nhađ trûúđng cíìn cô nhûơng sâch giâo khoa in ăeơp, cô nhûơng duơng cuơ phong ph, nhûng nïịu chó líịy ăưì víơt ca nhađ trûúđng ăưịi choơi vúâi hađng hôa ặúđng phưị thị nhađ trûúđng nhíịt ắnh khưng thïí nađo theo kõp.

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

Híịp díỵn hún ăưì víơt lađ tịnh ngûúđi. Khưí lađ trûúđng lúâp hiïơn nay ríịt "vư căm". Nađo lađ trìn thưịng, chó thõ cíịp trïn, phûúng thûâc giâo duơc lađm cho thíìy cư ặâng trûúâc hoơc sinh chó quan tím ăïịn sưị ăiïím vùn, toân, ngoaơi ngûơ, lõch sûê... gùơp mươt hađnh vi húi bíịt thûúđng lađ lïn ân, trûđng phaơt. Tưi chó mong lađ mưỵi giâo viïn thíịy mươt hoơc sinh lú ăng, khưng nghe giăng, qịy phâ, ngang bûúâng, biïịt tûơ kiïìm chïị lođng tûơ âi, bûơc bươi, mađ tûơ hi: taơi sao nhû víơy. Sau ăô thín tịnh hi em hoơc sinh íịy: hưm nay em cô gị khưng vui, em bìn bûơc vïì câi gị? Tưi mong rùìng câc nhađ trûúđng sû phaơm khưng chó daơy cho câc giâo sinh nhûơng khâi niïơm, quan ăiïím tím l trûđu tûúơng, nađo lađ tri giâc, trđ nhúâ, nhíơn thûâc mađ hoơc tím l ch ýịu lađ tịm hiïíu tím tû, trùn trúê, thùưc mùưc, khưí tím ca tr nh, ăïí thưng căm vúâi hoơc sinh, ăïí hiïíu rùìng khưng phăi câc em băn chíịt lađ "lûúđi", lađ "bûúâng", lađ"ăíìu tïu" mađ chđnh vị trong cơc sưịng câc em víịp vâp vïì tịnh căm, bõ chíịn thûúng tím l câc em múâi sinh ra nhû víơy. Khưng phăi gia ằnh nađo cng lađ tưí íịm, ặđng lađm cho nhûơng em ă "thíịt tịnh" úê gia ằnh, ăïịn lúâp laơi "thíịt tịnh" thïm.

Taơo nïn thín tịnh giûơa giâo viïn vađ hoơc sinh, lađm cho tịnh nghơa thíìy trođ síu ăíơm, thị hoơc sinh s gùưn bô vúâi trûúđng, vúâi lúâp. Khưng nïn qún tịnh nghơa beđ baơn: quan hïơ beđ baơn lađ mươt ýịu tưị cú băn trong sûơ hịnh thađnh nhín câch, taơo niïìm vui lúân cho tr, vađ "hoơc thíìy khưng tađy hoơc baơn". Nhûng nhađ trûúđng laơi ngùn cíịm hoơc sinh trao ăưíi, bađn baơc, chúi ăuđa vúâi nhau, sịt bíi ngưìi caơnh nhau, mađ chó nôi vúâi nhau nûêa cíu ă bõ khiïín trâch. Nhađ trûúđng khưng daơy cho hoơc sinh húơp tâc vúâi baơn, chó thc ăííy ganh ăua, ai hún ai, ùn thua vúâi nhau. Chó coâ ra ặúđng múâi húơp beđ húơp baơn ặúơc, lađm sao lúâp hoơc ặúơc híịp díỵn hún ặúđng phưị? Tưi khưng nôi nhiïìu. Câc bíơc cha meơ, câc thíìy cư hađng ngađy tiïịp xc vúâi tr, nïịu ch , dïỵ dađng nhíơn thíịy nưỵi khưí hađng ngađy ca con em, vađ ă nhíơn ra tíịt cng cô thâi ăươ vađ câch ûâng xûê thđch ăâng.

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Tâc duơng ca sûơ khen thûúêng tđch cûơc

Trong cơc sưịng thûúđng nhíơt, khưng đt khi phuơ huynh dûêng dûng khi tr lađm viïơc tưịt. Cha meơ khưng biïịt rùìng nïịu khưng khen thûúêng viïơc lađm tđch cûơc ca con, chùỉng khâc nađo khịn khđch chng khưng lađm nûơa.

