Tiểu luận giữa kì môn Hành vi con người và môi trường

CÂU HỎI KIỂM TRA
Điển cứu trường hợp của gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn trong chương trình  
“Điều  ước thứ  7” số  126. Thông qua nội dung và diễn tiến cuộc sống của gia  
đình nghệ sĩ Quốc Tuấn, anh/chị hãy nhận diện và phân tích những quan điểm lý 
thuyết đã được học.
BÀI LÀM
Môi trường bao gồm môi trường tự nhiên và môi trường xã hội có liên quan 
trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc sống con người. Nó được tạo lập xung quanh 
con người và chi phối đời sống con người, bảo đảm sự tồn tại và phát triển của 
con người. Trong mối quan hệ với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, con 
người luôn tạo ra những tác động tích cực và tiêu cực. Mối quan hệ  giữa con  
người – môi trường được xem là mối quan hệ biện chứng tự nhiên – xã hội trong 
sự  phát triển bền vững. Hành vi con người cũng bị  chi phối,  ảnh hưởng bởi tác 
nhân môi trường tự nhiên và xã hội trong những điều kiện không gian và thời gian  
khác nhau.
Sau đây, tôi xin phân tích các quan điểm lý thuyết về hành vi con người qua 
điển cứu trường hợp của gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn trong chương trình “Điều 
ước thứ 7” số 126. Nội dung trình bày của tôi gồm 03 phần sau đây: 
I. Tóm tắt trường hợp của gia đình nghệ sĩ Quốc Tuấn
II. Tóm tắt các quan điểm lý thuyết  về hành vi con người 
III. Nhận diện và phân tích các quan điểm lý thuyết về hành vi con người 
đã được học áp dụng vào trường hợp của gia  đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn trong 
chương trình “Điều ước thứ 7” số 126
IV. Kết luận.

Trang 1


I. Tóm tắt trường hợp của gia đình nghệ sĩ Quốc Tuấn
Câu   chuyện   về   chia   sẻ   về   hành   trình   chữa   bệnh   của   diễn   viên Quốc  
Tuấn (sinh năm 1961) cho con trai tên Bôm (15 tuổi, sinh năm 2002) ­ không may bị  

mắc bệnh APERT (bệnh xương sớm cục bộ) ngay khi vừa chào đời – không chỉ  
khiến hàng triệu khán giả truyền hình xúc động, chương trình Điều ước thứ 7 số  
126 "Bản hoà tấu Cha và Con" đã vươn lên dẫn đầu Top Trending Youtube chỉ  
sau một ngày đăng tải.
1. Bom vừa sinh ra đã mắc bệnh hiểm nghèo

Hơn 40 tuổi, nghệ sĩ Quốc Tuấn lập gia đình. Hạnh phúc đón con trai đầu 
lòng chưa được bao lâu, vợ chồng anh đã bắt đầu những tháng ngày chạy đôn đáo 
khắp nơi để chữa bệnh cho bé. Chị Phạm Thúy Minh, mẹ Bôm, chia sẻ khi mang 
bầu, chị rất mong chờ đến ngày con chào đời. Thế nhưng, người mẹ đã chết lặng 
khi thấy con. Nghệ sĩ Quốc Tuấn cũng thất vọng, mọi thứ như sụp đổ. Trán của  
Bôm gập lại, mặt hóp vào, tay chân dính, mắt lồi ra.
Theo bác sĩ Tô Mạnh Tuân, Phó trưởng khoa ngoại, Bệnh viên Nhi Trung 
ương, Bôm mắc hội chứng APERT (bệnh xương cứng sớm cục bộ) và đường thở 
hẹp. Đây là căn bệnh hiếm gặp trên thế  giới (tỷ  lệ  1/88.000 người), với biểu  
hiện khuôn mặt bị  dẹt, hộp sọ không được giãn nở  đúng theo lứa tuổi, tay chân 
dính vào nhau. 
Khoảnh khắc  ẵm trên tay đứa con đầu lòng, anh Tuấn đã rơi nước mắt. 
Người cha kể lúc đó không còn nghe thấy gì nữa, anh nhìn con với niềm tin mãnh 
liệt rằng Bôm sẽ   ổn. Ngày nào, anh cũng vào thăm con. Người cha cảm nhận 
được trong sâu thẳm con trai vừa lọt lòng luôn thấy được tình yêu thương từ bố.  
Nghệ  sĩ Quốc Tuấn cho hay cứ  khi nào vỗ  về  âu yếm, Bôm lại nắm chặt lấy 
ngón tay anh. Từ giây phút đó, người cha tâm niệm sẽ hy sinh tất cả để con trai có  
được cuộc sống bình thường.
2. Mười lăm năm cùng con chống chọi bệnh hiểm nghèo