<i>Daơy gíịu biïịt chúi bông rưí: </i>

Trûúâc ăíy, taơi Los Angeles, khi cưng viïn Lađng Nai Nhíơt (Japanese Deer Village) khai trûúng, bâc sơ Leon Smith, nađh tím l hoơc lơn th ă daơy cho míịy con gíịu nhíơp tûđ Nhíơt chúi bông rưí. Khi múâi ăïịn, míịy con gíịu cođn trong tịnh traơng hoang d, tíịt nhiïn lađ khưng biïịt chúi bông rưí. Nhûng bâc sơ Smith ă tíơp cho chng biïịt chúi bông rưí.

Viïơc hịn lơn xem chûđng ríịt ăún giăn. Ưng ăïí con gíịu úê mươt gôc sín vađ quă bông úê gôc ăưịi líơp. Nïịu con gíịu chó xoay quanh mươt chưỵ thị khưng cô viïơc gị xăy ra. Nhûng khi con gíịu tiïịn vïì phđa quă bông, duđ mươt chó cht xđu thưi, ưng s thûúêng cho nô mươt miïịng thõt. Bâc sơ Smith tn th chùơt ch quy ắnh nađy, tíơp cho gíịu tiïịn díìn tûđng bûúâc ăïịn gíìn quă bông. Mưỵi líìn tiïịn thïm mươt cht thị ưng laơi thûúêng cho chng. Sau ăô, ưng laơi thûúêng khi gíịu nhùơt bông, khi gíịu ăïịn gíìn rưí vađ nêm bông. Tíịt nhiïn lađ khưng phăi ngađy mươt ngađy hai mađ gíịu lađm ặúơc tíịt că mađ phăi lađm kiïn trị trong mươt thúđi gian dađi. Ăùơc biïơt trong thúđi gian ăô, ưng khưng bao giúđ duđng ăïịn vuô lûơc vúâi chuâng.

<i>Khen thûúêng tûđng bûúâc </i>

Nhađ giâo duơc nưíi tiïịng, tiïịn sơ tím l hoơc Fitzhugh Dodson, chûâng kiïịn quâ trịnh nađy, nôi: Quâ trịnh lơn gíịu ăún giăn nađy cô thïí lađm cho nhûông ngûúđi lađm cha meơ vađ nhûông nhađ giâo duơc suy

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

nghơ síu sùưc. Chng ta thíịy bâc sơ Leon Smith chó âp duơng mươt ngn tùưc duy nhíịt: tđch cûơc khen thûúêng mươt khi con gíịu lađm tưịt. Chng ta thûê phín tđch viïơc lađm ca bâc sơ Smith:

- Thûâ nhíịt, ưng ắnh r muơc tiïu mong mịn: ăïịn nhùơt bông vađ nêm bông vađo rưí, khưng lađm câi gị khâc.

- Thûâ hai, ưng cho gíịu mươt phíìn thûúêng (mươt miïịng thõt) mưỵi khi nô lađm ăng ýu cíìu. Khưng bao giúđ thûúêng khưng.

- Thûâ ba, phíìn thûúêng khưng cuđng mươt lc khi hoađn thađnh nhiïơm vuơ (nêm bông vađo rưí) mađ tûđng bûúâc. Chđnh quâ trịnh tûđng bûúâc nađy ă cho phêp bâc sơ díỵn dùưt con gíịu tûđ chưỵ ăïịn nhùơt bông ăïịn khi nêm bông vađo rưí.

Ngn tùưc khen thûúêng tđch cûơc lađ nhùìm ăâp laơi mươt viïơc lađm tđch cûơc, khưng bao giúđ aâp duơng cho möơt viïơc lađm tiïu cûơc. Möơt viïơc lađm tđch cûơc mađ ặúơc khen thûúêng thị cô nhiïìu khă nùng viïơc ăô s ặúơc tiïịp tuơc. Tiïịn sơ Fitzhugh Dodson cho rùìng ngn tùưc ăô ríịt phuđ húơp trong viïơc daơy tr.

<i>Khưng nïn chó biïịt trûđng phaơt </i>

Chng ta hy xem, khi câc châu vui chúi vúâi baơn, cho baơn mûúơn ăưì chúi, khưng la hêt ưìn ađo, nghe lúđi cha meơ thò cha meơ lađm gò? Cha meơ s khen thûúêng hađnh ăương tđch cûơc ca chng chùng? Khưng, thưng thûúđng cha meơ khưng ăïí , hoơ cho viïơc ăô lađ bịnh thûúđng. Cha meơ khưng biïịt rùìng nïịu khưng khen thûúêng viïơc lađm tđch cûơc ca con câi, chùỉng khâc nađo khịn khđch chng khưng lađm nûơa. Ngûúơc laơi, khi con châu lađm viïơc gị khưng tưịt, chùỉng haơn nhû ăânh baơn, lađm ăưí canh, choơc em gâi, ùn cùưp tiïìn, ngưỵ ngûúơc vađ khưng nghe lúđi, nôi câch khâc khi câc châu lađm trâi vúâi mong mịn ca cha meơ, thị kïịt quă s ra sao? Cha meơ s nưíi giíơn vađ tịm câch trûđng phaơt. Nghơa lađ khi ngoan thị khưng ăïí , nhûng khi hû thị trûđng phaơt. Lađm nhû víơy câc châu ngađy cađng tiïu cûơc. Nhiïìu cha meơ ă vư tịnh lađm trâi vúâi ăiïìu mịnh mong mịn.

Viïơc khen thûúêng tđch cûơc cíìn phăi ặúơc âp duơng ăưịi vúâi tr tûđ khi múâi biïịt ăi cho ăïịn tíi thiïịu niïn, âp duơng cađng súâm cađng tưịt. Cha meơ phăi quan tím thûúđng xn ăïịn con câi, mưỵi khi treê coâ

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

viïơc lađm, viïơc hoơc ca con. Nhiïìu khi mươt lúđi khen ăng lc, kõp thúđi cuêa cha meơ ăuê lađm cho chaâu vui lođng, hún lađ mươt phíìn thûúêng víơt chíịt. Nhûng cha meơ khưng nïn laơm duơng lúđi khen ăïí lađm con vui lođng, líu ngađy s phăn tâc duơng. Nïịu mưỵi ngađy, châu lađm thïm mươt viïơc tưịt, vađ ặúơc khịn khđch kõp thúđi vađ thđch ăâng, thị viïơc lađm khưng tưịt ngađy cađng búât ăi, vađ con câi chng ta s tưịt hún.

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Líìn ăíìu ặa con ăi míỵu giâo

Duđ con baơn trûúâc nay víỵn úê nhađ vúâi meơ hay lađ gûêi nhađ treê, viïơc chaâu líìn ăíìu tiïn ăi míỵu giâo cng lađ mươt thûê thâch lúân ăưịi vúâi châu cng nhû ăưịi vúâi meơ. Cíìn lađm cho châu cađng an tím cađng tưịt. Nïịu ặúơc chín bõ tinh thíìn ăíìy ă, ngađy ăïịntrûúđng châu s đt lo lùưng vađ khưng căm thíịy bõ laơc vađo mươt mưi trûúđng xa laơ.

Duđ baơn chín bõ ăíìy ă cho châu thïị nađo thị ngađy ăíìu tiïn ăïịn trûúđng châu cng bâm líịy meơ ăođi vïì. Khi ăïí châu úê laơi trong lúâp, nhûơng gioơt nûúâc mùưt lùn dađi trïn mâ châu s lađm cho bíịt cûâ bađ meơ nađo cng khưí tím vađ căm thíịy nhû mịnh cô lưỵi vúâi châu. Cng nhû tíịt că câc bađ meơ khâc, lc ăô baơn s chaơy nhanh vïì nhađ, khưng dâm nhịn laơi nûơa.

Cng may lađ thúđi kyđ nađy khưng kêo dađi, mươt hai tìn lađ cuđng, nïịu baơn chõu lađm theo lúđi khuýn sau ăíy cuêa tiïịn sơ tím l hoơc Anne Bacus:

- Bíi sâng hưm ăô baơn nïn chín bõ cho châu díơy súâm ăïí châu khi bõ ăươt ngươt. Baơn ặđng nông rơt vađ khưng nïn hưịi thc châu.

- Ăïí cho châu ùn sâng mươt câch bịnh tơnh; doơn cho châu nhûơng môn ùn châu ûa thđch.

- Mùơc cho châu qìn âo, giađy ăún giăn, phođng khi phăi thay ăưíi.

- Ăïí vađo qìn châu mươt khùn muđ soa, nhúâ cho vađo ăíịy mươt đt nûúâc hoa, loaơi nûúâc hoa baơn hay duđng, ăïí châu căm thíịy câi muđi quen thơc ca meơ. Trong ti kia, baơn cô thïí ăïí mươt viïn keơo, cho châu ùn giúđ ra chúi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

trûúđng.

- Bònh tơnh giăi thđch cho châu mươt câch r rađng lađ châu s ăïịn ăíy mưỵi ngađy nhû meơ phăi ăi lađm mưỵi ngađy, vađ mưỵi bíi chiïìu baơn s ăïịn ăôn châu vïì nhađ (trong míịy ngađy ăíìu baơn cô thïí ăôn châu súâm hún mươt cht cho châu quen díìn).

- Chđnh baơn phăi t ra bịnh tơnh, búêi nïịu baơn t ra lo lùưng thị châu s thíịy ngay vađ s súơ.

- Hy t ra khoan dung vađ thưng căm: trong míịy ngađy ăíìu cô thïí châu s kên ùn vađ khô ng, hay cau cô vađ cng cô thïí ăâi díìm. Nhûng tíịt că s trúê laơi bịnhthûúđng sau mươt thúđi gian ngùưn.