Trang 2


Năm 3 tuổi, xương hộp sọ của bé Bôm bắt đầu cứng lại, không phát triển,  

trong khi não vẫn bình thường. Bôm được đưa sang Australia để  phẫu thuật nới  
hộp sọ. Ông bố này chờ từ 6h đến 16h thì được bác sĩ gọi ra. Trong đầu anh, mọi  
viễn cảnh xấu nhất đều xuất hiện. Bác sĩ thông báo đang mổ thì Bôm sốc thuốc,  
phải cưa hộp sọ. Nghe tin, Quốc Tuấn như chết lặng, tay chân bủn rủn, miệng 
run rẩy hỏi con còn sống không. May thay, bác sĩ gật đầu. Nghệ sĩ kể lại khoảnh  
khắc đó đau đớn đến ám  ảnh anh mỗi khi nhớ  lại. Quốc Tuấn bảo ngày nhỏ 
nghịch ngợm, anh hay bị đánh đòn nhưng lì lắm, đau mức nào cũng chẳng bao giờ 
khóc. Vậy mà từ ngày Bôm ra đời, anh hay rơi nước mắt và dễ xúc động.
Bằng tình yêu con vô bờ bến của một người cha, diễn viên, đạo diễn Quốc  
Tuấn luôn tin rằng Bôm là người bình thường và bệnh của con có thể  chữa trị 
được. Anh cùng con trải qua hơn 10 ca đại phẫu khác nhau. Đến bây giờ, gia đình  
đã được đón nhận quả ngọt. Mới đây, Bôm vừa trải qua ca đại phẫu khác do các  
bác sĩ Mỹ  thực hiện tại Việt Nam, nhằm khắc phục việc hàm trên thụt vào, gây 
ảnh hưởng lớn đến chức năng nói và ăn uống. Đây cũng là ca phẫu thuật từng  
thất bại tại Hàn Quốc cách đây 4 năm. Tuy nhiên lần này, Quốc Tuấn đã cười  
rạng rỡ. Anh hạnh phúc khi nhận thông báo rằng những phần quan trọng đều 
xong. Giờ  chỉ  còn phẫu thuật thẩm mỹ  để  Bôm có thêm tự  tin là hành trình 15 
năm đằng đẵng sẽ kết thúc.
3. Tình yêu âm nhạc và quả ngọt cho nghị lực sống
Bôm có một tình yêu mãnh liệt với piano. Ngay từ khi mới chỉ 1­2 tuổi, bé  
đã bị cuốn hút và có niềm say mê đặc biệt với những phím đàn. Bố Bôm kể rằng 
thời đó, cậu bé "phá" khoảng mấy chục cái đàn organ đồ  chơi. Chỉ cần nghe bản  
nhạc nào thấy thích, Bôm sẽ "gõ mổ cò" lại giống ngay lập tức. Đến năm 3 tuổi,  
cậu có thể  chơi piano điện, sau đó chuyển sang piano cơ. Âm nhạc vừa là niềm  
đam mê, vừa giúp Bôm quên đi những đau đớn bệnh tật.
 

Nhưng chỉ  đến năm 2015, sau ca phẫu thuật bàn tay  ở  Australia về, Bôm 

mới được cha cho học đàn nghiêm túc. Không phụ  lòng bố, từ  một người không 

đọc được nốt nhạc, Bôm đã thi đỗ  Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam chỉ 

Trang 3


trong vòng một năm rưỡi. 15 năm, Quốc Tuấn miệt mài đưa con trai đi nhiều nơi  
chữa trị, nhưng cũng 15 năm đó, anh Tuấn truyền cho Bôm một tình yêu âm nhạc,  
một sự  tự  tin và hồn nhiên. Sau khi thi đỗ  top 5 đầu vào khoa Piano Jazz Nhạc  
viện Hà Nội, Bom đã và đang từng ngày sống với niềm đam mê âm nhạc của 
mình.
Câu chuyện nhỏ với hành trình dài đầy cảm động của bố con nghệ sĩ Quốc 
Tuấn đã truyền cảm hứng và gây sóng trong dư luận trong một thời gian dài.“Con 
mình như  thế, mình phải chấp nhận số  phận và chiến đấu chứ  không thể  mặc 
cảm. Bố  mẹ mà còn mặc cảm thì người ngoài còn nói gì! Hãy cứ  tự  tin mà nói:  
Con tôi như thế đấy, nhưng tôi sẽ chữa cho nó khỏi!”.
II. Tóm tắt các quan điểm lý thuyết  về hành vi con người
1. Quan điểm hệ thống

Hệ  thống là một tập hợp các thành tố  được sắp xếp có trật tự  và liên hệ 
với nhau để  hoạt đông thống nhất. Một hệ  thống có thể  gồm nhiều tiểu hệ 
thống,đồng thời là một bộ  phận của hệ thống lớn hơn. Trong công tác xã hội cá 
nhân, hai hình thức cơ  bản của lý thuyết hệ  thống được phân biệt rõ ràng là: Lý 
thuyết hệ thống tổng quát và lý thuyết hệ thống sinh thái.
a. Lý thuyết hệ thống.

Trọng tâm là hướng đến những cái “tổng thể” và nó mang tính “hoà nhập”  
trong công tác xã hội. Pincus và Minahan áp dụng lý thuyết hệ  thống vào thực 
hành công tác xã hội. Nguyên tắc về cách tiếp cận này chính là các cá nhân phụ 
thuộc vào hệ  thống trong môi trường xã hội trung gian của họ  nhằm thoả  mãn  
được cuộc sống riêng, do đó công tác xã hội phải nhấn mạnh đến các hệ  thống.  