- Sau khi trao châu cho cư, baơn hy taơm biïơt châu. Ăiïìu ăô cô nghơa lađ baơn khưng vươi vađng ặa châu ăïịn trûúđng rưìi chaơy vïì ngay, khưng nïn thûđa lc châu nhịn ăi núi khâc mađ b ăi, cng khưng nïn tûđ biïơt theo kiïíu ăi rưìi trúê laơi nhiïìu líìn. Tôm laơi, baơn hy taơm biïơt mươt câch bịnh thûúđng. Baơn cô thïí dõu dađng hưn châu, nôi mươt vađi cíu vúâi cư giâo, víỵy tay cho châu rưìi ra vïì.

Ăïí cho châu vûđa hoơc vûđa chúi mươt câch tưịt ăeơp úê trûúđng míỵu giâo baơn nïn ch ba ăiïìu sau ăíy:

1. Cho châu ng ăíìy ă.

2.Cho châu ùn sâng ăíìy ă trûúâc khi ăïịn trûúđng (nïịu châu mịn cô thïí cho b bịnh).

3.Baơn phăi thûúđng quan hïơ vúâi cư giâo, đt nhíịt lađ mưỵi tìn mươt líìn. Cư cho baơn biïịt châu lađm gị trong lúâp vađ baơn cho cư biïịt nhûơng gị cô thïí ănh hûúêng ăïịn viïơc hoơc ca châu (sûâc kho ca châu, nhûơng bíi ăi chúi ăùơc biïơt trong gia ằnh...). Châu ríịt nhaơy căm trûúâc lođng tin cíơy vađ quan hïơ mít thiïịt giûơa baơn vađ cư giâo.

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

Tr con mịn gị úê ba meơ?

Chng ta thûúđng chó tíơp trung ăïịn nhûơng hađnh vi ca con câi mađ đt khi ăïí ăïịn câch cû xûê ca chđnh mịnh. Taơi sao baơn laơi khưng thûê nhịn hađnh vi ca tr theo quan ăiïím ca chng? Hy kiïím tra nhûơng ăiïìu tr mong mịn nhíịt úê ba meơ chng vađ so sâch vúâi băn thín mịnh.

1.Tr con mịn ba meơ khưng ci nhau trûúâc mùơt chng. Tr con cô khuynh hûúâng bùưt chûúâc nhûơng gị ba meơ lađm, bíịt kïí hoơ nôi gị. Baơn cô thïí bíịt ăưng kiïịn vađ chia s nhûơng căm xc trâi ngûúơc ca mịnh mađ khưng cíìn tíịn cưng ngûúđi khâc hay khû khû biïơn hươ cho mịnh khưng? Khi ăô, con baơn cng s hoơc ặúơc câch xûê l cún giíơn dûơ vađ giăi qịt xung ăươt theo nhûơng câch tđch cûơc.

2. Tr con mịn ba meơ ăưịi xûê vúâi moơi thađnh viïn trong gia ằnh nhû nhau. Ăöịi xûê vúâi câc con nhû nhau khưng cô nghơa lađ ăưịi xûê ngang bùìng vúâi tíịt că. mưỵi ặâa tr ăïìu khâc nhau nhûng mưỵi ặâa tr ăïìu cíìn tịnh thûúng vađ sûơ thưng hiïíu. Hy xem xêt mưịi quan hïơ cuêa baơn vúâi tûđng ặâa con.

3. Treê con mịn ba meơ trung thûơc. Mươt ưng bưị băo con, "Ra nôi lađ ba khưng cô nhađ," cô thïí khưng nhíơn ra lađ anh ta ăang lađm gûúng cho con mịnh. Baơn cô nôi nhûơng gị baơn mịn nôi vađ ắnh nôi nhûơng gị baơn ă nôi?

4. Tr con mịn ba meơ khoan dung vúâi ngûúđi khâc. Khi ba meơ khoan dung vúâi moơi ngûúđi, treê con hoơc ặúơc câch kiïn nhíỵn vúâi nhûơng ngûúđi khâc chng. Baơn ă lađm gûúng cho tr vïì lođng khoan dung nhû thïị nađo?

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

6. Treê con mịn ba meơ biïịt xíy dûơng tinh thíìn ăưìng ăươi úê tr. Khi tr bûúâc sang tíi thanh niïn, nhûơng bíơc cha meơ nađo biïịt xíy dûơng mươt tinh thíìn ăưìng ăươi úê tr s cô ănh hûúêng lúân hún ăưịi vúâi chng. Baơn cô biïịt câch ni dûúơng tinh thíìn ăưìng ăươi trong gia ằnh mịnh?