Ba hình thức hệ thống tổng quát đó là: Hệ  thống chính thức, hệ  thống phi chính  
thức và hệ thống xã hội.
* Hệ thống phi chính thức: Gia đình, bạn bè, người thân, cộng sự đồng nghiệp…
*   Hệ   thống   chính   thức:   Các   nhóm   cộng   đồng,   các   tổ   chức   công   đoàn…

Trang 4


* Hệ thống xã hội: Bệnh viện, cơ quan, tổ chức đoàn thể nhà nước, nhà trường…
Tuy nhiên sự phân biệt trên chỉ mang tính tương đối vì với các nhân này hệ thống  
trợ giúp có thể là hệ thống chính thức nhưng với cá nhân khác lại là hệt hống xã 
hội. Vì thế  cách phân chia trên chỉ  mang tính tương đối. Hoặc có thể  đối với cá  
nhân này hệ thống A là hệ thống chính thức, nhưng đối với cá nhân khác lại là hệ 
thống Xã hội.
b. Hệ thống sinh thái: ( Mô hình cuộc đời)
Mô   hình   đời   sống   về   thực   hành   công   tác   xã   hội   của   Germain   và 
Gitterman(1980) là một mô hình chính trong hệ thống sinh thái. Mô hình cuộc đời 
nhìn nhận các nhân như việc họ thích ứng thường xuyên trong một sự trao đổi lẫn 
nhau với nhiều khía cạnh khác nhau về  môi trường sống của họ.Tất cả  chúng  
đều biến đổi thông qua môi trường. Ở đâu chúng ta có thể  trao đổi và phát triển 
thông qua cách này qua môi trường thì sự thích ứng qua lại qua môi trường cũng  
tồn tại. 
Những vấn đề  xã hội ( nghèo đói, bệnh tật, bất bình đẳng ) đều làm ô  
nhiễm môi trường, làm giảm khả năng thích ứng tương hỗ. Do vậy sự tương tác 
giữa các cá nhân, giữa cá nhân với môi trường sẽ giảm đi. Các hệ thống của cuộc 
sống cũng phải duy trì một sự phù hợp tốt với môi trường. Chúng ta đều cần một 
đầu vào phù hợp nhằm duy trì chúng ta và đảm bảo sự  phát triển.Vấn đề  của 
công tác xã hội xảy ra khi các hệ  thống cá nhân sống tron đó không thích  ứng 
được với môi trường sống của họ.
Thực chất trong cuộc sống mọi vấn đề  chúng ta gặp phải đều có thể  tạo 

ra những áp lực, nhưng quan trọng là sự   ảnh hưởng và tính chất của nó ra sao.  
Không phải những tình huống nào cũng hướng đến những áp lực thực tế. Những  
áp lực chỉ xuất hiện trong những tình huống cá nhân không thích ứng được trong  
sự  trao đổi với môi trường. Cốt lõi của thuyết này nhấn mạnh đến tầm quan 
trọng về  khả  năng thích  ứng, kiểm soát , nhận thức môi trường bên ngoài của  
mỗi cá nhân.  Quan điểm hệ  thống xem hành vi con người như  một hệ  quả  
Trang 5


của việc tác động qua lại giữa người với người được thực hiện trong các hệ  
thống xã hội liên kết.
2. Quan điểm xung đột

Lý thuyết xung đột là quan điểm xã hội học và tâm lý học xã hội , 
nhấn mạnh sự bất bình đẳng xã hội, chính trị, hay tài liệu của một nhóm xã hội,  
mà phê phán hệ  thống chính trị­xã hội rộng lớn, hoặc nếu không làm giảm đi  
thuyết chức năng cấu trúc và bảo thủ ý thức hệ. Lý thuyết xung đột hút sự chú ý  
đến sự khác biệt về quyền lực, chẳng hạn như mâu thuẫn giai cấp, và nói chung  
là tương phản tư tưởng lịch sử chi phối. Do đó, một phân tích mức độ  vĩ mô của 
xã hội. 
Karl Marx là cha đẻ  của lý thuyết xung đột xã hội, mà là một thành phần 
của 4 mô hình xã hội học. Một số  lý thuyết mâu thuẫn đặt ra để  làm nổi bật  
những khía cạnh tư  tưởng cố hữu trong tư tưởng truyền thống. Trong khi đa số 
các quan điểm giữ tương đồng, lý thuyết xung đột không đề cập đến một trường 
thống nhất về tư tưởng, và không nên nhầm lẫn với, ví dụ, hòa bình và xung đột 
nghiên cứu, hoặc bất kỳ lý thuyết cụ thể khác của xung đột xã hội.
Quan điểm xung đột đề cập đến các mâu thuẫn, sự mất cân bằng, các  
ưu thế  và sự  áp bức trong đời sống xã hội. Từ  đây, con người sẽ  xuất hiện  
các khó khăn tâm lý và chúng sẽ  được giải quyết bằng quan điểm lựa chọn  
hợp lý.

3.

Quan điểm lựa chọn hợp lý
Lý thuyết lựa chọn hợp lý  còn được gọi là lý thuyết lựa chọn hay lý 

thuyết hành động hợp lý, là một khuôn khổ cho sự hiểu biết và thường chính thức 
mô hình hóa hành vi kinh tế  và xã hội. Những tiền đề  cơ  bản của lý thuyết lựa 
chọn hợp lý là kết quả hành vi xã hội tổng hợp từ các hành vi của các diễn viên 

Trang 6


cá nhân , mỗi người được quyết định cá nhân của họ. Do đó, lý thuyết tập trung 
vào yếu tố quyết định sự lựa chọn cá nhân (cá nhân luận).
Lý thuyết lựa chọn hợp lý sau đó giả  định rằng một cá nhân có sở  thích  
trong số các lựa chọn thay thế lựa chọn có sẵn cho phép họ  để  nêu một phương  
án mà họ thích. Những sở thích được giả định là đủ (người luôn có thể nói đó của 
hai lựa chọn thay thế  họ  xem xét thích hợp hơn hoặc không được  ưa thích đến 
khác) và bắc cầu (nếu tùy chọn A được  ưa thích hơn tùy chọn B và tùy chọn B 
được ưa thích hơn tùy chọn C, sau đó A được ưa thích hơn C). Các đại lý hợp lý  
được giả  định để  lấy tài khoản của các thông tin có sẵn, xác suất của các sự 
kiện, và các chi phí và lợi ích trong việc xác định sở thích, và hành động phù hợp 
trong việc lựa chọn các lựa chọn tốt nhất tự xác định các hành động.
Tính hợp lý được sử dụng rộng rãi như là một giả  định về  hành vi của cá 
nhân trong các mô hình kinh tế vi mô và các phân tích và xuất hiện ở hầu hết các  
phương pháp điều trị kinh tế sách giáo khoa của con người quyết định. Nó cũng là 
trung tâm của một số  khoa học chính trị  hiện đại, xã hội học, và triết học. Một  
phiên bản đặc biệt của lý tính là hợp lý công cụ, trong đó có việc tìm kiếm các chi 
phí­hiệu quả nhất phương tiện để đạt được một mục tiêu cụ  thể  mà không cần 
suy nghĩ về sự xứng đáng của mục tiêu đó. 

Lý thuyết lựa chọn hợp lý đã trở  nên ngày càng được sử  dụng trong khoa  
học xã hội khác hơn kinh tế, chẳng hạn như  xã hội học, lý thuyết tiến hóa và  
khoa học chính trị trong những thập kỷ gần đây. Nó đã có ảnh hưởng sâu rộng tác 
động vào việc nghiên cứu khoa học chính trị, đặc biệt là trong các lĩnh vực như 
các nghiên cứu của các nhóm lợi ích, các cuộc bầu cử, hành vi trong cơ quan lập 
pháp, các liên minh, và quan liêu. Trong các lĩnh vực này, việc sử  dụng các mô  
hình lựa chọn hợp lý để  giải thích các hiện tượng xã hội rộng rãi là đề  tài tranh 
cãi đang hoạt động. Hành động, giả  định, và sở  thích cá nhân.   Quan điểm lựa  
chọn hợp lý xem hành vi con người   dựa trên lợi ích cá nhân và những lựa  
chọn hợp lý về cách để đạt mục tiêu.

Trang 7


4. Quan điểm xây dựng xã hội.

Để  hiểu rõ hành vi của con người, quan điểm xây dựng xã hội chú trọng 
vào con người học tập như  thế  nào trong sự  tương tác với người khác để  phân 
loại thế giới và vị  trí của nó. Ý thức con người và ý thức cái tôi được định hình 
bởi sự tương tác xã hội. Hiện thực xã hội được tạo ra  khi con người trong tương 
tác xã hội phát triển hiểu biết chung về  thế giới của họ. Con người có thể điều  
chỉnh ý nghĩ trong mối quan hệ  xã hội. Xã hội bao gồm tiến trình xã hội chứ 
không phải cơ cấu xã hội. Quan điểm xây dựng xã hội tập trung vào cách học  
cũa mỗi con người, thông qua sự tương tác lẫn nhau, để  hiểu rõ về thế giới  
và những gì xung quanh.
5. Quan điểm tâm lý năng động

Bản chất của con người bao gồm 3 hệ thống: id (bản năng), ego (bản ngã) 
và siêu ngã. Bản năng: đại diện cho những động cơ bẩm sinh. Bản ngã (cái Tôi): 
là  cái  biểu hiện ra  bên  ngoài  mọi  người  đều  thấy.  Siêu ngã  (cái  Thiện):  đối 