7. Tr con mịn ba meơ tră lúđi nhûơng cíu hi ca chng. Baơn cô căm thíịy ây nây khi nôi, "Meơ ăang bíơn lùưm. Lc khâc nôi chơn nađy." Rưìi câi lc khâc ăô khưng bao giúđ ăïịn. Hy dađnh thúđi gian ngay ngađy hưm nay ăïí tră lúđi nhûơng cíu hoêi cuêa treê vađ khi baơn khöng biïịt lađm sao ăïí tră lúđi thị hy thûđa nhíơn ăiïìu ăô vađ tịm câch ăïí tră lúđi sau.

8. Tr con mịn ba meơ phaơt chng khi cíìn, nhûng khưng phăi lađ trûúâc mùơt ngûúđi khaâc, ăùơc biïơt lađ baơn beđ ca chng. Ăiïìu ăâng ngaơc nhiïn lađ tr con thíơt sûơ mịn cô nhûơng giúâi haơn, nhûng ặđng tûúêng chng tịnh ngơn lađm ăiïìu ăô.

9. Tr con mịn ba meơ tíơp trung vađo nhûơng ăiïím tưịt thay vị nhûơng ăiïím ýịu ca chng. Hy xem tr nhû mươt tíịm tranh ghêp chûa hoađn tíịt vađ tíơp trung vađo mươt bûâc tranh s hoađn thiïơn thíơt ăeơp thay vị chó lađ nhûơng míỵu ghêp bõ thíịt laơc. Liïơt kï nhûơng ăiïím maơnh ca con baơn vađ choơn nhûơng thúđi ăiïím thđch húơp ăïí khịn khđch chng

10. Tr con mịn ba meơ kiïn ắnh. Chng ta khưng phăi lc nađo cng trûúâc sau nhû mươt nhûng hy cưị gùưng lađm ăiïìu ăô. Nhûơng lc baơn hađnh ăương khưng nhíịt quân cng khưng ăïịn nưỵi lađm hû hng con mịnh. Nhûng tr cíìn phăi biïịt rùìng tịnh thûúng vađ nhûơng giúâi haơn mađ ba meơ ăùơt ra cho chuâng lađ khưng thay ăưíi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

Taơi sao tr em khô cho mûúơn ăưì chúi?

Lc 1 tíi, tr ă biïịt mang th nhưìi bưng ăïịn cho baơn cuđng chúi. Víơy mađ giúđ ăíy tr ặâng ân ngûơ trûúâc thuđng ăưì chúi ca mịnh nhû súơ ai ăô líịy ăi. Lađm thïị nađo ăïí treê chíịp nhíơn cho baơn mûúơn ăưì chúi ca mịnh?

<i>Dûúâi 18 thâng tíi: chûa cô khâi niïơm súê hûơu </i>

Cho ăïịn 18 thâng tíi, tr cho mûúơn ăưì chúi mươt câch vư tû. Theo giăi thđch ca nhađ tím l hoơc Nicole Fabre , úê ăươ tíi nađy khâi niïơm súê hûơu lađ hoađn toađn xa laơ. Môn ăưì chúi “ca tr” lađ víơt mađ tr mịn ngay lc ăô. Viïơc nhịn thíịy ngûúđi khâc mín mï môn ăưì chúi lađm tr bùưt ăíìu tođ mođ. Chđnh tûđ chưỵ nađy ă bùưt ăíìu nhûơng xung ăươt ăíìu tiïn: că hai ăïìu mịn môn ăưì chúi cuđng mươt lc vađ chùỉng ai chõu nhûúđng ai.

Víịn ăïì lađ khưng ai mịn chúđ thïm mươt pht ăïí cô môn ăưì chúi mịnh ûa thđch trong tay. Câi ûúâc mịn ăô tûâc thúđi vađ hoađn toađn khưng cô cht mađu sùưc ca sûơ súê hûơu.

<i>2-3 tíi: cha meơ can thiïơp thïị nađo? </i>

Theo ngn tùưc, khâi niïơm súê hûơu xịt hiïơn vađo khoăng 2 tíi. ÚÊ ăươ tíi nađy, tr biïịt phín biïơt ăíu lađ môn ăưì khưng phăi ca mịnh. Băn nùng súê hûơu s phât triïín trong nùm lïn 3. Trong thúđi kyđ nađy, cho mûúơn thíơt sûơ lađ chuýơn “ăau xê lođng”. Nhûơng víơt duơng câ nhín thơc vïì thïị giúâi ca tr, khi líịy nô ăi, tûâc lađ baơn ă cùưt ặât mươt phíìn ca tr.