nghịch với bản năng, siêu ngã là phần cao cấp. Trong ba thành phần cấu tạo nên  
bản chất con người, bản ngã là thành phần quan trọng nhất. Nó không ngừng đối 
phó với những lực nội tại cũng như  ngoại lai và trưởng thành lên theo thời gian. 
Quan điểm tâm lý học năng động đề cập đến các quá trình nội tâm như nhu 
cầu, nghị lực và cảm xúc thúc đẩy hành vi con người như thế nào.
Có hai hướng can thiệp ứng dụng thuyết năng động tâm lý:
Hướng 1: duy trì bản ngã  nếu khám phá ra rằng chức năng bản ngã của thân 
chủ không bị tổn hại. Phương pháp này giúp thân chủ hiểu rõ hơn về những động  
cơ  và hành vi của mình và vận dụng những điểm mạnh của bản thân để  giải  
quyết vấn đề. Với phương cách này, thân chủ  được khuyến khích phát triển và  
duy trì những tương quan tích cực, khám phá, diễn tả và giải tỏa những cảm xúc 
để có cái nhìn khách quan về những khó khăn hiện tại phản ánh tình hình và con  
người, tìm ra những giải pháp cho vấn đề hiện thời. Nhân viên xã hội có thể  chỉ 

Trang 8


cho thân chủ các nguồn tài nguyên sẵn có hay tác động trực tiếp lên thân chủ, đặc 
biệt khi thân chủ đang gặp khủng hỏang và không thể phán đóan tốt được. 
Hướng 2: thay đổi bản ngã: kỹ  thuật này được sử  dụng khi nhân viên xã hội 
khám phá ra rằng trong quá khứ, thân chủ có lúc đã trải qua những giai đoạn thích 
nghi không tốt trong quá trình phát triển. nhân viên xã hội tạo điều kiện để  thân 
chủ tự  ý thức bằng cách khám phá ra các kiểu hành vi bất thường của thân chủ,  
cho giải thích mới về các kiểu tương quan đối phó với những cơ chế tự vệ lệch 
lạc sửa chữa những lỗ hổng trong quá trình phát triển và hướng dẫn thân chủ  đi 
vào những tương quan đúng đắn
6. Quan điểm phát triển 

Quan điểm phát triển tập trung vào cách bộc lộ của con người trong 
đời sống. Phát triển xã hội được coi là nâng cao liên tục năng lực lao động của 

con người cho phúc lợi của bản thân họ  cũng như  của những người khác; đồng 
thời bao gồm “thay đổi cấu trúc” (structural change), “lồng ghép kinh tế  xã hội” 
(socioeconomic integgration), “phát triển thiết chế” (íntitutional development) và 
“đổi mới lại” (renewal). 
Do mục tiêu tối hậu của phát triển xã hội là tăng cường các cơ hội cho mọi  
người để  có được cuộc sống tốt đẹp hơn nên mục tiêu tối hậu lại là phân phối  
lại thu nhập và của cải xã hội một cách công bằng hơn để  đồng thời động viên  
cả công bằng xã hội và hiệu xuất sản xuất. Sự thay đổi cấu trúc về chất trong xã 
hội phải được tiến hành song song với sự  phát triển kinh tế. Và, sự  phân tầng  
cách biệt giầu nghèo quá lơn trong xã hội hiện nay phải được giảm đi dần dần. 
Đây là ý tưởng chiến lược của Liên Hiệp Quốc vào cuối thập kỷ 1970 đầu  
thập kỷ  1980. Chiến lược cơ  bản để  đạt được mục tiêu này là giúp cho mọi 
người có khả năng phát triển dầy đủ và dùng năng lực vào nhữn lãnh vực tốt nhất 
(chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội). Sự  phát triển mang tính bền vững, không  
làm cạn kiệt nguồn nhiên liệu cho các thế  hệ  mai sau; mỗi hoạt động phát triển 

Trang 9


hôm nay không làm mất đi bất cứ cơ hội nào của các thê hệ mai sau. Với những ý  
tưởng trên, phát triển xã hội ở tầm quốc gia cần khai thác những đặc điểm xã hội  
và văn hóa cho phát triển chứ không chỉ chăm chăm phát triển kinh tế đơn thuần.  
Nói đến văn hóa ở đây bao gồm cả các vấn đề giới và dân tộc. Phát triển xã hội ở 
một địa phương cần quan tâm đáp ứng nhu cầu và mong muốn của nhân dân địa 
phương. 
7. Quan điểm hành vi 

Quan điểm hành vi cho biết hành vi con người được học như  những 
cá thể tương tác trong môi trường. Hành vi là tất cả  những sinh hoạt và phản 
ứng của con người mà quan sát được hay đo lường được. Ví dụ  các cử  động, tư 

thế cơ thể, giọng nói cũng như tất cả những gì thay đổi bên ngoài mà ta nhận ra  
được. Chỉ những gì quan sát được mới đáng kể, phần trừu tượng trong hoạt động 
của tâm lý không đáng quan tâm. 
Con người có khuynh hướng tự  nhiên tìm kiếm lạc thú và tránh khổ  đau. 
Hành vi của con người thường hướng đến mục tiêu này. Mọi người học cách cư 
xử  từ  những phản  ứng trực tiếp của môi trường, từ  việc quan sát người khác 
hành xử ra sao. Hành vi có thể thay đổi được. Từ việc phân tích hành vi này, nhân 
viên xã hội xác định được các yếu tố kích thích làm củng cố và duy trì hành vi. 
Dựa trên đó, nhân viên xã hội lập kế  hoạch cùng với thân chủ  xây dựng 
mục tiêu điều chỉnh hành vi bằng cách xem xét các điều kiện và sự  kiện xảy ra 
trước khi hành vi bắt đầu xuất hiện để  từ  đó đề  ra những mục tiêu cụ  thể  để 
đem lại những hành vi mới như  mong  ước. Thân chủ  và những người tác động  
quan trọng đến thân chủ như bạn đời, bạn thân, giáo viên thống nhất vai trò của 
mình trong việc giúp thân chủ thay đổi hành vi.
8. Quan điểm nhân văn 

Quan điểm nhân văn nhấn mạnh giá trị vớn có của một cá thể, tự do  
hành động và tìm tòi ý nghĩa.  Lý thuyết nhân văn cho rằng con người có khả 
Trang 10


năng nhận biết phải trái, tự  do hành động và lựa chọn, không bị  ảnh hưởng bỏi  
tôn giáo, thần linh hay một sức mạnh nào khác tương đương. Nói như  thế, con  
người khi làm điều trái không thể đổ tội cho cho cái gì khác. 
Lý thuyết này là một bộ  phận của hoạt động phúc lợi, khác với hoạt động nhân 
đạo hay tôn giáo, cũng không chỉ là sự ứng sử tôn trọng con người, tôn trọng giá  
trị con người, mà là coi con người có trí tuệ, có ý thức về cái gì đúng, cái gì sai, có 
sự  độc lập, có quyền dân chủ  để  lựa chọn cái gì nên làm, cái gì không nên làm, 
con người biết đánh giá và có thể  cộng tác với nhau, có thể  kiểm soát được số 
phận của mình. Lý thuyết nhân văn xuất hiện và có  ảnh hưởng vào thế  kỷ  19  

(những năm 1800) khi ảnh hưởng của tôn giáo ở Châu Âu bị suy giảm.
III. Nhận diện và phân tích các quan điểm lý thuyết về  hành vi con  
người đã được học áp dụng vào trường hợp của gia  đình nghệ  sĩ Quốc 
Tuấn trong chương trình “Điều ước thứ 7” số 126
1. Quan điểm hệ thống

­ Hệ thống gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn gồm 03 thành viên: nghệ  sĩ Quốc Tuấn,  
vợ của nghệ sĩ và bé Bom­ đứa con trai duy nhất của vợ chồng nghệ sĩ.
­ Vai trò của các thành viên trong hệ thống gia đình:
+ Nghệ sĩ Quốc Tuấn: Trong công việc, NS Quốc Tuấn đóng vai trò là một diễn 
viên được nhiều khán giả yêu thích. Trong gia đình, NS Quốc Tuấn đóng vai trò là  
một người chồng, người cha, là trụ cột của gia đình­ chỗ dựa về mặt tinh thần và 
là người đảm bảo tài chính cho gia đình. Vì vậy, trước căn bệnh hiểm nghèo của  
con trai mình, NS Quốc Tuấn trở thành chỗ dựa duy nhất của hai mẹ con bé Bom. 
+ Vợ  của nghệ  sĩ Quốc Tuấn: Trong câu chuyện, vợ  của NS Quốc Tuấn được  
nhắc đến vai trò của một người vợ, người mẹ luôn chăm sóc và động viên chồng  
con cùng vượt qua khó khăn. Trong những lúc khó khăn nhất về tài chính và tâm 

Trang 11


lý, vợ  của NS Quốc Tuấn đã không bỏ  rơi chồng con mình, thay vào đó là đồng 
hành hỗ trợ chồng trong việc chăm lo kinh tế chữa bệnh cho con.
+ Bé Bom: Là con trai duy nhất của vợ  chồng nghệ  sĩ Quốc Tuấn, Bom là kết 
quả của tình yêu là niềm hy vọng của gia đình. Thế nên, khi sinh ra với căn bệnh 
hiểm nghèo, NS Quốc Tuấn vẫn có một tình yêu lớn và niềm tin mãnh liệt rằng  
sẽ chữa hết bệnh cho con trai. Nghị lực sống mạnh mẽ của Bom và sợi dây liên 
kết tình thân đã giúp cho NS Quốc Tuấn có thêm nghị lực chữa bệnh cho con ròng 
rã trong suốt 15 năm.
­

Sơ đồ phả hệ gia đình nghệ sĩ Quốc Tuấn:

­

Các hệ  thống khác xoay quanh hệ  thống gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn bao  

gồm: bạn bè, cộng đồng, trường học, bệnh viện... cũng có những ảnh hưởng sâu 
sắc đến gia đình anh. 
2. Quan điểm xung đột

Trong điển cứu của gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn, các thành viên trogn giá  
đình dành cho nhau một tình yêu và sự hy sinh rất lớn. Có thể nói, sự xung đột về 
quyền lực, thể  xác là không xảy ra. Sự  xung đột chủ  yếu trong vấn đề  tâm lý,  
cảm xúc, nội tâm của các thành viên trong quá trình chữa bệnh cho bé Bom kéo 
dài suốt 15 năm liền: Cụ thể:
­ Nghệ sĩ Quốc Tuấn:
+ Suy nghĩ quyết tâm chữa bệnh cho con xung đột với suy nghĩ chấp nhận tình  
trạng của con và mặc kệ số phận của con.