Lc xăy ra xung ăươt giûơa tr ăang ăođi vađ ặâa kia khưng muöịn cho mûúơn, sûơ can thiïơp cuêa ngûúđi lúân lađ ríịt cô đch nhùìm thiïịt líơp húơp ăưìng, tûâc íịn ắnh thúđi haơn mûúơn, vađ sûơ trao ăưíi (con cho baơn mûúơn

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

víơt nađo ăô vị l do hoađn toađn cô thïí hiïíu ặúơc. Chiïịc âo len mađ meơ ă ăan “chó dađnh cho mịnh”, con th nhưìi bưng mađ ưng ă tùơng... lađ nhûơng víơt vư cuđng qu giâ. Tûơ thín nô ă thïí hiïơn sûâc maơnh tònh ýu cuêa ngûúđi lúân dađnh cho tr. Vị víơy, ăíu thïí nađo chíịp nhíơn cho k khâc giađnh líịy, duđ chó lađ trong chưịc lât.

<i>4-5 tíi: sûơ quan troơng trong lúđi hûâa </i>

Lc lïn 4, tr s khưng cíìn cô tíịt că câc môn ăưì trong tíìm tay ca mịnh. Ngoađi ra, tr díìn quen vúâi sinh hoaơt x hươi, thđch chúi vúâi baơn thay vị ngưìi mươt mịnh vúâi ăưì chúi. “Tưi cho baơn mûúơn, baơn cho tưi mûúơn”, hịnh thûâc trao ăưíi thíơt sûơ hịnh thađnh. Nhûng úê tíi lïn 4-5, mađ tr khưng mịn cho mûúơn r rađng cô víịn ăïì nađo ăô. Cô thïí baơn ă bơc tr cho mûúơn khi cođn quâ nh, rưìi díìn díìn trúê nïn dõ ûâng vúâi chơn cho mûúơn. Duđ thâi ăươ nađy chó lađ taơm thúđi nhûng baơn phăi thûơc sûơ cănh giâc.

Tr lïn 5 tíi mađ cûâ khùng khùng tûđ chưịi cho mûúơn lađ thïí hiïơn mươt nưỵi lo, cô thïí lađ khưng tin vađo ngûúđi khâc. Trûúđng húơp nađy xăy ra khi câc bíơc phuơ huynh khưng giûơ lúđi hûâa. Chùỉng haơn nhû baơn nôi vúâi con: ”Ăûúơc rưìi, ba meơ s mua cho con môn ăưì nađy lc ăi daơo vïì”, nhûng rưìi laơi khưng thûơc hiïơn lúđi hûâa. Nhû víơy, treê míịt tin tûúêng vađo lúđi hûâa cuêa ngûúđi khâc thị s khưng tin ai că. Sau nađy lúân lïn, treê coâ nguy cú trúê thađnh ngûúđi hay nghi ngúđ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

Nhûơng câch nôi sinh chơn

Cng lađ mươt lúđi nôi, nhûng câch nôi nađy hay câch nôi kia laơi cô tâc duơng ríịt khâc nhau, ăưi khi ríịt ăưịi nghõch. Vị thïị, khi nôi vúâi con câi, bưị meơ phăi lûơa lúđi.

Meơ goơi :”Liïn! Laơi ăíy meơ băo! Nhanh lïn! Con cađng ngađy cađng bûđa bi. Bìng con nhû câi chìng heo. Nïịu con cûâ vûât qìn âo nhû thïị thị meơ khưng mua qìn âo nûơa ăíu. Taơi sao con khöng söịng ngùn nùưp möơt chuât? Taơi sao khöng bao giúđ con sùưp xïịp qìn âo víơy?” Liïn nôi tră:” Taơi sao meơ khưng mùưng con L. Bìng nô cng lươn xươn víơy? Cođn meơ, meơ cô ngùn nùưp gị ăíu?”

Chng ta hy cuđng nhađ tím l hoơc Nancy Samalin phín tđch cơc nôi chơn trïn ca meơ con Liïn. Nhûơng tiïịng “con” (thíơm chđ “mađy”) vađ “nïịu”, “taơi sao” trong cíu chơn trïn lađ nhûơng tiïịng nôi thûúđng hay sinh chơn ci nhau. Thay vị thûđa nhíơn bìng nô bûđa bi vađ ặâng lïn doơn deơp thị Liïn phăn ûâng. Nô tịm câch tưị câo em nô vađ phăn ăưịi meơ nô. Taơi sao?

Cíu “Con cađng ngađy cađng bûđa bi” lađm cho Liïn phăn ûâng ngay líơp tûâc. Nhûơng cíu nôi bùưt ăíìu bùìng tiïịng “con” thûúđng gíy phăn ûâng thuđ ắch vị nô chơa thùỉng vađo ngûúđi, chûâ khưng vađo víịn ăïì (“Con lc nađo cng... Con khưng bao giú... Tưịt hún lađ nïn... Con thíơt lađ...). Nïịu tiïịng “con” nheơ nhađng ặúơc thay bùìng tiïịng “mađy ” sưỵ sađng thị phăn ûâng cô thïí cođn nùơng hún.