Trang 12


+ Công việc xung đột với gia đình
+ Gia đình xung đột với các mối quan hệ xã hội.
­

Vợ của NS Quốc Tuấn:

+ Suy nghĩ quyết tâm chữa bệnh cho con xung đột với suy nghĩ chấp nhận tình  

trạng của con và mặc kệ số phận của con.
+ Sức khỏe, nhan sắc xung đột với gia đình.
     + Gia đình xung đột với các mối quan hệ xã hội.  
­

Bé Bom

+ Sức khỏe xung đột với đam mê âm nhạc.
+ Ngoại hình và nhận thức
+ Nghị lực xung đột với sự tự ti, mặc cảm.
­

Gia đình của nghệ sĩ Quốc Tuấn:

+ Tuổi tác, sức khỏe, thời gian chăm sóc, vấn đề  tài chính của cha mẹ  xung đột  
với sức khỏe của con.
+ Công việc của cha mẹ xung đột với thời gian và điều kiện chăm sóc, chữa bệnh  
cho con.
3. Quan điểm lựa chọn hợp lý

Mô phỏng bản đồ  sinh 

­

thái   gia   đình   nghệ   sĩ 
Quốc Tuấn

Trang 13

Từ bản đồ sinh thái, có thể  thấy gia đình anh có thể có nhiều lựa chọn và  
cho ra các kết quả khác nhau. Tuy nhiên quan điểm lựa chọn của cá nhân gia đình 
anh theo nhận xét của cá nhân tôi là hoàn toàn hợp lý và đã đem một kết quả tuyệt  
vời: cả hai vợ chồng cùng đồng lòng, không bỏ mặc con mình, chủ động sắp xếp 
công việc, thời gian, quyết tâm đồng hành cùng cong chữa bệnh suốt 15 năm. Bé  
Bom giàu nghị  lực sống, tự  tin với bản thân và ngoạn mục vượt qua được căn 
bệnh hiểm nghèo. Gia đình may mắn sớm phát hiện được đam mê và năng lực 
đặc biệt của bé Bom đối với âm nhạc. Quyết định cho con theo đuổi đam mê dẫn  
đến thành công ngoài mong đợi.
4.

Quan điểm xây dựng xã hội

Quan điểm xây dựng xã hội trong điển cứu gia đình nghệ sĩ Quốc Tuấn được chia  
thành 2 giai đoạn chủ yếu là trước và sau khi sinh bé Bom:
­

Trước khi sinh bé Bom: 

+ NS Quốc Tuấn đóng vai trò là chồng, trụ cột trong gia đình, 
+ Vợ anh là người đóng vai trò được chồng chăm sóc trong giai đoạn sau khi kết 
hôn và  mang bầu trước khi sinh con.
­

Sau khi sinh bé Bom: 

+ NS Quốc Tuấn: vai trò là chồng, là cha, trụ cột kinh tế, tinh thần cho gia đình.

Trang 14

+ Vợ NS Quốc Tuấn: vai trò là mẹ, là vợ trong gia đình chăm sóc con cái.
+ Bé Bom: vai trò là con, sức khỏe kém, phụ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ.
5.

Quan điểm tâm lý năng động
Khi bé Bom được sinh ra với cơ  thể  không bình thường. Bản năng của  

người làm cha mẹ cảm thấy rất đau lòng. Tuy nhiên, bác sỹ đánh giá là một ca rất 
khó chữa trị, chữa trị tỉ lệ thành công rất thấp. Bản năng của nghệ sĩ Quốc Tuấn 
được thể  hiện trong trường hợp này sẽ  là chấp nhận thực tế  với tình trạng đứa 
con mang dị  tật suốt đời. Ngược lại cái siêu tôi lại mong muốn đứa con có thể 
được chữa trị  và bình thường như  bao đứa trẻ  khác. Sự  đấu tranh nội tâm, cuối 
cùng cái tôi bản ngã quyết định hành vi là: cả hai vợ chồng cùng cố gắng để chăm  
sóc, chữa trị cho bé Bom. 
Còn đối với bé Bom, bản năng là tự chấp nhận với tình trạng của mình để 
tránh sự  đau đớn khi phẫu thuật. Cái siêu tôi là mơ   ước cơ  thể  của mình được  
lành lặn như bạn bè. Cái tôi bản ngã được thể hiện là sự phối hợp tuyệt vời với  
cha mẹ trong việc chữa trị, chấp nhận đau đớn, sống lạc quan và có niềm tin vào  
ngày mai. Niềm tin được thổi hồn vào tình yêu âm nhạc từ khi bé Bom còn rất bé. 
6.