Tiïịng “nïịu” thûúđng keđm theo möơt ăe doơa: “Nïịu con cûâ vûât nhû

<i>thïị nûơa thị meơ s khưng mua qìn âo nûơa ăíu”. Mươt lúđi ăe doơa nhû </i>

<i>thïị chùỉng cô tâc duơng gị vúâi Liïn. Meơ cô ắnh thíơt sûơ khưng mua </i>

qìn âo nûơa khưng? Liïn biïịt lađ khưng bao giúđ. Ăô lađ mươt lúđi vư

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

Tiïëng “tẩi sao” thûúâng khúãi àêìu cho mưåt lúâi tưë cấo: “Tẩi sao con

<i>khưng sưëng ngùn nùỉp mưåt chuát? Tẩi sao khưng bao giúâ con chõu sùỉp </i>

<i>xïëp quêìn ấo?”. Àố lâ loẩi tưë cấo chung chung hay gêy phẫn ûáng tûå vïå </i>

vâ thấch thûác vị nối nhûäng hânh àưång xêëu trûúác àêy cuãa Liïn, lâm nhû chấu chûa bao giúâ xïëp quêìn ấo, duâ chĩ lâ mưåt lêìn.

Vêåy bâ mể cuãa Liïn nïn lâm thïë nâo? Thay vị nối nhûäng cêu “sinh chuyïån” nhû trïn, bâ cố thïí nối:”Liïn, qìn ấo thị phẫi treo lïn. Qìn ấo àïí dûúái àêët sệ nhùn nhuám vâ phẫi uãi lẩi”.

Khi bẩn muưën cho chấu lâm àiïìu gị, bẩn khưng nïn duâng chûä “nïëu” nhû muưën àe doẩ mâ bẩn nïn duâng chûä “khi” mâ khưng phẫi àe doẩ :”Khi con mùỉc quêìn ấo xong thị mể con ta sệ ài chúå...”.

Hóåc bẩn cố thïí nối “chûâng nâo”, cuäng cố tấc duång tûúng tûå:

<i>“Chûâng nâo lâm xong bâi thị con cố thïí xem tivi”. Cho duâ cấc chấu </i>

<i>chûa cố khấi niïåm àêìy àuã vïì thúâi gian, chuáng cuäng cố thïí hiïíu nhûäng </i>

cêu nối tûúng tûå nhû vêåy. Thay vị tẩo ra mưåt tịnh huưëng mẩnh ùn hiïëp yïëu, thị ta sệ chúi trô “trao àưíi”: “Khi con lâm xong viïåc A, thị mể sệ lâm viïåc B”, vâ thay vị cố mưåt sûå so sấnh lûåc lûúång, úã àêy chĩ cố mưåt cưë gùỉng chung.

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

Nhûông ặâa treê siïu viïơt

Nhûơng ặâa tr bõ êp hoơc tíơp quâ mûâc khưng phăi vị nhu cíìu ca ặâa tr mađ chđnh lađ do ýu cíìu ca cha meơ. Tịnh traơng nađy khưng chó cô úê nûúâc ta mađ cođn cô că úê nhiïìu nûúâc trïn thïị giúâi.

<i>Sûâc êp tûđ cha meơ </i>

Bâc sơ Benjamin Spock ăưìng thúđi lađ nhađ giâo duơc nưíi tiïịng úê M kïí: “Tưi nhúâ trûúđng húơp mươt bađ meơ vađi nùm trûúâc ăíy ă than phiïìn vúâi tưi ặâa con gâi 11 tíi ca bađ ngađy cađng cùng thùỉng vïì thíìn kinh vađ hay khôc búêi nhûơng chơn khưng ăíu. Hi ra múâi biïịt bađ ă ăùng k cho con gâi ca bađ hoơc cûúơi ngûơa ngađy thûâ hai, hoơc trûúơt bùng ngađy thûâ ba, hoơc khiïu v ngađy thûâ tû, hoơc ím nhaơc ngađy thûâ nùm, hoơc muâa balï ngađy thûâ saâu, vađ ngađy thûâ băy hoơc ăânh giâ câc bíi nhaơc kõch. Ngoađi ra ăiïìu quan troơng lađ nhađ trûúđng ca châu ăođi hi trịnh ăươt kiïịn thûâc ríịt cao vađ câc giâo viïn cho bađi tíơp ríịt nhiïìu. Khi tưi gúơi cho bađ meơ ăô rùìng sûơ quâ tăi trong hoơc tíơp lađ ngn nhín ca sûơ cùng thùỉng thíìn kinh ca con gâi bađ thị bađ vươi kïu lïn: Nhûng ăô lađ nhûơng mưn hoơc quan troơng khưng thïí thiïịu ặúơc.”.

Bađ meơ nôi trïn khưng phăi lađ câ biïơt. Câi kiïíu suy nghơ nađy ngûúđi ta thûúđng thíịy trong câc gia ằnh líịy sûơ thađnh ăaơt trong x hươi lađm muơc ăđch tưịi thûúơng trong cơc ăúđi. Ngûúđi nađo thûúđng ýu cíìu phăi cô ắa võ vađ thu nhíơp cao trong x hươi, thị ngûúđi ăô thûúđng cô ýu cíìu cao nhû víơy ăưịi vúâi con câi mịnh. Ăng lađ nïịu chng ta khưng súâm quan tím ăïịn nhu cíìu tri thûâc vađ tịnh căm ca câc châu thị s ănh hûúêng ăïịn viïơc hoơc tíơp ca câc châu sau nađy. Nhûng ăiïìu ăô khưng cô nghơa lađ viïơc thc ăííy hoơc tíơp quâ mûâc lađ cô lúơi cho tr. Thûơc tïị, mươt sûơ thc ăííy nhû thïị ríịt cô haơi cho tr vïí mùơt líu dađi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

châu giađnh ặúơc câi tơt hăo trong lơnh vûơc nađy hay lơnh vûơc khâc thị sûơ phât triïín ca châu s mêo mô, míịt cín ăưịi, ríịt cô thïí châu s cư ăươc, khư khan, đch k vađ nhiïìu thûâ khâc nûơa.

Cô mươt cưng trịnh nghiïn cûâu vïì tíi tr ca nhûơng nhín tađi, nhûơng ngûúđi cô thađnh tđch sâng taơo ăùơc biïơt trong moơi lơnh vûơc, cho thíịy hoơ cô mươt míỵu sưị chung, ăô lađ hưìi nh hoơ ăïìu cô mươt ăam mï nađo ăô, mươt trođ tiïu khiïín hay mươt dûơ ân nađo ăô (khưng nhíịt thiïịt lađ cô liïn quan ăïịn nghïì nghiïơp ca hoơ sau nađy) vađ cûâ kiïn trị phíịn ăíịu theo hûúâng ăô.

Xin líịy mươt thđ duơ: ưng Charles Darwin, ngûúđi cha ca thịt tiïịn hôa. Hưìi nh, ưng hoơc ríịt dưịt, cha ưng vađ câc thíìy giâo ăïìu cho rùìng ưng húi ngưịc. Ưng khưng thđch hoơc, chó thđch ăi chúi ngoađi ăưìng. Cha ưng bùưt hoơc ngađnh y nhûng chó ặúơc vađi thâng. Khi chín öng sang hoơc trûúđng ĂH Cambridge, öng laơi hoơc möơt giâo sû nưíi tiïịng vïì lõch sûê tûơ nhiïn. Tûđ ăô ưng ăi theo khuynh hûúâng ca ưng, trúê thađnh mươt nhađ bâc hoơc, tâc giă ca “Ngìn gưịc câc loađi” nưíi tiïịng.

<i>Rưịi loaơn tím thíìn vị hoơc quâ mûâc </i>

Mươt bađ meơ díỵn ặâa con ăang hoơc cíịp hai ca mịnh ăïịn khoa nhi TT sûâc kho tím thíìn TP do sau mươt ăúơt thi kêo dađi mươt tìn, con bađ bưỵng trúê nïn khưng bìn ùn ịng, chó thđch nùìm dađi. Sau mươt ăúơt trùưc nghiïơm tím l, câc bâc sơ cho biïịt con bađ bõ rưịi loaơn tím thíìn do hoơc quâ sûâc. Nghe theo lúđi bâc sơ, bađ ăađnh chíịp nhíơn cho con mịnh ra khi lúâp chn.

Híìu hïịt câc em hoơc sinh bõ rưịi loaơn tím thíìn ăïìu do phăi tră giâ nhûơng kyđ voơng quâ mûâc ca phuơ huynh ăưịi vúâi con em mịnh. Bâc sơ Phaơm Vùn Truơ, trûúêng khoa khâm nhi TT sûâc kho tím thíìn TP, phín tđch: “Khă nùng trđ túơ ca câc em cô thïí chia thađnh daơng cao, trung bịnh vađ kêm. T lïơ nhûơng em xịt sùưc khưng cao. Thïị nhûng nhiïìu phuơ huynh khưng nùưm ặúơc khă nùng ca con mịnh, cûâ lo

</div>