Quan điểm phát triển

­

Đối với nghệ  sĩ Quốc Tuấn, sự  phát triển được thể  hiện qua từng giai  

đoạn và diễn biến sức khỏe của bé Bom: từ  việc đau lòng đến chấp nhận thực  
tế, vượt qua nỗi đau buồn thành nghị lực quyết tâm chữa trị cho con trai. Từ một 

nghệ sĩ chỉ quen với sân khấu, anh phải tự kết nối với giới y khoa, tìm hiểu thêm  
nhiều kênh thông tin để  tìm cách chữa trị  cho con trai mình. để  kiếm được tiền 
chữa trị cho con mình, cân đối thời gian chăm sóc con, cả vợ chồng anh phải làm 
nhiều việc, sắp xếp khoa học giữa công việc và chăm sóc con. 
­

Đối với bé Bom, sự phát triển được thể hiện đầu tiên từ hành vi nắm chặt  

tay bố  khi vừa được sinh ra. Đây được xem là một hành động mang tính kết nối  

Trang 15


giữa hai bố con và nghị  lực sống kiên cường của bé. Khi lớn lên, hiểu được tình 
cảm và quyết tâm của bố mẹ, bé Bom đã thay đổi tích cực hơn trong suy nghĩ. Ý  
thức được giá trị của cuộc sống đã giúp em vượt qua được nhiều cuộc phẫu thuật 
giành lại sự sống và cuộc sống bình thường. Sự phát triển trong đam mê với tình 
yêu âm nhạc giúp bé Bom tăng thêm nghị lực và niềm tin trong cuộc sống.
Quan điểm hành vi xã hội 

7.
­

Hành vi của diễn viên Quốc Tuấn biến đổi trong suốt 15 năm đồng hành 

cùng con chữa bệnh xuất phát từ  tình yêu của bố  dành cho con với quyết tâm 
chữa trị bệnh: khóc khi nhìn thấy con, chăm sóc con, thay đổi công việc, sắp xếp  
thời gian, làm nhiều việc hơn, kết nối với các chuyên gia và bác sĩ.
­

Hành vi của bé Bom: nắm chặt tay bố, theo bố  mẹ  phẫu thuật, lạc quan  

với cuộc sống, học đàn, chơi đàn...
8.

Quan điểm nhân văn
Trong câu chuyện của gia đình nghệ  sĩ Quốc Tuấn khi chia sẻ  với cộng  

đồng mang một giá trị nhân văn sâu sắc. Câu chuyện truyền cảm hứng và nghị lực  
sống cho rất nhiều người không may mắn cho xã hội.   15 năm hành trình "địa  
ngục" chạy vạy chữa bệnh cho con, gia đình diễn viên Quốc Tuấn không chỉ  hy 
sinh vật chất mà anh còn là nguồn tinh thần lớn cho con. 
Anh không chỉ lo cho con được một sức khỏe ổn định mà còn giúp bé Bôm  
luôn tự  tin hạnh phúc trong cuộc sống. Ngay cả  vấn đề  tế  nhị  như  thẩm mỹ 
gương mặt của bé, Quốc Tuấn cũng đã chuẩn bị chu đáo. Vì lo gương mặt, giọng 
nói của con bị méo mó sẽ ảnh hưởng quá trình phát triển tâm lý nên đến năm 17­
18 tuổi, anh quyết định cho con phẫu thuật thẩm mỹ. Câu chuyện về hành trình 15 
năm chữa bệnh cho con với thành quả  ngọt ngào khi Bôm gần như  hoàn tất quá 
trình phẫu thuật để 'trở thành người bình thường' và đỗ top 5 đầu vào khoa Piano  
Jazz tại Học viện âm nhạc quốc gia Việt Nam. 

Trang 16


IV. KẾT LUẬN

Trong công tác xã hội, để hỗ trợ tốt giải quyết các vấn đề của mình, 
nhân viên xã hội cần lập kế  hoạch cùng với thân chủ  xây dựng mục tiêu  
điều chỉnh hành vi bằng cách xem xét các điều kiện và sự kiện xảy ra trước 
khi hành vi bắt đầu xuất hiện để từ đó đề ra những mục tiêu cụ thể để đem 

lại những hành vi mới như  mong  ước. Thân chủ  và những người tác động 
quan trọng đến thân chủ  như  gia đình, vợ  hoặc chồng, con cái, anh chị  em,  
bạn thân, giáo viên... thống nhất vai trò của mình trong việc giúp thân chủ 
thay đổi hành vi bởi hành vi con người và môi trường luôn có sự tác động bổ trợ 
qua lại. 
Hành trình hơn 16 năm cùng con chiến đấu bệnh tật của nghệ sĩ Quốc Tuấn 
đã truyền cảm hứng cho biết bao gia đình Việt, đó là tinh thần không đầu  
hàng trước số  phận, luôn tìm thấy sự  lạc quan ngay cả  trước những khó 
khăn nhất của cuộc đời.  Giải vàng của Liên Hoan Truyền Hình toàn quốc 
2017 đã thuộc về chương trình “Điều  ước thứ  7 ­ Bản hòa tấu cha và con” 
kể  câu chuyện xúc động về  nghệ  sĩ Quốc Tuấn cùng cậu con trai 15 tuổi 
của anh. Câu chuyện truyền cảm hứng và nghị lực sống cho rất nhiều người 
không may mắn cho xã hội.  

Trang 17